Sterk op Straat - Stichting Streetcornerwork

20
Inspiratiebron
Hans Kaldenbach: Jongeren in de straatcultuur
De straatcultuur botst regelmatig met de ‘burgerlijke cultuur’, constateert Hans Kaldenbach. Om jongeren in de
straatcultuur effectief te kunnen beïnvloeden en corrigeren, is het van belang de straatcultuur goed te doorgronden
en … anders te reageren dan men vanuit de (eigen) ‘burgerlijke cultuur’ normaliter zou doen en juist acht. Dat vergt
nogal wat van politiemensen, jongerenwerkers, leerkrachten, buurtbewoners en winkeliers. Want zij zijn degenen die
dagelijks met jongeren uit de straatcultuur worden geconfronteerd.
De straatcultuur is een oppositiecultuur, stelt Kaldenbach. De jongeren zijn tegen gezag. Ze stralen uit dat zij helemaal
niet bereikt willen worden. Ze nemen een ongenaakbare, onverschillige houding aan. Ze zijn ervan overtuigd
dat gezagsdragers niet te vertrouwen zijn. Erger nog: de politie heeft het op hen gemunt, buurtbewoners zeuren en
hulpverleners luisteren niet.
In de straatcultuur zitten relatief veel jongeren met een migrantenachtergrond, maar ook autochtone jongeren. Ook
zitten er veel jongeren uit lagere sociale klassen, maar lang niet allemaal. En ten slotte zitten er jongeren die stelselmatig
delicten plegen, maar evengoed jongeren die zich daar verre van houden.
Jongeren in de straatcultuur schreeuwen als het ware om ‘respect’. In de ‘burgerlijke cultuur’ krijgen mensen - aldus
Kaldenbach - continu respect voor hun leefstijl, manier van praten, hun huis, hun baan, hun positie, enzovoorts. Dat
is voor hen zo normaal dat ze zich er niet meer expliciet bewust van zijn. Maar als je onderaan de maatschappelijke
ladder staat, op school niet mee kan komen, negatief benaderd wordt vanwege je geloof, in een winkel in de gaten
wordt gehouden vanwege je uiterlijk, een sollicitatie misloopt vanwege je naam of postcode, dan voel je je vernederd
en buitengesloten. Dus krijgt respect een andere invulling dan in de ‘burgerlijke cultuur’. Ze eisen respect. Wie geen
respect krijgt, is een looser. Vechten en lichaamskracht zijn belangrijk. Zo dwing je respect af. Op wat zij als een respectloze
benadering zien, reageren zij furieus. Ze provoceren, want zo verwerven zij aanzien binnen de eigen groep.
Ze geven elkaar steun. Verraad geldt als doodzonde.
Kaldenbach legt een relatie met de culturen van schuld en schaamte, die onder verschillende etnischculturele groepen
speelt. In de Nederlands cultuur staat schuld centraal. Van jongs af aan leren kinderen zich schuldig te voelen als ze
iets fout doen en dit te bekennen. In (sommige) allochtone culturen overheersen schaamte en taboes. Daarin past het
om weg te kijken of te ontkennen. Op die wijze wordt de eer niet geschonden en respect betoond.
Kaldenbach schetst twee stijlen om op effectieve wijze om te gaan met de straatcultuur:
• de karateaanpak: veel (fysieke of psychische) overtuigingskracht: beslist, hard en confronterend;
• De judoaanpak: rekening houdend met het eergevoel van de jongeren, worden de jongeren eervolle uitwegen
geboden, terwijl het probleem wel wordt opgelost.
Wie op straat werkt, zorgt dat hij hierin zijn weg vindt op een manier die bij hem past en … die werkt.
Bron: H. Kaldenbach, ‘Respect’, 2009 en H. Kaldenbach, ‘Hangjongeren’, 2008