Cahier 4 - Oxfam-Solidariteit

DEEL
1
➜
vervolg van
p. 14
16 oxfamcahier - juni 2005
Liberaliseringsakkoorden
De Uruguay Ronde : van GATT naar WTO
1994
GATS
1948
1994
GATT
1994
GATT wordt
WTO
1994
TRIMS
1986
URUGUAY
RONDE
1994
TRIPS
en de vier materies werden overgeheveld naar een werkgroep,
waarna ze ‘Singapore-materies’ gedoopt werden.
De regeringen van de industriële landen weigerden zich neer
te leggen bij de beslissing van Singapore en startten in het
grootste geheim onderhandelingen over die materies op de
hoofdzetel van de Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
5. Het Multilateraal Investeringsakkoord
Het project dat binnen de OESO werd uitgewerkt, heette
‘Multilateraal Investeringsakkoord’ (Multilateral Agreement on
Investment – MAI). De staten kregen daardoor zeven maatregelen
opgelegd die in het voordeel speelden van investeerders:
5.1.Het begrip ‘investering’ werd in zijn breedste betekenisopgevat:
het ging niet alleen over productiemiddelen,
maar over de ‘activa’. Dit wil zeggen over “alle types
van activa die een investeerder (namelijk een bedrijf) op
een directe of indirecte manier bezit of controleert, maar
ook over de aandelen, kapitaalsaandelen of andere vormen
van kapitaalsparticipatie en de rechten die eruit
voortvloeien, obligaties, leningen en andere vormen van
schuldvordering samen met de rechten die eruit voortvloeien
en geldvorderingen”.
De tekst voegde daaraan toe dat investering ook ging
over “de rechten op intellectuele eigendom, concessies,
vergunningen, elk ander lichamelijk of niet-lichamelijk
De onderhandelingen van de Uruguay Ronde begonnen in
1986 in Punta del Este (Uruguay) en werden beëindigd in
1993. In april 1994 tekenden de ministers van Handel van
120 landen in Marrakech de akkoorden die de liberalisering
van de wereldhandel bekrachtigen. Het GATT,
gesticht in 1947, werd vervangen door de WTO.
• De WTO is juridisch erkend als internationale organisatie,
in tegenstelling tot het GATT dat een contractueel
akkoord was tussen staten.
• Terwijl het GATT voornamelijk de handel in goederen
regelde, streven de WTO en haar akkoorden naar de
regeling van de handel in diensten en intellectuele
eigendom.
• De WTO beschikt over een Geschillenorgaan. Wanneer
een land oordeelt dat een ander land zijn rechten
schendt die toegewezen werden door de WTO, dan
kan het klacht indienen bij het Geschillenorgaan.
Sancties zijn mogelijk.
goed, roerend of onroerend, en alle rechten verwant aan
eigendom”. Investeringen omvatten volgens het MAI
zelfs beleggingen, speculaties en marktaandelen.
5.2. Het juridische statuut van het MAI zou dat van een bindende
overeenkomst zijn voor de staten die het ondertekenden.
Binnen de rechtspraak die als een rode draad
door de akkoorden van de WTO loopt, zouden de
regels van het MAI, net zoals die van de WTO, voorrang
krijgen op het nationaal recht.
5.3. De liberaliseringsmaatregelen zouden onomkeerbaar
zijn. Bij de ondertekening van het akkoord zouden de
staten hun eigen reglementeringen strijdig met het MAI
moeten opsommen en ze aanduiden als ‘reserves’ (het
equivalent van de vrijstellingen in het GATS). Het was
verboden achteraf nieuwe reserves toe te voegen. De
staten werden sterk aangemoedigd om hun reserves
geleidelijk aan te schrappen. Elke nieuwe liberaliseringsmaatregel
kon noch afgeschaft noch ongeldig verklaard
worden. Dat wordt het ‘tandwieleffect’ genoemd.
5.4. De reserves moesten duidelijk geformuleerd worden om
te vermijden dat ze voor een te ruime interpretatie vatbaar
waren, men spreekt meestal over ‘reserves uit
voorzorg’, die term wordt vaak gebruikt in het internationaal
recht.
5.5. Het MAI richtte zijn eigen juridisch systeem op, een
eigen geschillenorgaan (Dispute Settlement Body). Het