Cahier 4 - Oxfam-Solidariteit

wordt voldaan, niet alleen vóór het aanvaarden van een buitenlandse
investering, maar ook nadat de investering werd
gerealiseerd. Directe buitenlandse investeringen beheren, valt
onder het zelfbeschikkingsrecht van volkeren.
Een aantal internationale instellingen deed voorstellen over
het reglementeren van investeringen. Allemaal onderschre-
De voorstellen van de UNCTAD
De Conferentie van de Verenigde Naties voor Handel en
Ontwikkeling (UNCTAD) is zonder enige twijfel de organisatie
die het meest bekommerd is over de voorwaarden om van
investeringen een instrument te maken dat bijdraagt tot ontwikkeling
met meer zelfbeschikking. Uit alle VN-instellingen
werd de UNCTAD aangeduid als instelling die alle vragen
over buitenlandse directe investeringen verzamelt.
Een aantrekkelijke omkadering
Overheden kunnen een gunstig klimaat voor investeerders
creëren zonder hun soevereiniteit op te geven, de menselijke
waardigheid te schenden of het milieu te schaden én tegelijk
te voldoen aan de criteria van de rechtsstaat.
Staten die investeerders willen aantrekken, moeten elementen
aanvoeren die langdurig investeren interessant maken.
Op basis van expertrapporten die de praktijk onderzochten
en die lessen trokken uit successen onderscheidt de
UNCTAD vier elementen. (2)
• Voorspelbaarheid: Voor investeringen is een specifiek
wettelijk-reglementair kader nodig, waarvan de regels helder,
eenvoudig, precies en voorspelbaar zijn. De toepassing
ervan moet rechtvaardig en samenhangend zijn en
de procedures eenvoudig en beperkt.
• Verantwoordelijkheid: De verwachte resultaten van de
investering moeten beantwoorden aan bepaalde normen,
die worden goedgekeurd en waarvan de toepassing
gecontroleerd wordt, zodat corruptie geen kans krijgt. Dit
betekent dat deze normen publiek zijn en dat de toezichthouders
gekend moeten zijn. Zij moeten zich verantwoordelijk
voelen doordat de nationale wetgeving duidelijke
en onpartijdige mogelijkheden tot beroep bevat, die
gericht zijn op het bestrijden van de corruptie.
• Transparantie: Iedereen moet het beleid en de praktijken
inzake investeringen kennen. Het beleid moet dus
voor iedereen gemakkelijk en snel toegankelijk zijn, zowel
voor mogelijke investeerders als voor burgers. Iedere
overheid is in staat de wetgeving, reglementeringen en
procedures op het internet te plaatsen.
• Participatie: Via overlegstructuren kan open en formeel
overleg tussen de publieke overheid, de buitenlandse
investeerders, vakbonden, sociale organisaties en vereni-
ven ze de Universele Verklaring van de Rechten van de
Mens, het Internationaal Verdrag over politieke en burgerlijke
Rechten en het Internationaal Verdrag over economische,
sociale en culturele Rechten.
Noch de Wereldbank, noch het Internationaal Monetair
Fonds (IMF), noch de WTO onderschreven die verdragen.
gingen georganiseerd worden. Zo moet een evenwicht
ontstaan tussen enerzijds maatregelen die investeerders
vertrouwen geven en anderzijds regels die aanvaardbare
normen voor gezondheid, tewerkstelling en milieu inhouden.
Deze overlegstructuur kan bijvoorbeeld een socioeconomisch
platform zijn.
Pertinente eisen
De UNCTAD noteert dat “commerciële belangen van multinationals
niet noodzakelijk samenvallen met de ontwikkelingsdoelstellingen
van het gastland.” (3) Om deze tweespalt
tussen belangen op te vangen, leggen landen buitenlandse
investeerders bijzondere voorwaarden op. Sommige van die
voorwaarden zijn onverzoenbaar met het Akkoord op investeringsmaatregelen
ter bevordering van handel (Trade-
Related Investment Measures, TRIMs) van de WTO. (4)
Andere voorwaarden zijn niet opgenomen in een multilateraal
akkoord, maar ze worden verboden door regionale akkoorden
(vb. NAFTA) of door bilaterale akkoorden (vb. het
akkoord EU-Chili of het akkoord VS-Bolivië). Ondanks het
verbod blijven sommige eisen pertinent. Het verbod is een
gevolg van machtsverhoudingen die tot besluiten leiden die
geen rekening houden met het welzijn van de bevolking.
Het komt erop aan de impact van investeringen te optimaliseren.
Dit probeert men te bereiken door de investeerder
voordelen te bieden of verplichtingen op te leggen.
Een aantal voordelen die geboden kunnen worden, zijn:
• het afzien van tolheffingen;
• het invoeren van een aanmoedigend fiscaal beleid;
• het opheffen van verplichtingen rond
het juridisch statuut van de onderneming;
het personeel;
de loonvoorwaarden;
het investeringskapitaal;
het respecteren van regels over veiligheid, volksgezondheid
en milieu.
In elk geval impliceren deze voordelen het opgeven van
inkomstenbronnen en van soevereiniteit. Precies die voordelen
willen Westerse regeringen opleggen via bilaterale, regio-
DEEL
15
oxfamcahier - juni 2005 49