Cahier 4 - Oxfam-Solidariteit

Lessen trekken uit NAFTA
Wanneer de privé-investeerder
zijn wet oplegt
RAOUL MARC JENNAR, onderzoeker bij Oxfam-Solidariteit en Urfig (1)
INTERNATIONALE HANDELSAKKOORDEN WORDEN MEER EN MEER GEKENMERKT DOOR EEN MACHT
DIE ZE DE OVERHAND GEEFT OP ALLE ANDERE AKKOORDEN. ZE BEVATTEN BEPALINGEN OVER EEN
GESCHILLENREGELING DIE AAN EEN RECHTERLIJKE INSTANTIE DE MACHT GEEFT EEN STAAT TE
BESTRAFFEN OP BASIS VAN AANKLACHTEN INGEDIEND DOOR BUITENLANDSE INVESTEERDERS.
Het Noord-Amerikaanse vrijhandelsakkoord (NAFTA), getekend
in 1994 tussen Canada, de Verenigde Staten van
Amerika en Mexico, creëert in het elfde hoofdstuk een rechterlijk
apparaat dat privé-ondernemingen toelaat klacht in te
dienen tegen de staten waar ze investeren. De scheidsrechterlijke
uitspraak wordt gegeven door een ‘Rechtbank’ die
bestaat uit het algemeen secretariaat van NAFTA en die als
referentiekader de regels van het Internationaal Centrum
voor de Beslechting van Investeringsgeschillen hanteert (2).
Wat betreft investeringen, concretiseert NAFTA de wil om
investeerders te onttrekken aan het recht van de staten waar
ze investeren, een wil die al aan de oorsprong lag van het
project van het Multilateraal Investeringsakkoord (MAI),
opgegeven in 1998. Diezelfde wil bevindt zich aan de basis
van de voorstellen over investeringen, overheidsaanbestedingen,
transparantie en handelsbevorderende maatregelen,
tot nog toe zonder succes voorgesteld door de Europese
Unie in het kader van de Wereldhandelsorganisatie (WTO).
Tien jaar toepassing van NAFTA levert waardevolle aanwijzingen
over de gevaren van bepalingen omtrent investeringen
zoals ze ingeschreven staan in NAFTA. Diezelfde bepalingen
zouden we kunnen terugvinden in een akkoord binnen
de WTO of in de akkoorden die de Europese Unie onderhandelt
met staten of groepen van staten.
Bepalingen die deregulerend
en dwingend zijn voor de staten
In het elfde hoofdstuk (hier in de originele Engelstalige versie)
vindt men bepalingen die tegenwoordig schering en inslag
zijn in de akkoorden van de WTO. Zo is er bijvoorbeeld het
artikel 1102 over nationale behandeling (zie ook p. 15):
1. Each Party shall accord to investors of another Party
treatment no less favorable than that it accords, in like circumstances,
to its own investors with respect to the establishment,
acquisition, expansion, management, conduct,
operation, and sale or other disposition of investments.
2. Each Party shall accord to investments of investors of
another Party treatment no less favorable than that it
accords, in like circumstances, to investments of its own
investors with respect to the establishment, acquisition,
expansion, management, conduct, operation, and sale or
other disposition of investments.
3. The treatment accorded by a Party under paragraphs 1
and 2 means, with respect to a state or province, treatment
no less favorable than the most favorable treatment
accorded, in like circumstances, by that state or province
to investors, and to investments of investors, of the Party
of which it forms a part.
DEEL
1
oxfamcahier - juni 2005 19