Baksteen op de maag? Getraind tegen de kou - i-Sana

December 2012
Baksteen op
de maag?
GEZONDHEIDSMAGAZINE
Getraind
tegen de kou
Bekamp winterdepressie
met visolie
Rokers verkorten hun leven 7 jaar
SANA nr 29
1

Bestellen?
www.nutribell.be
COLOFON
I-SANA MAGAZINE
Web-Gezondheidsmagazine
Uitgeverij:ADVIES MEDIA vzw
O.L.Vrouwstraat 53
B-3570 Alken
info@isana.eu
www.isana.eu
Redactieadres:
O.L.Vrouwstraat 53
B-3570 Alken
redactie@isana.eu
Uitgave:
Maandelijks elektronisch nummer
(behalve de maanden juli en augustus)
Verantwoordelijk uitgever:
Monique Kmita
Gedelegeerd bestuurder:
Danny Zeegers
Verantwoordelijke marketing,
promotie en advertenties België:
peter.adviesmedia@gmail.com
Verantwoordelijke regie Nederland:
Kees Martens
Hoofdredacteur:
Jan van Bercken
Voorwoord
i-sana een uitgave
van Advies Media Gelukkiger en langer leven
Eigenlijk zit in de
mens de wens voor
een eeuwig leven
ingebakken. Ondanks
de realiteit van de dagelijkse
ervaring, de confrontatie met
ziekte en dood, verdringen
we allemaal de gedachte dat
vandaag of morgen de laatste
dag kan zijn. Velen hebben
er een aparte filosofie over
ontwikkeld en raden hun
omgeving stoer aan te leven
alsof het overmorgen gedaan
kan zijn. Epikoeros heeft dat
meer dan tweeduizend jaar
geleden al voorgedaan en
zijn lijfspreuk „pluk de dag”
staat al zoveel eeuwen model
voor mensen die graag de
leuke kant van het leven
als leidraad willen volgen.
Iets verkeerd aan? Want
ondanks deze dramatische
realiteit dat het aftellen start
vanaf de geboorte, terwijl het
lichaam en de geest zich nog
volop moeten ontwikkelen,
is de hoop dat het morgen
nog altijd beter kan worden
een drijfveer die de dag van
vandaag aangenamer maakt.
Hebben we niet geleerd dat
hoop doet leven? Van de
alchemisten tot dieetgoeroes,
ze hebben één ding voor
ogen: het verkopen van geloof
om de hoop te doen leven,
want zonder geloof is er geen
hoop. En zonder kennis kan
geloof niet bestaan. Die kennis
wordt met de dag groter, maar
daardoor ook ervaren we hoe
beperkt we zijn om kennis te
verwerven en hoe relatief die
kennis ook is. De wetenschap
is trouwens niet zo exact als
we graag zouden willen, want
ernstige ziekten nemen toe.
Het wonderpoeder is er dus
nog lang niet.
Tijdens de Franse revolutie
bedroeg de gemiddelde
levensverwachting ongeveer
32 à 35 jaar. Een eeuw later
kon je daar al 13 jaar bijdoen
en kon men hopen gemiddeld
45 jaar te worden. Mensen die
vandaag 40 jaar zijn, hebben
het gevoel dat ze nog niet
halfweg zijn. Er worden steeds
meer honderdjarigen geboren,
zou je kunnen zeggen, want
tegen de tijd dat de baby’s
van vandaag honderd jaar
kunnen zijn, zal de gemiddelde
levensverwachting misschien
negentig zijn. Je kan niet
alles op de rug van het toeval
schuiven: genetica, het gedrag
van ouders en voorouders,
het heeft er allemaal mee
te maken, want zowel
karaktertrekken, gezondheid
en ziekten beantwoorden aan
een wetmatigheid, dat wisten
de auteurs van het oudste
boek ter wereld al. Wie dacht
dat de levenswijze geen
invloed had op het gedrag
van de mens, zal andere
conclusies moeten trekken. De
kennis neemt toe, de hoop ook
en het is deze hoop die ons
steeds langer zal laten leven.
Maar dan moeten we ook
aanvaarden dat die langere
toekomst enkel het gevolg
kan zijn van respect voor onze
natuurlijke habitat en natuurlijk
en gezond voedsel.
Er is dus altijd een nieuwe
reden om steeds gelukkiger te
2 SANA nr 29 SANA nr 29 3
Art-Director:
Ellen Drenth
Artistiek advies:
Alvin Bamps
Documentatie & secretariaat:
Klaudia Pauwels
Abonnementen:
Losse nummers : € 3,20
Jaarabonnement: € 32,00
Copyright 2012
Alle in de advertenties en redactionele
stukken opgenomen gegevens, alsook foto’s
door derden aangeleverd, vallen onder
verantwoordelijkheid van het betrokken bedrijf,
instelling of dienst die aanlevert aan Advies
Media vzw. Voor de juistheid, de aard en de
rechten van die gegevens kan de uitgever niet
aansprakelijk worden gesteld. Advertenties
kunnen zonder enige motivering worden
geweigerd.
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door
middel van druk, fotokopie of welke andere
wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever. De inhoud
(teksten en advertenties) van I-sana is geen
medisch advies en kan een consult bij een
arts niet vervangen. Bij medische problemen
of twijfel moet altijd een geneesheer worden
geraadpleegd.
worden.
Jan van Bercken
Hoofdredacteur

06
NHOUD
Maak je weerstand wintervast
10
Hoe voorkom je indigestie en leveraandoeningen
tijdens feestweken?
14Train je immuniteit door beweging
Een dagelijks wandelingetje is ideaal om de
weerstand te verhogen
18Planten met een doel in de
Abdijsite Herkenrode
Zeepkruid:
wasmiddel uit de kloostertuin
20Licht
in de winter maakt
vrolijker en gezonder
Luminotherapie: het zonnetje van
het donkere seizoen
22
Baksteen op de maag?
Kurkuma
De oplossing voor diabetes?
26Rokers verkorten hun
leven 7 jaar
Breek ermee: het kan echt!
32Sneller
oud
door harde sport
Competitiesport is de vriend van
vrije radicalen
34Slecht gebit oorzaak van veel
kwalen
Ontstoken tanden maken de darmen ziek
40Heilzame plantenextracten en
hun toepassing
Citroenmelisse: voor een rustig, lang leven
42Bekamp winterdepressie met
visolie
Onzekere tijden en tekort aan zonlicht
maken mensen depressief
44Lekker en gezond koken met
Dominique Vreven
Broccolisoep met linzenscheutjes tegen kanker
50Tips
voor een heerlijke,
herstellende slaap
Beste slaaphouding:
je linkerzijde
52
4 SANA nr 29 SANA nr 29 5
Burn out
Tekort aan co-enzym Q 10 veroorzaakt
lusteloosheid

Maak je weerstand wintervast
Getraind tegen
de kou
December is duidelijk wintertijd. De ene dag droog, de
volgende dag sneeuw, of regen, maar de mooie kant
van de winter is zelden bij ons te zien of te voelen.
Wel integendeel. Want met december breekt ook het
risicoseizoen aan voor verkoudheden, griep, ontsteking
aan de luchtwegen, vermoeidheid, depressies en
zenuwziekten, zelfs... hartziekten. Merkwaardig genoeg is de winter
niet gunstig voor heel wat mensen. Toch kan je er iets aan doen: je
wapenen tegen de agressies van de winter.
Wie deze winter gezond wil blijven kan
best beginnen met een training van
het organisme, een boost geven aan
de weerstand. Omdat bij plotse temperatuurschommelingen
de weerstand
op de proef wordt gesteld, krijgen bij
gebrek aan training, verkoudheidsziek-
ten en griep meer kans. Als de weerstand
verzwakt is, kunnen verkoudheid
of ontsteking van de luchtwegen met
keelpijn, hoest, neusvalling, sinusitis,
zelfs conjunctivitis en oorontsteking het
lichaam ondermijnen.
Bedorven kamer- of kantoorlucht
maakt ziek
Te droge lucht
Natuurlijk zal bij wie een goede algemene
weerstand heeft opgebouwd, griep
en verkoudheid minder gemakkelijk
toeslaan. Maar er is toch een tweede
belangrijke oorzaak van verkoudheidsziekten:
te droge lucht. Vooral in ruimten
met centrale verwarming, of waar
elektrisch verwarmd wordt, moet meer
water aan de lucht worden toegevoegd.
Waterverdampers bij de radiators, of
een speciaal luchtbevochtigingstoestel
zijn geen overbodige luxe. Virussen gedijen
beter bij een droge warmte, dan in
ruimten waar de luchtvochtigheid ideaal
is, en die ligt om en nabij de zestig percent
relatieve vochtigheid.
In veel woningen is de lucht bedorven.
Ook heel wat kantoren worden te weinig
verlucht. Ramen kunnen vaak niet meer
open, terwijl kieren zijn dicht gespoten,
om energie te besparen. Keelpijn,
hoofdpijn, zijn niet de enige gevolgen,
want het is ook bewezen dat bedorven
lucht moeilijker opwarmt dan frisse
lucht. Hou er rekening mee dat de mens
elk uur dertig kubieke meter frisse lucht
nodig heeft.
Kou en verkoudheid
Ook in de winter blijft bewegen belangrijk,
voor bloedsomloop, ademhaling en
spieren. Via de ademhaling speelt het
lichaam heel wat afvalstoffen kwijt. Een
goede ademhaling helpt ziekten voorkomen.
Veel patiënten zijn bang van de
koude buitenlucht. Van de koude krijg
je een verkoudheid menen ze. Niets is
Voldoende vitaminerijke kost is onontbeerlijk om
in de winter gezond te blijven
6 SANA nr 29 SANA nr 29 7

Sauna is uitstekend om afvalstoffen uit het
lichaam te verwijderen
minder waar. Het is niet de koude die
je ziek maakt, maar wel virussen en
bacteriën die vrij spel krijgen in een
verzwakt organisme. Kou heeft er dus
rechtstreeks niets mee te maken. Wel
zijn grote bijeenkomsten en verzamelingen
van mensen niet bevorderlijk voor
de gezondheid. Er is altijd iemand die de
anderen aansteekt. In deze periode kan
je beter hoestende en niezende mensen
uit de weg gaan en ook geen hobby
maken van handjes schudden. Als je zou
zien wat er allemaal op iemands handen
kleeft, zou de beleefdheid tot handen
schudden snel afgeschaft worden.
Ook saunabezoek is voor wie zich wil
voorbereiden op de winter een uitstekende
methode. De afwisseling van
hoge en lage temperaturen is een prima
training voor de vasomotoren, het
elimineert afvalstoffen van de stofwis-
seling en verhoogt de weerstand tegen
infectieziekten. Een goede saunabeurt
helpt de nieren haast evenveel als een
dialyse. Ben je al verkouden of voel je
je grieperig dan is dit niet het ogenblik
om naar de sauna te gaan: het verschil
tussen sterke opwarming en afkoeling
tast te veel in de weerstand van het
organisme.
Uiteraard is vitaminerijke kost erg belangrijk.
Vooral voedsel met vitamine C
en vitamine A is aan te bevelen: fruit,
vooral citrusfruit, maar ook appelen,
kiwi en alle groene groenten en wortelen
vanwege de provitamine A. Mijd geraffineerde
suiker, het heeft hypoglycemie
tot gevolg, met een vermoeid gevoel.
Bovendien belast suiker de slijmvliezen.
Ook veel zuivel is niet aan te bevelen,
het belast de slijmvliezen eveneens.
Vermoeid en depressief...
Wie een dagje ouder wordt, moet voorzichtiger
zijn tijdens de winter, want
alles gaat dan wat langzamer: de opbouw
van de weerstand, het herstel na
ziekte, de bloedsomloop. Precies daarom
ook worden long- en hartpatiënten van
tevoren gewaarschuwd: zij behoren tot
de risicogroep die preventieve inenting
kan overwegen. Veel patiënten zien het
ook in de winter minder goed zitten: ze
voelen zich chronisch vermoeid, zijn landerig,
voelen zich eenzaam en onbegrepen,
gaan als het ware door een depressie
die ook in de hand wordt gewerkt
door gebrek aan licht. Lichttherapie kan
een uitkomst zijn.
Vaak worden deze
vermoeidheidsverschijnselen
en depressieve
gevoelens door
artsen niet ernstig
genomen. Vaak
krijgen patiënten
te horen „het zijn
toch maar de
zenuwen”, terwijl
ze zich nochtans
echt ellendig voelen.
Niet zelden
worden ze als
een soort „ingebeelde
zieken”
beschouwd, krijgen
een placebo
of een cafeïnetabletje
waarmee ze
het maar moeten
doen. Men kan beter de weerstand op
peil brengen bijvoorbeeld met Echinabell
van Fytobell. Daarin zitten naast
Echinacea die de weerstand een boost
geven o.m. ook vitamine C, Sambucus
nigra (vlier), ginseng en bèta-glucanen,
allemaal uitermate geschikt voor de
versterking van de weerstand en perfect
natuurlijke middelen zonder bijwerkingen.
Het zal de mobiliteit van de witte
bloedlichaampjes vergroten, waardoor
deze soldaten van ons immuunsysteem
actiever zijn en beter in staat zijn ziekte
de pas af te snijden.
Bij verkoudheid is tijm (Tussabell) erg
interessant omdat het de slijmvliezen
een steuntje geeft en slijmen vloeibaarder
worden, zodat ze kunnen worden
opgehoest. Ook acetyl-cysteïne is daarvoor
een prima receptvrij verkrijgbaar
middel.
Omdat verkoudheid soms voorafgegaan
wordt of begeleid wordt door neusverstopping,
worden heel vaak decongestiva
gebruikt, middelen die de zwelling
van de slijmvliezen ongedaan maken,
zodat ademen door de neus gemakkelijker
wordt. Deze mogen niet te lang
zonder dokterscontrole worden genomen,
omdat ze symptomatisch werken
en eigenlijk de ziekte niet genezen. Ze
staan trouwens op
de dopinglijst. Decongestiva
werken
op de bloedplaatjes:
ze laten ze samentrekken
zodat de
zwelling van het
slijmvlies afneemt.
Wie ze te lang gebruikt
kan last krijgen
met de reukzin
en bij gevoelige
personen kan onregelmatige
hartslag
het gevolg zijn. Wie
het toch veiliger wil
houden, kan neusdruppels
kiezen op
basis van zeezout.
Het vermindert de
zwelling wel niet,
maar het slijm
wordt verdund en
dus gemakkelijker afgevoerd. Wie langer
dan een week hoest en zijn verkoudheid
na tien dagen niet ziet verdwijnen, moet
zeker een arts raadplegen.
Maar je kan zelf al veel ellende voorkomen
door het lichaam winterhard
te maken en de weerstand te trainen.
Stress uit de weg gaan of toch voldoende
ontspannen, zal je ook al een goed
gevoel geven en de virussen en bacteriën
minder speelruimte geven en dat is
ook al wat!
Jan van Bercken
8 SANA nr 29 SANA nr 29 9

Hoe voorkom je indigestie
en leveraandoeningen
tijdens de feestweken?
De zomer is de tijd van
slaatjes, fruit, lichte
picknicks. De winter is
de tijd van gulzig slokken,
de tijd verdoen
met gezellige, zoete
koffietafels boordevol
gebak, taart, koekjes, aperitieven en
behoorlijk lekker, maar vettig eten. De
tijd ook van feesten, vrienden, familie,
bijeenkomsten, vieringen allerhande.
Dus... de tijd ook van indigesties, overlaste
maag, beladen lever, ontregelde
spijsvertering. Want de tol voor ons
“goed leven”, betalen we vaak met onze
gezondheid. Gelukkig zijn er ook uitstekende
natuurlijke middelen om ons
te helpen, als een baksteen op de maag
onze dagen en onze feestvreugde dreigt
te verpesten.
Vooral veel vet, zoet en alcohol
belasten het lichaam enorm
De glazen vol, de borden overvol, de
koelkast lekker volgestouwd, hoe vettiger,
hoe zoeter, hoe geestrijker, des te
beter het feest. Tot we tot de vaststelling
komen dat het allemaal zo gezond
niet is. Hoe moet je dan wel gezellige
dagen doorbrengen en toch gezond
blijven?
Merkwaardig genoeg kunnen wij geen
feest vieren zonder gedekte, of liever
overladen feesttafels. Gezond feesten
is niet zo moeilijk, maar het vraagt wel
wat goede wil en een klein beetje gezond
verstand. Een organisme dat niet
fit is door verkeerde voeding of overbelaste
lever en maag, is ook sneller
vatbaar voor griep, verkoudheid en de
typische winterziekten. Dus: vieren met
mate en ... maten!
Grootste flaters
De grootste fouten die de meeste tijdens
de feestweken kunnen begaan op een
rijtje:
- te weinig slaap
- op onregelmatige uren in bed
- te veel alcohol en soms dranken van
mindere kwaliteit
- te vaak eten, te vet en te zoet eten
- te veel snoepen
- onregelmatige maaltijden, te laat eten
en te veel drinken tijdens de maaltijden
- een pak stress omdat het werk niet
wegloopt, een hoop bezoeken moeten
worden afgelegd, cadeautjes moeten
worden gekocht en het is al bij al toch
een dure aangelegenheid.
Baksteen op
de maag?
∆
10 SANA nr 29 SANA nr 29 11

Gratis indigesties
De meest gehoorde klacht in het dokterskabinet
handelt over problemen met
de spijsvertering. Niet alleen volwassenen
die de kunst van het gezellig
tafelen verstaan, maar zelfs jongeren
en ook al kleuters hebben last van dit
eindejaarssyndroom. Pakken snoep voor
kinderen, chocolade, koekjes, allerlei
mooi gekleurde zoetigheden die meteen
de spijsvertering verstoren. Bij volwassenen
is het al niet veel beter. Wat krijg
je gemakkelijk als cadeau: pralines, flessen
likeur, wijn, sterke drank. Natuurlijk
moet de kurk eraf... je wil toch beleefd
blijven.
Kinderen zitten ’s anderendaags, of na
een paar dagen met maagoverlast en
een ontregelde lever geplaagd. Volwassenen
zijn in hetzelfde bedje ziek. De
mens is niet gemaakt om in één keer zoveel
zoetigheid te verwerken, chocolade
te eten, alcohol te gebruiken. Afgezien
van allerlei additieven zoals bewaarmiddelen,
kleurstoffen, smaakversterkers en
pure suiker, is de hoeveelheid, en de frequentie
van knabbelen hoogst ongewoon
voor het lichaam dat zich altijd instelt op
een zekere regelmaat en vooral gezond
voedsel nodig heeft.
Blijf niet smullen
Wat doe je er aan? In elk geval moet je
dat tussendoor-gedoe stop zetten. Je
kan de maag niet de hele dag volproppen,
je kan de lever niet constant aan
het werk zetten. Driemaal per dag eten,
is en blijft het ideaal. Dat je daarbuiten
eens een snoepje gebruikt nog aan
toe, maar sommigen vreten echt kilo’s
snoepgoed.
Als je dan toch ziek geworden bent, of
je niet zo lekker meer voelt, moet je de
maag en de lever dan maar tijdelijk op
rust zetten. Eerst een dagje vasten voor
volwassenen en vooral geen snoep meer
gedurende drie dagen. Dat laatste geldt
ook voor kinderen. Geef aan de kinderen
liever fruit tussendoor.
Schrap ook koffie en zwarte thee, maar
vervang deze dranken door water en
kruidenthee. Muntthee bevordert de
galafscheiding en helpt de vertering
bijzonder. Voor patiënten die wat te veel
snoepgoed en chocolade hebben gegeten
is dit een prima tip. Een preparaat
op basis van Silymarinum helpt de overlaste
lever. En de maag is gebaat met
een goed middel op basis van
Nasturtium zoals Nasturan.
Beter gezonde producten
Snelle koolhydraten zijn wel lekker en
gemakkelijk naar binnen te werken,
maar volkorenproducten en langzaam
absorbeerbare suikers belasten het
spijsverteringssysteem veel minder,
brengen minder snel lege suikers in
circulatie en stoppen het hongergevoel.
Liever volkorenbrood dan boterkoeken
of koffiekoeken en beter fruit dan zoete
smeersels op de boterham.
Begin elk ontbijt ’s morgens met verse
vruchten. Kinderen moeten als ze zich
wat minder lekker voelen, extra vroeg
naar bed, zodat ze uitgerust zijn en ze
niet bedreigd worden door allerlei virale
of bacteriële aandoeningen, want in
de donkerste periode van het jaar zijn
griepjes en verkoudheden goedkoop.
Zorg daarom ook dat ze extra vitamines
toegediend krijgen. Extra porties uit het
potje zijn niet nodig als je gevarieerde,
natuurlijk, gezonde kost op tafel zet,
waar uiteraard vruchten en groenten,
vooral ook rauwkost bij horen.
Kater weg
Voor volwassenen gelden eigenlijk dezelfde
richtlijnen. Wat kun je dan doen
om de feestdagen vreugdevol maar ook
gezond te beleven? Je moet vooral de
lever sparen. Dus is alles wat overlast
kan berokkenen aan de lever, een beetje
te mijden:
- Op tijd rust en ontspanning.
- Niet overdrijven met voedsel dat men
niet gewoon is.
- Wees voorzichtig met sterk gezoete
spijzen.
- Snoep niet tussendoor en mijd de dagelijkse
porties chocolade en pralines.
- In de tussendagen dat er geen feest is,
alcohol compleet bannen.
De lever krijgt het trouwens lastiger als
hij dagelijks een kleine portie alcohol
moet verwerken, dan dat hij één enkele
maal, of toevallig tijdens een feestje,
een grote portie moet afbouwen. Veel
alcoholgebruik belast ook enorm de
bloedsomloop en het hart. Het hartritme
versnelt, de bloeddruk stijgt en het is
een gekend feit dat rond de feestperiode
meer hartinfarcten voorkomen dan in de
rest van het jaar.
Heb je toch eens doorgedouwd en zit je
met een kater, probeer die dan niet te
verjagen met opnieuw alcohol te gaan
drinken, zoals algemeen wordt aangenomen
en voorgeschreven, je krijgt
daardoor enkel uitstel van executie. De
alcohol heeft je bloedvaten vernauwd
waardoor je met pijn in de haren zit. Dat
is onrechtstreeks het gevolg van het feit
dat alcohol vocht aan het lichaam onttrokken
heeft. Remedie: weer drinken,
maar natuurlijk niet opnieuw alcohol.
Probeer met een paar glazen lauw water,
of muntthee. De ideale manier om zich
op feestelijke bijeenkomsten voor te bereiden,
is door te zorgen voor een goede
conditie. Doe aan sport, ga wandelen of
zwemmen. Wees matig met voedsel en
vooral met zoetigheden en snoep. Trek
veel naar buiten in de gezonde lucht,
maar kleed je voldoende. Eet veel fruit
en groenten en volkorenproducten.
En heb je toch last: vast een dagje,
drink veel water en muntthee, gebruik
Nasturan en Cardubell, dat ontlast de
lever en helpt de maag. Je voelt je weer
herboren.
Jan van Bercken
12 SANA nr 29 SANA nr 29 13

Train je
immuniteit
door
beweging
Een dagelijks wandelingetje
is ideaal om de
weerstand te verhogen
Vooral in de winter kunnen we een goede immuniteit
best waarderen. Deze natuurlijke veiligheidstroepen
van ons lichaam beletten dat bacteriën en virussen, de
gevaarlijke indringers, ons parten kunnen spelen. Hoe
beter de weerstand, des te beter de bescherming, des
te beter de gezondheid. Veel factoren spelen een rol in
een goede immuniteit: gezond voedsel, voldoende antioxidanten,
vitamines en mineralen, voldoende slaap, maar ook genoeg beweging.
Een stukje dagelijkse sport, hoe eenvoudig ook, zelfs wandelen,
is een weldaad voor de immuniteit en dus belangrijk om de
winter gezond door te komen.
Ook in de winter blijft bewegen belangrijk,
voor bloedsomloop, ademhaling en
spieren. Via de ademhaling speelt het
lichaam heel wat afvalstoffen kwijt. Een
goede ademhaling helpt ziekten voorkomen.
Veel patiënten zijn bang van de
koude buitenlucht. Van de koude krijg
je een verkoudheid, menen ze. Niets is
minder waar. Het is niet de koude die je
ziek maakt, maar wel virussen en bacteriën
die vrij spel krijgen in een verzwakt
organisme.
14 SANA nr 29 SANA nr 29 15

Vermoeid en depressief...
Wintertijd is grieptijd en snottertijd.
Je kan niet tweemaal per jaar naar de
andere helft van de wereld reizen om de
zon en de warmte op te zoeken en dus
moeten we het doen met wat de natuur
ons geschonken heeft: onze immuniteit,
onze elitetroepen van het lichaam, de
vesting waar we moeten op rekenen.
We hebben er alle belang bij die vesting
zo sterk mogelijk te maken. Met andere
woorden, een stevige immuniteit kan
weerstand bieden aan bedreigingen allerhande,
daar kunnen geen virussen en
bacteriën tegen op. En hoe merk je dat
je immuniteit verzwakt is? Als je snel
moe bent en je ellendig gaat voelen.
Weerstand opbouwen
Men kan beter de weerstand op peil
brengen met geschikte natuurlijke middelen
zonder bijwerkingen. Het zal de
mobiliteit van de witte bloedlichaampjes
vergroten, waardoor deze soldaten
van ons immuunsysteem actiever zijn
en beter in staat zijn ziekte de pas af
te snijden. Een goed product op basis
van Echinacea en bèta-glucanen komt
daarvoor in beeld. Denk aan Echinabell
van Fytobell.
Maar er zijn ook algemeen hygiënische
maatregelen die een belangrijke invloed
hebben op de weerstand.
-Stress vermijden is daar een eerste en
essentieel deel van. Wie zich steeds bij
de minste gelegenheid opwindt en emotioneel
overstuur is, kan er van op aan
dat de deur voor schadelijke indringers
op een kier staat.
Ook ontstekingsziekten vooral van de
bovenste luchtwegen zullen gemakkelijker
ingang vinden bij mensen die
emotioneel labiel en onderhevig zijn aan
stress. Geef alles een plaats, onthecht je
van problemen die toch niet te veranderen
zijn en geniet van de mooie dingen
van het leven.
-Voldoende slaap is daarom even
belangrijk en essentieel. Slaap is een
radicalenvanger en heeft sterk antioxidatieve
eigenschappen.
-Vitamines zijn van groot belang: vooral
vers fruit en dagelijks verse groenten
mogen niet ontbreken. En als de
neus verstopt zit, gebruik dan geen
patentsprays, maar liever een spray
op basis van zeezout. Die zijn beslist
te verkiezen. Maar je kan zelf al veel
ellende voorkomen door het lichaam
winterhard te maken en de weerstand te
trainen. Dagelijkse beweging hoort daar
absoluut bij. Door beweging worden
antioxidanten aangemaakt en in de hersenen
endorfines: men voelt zich zeker
beter worden. Ook de bloedsomloop van
wie sportief is, is beter en de vasomotoren
werken meer accuraat. De winter
geeft je minder hinder!
Hans de Groot
Bereid u voor op de winter!
WIN
10 winterpakketten van
FYTOBELL ®
Typisch voor de wintermaanden: je niet lekker voelen, verkouden, prikkelhoest
en keelpijn. Fytobell heeft drie 100 percent natuurlijke hulpmiddelen die in elke
huisapotheek thuis horen.
• Echinabell, met als belangrijkste
bestanddeel Echinacea purpurea,
stimuleert het afweersysteem
bij verkoudheden, griep
en helpt om snel weer beter te
worden. Ook bèta-glucanen versterken
het immuunsysteem.
• Tussabell forte siroop is je eerste
hulp bij droge hoest en kriebelhoest
• Fytobell keelspray verzacht de
geïrriteerde en pijnlijke keel.
i-Sana geeft tien winterpakketten van
Fytobell ter waarde van € 50,00 per
stuk cadeau. In elk pakket vind je de
drie bovenstaande producten.
Wil je winnen?
Stuur een e-mail naar
info@i-sana.be
en beantwoord de volgende vraag:
Welke plant is het belangrijkste
ingrediënt van Echinabell?
Vergeet vooral niet uw naam en volledig adres door te geven. Succes!
16 SANA nr 29 SANA nr 29 17

Planten met een
doel in de
Abdijsite
Herkenrode
Zeepkruid: wasmiddel uit de
kloostertuin
Het belevingscentrum Herkenrode gunt inzicht in leven en werken
van eeuwen kloosterleven geleid door de cistercienzerinnen.
Daarbij ook hun kleine kantjes, zoals het koppig besluit
van deze dames om geen scapulier te dragen over hun habijt. Dat
zou de mooie vrouwelijke vormen van jonge zusters verbergen, zo
heet het. Maar ooit afgevraagd hoe ze erin slaagden hun uit ruwe
wol vervaardigd wit habijt proper te houden? Het geheim: zeepkruid
en dan vooral de saponinen die in dat kruid opgeslagen zitten.
De Inspiratietuin van Herkenrode
is een hedendaags kruidenpark:
exclusief en origineel, aantrekkelijk
voor een gevarieerd publiek
van professioneel geïnteresseerden
en individuele bezoekers,
ontspannend en educatief.
Abdijsite Herkenrode
Herkenrodeabdij 4
3511 Hasselt
Tel.: 011 23 96 70
Fax: 011 33 46 45
E-mail: abdijsiteherkenrode@hasselt.be
Inspiratietuinen
Herkenrode
Witter dan wit!
de bodem en is tevreden met zowel een
In zowat alle kruidentuinen was steeds plaatsje in halfschaduw als zon. Hou er
een ruime hoeveelheid zeepkruid of wel rekening mee dat de plant een krui-
Saponaria oficinalis aangeplant. In voorpende wortelstok heeft en dus steeds
jaar en zomer gebruikten de zusters het meer terrein wil veroveren. In volle
vers, in herfst en winter de wortel of ge- zomer tooit de ongeveer 60 cm hoge
droogde delen van de plant. Natmaken plant zich met een veelheid aan witte,
en wrijven en voor het droge materiaal rozerode of zachtlila bloemen. Meestal
ook koken, volstaan om de saponinen zijn ze sober en open van vorm. Bij uit-
die rijkelijk in de plant zitten, vrij te zondering komen er echter ook planten
maken. In aanvang manifesteert zich met gevulde bloemen voor. Vooral ’s
dat door de vorming van zacht schuim,
daarna kleurt het waswater lichtgroen
avonds verspreiden deze bloemen een
zachte geur waar flink wat nachtvlin-
Ideale uitvalsbasis voor je uitstappen in Limburg
en is het sopje klaar om alle vuil en vet ders op afkomen. Overdag laten ze de
los te weken waar het maar in contact eer aan hommels en bijen. Plant 6 tot 9
mee komt of met wrijf- en kneedbewegingen
mee wordt geconfronteerd.
planten per vierkante meter.
Vandaag is het kruid nog in gebruik Informatie
voor de meest delicate wasjes zoals het Abdijsite Herkenrode.
restaureren van schilderijen en wandta- Herkenrodeabdij 4, B
pijten. Het loont de moeite om de plant 3511 Hasselt.
ook zelf terug te ontdekken, en dat niet Het belevingscentrum en de shop van
alleen voor het wassen van wol en ander de Abdijsite Herkenrode zijn open van
delicaat textiel. Opgelost in badwater of
gebruikt als douchezeep weekt het ook
U proper en zorgt het - zelfs dagenlang
dinsdag tot zondag van 10 tot 17 uur.
De inspiratietuinen zijn open van 1 april
tot 31 oktober van dinsdag tot zondag
Erkend fietshotel vlakbij
knooppunt 312
- voor een babyzachte huid. Let wel op
dat u de zeep niet in de ogen krijgt.
Gemakkelijke tuinplant
In de tuin toont zeepkruid zich erg
gemakkelijk. Ze stelt amper eisen aan
van 10 tot 17 uur.
Tel: 32/ 11/ 23 96 70
of www.abdijsiteherkenrode.be
Tekst en illustraties:
Marc Verachtert
Hotel ’t Buskruid
Dr. Vanderhoeydonckstraat 64
3560 Lummen
Tel 013/53 22 94
Fax 013/53 22 95
E-mail: info@tbuskruid.be
www.tbuskruid.be
18 SANA nr 29 SANA nr 29 19
Ontdek natuur- en stedenschoon vanuit...
Hotel ’t Buskruid
Advertentie
Advertentie

Luminotherapie:
het zonnetje van het
donkere seizoen
Licht in de winter
maakt vrolijker en
gezonder
We voelen ons beter in de zomer dan in de winter.
Niet dat de warmte er zo veel mee te maken
heeft, maar wel het licht. Mocht het enkel
om de temperatuur gaan, dan zouden Finnen
die zich te goed doen aan dagelijkse saunabeurten,
zich kiplekker voelen. In Finland
kent men trouwens het hoogste percentage
zelfmoorden van Europa. Dat heeft alles te maken met licht, of tenminste
de afwezigheid ervan. In de winter is het in de noordelijke
streken amper vijf tot zes uur daglicht en dat heeft zijn invloed op
het gemoed, op de hormonen met inwendige secretie. In de zomer
voelen we ons ook energieker, in de winter meer lusteloos, onprettig.
Er is zelfs een naam voor: winterblues. Men heeft er ook een
therapie voor: luminotherapie, of anders gezegd: lichttherapie.
Mensen slapen minder vast en minder
goed in het najaar. Ze hebben ook een
ander levensritme dan in de zomer, eten
anders, bewegen anders. Door afwezigheid
van licht in deze donkere dagen
veranderen biochemische processen in
ons lichaam, wat gevolgen heeft voor
het zenuwstelsel.
Meer vermoeid en depressiever
Door het veranderende licht, de afwezigheid
van zon, het meer binnen dan
buiten vertoeven, voelen veel mensen
zich sneller moe, landerig, passief en
depressief. Studenten hebben meer last
van concentratieproblemen, worden
besluitelozer. In het gezin wordt men
meer geconfronteerd met prikkelbaarheid,
agressiviteit. In de maatschappij
komt meer marginaliteit en criminaliteit
voor. Een groot aantal mensen gaat het
compenseren door meer te eten, vooral
zoetigheid. Na de winter zie je dat op
de weegschaal. Het goede humeur zal
evenwel pas terugkeren als de lentezon
weer opduikt.
Dat neemt niet weg dat je ook in de
winter maximaal kan profiteren van het
licht en als dat afwezig blijft, kan je het
ook maken.
Meer licht
In de lente en zomer leven we meer
buiten. We voelen ons aangetrokken
door het groen, de kleur in de natuur,
de warmte van de zon. Dat heeft
beslist gevolgen voor het humeur. Want
regendagen en het eeuwige grijs maakt
op den duur landerig en humeurig, zelfs
depressief. Men spreekt van de winterblues.
Er bestaan tegenwoordig speciaal
ontwikkelde lampen om het natuurlijke
licht een beetje na te bootsen. Het heeft
beslist effect, want mensen die zich aan
deze lichttherapie begeven, worden vro-
lijker, praktischer, werklustiger, levenslustiger.
De mate waarin men zich goed
gaat voelen, hangt evenredig af van de
intensiteit en de duur van de “lichtbestraling”.
Dit proces speelt zich af ter hoogte van
de epifyse of pijnappelklier nadat het
van het netvlies in het oog een signaal
gekregen heeft dat er licht is waargenomen.
Vanaf 2500 lux wordt een mechanisme
in gang gezet dat kenmerkend is
voor de ochtend: men wordt actiever en
de slaap houdt op ook omdat de melatonineproductie
stopt tot het weer donker
wordt en de secretie van cortisol, het
stresshormoon verloopt regelmatiger.
Men voelt zich fitter, en de landerigheid
verdwijnt. Deze lichttherapie komt ook
goed van pas voor mensen die in ploegen
moeten werken en bij wie het dag-
en nachtritme vaak verstoord is. Het
heeft geen zin om wat extra TL-buizen
aan te schaffen of een halogeenstraler,
want de frequentie van het licht heeft
ook belang. Deze lampen voor luminotherapie
zijn wel te koop in de gespecialiseerde
handel.
En natuurlijk heeft de natuur ons ook
planten verschaft die gunstig inwerken
op het gemoed: preparaten op basis van
Sint-janskruid zijn in deze periode erg
gewaardeerd.
Jan van Gendt
20 SANA nr 29 SANA nr 29 21

Advertentie
Suikervrij
ook geschikt voor diabetici
Maakt de de
dingen dingen verteerbaar
Dills is een heerlijk fris muntje dat
lekker smaakt en elke maaltijd vederlicht
afrondt. Dankzij etherische oliën en
kruiden geeft het niet enkel een lichter
gevoel na het eten, het geeft pit aan elk
moeilijk moment van de dag. Een lastige
file, een druk programma op kantoor,
een moeilijke afspraak: Dills geeft de
ziel vleugels en balsemt de sfeer.
Een belangrijke ontmoeting?
Een frisse adem nodig?
Op Dills kun je rekenen.
Gezond, lekker, digestief, verfrissend,
pittig, heerlijk langdurig van smaak ...
Dills is een vriend die van elke last een
lust maakt.
Ook Ook verkrijgbaar in in
de apotheek de apotheek met met
cnk-bestelcode: 2161-149
KURKUMA:
De oplossing voor
diabetes?
Over kurkuma komen steeds meer nieuwe
berichten de lijst van voordelen vergroten.
Het was al bekend dat het een zeer
sterk antioxidant is die helpt bij de preventie
van kanker. Vooral borstkankerpatiënten
zouden er voordeel mee doen. Dit
maakt momenteel voorwerp van onderzoek
uit aan de universitaire ziekenhuizen
van Jette en Luik. In de USA zijn er
al positieve resultaten bekend. Het is ook
een sterke natuurlijke ontstekingsremmer
die nuttige diensten bewijst bij spier-
pees- en gewrichtsontstekingen en pijn
veroorzaakt door artrose. Maar uit recent
onderzoek is ook gebleken dat het een
goede preventie kan worden in verband
met de ziekte van Alzheimer. Ook bij suikerziekte
lijkt het een interessant middel
te worden.
Waar een klassieke ontstekingsremmer voor spieren
en gewrichten van pas kwam, kan curcumine een
gecondenseerd extract uit de geelwortel of kurkuma
beslist goede diensten bewijzen, zonder de nadelen
van de klassieke anti-inflammatoire middelen.
Bovendien is het ook leversparend en tegelijk een
krachtige antioxidant.
Bij diabetes
Aan de Annamalai universiteit in India werden proeven
gedaan met drie controlegroepen patiënten van
wie vaststond dat ze diabetes hadden. Een van de
controlegroepen kreeg ook kurkuma of geelwortel
toegediend. Het is een plant die al eeuwenlang bekend
staat vanwege haar cholesterol verlagende en
galdrijvende kwaliteiten. De proef liep over een periode
van meer dan drie weken. Door de curcumine in
de geelwortel, de actieve stof, daalde de bloedglucosespiegel
aanzienlijk. Een vermindering van 204 naar
143 en 140 mg per dl werd gevonden. Terzelfder tijd
steeg de hemoglobine van 10,75 naar 13,6 gram per
dl. Het geglycosyleerd hemoglobine, een indicerende
factor voor suikerziekte, daalde significant in bepaalde
gevallen zelfs met 30 percent. Tegelijker tijd
daalde het aantal vrije radicalen. Hieruit bleek dat
curcumine en geelwortel een beschermende werking
hebben op de problemen die kunnen veroorzaakt
worden door suikerziekte.
Jos van Landuyt
Curcu-Flam
Onmisbaar voor soepele gewrichten
en gezond kraakbeen
Curcumine wordt al langer in de
natuurgeneeskunde gebruikt, terwijl
nu door wetenschappelijk onderzoek
de grote waarde wordt aangetoond.
Houdt de gewrichten soepel
en sterk
Ondersteunt het behoud van
het kraakbeen
Bioeq. 4800 mg curcuma extract
Forte
Vrij bewegen
Soepele gewrichten
100% natuurlijk
Snelle werking
20 Tabletten CNK2694-404
60 Tabletten CNK2694-420
Enkel verkrijgbaar in de apotheek.
www.curcu-flam.be
info@curcu-flam.be
22 Voor SANA Voor meer meer nr 29 info: info: www.dills.be
SANA nr 29 23
Advertentie

Laat de winter
je huid niet
verschralen!
Wie wil er niet mooi en jong
uitzien? Iedereen toch? Het
probleem is meestal dat de
huidverzorging pas tegen het voorjaar
of de zomer wordt aangevangen, maar
het is vooral in de winter dat de huid
verzorging nodig heeft, zodat die in
optimale conditie is tegen de zomer.
De huid moet je van binnenuit verzorgen
door aangepaste voeding, voldoende
water drinken en natuurlijk
ook uitwendig verzorgen zodat vervuilende
stoffen, zon en agressieve
hygiënische maatregelen niet te veel
schade aanrichten. Hoe moet je je huid
in de winter verzorgen?
Als je de huid mooi wil houden dan moet die van
binnenuit gevoed worden. Wat je in de mond
stopt, komt uiteindelijk ook in de huid terecht.
- Om te beginnen gebruik je best vitaminerijke
kost. Aangezien vitamine E de vitamine van de
jeugd is, kan je best voedsel gebruiken met
vitamine E: scharreleieren, volkorenproducten,
tarwekiemolie.
- Vitamine C is een sterke antioxidant en bindt
de strijd aan tegen vrije radicalen die je doen
verouderen. Daarom minstens zeven porties fruit
en groenten per dag. Een deel daarvan moet
rauw zijn. Ook soepen en slaatjes horen hier in
thuis.
- Vermijd tabak en alcohol. Het zijn bijzonder
slechte zaken voor de huid. Ze veroorzaken
rimpels, uitdroging en scheurtjes in de oppervlakkige
bloedvaten. Niet erg sierlijk dus. Alcohol
doet ook de huid uitdrogen en veroudert fel.
- Zorg voor gezonde oliën: visolie, tarwekiemolie,
olijfolie. Vermijd absoluut transvet en
suiker.
- Gebruik een goede hydraterende crème om
schrale huid te voorkomen en te behandelen:
op basis van Aloë Vera, Echinacea en kamille.
Dat is een weldaad voor de huid en een winterse
verjongingskuur.
Monique van Hasselt
Aloë vera crème -
(met Aloë vera)
Bij droge en gevoelige huid
De unieke formule van deze
crème met de natuurlijke en
waardevolle actieve bestanddelen
van Aloë Vera is uitermate
geschikt voor dagelijks gebruik,
in het bijzonder bij de droge en
gevoelige huid.
De crème verzacht en zorgt
voor een optimale vochtbalans,
waardoor de huid een frisse en
gezonde uitstraling krijgt.
Bovendien wordt ze toegepast
bij een door de zon beschadigde
huid, striae en littekens.
Potje 100 ml
Cnk-bestelcode:2885-390
Prijs € 5,95
24 SANA nr 29 SANA nr 29 25
Advertentie

Rokers verkorten
hun leven
7
jaar
Roken is levensgevaarlijk. Het wetenschappelijk bewijs
daarvan staat onomstotelijk vast. Talrijke ziekten zijn gerelateerd
aan roken: kanker, hart- en vaataandoeningen,
maag- en darmziekten, blaasziekten, prostaat- en borstkanker,
astma, Alzheimer, verminderde immuniteit, longziekten,
vroegtijdige veroudering, rimpels, oogkwalen, tandvleesaandoeningen,
ontkalking enz... Je kan er niet naast kijken. Verhaaltjes over
grootvaders die rookten als een schouw en bijna honderd werden,
zijn fabels of uitzonderingen die de regel bevestigen. Rokers hebben
ook tekorten aan essentiële vitamines en antioxidanten. Ze moeten
hun dieet aanpassen, maar beter nog is het om te stoppen. Er zijn
argumenten genoeg en in deze eindejaarstijd is dat misschien het
mooiste cadeau voor je gezinsleden en collega’s.
Vitamine C
Roken is sterk oxidatief en zadelt het
lichaam op met vrije radicalen die alle
lichaamscellen nadeel berokkenen. De
verklaring is eenvoudig: door tabaksrook
worden heel wat antioxidanten vernietigd
en is er een tekort aan vitamines
vooral vitamine C. Deze vitamine speelt
nochtans een heel belangrijke rol zowel
bij de groei, als bij de celvernieuwing,
de bloedvaten, het tandvlees, de botten
en tanden. Daarnaast werkt de vitamine
bevorderend op het immuunsysteem.
Zonder voldoende vitamine C is er ook
moeilijke absorptie van ijzer, waardoor
deze patiënten af te rekenen krijgen
met bloedarmoede. Rokers zien er ook
dikwijls bleekjes uit. Rokers hebben ook
grotere vatbaarheid voor ontstekingsziekten,
vooral van de luchtwegen: long-
Breek ermee: het kan echt!
ziekten, verkoudheden en griep. Extra
inname van vitamine C zorgt ervoor dat
een verkoudheid minder ernstig en minder
lang verloopt. Rokers hebben een
grotere behoefte aan deze vitamine en
zullen dus meer citrusvruchten, aardappelen,
groene bladgroenten en tomaten
moeten eten om eventuele tekorten op
te vangen. Een tekort verhoogt ook de
kans op bloedingen.
Beschadigt hersenen van kinderen
Kinderen van rokende ouders lopen
extra gevaar. Volgens de Acamedie
voor Wetenschappen in de Verenigde
Staten wist men al dat er een hoger
sterfterisico bestond onder kinderen van
rokende moeders. Nu kent men ook de
oorzaak: men ontdekte een element
in tabaksrook dat van invloed is op het
ademhalingsritme tijdens de slaap. Dr.
Jean-Pierre Changeux van het Institut
Pasteur heeft samen met zijn collega’s
de resultaten van tabaksrook op de
ademhaling gemeten. Men ontdekte een
proteïne in tabak die tijdens de zwangerschap
van de vrouw de hersenen van
de baby beïnvloedt, wat later na de geboorte
nog altijd actief is en oorzaak is
van een gestoorde ademhaling en tekort
aan zuurstof.
Passief rokers leven zeven jaar
korter
Verdraagzaam zijn tegenover rokers
helpt niet, je wordt er door gestraft! Uit
recent wetenschappelijk onderzoek blijkt
dat passief-rokers meer koolmonoxide
naar binnen krijgen dan de koolmonoxide
die de lucht bevat die rokers zelf
inhaleren. Voortdurend in een „berookt
lokaal” moeten meeroken, is even schadelijk
voor de gezondheid als zelf roken,
soms schadelijker. Men heeft berekend
dat in een kantoor waar gerookt wordt
de niet-roker gemiddeld zeven jaar van
zijn leven moet afstaan. De densiteit
van koolmonoxide in sommige lokalen
en kantoren overschrijdt vaak ruim de
26 SANA nr 29 SANA nr 29 27

toegelaten norm voor de buitenlucht.
Moest de buitenlucht zo sterk vervuild
zijn als in sommige lokalen, dan gaan
we allemaal dood. Tabak is eveneens gerelateerd
aan Alzheimer en vervroegde
menopauze. Ook passief-rokers betalen
dus hun prijs voor de rooklust van
anderen.
Tabak en borstkanker
Er wordt eigenlijk te weinig bij stilgestaan,
maar borstkanker kan rechtstreeks
te maken hebben met roken.
Er is zelfs weinig onderscheid tussen
passief roken en echt actief roken. Wie
vaak in een lokaal vertoeft waar verschillende
anderen roken, vergroot haar
kansen op borstkanker enorm. Volgens
studies verzameld door het ANSR in
Groot-Brittannië, zou tabaksrook voor
ongeveer 60 percent mee oorzaak zijn
van borstkanker. Daarvan wordt 40 percent
veroorzaakt door actief roken en 20
percent door meeroken. De gifstoffen in
tabaksrook vinden ook hun weg naar de
vrouwelijke borst. Ze komen uiteindelijk
via de borstvoeding ook bij de baby
terecht.
Rokers hebben niet alleen een tekort
aan vitamine C, maar ook aan selenium,
een antioxidant die kanker helpt voorkomen.
Tekort aan selenium in het voedsel
bijvoorbeeld lijkt borstkanker in de hand
te werken en een suppletie met selenium
kan borstkanker helpen voorkomen.
Breek ermee
Het ontbreekt beslist niet aan wetenschappelijke
argumenten om te breken
met tabak, meestal wel aan motivering
bij gebrek aan moed en daadkracht.
De beslissing nemen is het allerbelangrijkste.
De rest kan moeilijk zijn, maar
er zijn goede hulpmiddelen: Denk aan
Fumexit als een natuurlijk middel dat
de rookhonger stopt. Maar stoppen heeft
beslist zin: je merkt het al na een paar
weken, als je over de moeilijkste periode
heen bent. Die beslissing zal van jou een
ander mens maken!
Hans de Groot
GEHEEL
VERNIEUWDE SITE!
Uw online gezondheidsadviseur
BOVERTE is een moderne internetwinkel.
Eenvoudig, overzichtelijk, informatief,
vriendelijk geprijsd en een goede service.
U koopt bij Boverte omdat…
• U toegang heeft tot het complete assortiment
producten van Fytobell ® , Nutribell ® , Ellen
Dee ® en Kilonorm ® .
• U boven de 50 euro geen verzendkosten
betaalt.
• U met korting op uw bestelling kan aankopen.
• De producten binnen 2 werkdagen bij u
worden afgeleverd.
• U gemakkelijke betalingsmogelijkheden
heeft.
• Onze winkel 365 dagen per jaar en 24 uur
per dag geopend is. Daarnaast kunt u 7
dagen per week bij onze klantenservice
terecht.
• Wij garant staan voor een optimale service.
• Wij u helder en duidelijk over de producten
informeren via de website, per telefoon en
via e-mail.
www.boverte.com
28 SANA nr 29 e-mail: info@boverte.com - tel.: 00/31 (0)40 254 30 48
SANA nr 29 29
De beste zorgen uit de natuur!
Advertentie

WeetjesWeetjesWeetjesWeetjesWeetjes
Welke verhouding EPA en DHA
moet een goede visolie hebben?
In Omega-3 zijn vooral 2 vetzuren
actief: EPA en DHA die in een
bepaalde verhouding voorkomen. De
kwaliteit van een supplement kan
vooral afgelezen worden van deze
verhouding. Hoe dichter ze de ideale
verhouding 2/3 EPA voor 1/3 DHA
benadert, des te meer profijt zal het
organisme er uit halen. EPA is vooral
van belang voor hart- en bloedvaten
en DHA voor zenuwen en hersenen.
EPA en DHA werken in feite voor al
hun functies samen en al naargelang
de functie zelf wordt een van beide
meer actief.
Zo is de Omega-3 visolie van Nutribell
een ideale visoliesupplement
met de goede verhouding DHA en
EPA.
Gekibbel rond scheiding ondermijnt emoties van
kinderen vier jaar
Aan de rijksuniversiteit van Mansfield,
Ohio in de Verenigde Staten,
is een bijzonder uitgebreide studie
afgerond met betrekking tot de
emotionele en psychische schade
bij kinderen en jongvolwassenen als
gevolg van de scheiding van hun
ouders. Bij het project waren meer
dan 10.000 kinderen en adolescenten
betrokken. Volgens Prof. Dr.
Sun, professor in de sociologie viel
op dat de schade al drie jaar voor de
scheiding van de ouders, bij kinderen
merkbaar is, als gevolg van het
gekibbel en de verziekte atmosfeer
in het gezin. De studie hield zich dan
ook bezig met het opmeten van de
schade bij deze jeugdigen drie jaar
voor de scheiding, tot een jaar na
de scheiding. Volgens de studie die
door het Nationaal Instituut voor het
welzijn van het Gezin werd bevolen,
is de schade al meetbaar drie jaar
voor de scheiding, met een piek in
de periode van de scheiding zelf. De
emotionele storingen in de psyche
van het kind en de adolescent zijn
het hoogst in de periode van één
jaar voor de scheiding tot rond de
scheiding zelf. Naarmate het tijdstip
van de scheiding komt, is de schade
het meest opvallend. Van zodra de
scheiding achter de rug is, merkt
men een verbetering van het emotioneel
welzijn van het kind op en kan
het herstel van de schade beginnen.
Het welzijn neemt zienderogen weer
toe en een jaar na de scheiding is er
weer sprake van een behoorlijk tot
een normaal functioneren. Het Nationaal
Instituut pleit dan ook voor een
betere opvang en begeleiding van
kinderen en jongeren precies in deze
moeilijke piekmomenten.
Hoop voor diabetespatiënten groeit: levercellen
vervangen defecte pancreas
Aan de universiteit van Florida
zijn onderzoekers er in geslaagd
om levercellen van ratten om te
vormen in insulineproducerende
pancreascellen. Uit de proefnemingen
en de begeleidende studie
blijkt dat de lever een potentiële
insulineproducent kan worden
ter ondersteuning of vervanging
van een defecte pancreas, waarbij
de eilandjes van Langerhans
te weinig of geen insuline meer
produceren. Uit vroegere proefnemingen
die trouwens ook aan
onze Leuvense universiteit zijn
gebeurd, evenals aan een paar
Duitse universiteiten, bleek dat
wanneer de pancreas geïnjecteerd
werd met stamcellen die genetisch
voorbereid waren op insulineproductie,
en die buiten het lichaam
werden aangemaakt en gekweekt,
Eén op de zes hospitalisaties van
patiënten in de geïndustrialiseerde
wereld is het gevolg van verkeerd
gebruik van medicijnen. Dr. Gerald
Cable van de dienst Volksgezondheid
in de Verenigde Staten was
verrast van dit hoge aantal. De
helft van deze opnamen was bovendien
te wijten aan het nemen
van medicijnen die ver over datum
waren. En nog eens de helft daarvan
het gevolg van een verkeerde
reactie door een verkeerde combinatie
van verschillende middelen,
ze in staat bleken om diabetes van
het type 1 te verbeteren of om te
keren. Omdat gebleken is dat de
lever en de pancreas opgebouwd
zijn uit gelijkaardig celmateriaal
van dezelfde origine, kan een
volwassen lever, als een celdonor
fungeren waarbij de cellen geherprogrammeerd
kunnen worden om
te functioneren als pancreascellen.
Uit vorige proefnemingen bleken
de geïmplanteerde cellen bij
muizen in staat om het bloedsuikergehalte
drastisch naar beneden
te halen, doordat ze zelfstandig
insuline begonnen te produceren.
De auteurs van de studie suggereerden
ook dat de lever van een
diabetespatiënt progenitieve cellen
bevat die de pancreas kunnen
regenereren.
Eén op zes hospitalisaties gevolg van
verkeerd medicijngebruik
zoals pijnstillers en stimulerende
middelen door elkaar. Veel mensen
gebruiken ook medicijnen die
aan anderen zijn voorgeschreven
en sommigen lopen verschillende
apotheken af om aan middelen
te komen waarvan de verpakking
voor vrije verkoop te klein is om
te voorzien in hun, „hoog gebruik”.
Overleg met de apotheker en een
betere relatie tussen apotheker en
patiënt zou veel van deze problemen
kunnen voorkomen, zo werd
vermeld in de studie.
30 SANA nr 29 SANA nr 29 31

Competitiesport is
de vriend van vrije
radicalen
Sneller oud
door harde
sport
Wie beweegt leeft langer. Dat hebben we al in alle toonaarden
horen zingen. Het is ook juist dat lichaamcellen
beter van bloed worden voorzien na inspanningen.
Waar bloed komt, is er ook zuurstof en dat is van vitaal
belang voor de gezondheid van de cel en dus ook van het lichaam.
Beweging helpt kanker voorkomen, is preventief belangrijk in verband
met hart- en vaatziekten, spierziekten, beroerte, obesitas,
suikerziekte, longziekten, slapeloosheid en depressies. Bewegen
brengt antioxidanten op gang in de strijd tegen vrije radicalen en is
dus gunstig tegen vroegtijdige veroudering. Niets dan goeds over
beweging dus... tenzij je gaat overdrijven, want competitiesporten,
en erg intensief sporten, urenlang joggen en krampachtig fietsen
is dan weer pro-oxidatief en helpt de vrije radicalen in het lichaam.
Kortom: verstandig bewegen is goed, maar overdreven sporten is
schadelijk.
We hebben het de jongste tijd behoorlijk
veel gehoord: plotse dood tijdens een
sportwedstrijd. Zelfs jonge kinderen
van amper zeven werden als door de
bliksem geveld en overleden tijdens hun
sportwedstrijd.
Van een aantal van hen werd bekend dat
ze aan een genetische hartkwaal leden
en dus was de verklaring geruststellend
voor anderen die wel graag aan duursport
doen. Maar het blijft een delicate
oefening om het risico op plotse dood
in te schatten. Vandaar dat stemmen
opgaan om vanaf jonge leeftijd sportbeoefenaars
te screenen op de grootste
risico’s.
Vrije radicalen
Bij sport moet je niet alleen omwille
van de onderliggende mogelijkheid van
hartfalen voorzichtig zijn, maar ook
omdat het lichaam niet gemaakt is voor
dergelijke langdurige extreme belasting.
Extreme sportbeoefening vermeerdert
het aantal vrije radicalen in het lichaam
in de plaats van ze te bestrijden. Vrije
radicalen zijn kleine maar bijzonder
gevaarlijke reactieve deeltjes in het
organisme. Ze ontstaan door chemische
reacties in het lichaam. Als hun aantal te
groot wordt, kunnen ze schade aanrichten.
Ze moeten dus onschadelijk worden
gemaakt door middel van antioxidanten.
Als dat niet gebeurt, dan veroorzaken
deze radicalen schade aan het DNA en
die schade wordt van de ene cel naar de
andere doorgegeven. Het is dus belangrijk
dat we deze radicalen proberen
te vangen. Dat kan op vele manieren
gebeuren: door verstandige beweging
zoals wandelen, zwemmen, roeien,
fietsen, maar niet in competitieverband.
Op die manier wordt zuurstof aan de
cellen gegeven en dat helpt de radicalen
te liquideren. Een van de bekendste
antioxidanten is vitamine C, vitamine
E, bètacaroteen, en enzymen als SOD,
catalase en glutathion.
Pro-oxidant
Het onschadelijk maken van vrije radicalen
is een ingewikkeld proces. Gezonde
voeding is er een essentieel onderdeel
van: groenten, fruit, natuurlijke pro-
ducten zoals volkoren. Sterk oxidatief
is roken, de allerslechtste dienst die je
aan je organisme kan bewijzen. Suiker
en alcohol zijn vrienden van de radicalen.
Daarentegen is dagelijkse matige
beweging dan weer een antioxidant: een
half uurtje stappen, een uurtje fietsen,
zich ontspannen in de natuur. Stress is
een belangrijke pro-oxidatieve factor,
evenals competitiesporten, uithoudingssporten.
Het is niet verstandig
dagelijks de halve marathon te gaan
lopen. Bovendien beschadigt het op
termijn de gewrichten van knie en heup.
Ook geoxideerde vetten zijn uitermate
schadelijk: ranzige visolie, verouderd
frituurvet, transvet. De oxidatieprocessen
zie je trouwens al op de huid: men
veroudert sneller. Matigheid in alles is de
beste deugd!
Jan van Bercken
32 SANA nr 29 SANA nr 29 33

Slecht gebit oorzaak van veel kwalen
Ontstoken tanden
maken de darmen ziek
Hoe gezonder
de
darm, des
te gezonder
het
hele lichaam! Vroeger
zei men: de dood huist
in de darm... want als
je darmen ziek waren,
dan was het lichaam
vaak niet bij machte
de problemen te overwinnen.
Ook de lever
niet meer en.. met een
gezonde lever blijf je
lang en gezond leven,
krijg je geen kanker.
Als je darmen goed
functioneren kan je lever
alles aan. De vraag
is, waarmee maak je
de darmen ziek. Vaak
ligt de oorzaak op een
heel klein plaatsje: in
de mond. Niet alleen wat
we in de mond stoppen, is
belangrijk, maar wat er in de
mond zit: de tanden!
Darmproblemen kunnen een volledige
hypotheek leggen op je gezondheid.
Als de darm gezond is, is ook
je gezondheid in orde. Via de darm
kan het lichaam aan de nodige vitamines,
mineralen en voedingsstoffen
voor de cellen komen. Langdurige
verstopping of diarree die een hele
tijd blijft aanhouden, zijn
derhalve vernie-
Deze toxines kunnen ook
hartkleppen beschadigen
tigend voor de gezondheid. Dergelijke
problemen moeten meteen worden
aangepakt. Zo kan een darmziekte zijn
oorzaak vinden in een probleem ergens
anders in het lichaam. Een van de weinig
bekende oorzaken van darmziekten
is een ontsteking aan de tanden. Darmproblemen
kunnen veroorzaakt worden
door verborgen ontstekingen aan de
tandkassen. Voortdurende problemen
aan het tandvlees verraden ook dat er
iets mis is met de darmen.
Darmproblemen kunnen complexe
oorzaken hebben. Heel vaak is diarree
of hardnekkige verstopping terug
te voeren tot voedingsfouten, tot een
verandering van eetgewoonte, of kan
verband houden met besmet of bedorven
voedsel. Hygiëne is een belangrijke
vereiste om gezond te blijven. Als de
darmen protesteren, is dit eigenlijk een
goed teken, er zit namelijk voldoende
reactie in het organisme om het pro-
bleem te liquideren. Het feit dat het
lichaam diarree ontwikkelt, betekent
dat het lichaam voor de veiligste manier
kiest om een probleem te verwijderen.
Je moet voorzichtig zijn en escalatie van
het probleem voorkomen. Dat betekent
niet dat meteen stoppende middelen
moeten worden genomen, want op
die manier hou je het probleem in het
lichaam. Je moet enkel observeren dat
er geen dehydratatie ontstaat, dat het
lichaam dus over voldoende vocht blijft
beschikken. Vooral voor baby’s kan dat
levensbedreigend zijn. Een paar uur te
weinig vocht kan al fataal zijn. Maar ook
volwassenen moeten diarree niet laten
aanslepen, want op die manier verspelen
ze noodzakelijke mineralen.
Let op je tanden
Het is niet voldoende het symptoom te
bestrijden, het is beter de oorzaak aan
te pakken. Je kan maanden- of jaren-
34 SANA nr 29 SANA nr 29 35

Advertentie
50 net.be
www.50net.be
De site voor de
dynamische
50plusser!
Bezoek de website
Verborgen ontstekingen
aan de tanden kunnen
oorzaak zijn van
problemen met de darmen
lang met verstopping of diarree sukkelen, terwijl
de darm wordt behandeld met wisselend succes,
doordat de oorzaak in ontstoken tandkassen
zit. Het gebeurt meer dat men tandpijn „oplost”
door tanden te ontzenuwen. Als dit niet correct
gebeurt, of als er resten van wortels blijven zitten
na extractie van slechte tanden, kan het gebeuren
dat ze maanden later voor verborgen ontstekingen
zorgen die niet altijd pijn doen en niet op het
goede moment voor alarmsignalen zorgen. Met
ontzenuwde tanden ben je noodzakelijke informatie
kwijt. Bovendien zijn ontzenuwde tanden dood
materiaal in het lichaam, worden mercaptanen
gevormd die het lichaam vergiftigen. Ontzenuwde
tanden kunnen onbekende ontstekingen vormen
die zowel voor gewrichtsproblemen, maar
ook voor hartklepproblemen zorgen, om over de
darmproblemen maar te zwijgen.
Als langdurige diarree, of verstopping niet reageert
op verandering van dieet, moet de arts
onderzoek laten doen naar verborgen ontstekingshaarden.
Tanden zijn vaak ideale broedhaarden,
maar ook sinussen en amandelen. De
tandarts kan door middel van een röntgenbeeld
nagaan of een ontzenuwde tand geen etterhaard
heeft ontwikkeld. Vandaar dat je altijd moet
laten controleren of het niet wenselijk is een tand
te laten trekken in de plaats van hem te laten
ontzenuwen. Pas als je voldoende en blijvende
observatie kan verzekeren, kan eventueel
tot ontzenuwen worden overgegaan.
Natuurartsen zijn doorgaans tegenstander
van ontzenuwen. Is er toch
een ontsteking, dan moet geprobeerd
worden de ontsteking te overwinnen.
Versterking van de natuurlijke weerstand
door middel van Echinacea zal tot
de basisbehandeling behoren. Je ziet
meestal dat na genezing van de ontsteking
aan de tandkassen, de problemen
met de darmen vanzelf verdwijnen. En
aangezien onze gezondheid in grote
mate afhankelijk is van de goede functie
van de darmen, moeten deze problemen
prioriteit krijgen.
Het gevaar van antibiotica
De klassieke truc bij tandontstekingen is
antibiotica voorschrijven. Gemakshalve
kiest men voor een breedspectrum,
zodat men geen cultuur en antibiogram
hoeft te maken waaruit blijkt welke bacterie
verantwoordelijk is voor het probleem.
Het gevolg is dat de patiënt voor
de zoveelste keer geconfronteerd wordt
met een giftig en sterk werkend medicament.
Dat heeft weliswaar al verschillende
levens gered, want in geval van
hoge nood zal de arts soms geen andere
keuze overblijven, maar er schuilt ook
een gevaar in. Als antibiotica voor de
minste kwaal wordt geslikt, neemt men
een hypotheek op het reactievermogen
van de patiënt. Er ontstaat een resistentie
waardoor het middel niet meer werkzaam
is, mocht het ooit absoluut levens-
reddend en dus noodzakelijk worden. De
bacteriën hebben zich gewapend tegen
het middel. Grote ziekenhuizen kennen
het probleem. Het verplicht de farmaceutische
industrie steeds nieuwe en
sterkere antibiotica te ontwikkelen. Slik
daarom nooit antibiotica op eigen houtje
en neem ook die niet die voor andere
huisgenoten werden voorgeschreven.
Voor elk nieuw probleem moet je een
nieuw voorschrift afwachten en ook een
arts raadplegen.
De darmflora zijn bij veel patiënten
beschadigd door roekeloos voorschriftgedrag,
want antibiotica vernietigt ook
de nuttige bacteriën.
Er ontstaat gisting, malabsorptie en er
volgen automatisch gezondheidsproblemen.
De darmflora moeten zo spoedig mogelijk
worden hersteld. Daartoe is het
belangrijk een darmsparend dieet te volgen.
Beperk vlees en ongefermenteerde
zuivel, geen wittebrood, geen suiker,
geen geraffineerde producten. Wel zuurkool,
echte yoghurt, melkwei opgelost in
water (drie soeplepels op een glas) als
dorstlesser. Wekelijks een sapdag inlassen
waarop enkel groentesappen worden
gedronken, doen vaak wonderen. Ook
acidophilus, bifidus en termofilus, drie
bacteriën zoals in Digesbiose, een
ideaal probioticum, zijn van belang om
de darmflora te herstellen en weer gezond
te worden. Wie de darmen gezond
maakt en gezond houdt, zal helemaal
gezond worden of blijven.
Jos van Landuyt
36 SANA nr 29 SANA nr 29 37

Advertentie
Nieuw boek van Dr. Marcel Verheyen
STOP STRESS
in luxe editie
met harde kaft
met stofwikkel
en leeslint
in fullcolour
met meer dan
200 illustraties
“Verbeter de kwaliteit van je leven door stress
en nervositeit efficiënt aan te pakken”
Dr. Marcel Verheyen
Bestellen?
Gebruik de bestelkaart in de i-Sana
Column
Uit de natuurgeneeskundige praktijk van Dr. Marcel Verheyen
Allergie: Nooit symptomen
behandelen, maar oorzaken!
et aantal mensen met allergische
problemen stijgt
schrikbarend. De oplossingen
liggen niet voor de
hand, want het is, zoals we al hebben
gezien, een heel complex probleem.
Zo is er ook de rol van de lymfocyten.
Daarin zijn de T-lymfocyten en de Blymfocyten
belangrijk.
De lymfocyten of witte bloedcellen
worden geboren in het beenmerg en
ook de lever speelt een ongelooflijk
belangrijke rol. Op dat moment zijn het
als het ware nog geen rijpe cellen. Die
moeten nog een functie krijgen, komen
in het bloed en ook in de thymus terecht.
De lymfocyten die daar worden
vastgehouden worden getuned tot
T-lymfocyten. Andere cellen worden
opgevangen in de milt en in de lymfeknopen
en worden daar gevormd tot
B-lymfocyten. Dat zijn de twee grote
elementen in de immuniteit.
Als de T-lymfocyten geactiveerd zijn
en in contact komen met een vreemde
stof, een antigen, ontwikkelt daaruit de
celimmuniteit. Dat zijn cellen die ons
verdedigen. Als de B-lymfocyten in
contact komen met een antigen, veranderen
ze in plasmacellen. Binnen in
die plasmacellen worden antilichamen
gevormd, specifiek tegen dat antigen
en die worden daarop naar buiten gestoten.
Die plasmocyten produceren
antilichamen specifiek tegen dat antigen
en dat wordt de humorale immuniteit
genoemd. Eenvoudig geschetst
zijn dat dus twee grote groepen.
Maar je kan de immuniteit nooit los
zien van de totaliteit, want anders
maak je fouten als je alleen maar
kijkt naar de T-lymfocyten of die B-
lymfocyten, omdat het maar een heel
klein deeltje van de werkelijkheid is.
Op die manier zou je nooit oorzakelijk
kunnen werken en nooit een goede
therapie kunnen voorstellen. We kunnen
het daarom zowel anatomisch, als
energetisch bekijken, ook fysiologisch
of biochemisch. Als je het anatomisch
bekijkt, is de mens een holle buis met
aan de buitenkant de huid. De ingang
is de mond en de neus. Verder heb je
de darmen, en in feite is de holte van
de darmen eigenlijk ook de buitenkant
en tenslotte heb je de anus.
Daarmee wil ik aangeven dat als allergieën
zichtbaar zijn op de huid en
op de slijmvliezen, dit eigenlijk ook de
buitenkant is. Dat is de eerste soort.
Maar als er aan de binnenkant een allergische
reactie optreedt, is dat veel
gevaarlijker; dan gaan weefsels stuk,
terwijl je dat niet goed kan observeren.
Bijvoorbeeld gaan bloedvaten stuk en
cellen worden vernietigd. Als er binnenin
iets gebeurt, heb je serieuze
schade. Als je aan de buitenkant iets
ziet, krijg je roodheid, tranende ogen,
enz... De buitenkant is het minst erge:
bvb. eczeem. Daarom is het ook gevaarlijk
om een eczeem op basis van
een allergie dicht te maken, dan duw
je het probleem echt naar binnen, dat
is veel gevaarlijker, dan krijg je er minder
greep op.
Vandaar het uitzonderlijk belang oorzakelijk
te werken en niet symptomatisch.
Door een probleem op de huid
zichtbaar op te lossen, kan je een veel
erger probleem binnenin krijgen en dat
is niet de bedoeling.
Dr. Marcel Verheyen
38 SANA nr 29 SANA nr 29 39
H

Heilzame plantenextracten en
hun toepassing
Plant van de maand:
Door Kees Martens
Kruidenkundige
kalmeert en ontspant. De plant revitaliseert het
zenuwstelsel en is slaapbevorderend, vooral
bij inslaapmoeilijkheden. Bovendien verbetert
ze het denkvermogen, is psychisch stimule-
Melissa officinalis L.
rend en kalmeert het hart.
Melisse is bovendien krampstillend op maag,
darmen en galwegen. Ook bevordert ze de
maagsapafscheiding, de spijsvertering en de
CITROENMELISSE:
voor een rustig, lang leven
vorming van gal, en werkt ze tegen winderigheid.
Uitwendig is de plant o.a. antiviraal, vooral
tegen herpesvirussen. En bovendien houdt ze
veel insecten op afstand, terwijl ze bijen juist
aantrekt!
Citroenmelisse is een van de vriendelijkste kruiden in het natuurassortiment.
Het kalmeert, brengt rust en in de middeleeuwen voegde men er een
mirakel aan toe, want volgens sommigen kon citroenmelisse iemand weer
tot leven wekken. In elk geval zijn bijen er dol op, werd het al bij de Grieken gebruikt
en Paracelsus benoemde het tot levenselixir. In de vroege middeleeuwen
was er zelfs een Angelsaksische prins die elke ochtend thee van citroenmelisse
dronk en 108 jaar werd. Het kruid wordt heden ten dage nog altijd met succes
gebruikt in de kruidengeneeskunde.
Geschiedenis van de plant
Het Griekse woord ‘melisse’ betekent ‘bij’
(insect). De aromatische plant wordt druk door
bijen bezocht. Opmerkelijk is dat de geur van
deze plant andere insecten, zoals muggen, op
afstand houdt. Reeds lang staat citroenmelisse
erom bekend dat ze “het hart vrolijk maakt”.
Galenus beval de plant aan tegen slapeloosheid
en hartkloppingen; hij moet dus al op de
hoogte zijn geweest van het rustgevende effect
van de plant. Paracelsus noemde melisse
een “levenselixer” dat nieuwe levenskracht
kon geven. In kloostertuinen was melisse een
belangrijke plant, mede omdat Karel de Grote
de aanplant ervan op veel domeinen gebood.
En de bekende fytotherapeut, Prof. Dr. R.F.
Weiss, schrijft dat de werking van citroenmelisse
kalmerend en krampstillend is.
Eigenschappen
Citroenmelise is zeer veelzijdig. Ze wordt wel
eens een ‘fytotranquillizer’ genoemd omdat ze
Toepassing:
Niet alleen voor het zenuwstelsel is melisse
een waardevolle plant. Maagaandoeningen
in relatie met nervositeit kunnen er goed mee
worden behandeld. Ze heeft ook een goede
invloed op onze nachtrust. Bovendien ondersteunt
de plant de spijsvertering en wordt ze
uitwendig toegepast bij die bekende zogenaamde
koortsblaasjes.
Verwerking: De topjes en de bladeren van de
plant worden vers verwerkt.
Om zelf te doen:
Melissethee, bij nervositeit, spijsverteringsstoornissen:
Giet op 20 gram melisse
een halve liter kokend water en laat het geheel
10 minuten koken. Drink hiervan dagelijks een
paar kopjes van op, het beste een tijdje na de
maaltijden.
Melissewijn, bij duizeligheid, misselijkheid:
Giet op 50 gram gesneden bloeiende toppen
0,7 liter rode wijn. Desgewenst op smaak
brengen met nootmuskaat en koriander. Elke
dag hiervan 1 tot 2 likeurglaasjes opdrinken.
Verse melisseblaadjes, bij slechte adem:
Kauw enige tijd op een vers melisseblaadje.
Voor meer informatie zie
www.boverte.com
40 SANA nr 29 SANA nr 29 41

Onzekere tijden en tekort aan
zonlicht maken mensen
depressief
Bekamp
winterdepressie
met visolie
Het is voor veel mensen een erg moeilijke tijd. De onzekerheid
neemt toe, velen zien het niet meer zitten.
Het aantal depressieve patiënten is nog nooit zo hoog
geweest. De grote baas van het RIZIV verklaarde dat
depressies altijd volgen op tijden van grote crisis. Het
verontrustende is dat er geen eind lijkt aan te komen. Door de crisis
hebben mensen schrik hun job te verliezen, de werkdruk verhoogt,
de concurrentie wordt bitsig. Daar bovenop komt nog het tijdstip
van het jaar met een vergrote kans op winterdepressie. Neem de
twee samen en je hebt de perfecte omstandigheden om depressief
te worden. Preventie is van groot nut en dat kan door middel van
een heel eenvoudig natuurlijk product: visolie.
Steeds meer werknemers zitten thuis
voor depressies en burn-out. Dat kost
zowel de werkgevers als de staatskas
enorm veel geld. Vooral vrouwen zijn
het slachtoffer van depressies, vooral
winterdepressies, omdat ze met dezelfde
werkdruk en onzekerheid te maken hebben,
doorgaans een dubbele taak heb-
ben en bovendien ook nog last hebben
van winterblues doordat ze te weinig
zon, te weinig licht, te weinig vitamine D
hebben kunnen opslaan.
Hoe merk je winterdepressie?
-Voel je je lusteloos en somber?
- Heb je een negatief zelfbeeld en ge-
voelens van nutteloosheid?
- Ben je vermoeid en prikkelbaar en
verlies je je humeur?
- Is bovendien ook je slaapritme verstoord?
- Heb je uitzonderlijk veel trek in zoet
eten en snoep en keert dit elk jaar terug
bij het begin van de winter?
Als je deze symptomen bemerkt dan
heb je wellicht een winterdepressie. Tijd
om er over te praten. Want een sombere
stemming, moeheid, lusteloosheid
en prikkelbaarheid doen zich voor als
de dagen korter worden en de nachten
langer. Deze gevoelens worden vaak
gecompenseerd met koolhydraatrijk
voedsel en suikers. Ongeveer 6% van
onze bevolking heeft ieder jaar weer last
van een winterdepressie. De meeste van
deze patiënten zijn vrouwen.
Overdag meer in de buitenlucht vertoeven
en dus meer licht „ondergaan” is
van belang voor de behandeling. Soms
kan lichttherapie een vervangingsmiddel
zijn. Door meer licht overdag verbetert
het slaappatroon als eerste, waardoor
de vermoeidheid overdag verdwijnt.
Winterdepressie ontstaat vooral door gebrek
aan daglicht, waardoor het bioritme
(biologische klok) verstoord raakt. Het
slaaphormoon melatonine in de pijnappelklier
speelt een belangrijke rol in het
bioritme. De hoeveelheid melatonine
neemt ’s avonds toe om vervolgens
’s ochtends weer af te nemen onder
invloed van daglicht. Vaak is de hoeveelheid
van andere hormonen zoals serotonine
en dopamine, bij deze mensen
ook verstoord. Vandaar dat ze dat willen
compenseren met veel suikergoed te
eten: chocolade, koekjes, zoetigheden...
Visolie helpt
Britse wetenschappers denken de oorzaak
of een van de oorzaken van deze
winterse vermoeidheidsziekte te hebben
gevonden. Zij vermoeden dat een
verstoorde balans in de hersenen tussen
bepaalde fosfolipiden, fosfaat bevattende
vetachtige stoffen, verantwoordelijk
is voor de ziekte, die patiënten in een
staat van uitputting en depressie brengt.
Door het verstoorde metabolisme raken
zenuwcellen beschadigd. Bepaalde
vetzuren uit visolie zouden die schade
kunnen voorkomen, aldus dr. Basant
Puri van het Hammersmithziekenhuis in
Londen, die het onderzoek leidde.
Zet dus wat meer vis op het menu en
maak gebruik van een goed supplement
Omega-3, de werkzame stof in visolie.
Jan van Gendt
42 SANA nr 29 SANA nr 29 43

Lekker en gezond koken met
groentenkok Dominique Vreven
Broccolisoep met
linzenscheutjes tegen kanker
Broccoli is eigenlijk een nog gesloten bloemknop van een
koolsoort waaruit later, als we deze niet oogsten, mooie
en lekkere naar kool smakende bloemetjes verschijnen. U
vindt ze tegenwoordig niet enkel als groene groente maar
er zijn ook varianten verkrijgbaar van paars tot groene
torentjes en uiteraard onze vertrouwde witte bloemkool die ook van
dezelfde familie afkomstig is. Broccoli is oorspronkelijk een Italiaanse
groente en werd reeds gegeten door de Romeinen. Het is een
veelzijdige groente met tal van toepassingen zoals wokken, stoven,
koken, pureren, soepen, enz…
Omdat deze groente een vrij lang groeiseizoen
kent en dient te overwinteren in
de moestuin wordt broccoli ook wel eens
winterbloemkool genoemd.
De soep garneren we met uiterst voedzame
en heerlijke scheutjes van linzen.
In de winter is het in ons klimaat moeilijk
om nog groenten buiten te zaaien.
Daarom zien we deze maand een heel
makkelijke en vooral goedkope manier
om toch wat eigen gekweekte groenten
te telen in een gewoon plastic schaaltje
in de keuken.
Boodschappenlijstje voor
4 personen :
• 2 kleine stukken broccolikolen of
één grote
• 5 middelgrote ajuinen
• 1 dikke prei in ringen gesneden
• 3l. groentebouillon of kippenbouillon
• 150 g linzen (rode, groene en/of
beige)
• peper en zout
• een klontje hoeveboter of een eetlepel
olijfolie
Bereidingswijze
Zet de linzen, 4 dagen op voorhand, een
nachtje te week in koud water. Giet de
dag erna het vocht af door een zeefje en
doe de geweekte en natte scheutjes in
een plastic bakje. Sluit deze zorgvuldig
af met plasticfolie en prik hierin enkel
gaatjes. Deze zorgen voor een goede
verluchting van het geheel. Je loopt anders
risico op schimmelvorming.
Laat de linzen 4 dagen staan op het
aanrecht van je keuken. Controleer wel
dagelijks de vochtigheidsgraad van de
linzen en besproei ze eventueel met wat
water. De linzen mogen niet zwemmen
in water maar ze mogen ook niet
uitdrogen. U zal zien dat de zaadjes heel
snel gaan kiemen en op deze manier
genietbaar en bruikbaar worden voor
zowel warme bereidingen en als slacomponent.
Nu maken we de soep. We snijden
voorzichtig de bovenste “roosjes” van de
broccoli los en houden deze apart voor
de garnering. Gooi de stengels niet weg
maar snij ze in grove stukken van 2cm.
Schil de uien en snij ze in reepjes. Doe
een klontje hoeveboter in een kookpot
en laat de uien stoven tot deze glazig
zien. Dit kookproces van uien geeft
uw soep een heerlijke, bijna zoete
uiensmaak die altijd de basis uitmaakt
van elke lekkere soep.
Voeg er de prei en de stukken broccolistengels
aan toe, samen met de bouillon.
Laat dit geheel zachtjes gedurende
één uur koken tot de stengels gaar zijn.
Mix in een mixerblender (2 min.) of met
een staafmixer (5 min.) tot de soep een
mooi smeuïg geheel vormt.
Wok de broccoliroosjes kort in een soeplepel
olijfolie of stoom ze kort gedurende
enkele minuutjes.
Laat de linzenscheutjes (rauw) en de
broccoliroosjes kort even mee warmen
en serveer dit winters soepje terwijl op
de achtergrond het haardvuur knettert
en het buiten sneeuwt.
Natuurlijk smakelijk!
Gooi stengels en bladeren van broccoli
en bloemkool nooit weg maar gebruik ze
als bindmiddel voor soepen en sauzen.
Ze zorgen voor een heerlijk zachte, romige,
fluwelige en smeuïge consistentie.
Waar het goed voor is
Alle koolsoorten bevatten in min of
meerdere mate glucosinolaten en dit
zijn uiterst interessante kruideninhoudsstoffen.
Broccoli en spruitjes zijn zowat
de koplopers qua hoeveelheden en beschikbaarheid
van deze glucosinolaten.
Omdat de glucosinolaten nogal stevig ingekapseld
zitten in de celstructuren van
kolen dient u deze ook steeds goed te
kauwen. Nu is er wel een probleem naar
de opneembaarheid van deze stoffen
door ons lichaam. Sommige aanwezige
enzymen breken de werkzame stof af
bij kamertemperatuur. Dat betekent dus
dat je best je broccoli opwarmt om die
vorming vlot te kunnen laten verlopen.
Anderzijds wordt die werkzame stof
(sulforafaan) ook afgebroken als de
bereidingstemperatuur te hoog oploopt.
Praktisch wil dit dus zeggen dat je broccoli
best in een niet te warme bereiding
klaarmaakt zoals bijvoorbeeld kort stoven,
lichtjes wokken of stomen. Dit zijn
trouwens de beste bereidingstechnieken
voor de meeste groenten naar behoud
van geur, kleur, smaak en actieve inhoudsstoffen.
Broccoli en spruitjes bevatten ook veel,
snel afbreekbare, vitamine C en hebben
dus dubbel nood aan een niet te warme
bereiding. Spruitjes zijn trouwens veel
lekkerder als u ze rauw zijnde en fijngesneden
kort wokt.
Broccoli is gekend om zijn anti-kanker
werking zowel preventief als bij reeds
bestaande kankers. Ook is er een interactie
naar maagzweren en hart- en
vaatziekten.
Meer hierover lees je meer in het schitterende
boek : “over zinnen prikkelende
oesters en verslavende chocolade”
van Dr. Ir. Eric De Maertleire.
‘t Vlierhof
Hasseltsestraat 57A
3740 Bilzen
Tel. 089 41 44 18
GSM 0478 61 33 02
info@vlierhof.be
www.vlierhof.be
44 SANA nr 29 SANA nr 29 45

Ondanks de uitgesproken zure smaak van
zuring, een smaak die vooral bij vis en
schaaldieren past, wordt zuring nog weinig
gewaardeerd.
Zuringsoorten die spontaan in de tuin komen,
vertellen je vaak wat over de toestand van de
bodem. Omdat zuring haast uitsluitend op zure
of verzuurde bodems voorkomt, zul je best
een handje kalk strooien. In hooilanden en
weiden over heel Europa komt de veldzuring
voor, Rumex acetosa. De breedbladige zuring
die in kruiden- en moestuinen wordt gekweekt,
is een ondersoort van de veldzuring en heet
Rumex acetosa var. hortensis. Omdat hij nooit
of bijna nooit bloeit, wordt hij maagdenzuring
genoemd. De bladeren ervan zijn groot,
veel groter dan die van de veldzuring.
Maagdenzuring vormt dus geen zaad, maar is
gemakkelijk te vermeerderen uit wortelstek of
De groene vingers van Ivo Pauwels
Ivo Pauwels, een gerenommeerd natuurkenner, auteur
en groen-journalist verzorgt elke maand een aantal
schitterende rubrieken in i-Sana.
PLANT VAN DE MAAND
ZURING:
FEL ONDERGEWAARDEERD
LEKKERNIJ VOOR LIEFHEBBERS VAN
PALING IN ‘T GROEN
Zuring is een beetje in onbruik geraakt, behalve bij de liefhebbers
van paling in het groen, maar het is een kruid dat al van in de
oudheid gebruikt werd, zelfs al bij de Romeinen bekend stond. In
de kruidengeneeskunde stond het in verband met de spijsvertering,
problemen met de darmen en de huid. Nu weten we dat die aan elkaar gelieerd
zijn. Je mag gewone zuring niet verwarren met veldzuring en mensen die
gemakkelijk nierstenen vormen, moeten er voorzichtig mee zijn omdat het
rijk is aan oxaalzuur. Toch verdient zuring een bijzondere plaats in onze
leefgewoonten.
door scheuren.
Bij gespecialiseerde kwekerijen is zaad van
een zeldzame zuringsoort te verkrijgen,
de zogenaamde spinaziezuring, Rumex
patientia. Deze doorlevende plant kan meer
dan manshoog worden en heeft tot 30
centimeter lange bladeren die als spinazie
kunnen worden bereid. Het is een steppeplant
uit Oost-Europa, Turkije, Noord-Azië en
Noord-Afrika. De Franse of Spaanse zuring,
Rumex scutatus, groeit in alpenweiden en
puinhellingen in Midden- en Zuid-Europa. Hij
heeft een fijne citroensmaak.
Dorstlessend
Zuring heeft een frisse smaak en staat
sinds lang bekend om zijn dorstlessende
eigenschappen. Romeinse soldaten op
oorlogspad zogen om die reden tijdens
hun lange marsen op zuringstelen. Van dat
gebruik zou de geslachtsnaam Rumex zijn
afgeleid. ‘Rumo’ betekent immers ‘ik zuig’.
Zuring legt paling in het groen en heeft een
urinedrijvende en bloedzuiverende werking.
Bovendien bevat de plant veel vitamine C.
Een kompres van zuringblad zou jeugdpuistjes
kunnen verdrijven. Met het sap van de plant
kan aanslag op zilverwerk worden verwijderd
en met aluin geeft het een fraaie gele tot
groene natuurlijke verf. Zuring moet altijd vers
verwerkt worden, want het blad laat zich slecht
drogen.
Super purgeerkuur: veldzuring
In de volksmond zegt men „hij zit met een vuil
kot”. Dat betekent zoveel als dat de binnenkant
van het lichaam helemaal vervuild is en dat
kan omdat er geen ontlasting is geweest. Niet
naar het toilet kunnen gaan, het slachtoffer
zijn van een hardnekkige verstopping, is niet
plezierig. Je voelt je opgeblazen, gezwollen,
je komt als het ware onder druk te staan.
En elke dag dat je niet naar het toilet kon,
wordt het een beetje moeilijker om dat ’s
anderendaags wel te kunnen. Sommigen
mensen nemen hun toevlucht tot sterke
synthetische laxeermiddelen, maar dat mag je
niet op eigen houtje doen. Want op die manier
kan het lichaam belangrijke elektrolyten kwijt
spelen zoals kalium, wat wel nadelig is voor de
spieren, ook voor de hartspier. Maar gelukkig
is er veldzuring die ons in deze hoge nood
ter hulp komt. Wil je een veilig, superwerkend
en doeltreffend paardenmiddel om de
verstopping te overwinnen? Kook 40 g jonge
zuringblaadjes met 20 g sla, evenveel prei,
10 g spinazie en 5 g kervel met wat olijfolie.
Drink hier een paar kopjes van uit... en haast je
naar het toilet. Je zal je nog nooit zo opgelucht
en tevreden hebben gevoeld. Een last is van je
afgevallen... letterlijk!
46 SANA nr 29 SANA nr 29 47

Tuinsprokkels
Postelein en
winterpostelein
Postelein, Portulaca oleracea,
wordt al duizenden jaren
gekweekt. Het is een
halfwinterharde, eenjarige
plant die zich in de vrije natuur heel
gemakkelijk uitzaait en dat vooral
op lichte, goed afwaterende gronden
in de volle zon. Postelein vormt
kruipende stengels met dikke,
vlezige blaadjes. Vooral in Frankrijk
wordt postelein vaak aan soepen
toegevoegd, een gebruik dat van de
Romeinen werd overgenomen.
Postelein is een zacht
waterafdrijvend en laxerend
middel. Bovendien is postelein
een grote bron van vitamine C en
bevatten de blaadjes ook ijzer,
calcium, caroteen, thiamine,
riboflavine en niacine. Onlangs
heeft wetenschappelijk onderzoek
uitgewezen dat postelein vetzuren
bevat die hartkwalen zouden
voorkomen.
Winterpostelein, Claytonia perfoliata
(ook nog bekend als Montia
perfoliata), vertelt een soortgelijk
verhaal. Het plantje schiet spontaan
in talloze tuinen op, want het zaad
verschuilt zich in potten van vaste
planten en struiken. Mooi is dit kruid
alleszins, met bloemtrosjes boven
het grappige blad.
Het kleine sappige plantje met
de bijna ronde blaadjes die fraai
geschikt uit een rozet opschieten,
is een veel voorkomend onkruidje
langs de westkust van Noord-
Amerika. Het groeit er op
beschaduwde plaatsen die ’s
winters vochtig zijn en doet dat
zelfs in koele kloven in de meest
onherbergzame streken. Met
die voorkeur voor lommerrijke
plekjes verschilt het overduidelijk
van postelein dat eerder een
zonneklopper is. Winterpostelein
versiert het bord en wordt daarom
zeer gewaardeerd in de Nouvelle
Cuisine.
De aromatische
kalmoes
Vijverliefhebbers kennen
kalmoes ongetwijfeld.
Acorus calamus is een
prima moerasplant
waarvan het blad sterk lijkt op
dat van de gele lis waarmee het
vaak samen voorkomt. Kalmoes is
afgeleid van het Griekse ‘calamus’
wat riet betekent. Kalmoes
behoorde in de oudheid tot de
belangrijkste ingrediënten van
geurzalven.
De bloemkolf van kalmoes verschijnt
aan de zijkant van het blad. Bij ons
geeft kalmoes nooit zaad omdat de
juiste insecten in ons koele klimaat
ontbreken. De etherische olie die
de aangename geurstoffen bevat,
zit voornamelijk in de wortelstok.
Ook bij het kneuzen van het blad
komt het aroma vrij. De gemalen
wortel wordt gebruikt in potpourri’s
en geurzakjes, de etherische olie is
bestanddeel van parfums.
De dropplant
Agastache foeniculum is
een prima tuinplant die
het ongeluk heeft een
sprekende gelijkenis
te vertonen met een netel en
daarom door onervaren tuinlieden
vaak in een jong stadium wordt
doodgeschoffeld. Twijfel je, neem
dan het blad even tussen duim en
wijsvinger. Geurt je duim naar drop
dan heb je met een dropplant te
doen. Deze winterharde vaste plant
geeft mooie blauwe bloemen en
er is zelfs een steriele cultivar, die
zoals het een onvruchtbare plant
betaamt, een lange bloeitijd heeft:
Agastache ‘Blue Fortune’. Heel
recent verscheen ook een steriele
cultivar met rode bloemen op de
markt: Agastache ‘Red Fortune’.
Het blad van de dropplant levert
een lekkere thee en ook aan
van Ivo Pauwels
kruidenazijnen voegt Agastache
foeniculum zijn fijne smaak toe.
De Cheyenne-indianen gebruikten
een aftreksel van de dropplant
tegen verkoudheid en ziekten van
de ademhalingswegen. Andere
stammen zoals de Dakota, de Cree,
de Omaha, de Lakota, de Ponca
en de Pawnee zetten thee van dit
heerlijke kruid.
48 SANA nr 29 SANA nr 29 49

Tips voor een
heerlijke,
herstellende
slaap
Beste slaaphouding:
je linkerzijde
Het belang van slaap wordt vaak onderschat. Het heeft
een bijzonder grote invloed op onze gezondheid, zowel
lichamelijk als geestelijk. Concentratie en geheugen
werken niet naar behoren als er niet voldoende
slaap is. Men herstelt ook niet van de vermoeienis van
de dag zonder gezonde diepe en natuurlijke slaap.
Sommige artsen zijn daarom radicaal tegen de wisseling van zomer-
en wintertijd omdat de biologische klok in de war wordt gestuurd.
Het is maar een uurtje verschil, maar het slaapritme is voor twee
maanden uit de haak. Van zomer- naar wintertijd is iets minder
belastend en dan volstaat anderhalve maand om weer in de plooi te
vallen. De kunst is dus goed te kunnen slapen. Daar bestaan gelukkig
goede natuurlijke middelen voor, maar ook de slaaphouding en
het slaapritueel zijn van belang.
Niet iedereen heeft hetzelfde slaappatroon
en het ritueel dat de slaap
voorafgaat verschilt evenveel als het
aantal mensen dat gaat slapen: de een
heeft behoefte aan lectuur, de andere
aan televisie, nog een andere aan een
rustgevende thee of een wandeling.
Oorzaken van slapeloosheid
Slapeloosheid is bij volwassenen meestal
het gevolg van emotionele problemen,
stress en overdruk op het werk of in
het gezin. Een nachtje liggen piekeren
is geen drama. Ga daarom niet meteen
zoeken naar sterke slaapmiddelen, want
de volgende nacht zal het gemakkelijker
lukken. Door sterke slaapmiddelen beland
je in een vicieuze cirkel: op de duur
kan je niet meer zonder.
Tips
De slaap wordt ingeleid door het slaaphormoon
melatonine. Het is tegelijk een
sterke antioxidant en nuttig bij de preventie
van kanker. Het lichaam begint
melatonine aan te maken van zodra het
donker begint te worden. Daarom is het
niet verstandig om net voor het slapengaan
nog in een hel verlichte ruimte te
vertoeven, televisie te kijken of naar de
computer. Verduistering van de kamer is
trouwens ook essentieel.
Daarom deze tips:
- Maak elke avond een korte wandeling.
- Ga blootsvoets in het gras lopen om te
“aarden”. Spanningen worden afgeleid.
- Bespuit de onderbenen met de koude
douchestraal.
- Drink een rustgevende thee: kamille,
passiebloem, valeriaan, Escholtzia.
- Gebruik wat honing in de thee.
- Vermijd alcoholische dranken om te
slapen: je slaapt wel gemakkelijker,
maar de slaap is minder diep.
- Vermijd heftige discussies voor het
slapen gaan.
- Lees wat en praat wat, dat brengt rust.
Op je linkerzijde
Amerikaanse onderzoekers hebben
ontdekt dat mensen die ’s nachts op hun
rechterzij slapen een grotere kans op
schade door de terugvloeiing van maaginhoud
naar de slokdarm hebben. In
een slaaplabo werd de invloed van vier
slaaphoudingen onderzocht op de terugvloed
van maaginhoud naar de slokdarm
gedurende de nacht. Tijdens het onderzoek
werd onder andere de zuurgraad
net onder de slokdarm gecontroleerd.
De 10 patiënten die aan het onderzoek
meededen kregen een maaltijd met veel
vet voorgeschoteld en later op de avond
een tussendoortje. De onderzoekers ontdekten
dat tussen 11 uur ’s avonds en
7 uur ’s ochtends meer maagzuur naar
boven kwam wanneer patiënten op hun
rechterzij sliepen dan in de andere drie
posities. De zuurgraad in de slokdarm
daalde hierbij tot onder de 4.
Onderzoekers denken dat in deze positie
maagzuur minder goed wordt afgebroken.
Vandaar dat het beter is laat op de
avond niet te veel te eten, of helemaal
niet te eten na zeven uur ’s avonds.
Zwaar tafelen bemoeilijkt trouwens het
inslapen, of leidt tot hazenslaapjes die
ook weer het normale slaapritme
’s avonds verstoren.
Jos van Landuyt
50 SANA nr 29 SANA nr 29 51

Burn-out zit in het
hoofd, maar ook in
de chemie van ons
lichaam
Tekort aan co-enzym
Q10 veroorzaakt
lusteloosheid
In ons land heeft één op de duizend mensen last van een
ernstige depressie of burn-out en zitten daarom meer dan
een jaar thuis met ziekteverlof. Dat getal lijkt niet te verminderen,
want in tijden van crisis hebben mensen met een
dun vel en een gevoelig zenuwstelsel meer last van depressieve
gevoelens dan anderen. Dat zijn geen plantrekkers, maar
mensen die echt gebukt gaan onder de problemen, of de problemen
niet op tijd hebben zien aankomen en er hun levenswijze niet hebben
op afgestemd. Burn-out treft men vooral onder mensen met
een verantwoordelijke functie, ook in het onderwijs, als gevolg van
onmogelijke taken en opdrachten, weinig waardering van de omgeving
en voortdurend gevaar lopen stank voor dank te krijgen.
Afstand nemen, op tijd ontspanning, “neen” durven te zeggen en
zijn problemen uitpraten, zijn belangrijke factoren om problemen te
voorkomen. Daarnaast zijn antioxidanten erg belangrijk waaronder
vooral vitamine C, magnesium en CO-enzym Q10.
Stress is een modewoord geworden
waar alle moderne kwalen worden aan
opgehangen. Vaak worden externe
en emotionele factoren ten onrechte
als schuldige aangeduid, omdat ook
scheikundige elementen die afkomstig
zijn uit een ontoereikende voeding of
absorptiegebrek even goed verantwoor-
delijk kunnen zijn. Zo hebben steeds
meer mensen last van lusteloosheid en
gebrek aan energie. Met andere woorden,
ze voelen zich niet goed in hun vel,
kunnen hun werk, hun gezin, zelfs het
leven amper nog aan. In veel gevallen is
de oorzaak hiervan een gebrek aan het
co-enzym Q10. Dit speelt namelijk een
belangrijke rol in de energiestofwisseling
in onze cellen. Uiteraard kunnen andere
stoffen zoals lithium en chroom ook een
belangrijke rol spelen. Maar het is niet
juist alles op anderen te willen steken of
zichzelf als mislukkeling te beschouwen
om burn-out en depressie te kunnen kaderen.
Er is dus wel degelijke ook iets te
bereiken en vooral; ook aan preventie te
doen door anders te gaan denken, maar
ook anders te gaan eten en de tekorten
zoals Q10, aan te vullen.
CO-enzym Q10
Co-enzym Q10 komt van nature voor in
de voeding, o.a. in sojabonen en vette
vissoorten. Het lichaam kan deze stof
ook zelf aanmaken. Naarmate we ouder
worden, neemt de eigen aanmaak én
het vermogen om Q10 uit de voeding
om te zetten af. Met als gevolg: vermoeidheid,
lusteloosheid en een minder
krachtig immuunsysteem. Aanvulling
kan dus helpen. En naarmate de leeftijd
vordert mag het aandeel van de suppletie
ook toenemen.
Een belangrijke taak van het co-enzym
Q10 is ook het voorkomen van bloedstolsels
die de zuurstoftoevoer naar
het hart hinderen. Daarnaast kan deze
stof in combinatie met vitamine E de
oxidatie van de slechte cholesterol (LDL)
voorkomen. Ook blijkt Q10 in combinatie
met vitamine E en selenium effectief
bij aderverkalking. Bovendien is coenzym
Q10 ook van nut bij de preventie
van paradentose en het voorkomen van
tandvleeslijden. Patiënten die veel last
hebben van ontstekingen aan het tandvlees,
hebben baat bij het toedienen van
Q10.
Maar ook bij hartlijden en vooral bij
slapte, vermoeidheid en emotionele
overdruk heeft co-enzym Q10 zijn nut
bewezen. Emotioneel welzijn, zich goed
voelen in zijn vel heeft dus meer met
voeding en scheikunde te maken, dan
men op het eerste gezicht geneigd is te
denken.
Hans de Groot
Lusteloosheid, zich emotioneel
niet goed voelen en
gebrek aan fitheid hebben
vaak te maken met een
tekort aan co-enzym Q10
52 SANA nr 29 SANA nr 29 53

Openingsuren:
ma:
di:
wo:
do:
vrij:
za:
9.30
9.30
9.30
9.30
9.30
12.30
12.30
12.30
12.30
12.30
13.30
13.30
13.30
13.30
13.30
13.30
18.00
18.00
18.00
18.00
18.00
18.00
Dromen en ontwaken in een
sprookjeswereld of gewoon
blijven dromen? Kuuroord Mosa
Nostra is meer dan een sprookje.
Het is jouw biotoop van herbronnen
en schoonheid.
Stress glijdt van je lichaam en rust
wordt je tweede huid.
Relaxen wordt een belevenis, in
jouw eigen droom en pure luxe.
Mooi worden vanbinnen en vanbuiten.
Elk mens is uniek en heeft
andere wensen. Onze wellness -
arrangementen betoveren elkeen.
Openingsuren
Behandelingen:
Alle dagen: van 9 u tot 18 u
Vrijdag: van 9 u tot 20 u
Bathing & Sauna: van 9 u tot 18 u
Basic Evening: tot 22 u
Woensdag & zondag: sluitingsdag
Kempenstraat 31 - 3650 Dilsen-Stokkem
089 75 23 30 - info@mosanostra.be
www.mosanostra.be
Mosa Nostra
Korspelsesteenweg 86 - 3581 Beverlo
Tel.: 011/40.14.07 www.brouwland.com
Openingsuren :
Maandag - vrijdag: Zaterdag:
9u tot 18u 9u tot 17u
54 SANA nr 29 SANA nr 29 55
Advertentie
DE MARETAK
natuur- en dieetvoeding, lichaamsverzorging
De Merodelei 36 - 2300 Turnhout
Tel.: 014/42 47 63
Openingsuren:
van maandag t/m zaterdag 09u30 - 18u00
Zwaar gevoel na het eten?
Cardubell helpt!
Meer info op: www.fytobell.be
E-mail: info@fytobell.be
Tel:011/37.19.24
Bijzondere eigenschappen:
* Ondersteunt de vertering van vetten
* Goed voor de leverfunctie
* Helpt bij een vol gevoel in de maag
* Goed voor de galfunctie
* 100% natuurlijk / 15% alc.
Voel je wel met fytobell!
Advertentie

56 SANA nr 29
Advertentie