Sterke netwerken in tuinbouw en agrofood - Syntens

clustering aan: nieuwe bedrijven in een
cluster zouden succesvoller zijn dan nieuwe
bedrijven buiten een cluster.”
Een beperking van de studies die Wakkee
en Van der Veen hebben onderzocht, noemt
zij dat in geen van de studies specifieke
aandacht is geschonken aan de uitkomsten
voor de afzonderlijke ondernemingen. “Je
kunt er niet uit afleiden of een onderneming
nu beter af is binnen of buiten een cluster.
Of wat het een bedrijf nu heeft opgeleverd
dat het deel uitmaakte van een cluster.
Daarentegen geven de studies wel inzicht in
wat voor soort bedrijven nu deelnemen aan
een cluster en hoe het mechanisme van zo’n
cluster werkt. Simpel gezegd: hoe komt de
uitwisseling tussen instellingen en bedrijven
binnen dat cluster tot stand?”
KEnnis
Wat dit onderwerp betreft, hebben Wakkee
en Van der Veen geconcludeerd dat
kennis en daarmee kennisinstituten een
belangrijke rol spelen bij het welslagen van
een cluster. “Het is belangrijk dat kennis in
clusters wordt gedeeld, want als bedrijven
en onderzoeksinstituten elkaar met kennis
bestuiven, genereer je innovatie. En daar
is het de overheid immers allemaal om te
doen.”
Willen bedrijven echter optimaal van de aanwezigheid
van clusters profiteren, dan is het
zaak dat zij deelnemen aan activiteiten binnen
het cluster en proberen een centrale rol
in het cluster te verwerven. Van der Veen:
“Helaas lijken niet alle bedrijven zich bewust
van het belang van posities. Het zou dus een
taak van de overheid kunnen worden om
bedrijven hiervan bewuster te maken.”
Daarnaast zouden beleidsmaatregelen
gericht moeten zijn op de ontwikkeling van
een kennisinfrastructuur. “Want ook al is er
geen hard bewijs voor een causaal verband
tussen de aard en het aantal interacties
tussen kennisinstellingen en bedrijven en
de innovatieve prestaties of de groei van het
ONDERZOEK 43
“Het is belangrijk dat
kennis in clusters wordt
gedeeld”
aantal banen in de regio – de aanwezigheid
van een goede kennisinfrastructuur is van
belang voor een succesvolle clustering.”
‘foCus op KEnnis’
De beide onderzoekers concluderen dat onduidelijk
is wat de bijdrage van clusters aan
de economische ontwikkeling nu daadwerkelijk
is, en onder welke omstandigheden
deze bijdrage het beste tot stand komt. Hun
advies aan de overheid luidt om nog eens
goed na te denken over de vraag waar ze het
geld voor het clusterbeleid nu het beste in
kan investeren. “Focus op kennis”, klinkt het
kort maar krachtig. “En ga niet als overheid
zelf een cluster opzetten, laat dat aan de
bedrijven over.”
Wat is nu precies een cluster?
Op de vraag wat een cluster is, is geen eenduidig
antwoord te geven. Sommigen houden het eenvoudig
op een ‘netwerk’, een ‘industriële district’
of een ‘consortium’. Anderen houden het op een
concentratie van gerelateerde bedrijven. En dan
zijn er nog clusters waar je onbewust deel van
kunt uitmaken, gewoon omdat je bedrijf staat in
de mainport Rotterdam of Food Valley, of het kan
gaan om een kleine groep ondernemingen die
bewust een alliantie hebben gesloten.
In de 92 studies die Van der Veen en Wakkee hebben
onderzocht, keren vier elementen regelmatig
terug: 1) een zekere geografische afbakening en
sectorale specialisatie van een industriële agglomeratie;
2) een samenbindende kennisinfrastructuur
in de vorm van bijvoorbeeld universiteiten
en onderzoeksinstellingen; 3) zowel horizontale
als verticale verbanden tussen de actoren in het
cluster: 4) de gelijktijdigheid van samenwerking
en concurrentie tussen de actoren.