Haaksbergen, het Jeruzalem van Twente - Historische Kring ...

H. Maria Praesentatie Buurse (1939-1940)
De katholieke kerk van Buurse is — kort vóór
het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog —
gebouwd in de jaren 1939-1940. Zij vervangt
een gebouw uit de jaren 1884-1885,
dat in de plaats was gekomen van de eerste
kerk uit 1853-1854, die in 1883 was afgebrand.
Ontwerper van de bestaande kerk is
de al verschillende malen ter sprake gekomen
Enschedese architect Johan Sluymer sr. Deze
kerk staat in belangrijke mate onder invloed
van de ideeën van de bekendste voorvechter
van de nieuwe katholieke kerkbouw tussen de
beide Wereldoorlogen in ons land, architect
Alexander Jacobus Kropholler (1881-1973).
Modern zijn de strakheid, de soberheid en de
doelmatigheid van de door hem ontworpen
kerken met hun grote, onversierde
muurvlakken. Als traditionele elementen
kunnen worden genoemd de ambachtelijke
degelijkheid, het gebruik van baksteen, de
toepassing van spitsbogige vormen en de
aanwezigheid van opgaande, steile daken.
18
Vooral de toren van de kerk van Buurse sluit
sterk aan bij de opvattingen van Kropholler.
Hij heeft een sterk, gesloten karakter en de
onversierde muurvlakken (vooral die van de
voorkant) worden nauwelijks doorbroken
door openingen. De hoeklijnen zijn ongebroken.
In het lege hoogveld boven de ingang
is met behulp van bakstenen een Latijns kruis
(waarvan de onderste arm langer is dan de
drie overige) aangebracht. Ook de sluiting
van het priesterkoor roept het kerkelijke
oeuvre van architect Kropholler in
herinnering. Dit kooreinde lijkt op een apsis
of absis (nisvormige sluiting) uit de vroege
christelijke kerkbouw, maar het is niet
halfrond, doch veelhoekig. Bovendien zijn de
muren (behalve de achtermuur) voorzien van
kleine spitsbogige vensters, die door middel
van steekkappen snijden in het gewelf. De
ruimte wordt overkluisd door een half
wangewelf (gewelf met graten (knikken) aan
de smalle zijden). Dergelijke kenmerken
vindt men ook in twee, door Kropholler in
Twente gebouwde kerken: die van Tilligte uit
1916 en die van Bornerbroek uit 1919 -1920.
Het grote verschil tussen de kerken van beide
bouwmeesters is echter, dat de kerken van
Kropholler maar voor een klein gedeelte, en
die van Sluymer volledig in steen zijn
overwelfd. De gewelven van deze kerk
behoren tot vier verschillende typen: het
wangewelf, het spitstongewelf, het kruisgewelf
en de hangkoepel. Bij geen van de vier is
sprake van ribben (stenen stroken tegen de
onderzijde van het gewelf). Twee zijn
voorzien van graten (knikken, waaronder de
gewelfkappen elkaar snijden). Tussen het
middenschip en de ongeveer even hoge
processiegangen verheffen zich tamelijk dikke
ronde pijlers, die voorzien zijn van
natuurstenen kapitelen (kopstukken). Bij de
doopkapel (thans Mariakapel) aan de noord-