Haaksbergen, het Jeruzalem van Twente - Historische Kring ...

Onze Lieve Vrouw van Lourdes
Haaksbergen (1956-1958)
In het midden van de jaren vijftig van de
20ste eeuw drong het moderne bouwen ook
in de katholieke kerkarchitectuur van ons
land door. De kerken van de nieuwe richting
hebben onconventionele plattegronden en
opstanden, kennen geen ruimtelijk onderscheid
meer tussen priesterkoor en schip, zijn
opgetrokken met gebruikmaking van moderne
bouwmaterialen als beton en staal, hebben
muren die geen dragende functie meer
behoeven te hebben, vertonen dikwijls een
afwisseling van open en gesloten partijen en
zijn voorzien van open "torens". Goede, vroege
voorbeelden in Twente zijn de kerken van
de H. Pius X en van de Aartsengel Rafaël,
beide in Hengelo en beide gebouwd in de
jaren 1957-1959 (de eerstgenoemde is intussen
afgebroken).
Hoewel de Lourdeskerk, die dateert uit de
jaren 1956-1958, min of meer als een tijdgenoot
van beide bedehuizen in Hengelo mag
worden beschouwd, is hier van de zojuist
genoemde karakteristieken van de moderne
kerkbouw geen sprake. Plattegrond en
opstand zijn traditioneel, het bouwmateriaal
bestaat voor het merendeel uit "klassieke"
materialen als baksteen en hout, de dakconstructie
rust op de muren, het gebouw als
22
totaliteit vertoont een gesloten karakter, hetgeen
ook geldt voor de romp van de toren.
Veel kenmerken van de katholieke kerkbouw
uit de periode tussen de beide Wereldoorlogen
zijn aanwezig: soberheid en functionaliteit
van de constructie, de aanwezigheid
wèl van steunberen (vèr uitstekende muurverzwaringen)
en van spitsboogvensters, maar
niet van ribgewelven (gewelven met stenen
stroken tegen de onderzijde) en het voorkomen
van opgaande daken. Opvallend is een
aantal overeenkomsten met de iets meer dan
twintig jaar oudere St.-Bonifatiuskerk:
- één onverdeelde schipruimte, die geflan
keerd wordt door processiegangen
- ondiepe, maar brede traveeën (vakken) van
de voornaamste kerkdelen
- rechte sluiting van het priesterkoor
- kerktype en dikke, gele baksteen
- de aanwezigheid van een triomfboog (boog
aan de schipzijde van het priesterkoor, een
element van de traditionele
katholieke
kerkbouw)
Er zijn echter ook duidelijke verschillen. De
Bonifatiuskerk heeft een dwarsschip terwijl
dat in de Lourdeskerk — en nog maar aan één
zijde (de noordkant) — vervangen is door een
aparte vleugel naast het koor. Bovendien zijn
de vensters van laatstgenoemde kerk gewoonlijk
in series aangebracht en missen zij traceringen
(decoratieve vullingen). Zowel bij de
Bonifatius- als bij de Lourdeskerk is —
als men de gangen in het schip gelijk stelt met
zijbeuken — sprake van een pseudobasiliek:
een meerbeukige kerk zonder vensters in de
lange bovenmuren van de hoofdbeuk van het
schip. Opmerkelijk in de Lourdeskerk is het
ontbreken van scheibogen (bogen, die de
ruimten scheiden) tussen hoofdbeuk en
processiegangen. De gewelven