Haaksbergen, het Jeruzalem van Twente - Historische Kring ...

De uitvoering van de kerk van Haaksbergen
is wat soberder uitgevallen dan het ontwerp
van Hana bedoelde. De totstandkoming
geschiedde onder leiding van Gerrit
Doorwaart Niermans. Deze was in 1807 in
Amsterdam geboren, maar had zich in 1833
(hij was toen timmerman) in Twente gevestigd.
Van opzichter (bij de bouw van de later
afgebrande Enschedese Katoen spinnerij,
1833-1834) klom hij op tot stadsarchitect
van Enschede. Daar is hij in 1871 overleden.
De Hervormde kerk van Haaksbergen is in
juridische zin een Waterstaatskerk: het in
1824 ingesteld Koninklijk Besluit werd pas
in 1868 buiten werking gesteld. De
Waterstaatskerken uit het derde kwart van de
19de eeuw hebben
gewoonlijk niet
meer de op de oude
Griekse en Romeinse
architectuur geënte
vormgeving. De kerk
is niet georiënteerd,
hetgeen bij een
Protestantse kerk
gebruikelijk is. De
ingang ligt op het
noorden en precies
daartegenover, aan
de zuidzijde,
ontbreekt een ven-
ster, omdat hier de kansel is opgesteld. De
decoratieve venstervullingen zijn van gietijzer,
hetgeen in de Protestantse kerkarchitectuur
van die dagen nogal eens voorkwam. De
achthoekige kerk van Haaksbergen onderscheidt
zich van andere gelijkvormige bedehuizen
uit de beginperiode van de
Reformatie zoals die in Willemstad door de
aanwezigheid van topgevels. In tegenstelling
tot de katholieke kerken van die tijd zijn de
leien beperkt gebleven tot het spitsje van het
achthoekige klokkentorentje, dat boven het
kerkdak uitrijst. Het gebouw, dat niet voorzien
is van een vanaf de grond opgaande
toren, is buitenwerks als Protestantse kerk
herkenbaar door de aanwezigheid van een
inscriptietafel met Bijbelvers (l Cor. 8,11).
Deze inscriptietafel vindt men boven de
hoofdingang.
Bijzonderheden: De kerk vormt met de
naastgelegen bebouwing (de Richtershof, de
Dom van Munster en de pastorie) een in stedebouwkundig
opzicht fraai ensemble.