Haaksbergen, het Jeruzalem van Twente - Historische Kring ...

De muren van de synagoge gaan niet alleen
binnenwerks, maar ook buiten schuil achter
een bedekking, zodat het metselwerk niet
zichtbaar is. Uitwendig bestaat deze bedekking
uit cement, die met witte verf is opge-
vrolijkt. Onder de muurbedekking gaan
bouwmaterialen als rode baksteen en
grijsgele zandsteen schuil. Wél
waarneembaar is, dat de vensterbanken uit
hardsteen bestaan.
De vensters hebben een
spitsbogige vorm met een
zgn. vorktracering.
Daardoor onderscheidt het
gebouw zich van een profaan huis.
Als deze venstervorm nog uit de
bouwtijd dateert en niet
later is aangebracht, hebben
wij te maken met een vroeg
voorbeeld van de toepassing
van een dergelijke boogvorm na de
periode van de Gotische stijl (globaal van
het einde van de 12de eeuw tot het midden
van de 16de eeuw). Het gebouwtje is van
belang vanwege haar ouderdom
(1828). Hij is de oudste nog bestaande in
Twente, ouder nog dan de eveneens
bewaard gebleven synagoge van Borne
(1842-1843). De ontwerper is helaas niet
bekend. Misschien zal deze gezocht
moeten worden onder de ambtenaren van
het Ministerie van Waterstaat. Vanaf het jaar
1824 bemoeiden dezen zich namelijk met de
uitvoering van nieuwe kerken en
synagogen. Hun bemoeienis had
dikwijls betrekking op versobering van het
oorspronkelijke ontwerp, dit in verband met
kostenbesparing.
Bijzonderheden: Het witte "Jodenkerkje"
van Haaksbergen wordt nog steeds voor zijn
oorspronkelijke bestemming gebruikt. Het is
de oudste nog bestaande synagoge van
Twente en een vroeg voorbeeld van een bedehuis
uit de 19de eeuw met spitsboogvensters.