Masterplan Zandwetering - Waterschap Groot Salland

H + N + S ' 0 4
20
Op de flanken van de laagtes bevinden zich de
kilometers lange 'Sallandse Lanen'
De Oerdijk is een Sallandse Laan
De Middeleeuwen
In de middeleeuwen werden in de
dekzandlaagtes weteringen (waaronder de
Zandwetering) gegraven om de
gebruiksmogelijkheden voor de landbouw te
vergroten en overlast te voorkomen. Na het
‘doorgraven’ van één van de dekzandruggen
kwam een verbinding tot stand tussen de
ingesloten laagte van de Gooiermars en de
laagte van de Zandwetering.
Het tracé van de wetering werd meerdere
malen verlegd. Een bijzondere situatie doet
zich voor rond het rivierduinengebied bij het
huidige landgoed Rande. In de vroege
middeleeuwen was nog een vrije afwatering
richting de IJssel mogelijk tussen de
rivierduinen door. Door het opslibben van de
oeverwal in de loop der eeuwen (de IJssel
was nog niet bedijkt) werd dit bemoeilijkt,
een alternatief gegraven tracé aan de
noordzijde om het rivierduinengebied heen
bood soelaas. De huidige Randerzijl vormt
een restant van deze waterloop. Na de
bedijking van de IJssel ontstond steeds vaker
wateroverlast in het achterland als gevolg van
opstuwing. Een oplossing voor dit probleem
vormde het doorgraven van de
Zandwetering parallel aan de IJssel tot
Zwolle.
Tot de 20e eeuw
Vanwege de relatieve voedselrijkdom waren
de laagtes van grote betekenis voor de
veehouderij. Het kwelgebied de Gooiermars
is daarom reeds vroeg ontgonnen. Verder
benedenstrooms speelde gereguleerde
bevloeiing met kalkrijk water vanuit de
weteringen een rol. Sinds de middeleeuwen
is er eeuwenlang gesleuteld aan de
verbetering van het watersysteem.
De Zandwetering slingert door het landschap
bron: kadastrale kaart, 1830
Van het brongebied tot de”‘knik bij Borgele’
is de Zandwetering dus te karakteriseren als
een gegraven waterloop in een natuurlijke
laagte. Vanaf de Randerzijl naar het noorden
is het duidelijk een gegraven waterloop.
Tussen de ‘knik bij Borgele’ en de Randerzijl is
de situatie minder duidelijk. De Wetering is
hier meerdere malen verlegd.
Tot in de 20e eeuw was de Zandwetering
een ondiepe waterloop, slingerend door het
landschap en niet overal even breed. De
historische kaart van 1911 laat zien dat de
ruimte rond de Zandwetering zich nog
aftekent als een zone met een afwijkend
MASTERPLAN ZANDWETERING