De Eerste Kamer en Europa - Eerste Kamer der Staten-Generaal

28 De Eerste Kamer en Europa
Op Europees niveau hadden de nationale parlementen inmiddels besloten twee
Europese voorstellen gelijktijdig aan de subsidiariteits- en proportionaliteitstoets te
onderwerpen. 30 De Eerste Kamer besloot daarop alle nationale parlementen van de EUlidstaten
een brief te sturen met het voorstel in een gezamenlijk initiatief het EU-voorzitterschap
te verzoeken om in openbaarheid te vergaderen over deze twee Europese
voorstellen. In de brief werd bovendien benadrukt dat de verklaring van de Raad een
goede eerste stap was, maar dat in de toekomst het openbaarheidsregime uitgebreid
zou moeten worden naar alle beraadslagingen in de Raad. Bij voorkeur zouden tevens
de verslagen van de Raadswerkgroepen openbaar gemaakt moeten worden. Deze zijn
vooralsnog niet openbaar beschikbaar, maar zouden – zeker vanuit parlementair
oogpunt – belangrijke informatie kunnen geven met betrekking tot de regeringsinzet in
het prille stadium van een nieuw Europees voorstel.
Het Eerste Kamerinitiatief werd tijdens een conferentie van alle commissievoorzitters
Europese aangelegenheden van de nationale parlementen van de EU-lidstaten in het
voorjaar van 2006 unaniem verwelkomd. De parlementsvertegenwoordigers waren het
erover eens dat meer openbaarheid de Europese besluitvorming dichter bij de burgers
zou brengen en bovendien zou bijdragen aan het debat over Europa in de lidstaten.
De commissievoorzitters besloten het concrete verzoek tot openbaarheid van de
beraadslagingen in te dienen bij het EU-voorzitterschap, destijds Oostenrijk. De reactie
van de Oostenrijkse bondskanselier was slechts gematigd positief. De betreffende
Europese Commissievoorstellen waren nog niet formeel gepresenteerd en derhalve wilde
het EU-voorzitterschap niet op de zaken vooruitlopen. De grotere betrokkenheid van de
nationale parlementen en het Eerste Kamerinitiatief werden echter wel onderschreven
als belangrijke ontwikkelingen. En hoewel dit nieuwe instrument voor de controle op
zowel de regering als de Raad in dit specifieke geval nog niet optimaal heeft gewerkt,
mag niet worden uitgesloten dat in de toekomst een nieuwe poging bij het EUvoorzitterschap
zal worden ondernomen.
Ook op nationaal niveau heeft de Eerste Kamer inmiddels kunnen profiteren van de
grotere openbaarheid van de vergaderingen van de Raad. De beraadslagingen over het
Europees voorstel tot oprichting van een grondrechtenbureau vonden bijvoorbeeld deels
in openbaarheid plaats waardoor de Eerste Kamer direct kon vernemen wat de inbreng
van de Nederlandse regering was. De controlemogelijkheden van de Eerste Kamer op de
regering zijn daarmee versterkt.
Wetgevings- en werkprogramma van de Europese Commissie
Van februari 2002 tot en met juli 2003 heeft de Conventie over de toekomst van de
Europese Unie 31 plaatsgevonden, een Europese denktank die bestond uit 217 vertegenwoordigers
van de regeringen en parlementariërs van zowel de toenmalige EU-lidstaten
als de kandidaatlidstaten, alsmede afgevaardigden van de Europese Commissie en het
Europees Parlement. De Conventie diende oplossingen aan te dragen om de Europese