J a a rverslag 2 0 0 6 - CBF

22
Vierpolders, ‘Esterenburgh’, eerste zolder
voor en na restauratie. (foto’s HdK)
nog uit 1912 (!), zal in de komende jaren steeds een stukje van de
oorspronkelijke productielijn aan het proces worden toegevoegd.
De restauratie staat onder leiding van het bureau SATIJNplus Architecten
te Gronsveld en wordt afgezien van de restauratiesubsidie
van het Rijk, financieel gesteund door (in volgorde van de grootte
van de bijdrage) het VSBfonds Utrecht, de Gemeente Valkenburg,
de Provincie Limburg, het Bouwcultuurfonds Zuid-Nederland en
het Prins Bernhard Cultuurfonds.
Vierpolders, Middelweg 5, ‘Esterenburgh’
Nadat in 2005 het casco van het gebouw grondig onderhanden was
genomen, is in 2006 een begin gemaakt met het inbouwen van de
woning en de restauratie van de interieurs. Op de grote zaadzolder
zijn door middel van houten scheidingswanden drie slaapkamers en
een badkamer afgetimmerd. De maat van deze vertrekken is zodanig
gekozen dat de opbouw van de kap zichtbaar blijft en dat de
ruimtewerking van een grote onverdeelde zolder in tact blijft. Op
de begane grond is de oude ‘heerschapskamer’, de kamer boven de
melkkelder, zoveel mogelijk hersteld naar de oude 18de-eeuwse
toestand. Een bijzonderheid is dat de oorspronkelijke deur met
kozijn, tussen deze kamer en het oude voorhuis, achter een latere
wandafwerking nog aanwezig was en kon worden hersteld. De
kamer, die in de voor- en de zijgevel nog de oorspronkelijke schuiframen
bezit, is opnieuw afgeschilderd in de teruggevonden blauwe
kleurstelling die behoort bij de 18de-eeuwse periode. De woonkamer
en de salon werden zoveel mogelijk hersteld naar hun laat-
19de-eeuwse toestand, die in deze vertrekken dominant aanwezig
was. In de woonkamer bleek dat op de plaats van het huidige
schouwtje, drie voorgangers aanwezig waren geweest, waarvan
belangrijke resten van de oude betegeling nog aanwezig waren.
De oudste schouw correspondeerde met de grote raveling voor het
rookkanaal in de balklaag. De 18de-eeuwse bouwsporen werden
hier gedocumenteerd en zijn opnieuw weggewerkt achter betengelde
wanden. De geschilderde houtimitaties op venters, deuren,
plafond en de bedsteewand zijn gedeeltelijk hersteld en gedeeltelijk
opnieuw aangebracht. Qua tijdsbeeld hoort de voorkamer aan de
linkerzijde bij dezelfde periode als de woonkamer. Door de familie
werd deze kamer zonder stookplaats of bedsteden aangeduid als de
salon. Onder de bestaande houten vloer gingen twee verrassingen
schuil. Op een lager niveau, behorend bij de periode van 1738, lag
een grotendeels gaaf bewaarde plavuizenvloer van rode en zwarte
tegels, gelegd in een diagonaal patroon. Besloten werd deze vloer
op te nemen en te gebruiken voor het herstel van de gangvloer en
de keukenvloer. In de keuken werd het diagonale patroon van rood
en zwart opnieuw toegepast. Bij het uitnemen van de plavuizen
werd op een nog lager niveau straatwerk aangetroffen in rode klinkers
met in de hoek de restanten van een stookplaats op de vloer.
Dit moet een restant zijn van de 17de-eeuwse ‘Esterenburgh’, die
volgens de bronnen in 1738 door het huidige bouwwerk werd vervangen.
Alle restanten zijn opgemeten en gefotografeerd. Daarna is
opnieuw een houten vloer aangebracht op het niveau dat behoort
bij de huidige raamindeling. De kamer is net als de woonkamer
opnieuw betengeld en behangen. Bij het schrijven van dit verslag is
het huis gereed voor de verhuur. Het werk stond onder eigen directie
en werd ter plaatse intensief begeleid door J.M. van Ardenne uit
V l a a r d i n g e n .
Restauraties bestaand bezit
Amsterdam, Kerkstraat 290 Het huis is de middelste
van een rijtje van drie (288 tot en met 292) met gemeenschappe-
V E R S L A G V A N D E V E R E N I G I N G J A A R V E R S L A G 2 0 0 6
lijke bouwmuren dat in zijn geheel in omstreeks 1691 werd gebouwd.
Nummer 290 was oorspronke lijk verdeeld in een kelderwoning,
benedenhuis en een bovenhuis. Het benedenhuis bezat
inmiddels een grotendeels 19de-eeuwse indeling. Naast de entree is
een zijkamer met daarachter de woonkamer. Langs de woonkamer
loopt een smalle gang naar achteren, die uitkomt in een kleine
uitgebouwde achterkeuken met provisiekelder en zoldertje. Deze
uitbouw is in de 20ste eeuw verhoogd met een keuken voor het
bovenhuis. Het oude zoldertje werd daarbij een insteek verdieping
voor het benedenhuis en is nog steeds toegankelijk via een spiltrapje
in de hoek van de keuken. De huidige situatie laat in grote lijnen
nog de oude indeling van het huis zien, waarbij de woonkamer een
overblijfsel is van de 17de-eeuwse binnenhaard.
In de jaren ’60 van de 20ste eeuw is een serre toegevoegd, waarvoor
een groot deel van de achtergevel werd verwijderd. Verder
Vierpolders, ‘Esterenburgh’, interieur van de keuken
na restauratie. (foto HdK)
V E R E N I G I N G H E N D R I C K D E K E Y S E R
Vierpolders, ‘Esterenburgh’, interieur opkamer.
Herstel ‘blotevoetenmarmer’ in schoenmaat 36.
(foto HdK)
werd aan de keuken een toilet aangebouwd. Deze aanbouwen
deden afbreuk aan het oorspronkelijke karakter van het huis en zijn
bij de restauratie verwijderd. De achtergevel is teruggemetseld en
voorzien van een groot schuifraam. De afmetingen hiervan konden
nog uit bouwsporen worden herleid.
De kelder onder de keuken uitbouw was vroeger vanuit de keuken
toegankelijk. Bij de restauratie is deze verbinding tussen keuken en
souterrain hersteld. De oude kelderwoning in het souterrain was
niet meer bruikbaar en al lang geleden ontmanteld. Omdat bij de
restauratie Kerkstraat 290 is voorzien van een nieuwe fundering,
kon een deel van de kelderruimte meteen geschikt worden gemaakt
als slaapkamer en badkamer voor de woning op de bel etage.
De indeling van de vroegere kelderwoning is daarbij gerespecteerd.
Deze restauratie is onder eigen directie uitgevoerd.
Vierpolders, ‘Esterenburgh’, exterieur van de opkamer na restauratie.
Schuiframen met buitenluiken en vast bovenlicht. (foto HdK)
23