download achtergronddocument Nederland van de kaart

32
7. Streekeigenheid
Nergens in Europa vind je zo’n rijk palet aan streekeigen landschappen, boerderijen, dorpsopbouw
en verschijningsvormen op zo’n klein grondgebied als in Nederland. Daar moet je in Groot-Brittannië,
Duitsland en Frankrijk heel wat grotere afstanden voor overbruggen. In Nederland volstaat het
oversteken van een rivier of een heuvelrug om in een volstrekt ander landschap terecht te komen.
Streekeigenheid heeft een rol gespeeld bij het maken van
de Kaart. Wie wortelt in een streek of er op latere leeftijd
terugkeert, wil iets voelen dat het best beschreven wordt als ’het
thuiskomgevoel’. Een diep geworteld gevoel dat alles te maken
heeft met taal en dialect, tradities en gebruiken, maar ook met
typische streekbouw en het boerenland, een gevoel dat leidt tot
trots en eigenwaarde.
Bij het maken van de Kaart is niet geoordeeld over
megastallen of over nieuwbouw op plekken die sinds
mensenheugenis vrij waren van bebouwing. Streekeigenheid
kan ook in moderne bouw worden verwerkt, net zo goed als
moderne landschappen een knipoog kunnen maken naar het
verleden. Het was niet eenvoudig streekeigenheid een bepaald
gewicht te geven bij de selectie voor de Kaart. Bebouwing,
behalve verspreid in het landschap, is niet gewogen. Landschap
daarentegen wel.
Een Twentse boer bouwde een nieuwe Twentse
boerderij, maar mocht de knik in het dak niet realiseren,
omdat dit niet streekeigen zou zijn. Zijn korte
commentaar was: ‘Op de bouwtekening heb hem toen
maar weggehaald. In het echt niet.’
Uiteindelijk is gezocht naar het begrip streekeigenheid als
reden waardoor het landschap al of niet aantrekkelijker wordt.
De mensen zijn zich sterk bewust van hun eigen
gemeenschap, wijk of straat, zeker nu kerk en ideologie er
steeds minder toe doen en de landsgrenzen vervagen. Door
de globalisering lijkt ieders eigenheid op te gaan in een vaag
groter geheel. Geen wonder dat mensen eerder nog dan naar
nationale sentimenten zoeken naar alles wat hun regio zo
bijzonder maakt, waarmee hun wereld wat meer behapbaar en
overzichtelijk wordt. De eigen regio lijkt zo steeds belangrijker
te worden.
Ze klagen de boot te missen, maar hebben nog
zichzelf
Gebieden met een sterke eigen identiteit, zoals de
Achterhoek, Twente, Friesland en Zuid- Limburg, hebben vaak
nog een eigen taal, bijzondere gebruiken en aantrekkelijke
landschappen.
Voor Noord-Groningen was er een uitstekend initiatief
om streekeigen kenmerken in de nieuwbouw van
grote stallen terug te laten keren. Het bleef bij een
kortstondig succes. Provinciale ambtenaren trokken
de stekker uit het project. Ze hadden een hekel aan
historiserend bouwen.