Waar de Schoen Wringt - Landelijke India Werkgroep

Waar de Schoen Wringt
kinderen of met ze te spreken. Observaties van kinderarbeid in de bedrijfsbezoeken werden
doorgaans gevalideerd door de mening te vragen van informanten (medewerkers/behulpzame
werknemers) ter plaatse. Daarnaast lukte het soms toch om in gesprek te raken met
kinderarbeiders en konden er soms ook foto’s van ze worden gemaakt.
Het bleek ook lastig om de schoenenmakerij in de uitbestedingsketen te herleiden tot merken die
verkocht worden op de Europese markt. Zo waren de schoenbovenwerken in de onderzochte
werkplaatsen in de uitbestedingsketen meestal niet voorzien van een fabrieks- of merknaam.
Volgens de geïnterviewde arbeiders zijn bedrijven dan ook in toenemende mate terughoudend met
het geven van informatie over merken die zij produceren, ook bij de uitbesteedde productie.
Hierdoor wordt het leggen van een relatie tussen productielocatie en merknaam ook steeds
moeilijker. Toch lukte het op allerlei manieren om bewijs te verzamelen en vast te leggen dat ook
leren schoenen van bekende merken in dit soort situaties worden geproduceerd.
In het onderzoek is dan ook komen vast te staan dat kinderarbeid een rol speelt bij toeleveranciers
van de grote exporteurs die schoenen produceren voor grote internationale merken in de
onderzochte regio’s. Kinderarbeid is ook direct geobserveerd in werkplaatsen waarop op dat
moment en/of in het recente verleden voor bekende merken werd geproduceerd. Omdat de
Campagne Stop Kinderarbeid, de opdrachtgever van het onderzoek, op dit moment geen plannen
heeft om specifieke merkschoenenbedrijven te benoemen in haar berichtgeving richting het
publiek- en het bovendien lijkt te gaan om een structureel fenomeen waarmee niet één maar vele
bekende merken die hun schoenen in India laten produceren te kampen hebben − is ervoor
gekozen om het onderzoek zo te beschrijven dat het niet mogelijk is de geconstateerde
kinderarbeid te herleiden tot specifieke leveranciers, producenten of afnemers.
Vaniyambadi-Ambur
De schoenenproductie in de steden Vaniyambadi en Ambur is nagenoeg helemaal gericht op
export. Hier worden schoenen geproduceerd die bestemd zijn voor kopers in Europa, de Verenigde
Staten, Latijns-Amerika, Thailand, Australië en Hongkong. Producenten die schoenen maken voor
de export besteden de productie van het bovenwerk uit aan kleinere producenten of werkplaatsen
waar de meeste arbeid verricht wordt door vrouwen. Dit soort werkplaatsen is volgens de Indiase
Factories Act 1984 verplicht om zich te registeren en een vergunning aan te vragen. Ook komt het
voor dat werk wordt uitbesteed aan nog kleinere werkplaatsen met minder dan 10 mensen in dienst
waarvoor registratie niet verplicht is. Gemiddeld hebben deze units rond de vijf arbeiders in dienst,
zowel mannen als vrouwen, met ongeveer vier naaimachines. De werkplaatsen zijn over het
algemeen eigendom van de arbeiders die in dienst zijn van producenten of van voormalige
werknemers. De contracten worden doorgaans gesloten via agentschappen of met de arbeiders
zelf.
In de regio rond Vaniyambadi en Ambur zijn de geregistreerde fabricatie units goed identificeerbaar
en bereikbaar. De kleinschalige werkplaatsen bevinden zich echter dieper in de dorpen en zijn
lastiger te vinden. Het handmatig stikken en in elkaar zetten van schoenen wordt vaak uitbesteed
aan huishoudens in de dorpen die rond de steden liggen. Volgens een oud-werknemer van een
schoenenproductielocatie zijn er rond de 400 werkplaatsen verspreid over de steden Vaniyambadi,
Ambur en Umrabas en langs de Bangalore-Chennai snelweg die Vellore en Ambur met elkaar
verbindt. Ongeveer 200 van deze werkplaatsen leveren schoenen aan de Farida Group, een van
de grootste schoenenexporteurs in deze regio. De overige werkplaatsen leveren aan onder andere
Itares, UNISCO, Florind Shoes (KAR Group), Faizan Shoes, N. M. Zachariah, T. Abdul Wahid,
Universal Shoe Company en nog enkele andere bedrijven.
56