download - Noachieten Nederland

Dat wil zeggen: met macht moet men behoedzaam omspringen.
Het is heel belangrijk te onderkennen wat het betekent geen macht te
hebben en welke houding men moet aannemen tegenover mensen die
wel macht hebben. Met nederigheid of kruiperigheid komt men dan
niet ver maar met arrogant gedrag evenmin. Een rustige, wijze zelfbewustheid
is het meest op zijn plaats. Van daaruit weet men ook op
tijd te zwijgen en niet de woede boosheid van de machthebber over
zich heen te halen.
Wat wel halachisch is, is het voorschrift uit Ex. 22:27: “De ELO-
HIEM zul je niet vervloeken en een vorst onder je volk zul je niet verwensen.”
Daar is wel halachische jurisprudentie over. Dat voorschrift
is halachisch zo uitgewerkt dat ELOHIEM zowel ‘rechters’ kan betekenen
als ‘God’ en dus op beide slaat. 1 Het voorschrift eist geen onderworpenheid
maar een houding van respect en het heeft tot een
hele jurisprudentiële discussie geleid over wat er nu precies afgewezen
wordt en wat niet. Wát dus strafbaar is en wat niet. Daar heeft de passage
uit Kohelet niet toe geleid.
Wie zich dus een beeld wil vormen van de laat-Bijbelse ethiek zoals
die verworteld is in de Bijbelse wijsheidsliteratuur, die kan daarvoor
onder meer terecht in de boeken Prediker en Spreuken in de
Bijbel. Wie zich voor de oudste lagen in de halacha interesseert, die
onderzoeke de boeken Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium
en als hij dan de wetten en voorschriften daaruit bekijkt, zal hij ontdekken
dat daaronder wel ethische overwegingen liggen maar dat die
niet beslissend zijn. Wat beslissend is, is dat de regels uitvoerbaar
moeten zijn. De regels zijn niet bedoeld als een inspiratiebron voor
1
Men zie hiervoor het overzicht van de positieve en negatieve mitswot –
zoals die uit de Thora zijn afgeleid in een halachische jurisprudentie van
meer dan vijfentwintig eeuwen – dat Willem Zuidema heeft weergegeven in
een aanhangsel bij de vijfde druk van zijn Gods Partner, 242-271, en dan hier
in het bijzonder de verboden 315 en 316.
29