abstractie als taalkundig probleem voor dove kinderen

28
liet hij het niet los. Dagen later kon hij je dan aanschieten met de vraag :
„Heb je het nu voor elkaar ? Ik heb nog bedacht, dat je het eens zus of
zo zou kunnen doen."
We waren het ook wel eons niet met hem eens. Hij luisterde altijd.
Hij nam ook ideetjes van óns over. Hij wist dat je nooit tot volledigheid
kon komen in het ambtelijke van het vak. Daarom bleef hij altijd bezig.
Hij was in de vakliteratuur uitzonderlijk goed belezen. Zijn opleiding
viel in de twintiger jaren. „Wij hadden alles gelezen", zei hij eens in een
persoonlijk gesprek. Dat kón toen ook nog. Tegenwoordig kan niemand
dat meer zeggen en na de oorlog kon hij dat ook niet meer zeggen. Toch
verraste hij je telkens door zijn vaktheoretische verdieping. Hij keek wel
uit, dat moderne ontwikkelingen in de audiologie, psychologie en akoupcdie
hem niet uit de hand liepen. Hij wist dat daarmee de verwarring in
de praktijk van het onderwijs een fatale invloed zou gaan uitoefenen. Zijn
succes in Arnhem is vooral daaraan te danken.
In 1930 schreef hij in het Tijdschrift voor Doofstommenonderwijs
een artikel : PASSIEF EN ACTIEF TAALBEZIT VAN HET DOOF­
STOMME KIND. Het was zijn scriptie voor de acte doofstommenonderwijs
B.
Wij hebben van De Kluyver misschien wel te veel het beeld voor
ogen van de articulatie-man, de spraak-technicus. Dat ligt aan een omstandigheid,
die in het onderwijs aan kinderen met gehoorstoornissen
vaker tot misleiding aanleiding geeft. Het technische nl. kan men zien.
Als je een klas binnenloopt, dan valt onmiddellijk die techniek op. De man
voor de klas is immers voortdurend en waarneembaar bezig met de techniek
van de communicatie.
Maar ook aan het „wat" van de communicatie wordt gebouwd. De
taal die in die communicatie heen en weer gaat, is óók een didaktisch
gegeven. Dit valt veel minder op. Ik weet uit eigen ervaring, dat ik dove
kinderen taal kan leren, zonder dat een buitenstaander merkt, dat er iets
geleerd wordt. Dit minder zichtbare aspect van het onderwijs is echter
de kern van alles. De Kluyver wist dit héél goed. Hij wist ook dat zijn
spectaculair vakmanschap tenslotte ondergeschikt was aan déze opgave.
De Kluyver heeft in zijn scriptie een aantal inzichten ten beste
gegeven, die in 1930 een nieuw geluid waren, ten dele ook een profetisch
geluid. Want de ontwikkeling in latere jaren heeft hem in een aantal
punten gelijk gegeven en verscheidene wensen die hij uitte, zijn in vervulling
gegaan. Zo is er een taakverdeling gekomen in het aanvankelijk