abstractie als taalkundig probleem voor dove kinderen

30
het niet bevattelijk is voor de psyche van het doofstomme kind. Belangstelling
voor abstracte zaken komt immers veel later."
Er is over de kwestie die De Kluyver hier zo treffend beschrijft in­
middels wel het een en ander te zeggen.
Hij heeft het over twee dingen: over taalgebruik en over taalbe­
schouwing.
Het taalgebruik wordt op de een of andere manier geleid, bestuurd,
in elk geval beheerst door een normaal horend mens. Hoe ? We weten
het niet.
Tot op de huidige dag is het volkomen onbekend, hoe de mens komt
tot juist taalgebruik. Vast staat dat dit geen willekeur is, maar een proces,
dat in de taalontwikkeling geleidelijk aan tot ontwikkeling komt.
Zowel de term „taalgevoel" als „onbewust grammaticaal inzicht" zijn
misleidend, wegens hun associatie met het gevoelsleven en het onbewuste.
Nóch de psychologie van de gevoelens, nóch de psychologie van het onbewuste
kan ons in dezen opheldering verschaffen.
De taalbeschouwing van 1930, voorzover die in de doofstommenscholen
leefde, was traditioneel grammaticaal. Wij weten uit de taalwetenschap,
dat die traditionele grammatica een groot deel van de taaiverschijnselen
onverklaard laat, zelfs niet aanroert en een ander deel foutief
interpreteert.
Geen wonder dat de grammaticale methode geen genade kon vinden
in de ogen van De Kluyver. Terecht spreekt hij van „abstracte zaken"
Taalgebruik, hoe gecompliceerd het ook verschijnt in een beschouwing
achteraf, is altijd iets concreets. Het is een bewerktuiging in situaties en
het is volkomen duidelijk, dat een doof kind alleen daarvoor maar belangstelling
kan hebben. En dan gaat het het kind nog niet eens om het
werktuig, om de taal, maar om de „zaak" zelf, nl. om datgene wat het
met die taal doét.
De Kluyver wijst op die „zaak" (een vakterm in de moderne linguistiek
!) en trekt hieruit de consequentie dat het taalonderwijs moet uitgaan
van situaties waarin de kinderen betrokken zijn.
De critiek van De Kluyver op de grammaticale methode betrof de
methode, niet de grammatica. In onze tijd betreft zij de grammatica en
wat de hethode betreft hebben wij óók critiek.
Met benijdenswaardig vertrouwen schrijft hij : „Iedere onderwijzer
weet wel vrij goed, hoe de taal constructief in elkaar zit. Het is dus niet