Verbeeld verleden, het hart van Schuytgraaf - Belvedere

Pim Engelsman – directeur
GEM Schuytgraaf
‘Het is voor de GEM
een heel leuk project,
omdat er niets mag’
“Normaal houden wij ons bezig met
het overdragen van grond en bouwen
van woningen. Nu heb je te maken
met een stuk grond waar je niets
mee mag en waar je dankzij de
Belvedere-subsidie toch iets mee
gaat doen.
De uitdaging is dat je er niet op mag
bouwen. We hadden het natuurlijk
niet zo gepland. Het veld ligt midden
in Schuytgraaf en is beeldbepalend
voor het centrum. Dat is dus een
behoorlijke uitdaging. Je krijgt de
kans een creatieve oplossing te
bedenken en er echt iets moois
van te maken. Iets waar ook de
bewoners van Schuytgraaf wat
aan kunnen hebben en trots op
kunnen zijn.
Ik vind het belangrijk dat het veld
een eenheid gaat vormen met het
gebied eromheen. En dat er een
link wordt gelegd met alles wat
eronder ligt. Mensen moeten er
een beleving bij hebben. Dat je
als je op de plek bent, denkt: hé,
Schuytgraaf is niet alleen van deze
tijd. Het heeft een rijke historie.”
Kees Christiaanse – stedenbouwkundig
ontwerper van Schuytgraaf
‘We hadden er eerst
bebouwing op gepland’
“Voor mij was het een grote verrassing
toen aan het licht kwam dat er
een archeologisch veld lag. Het eerste
dat ik dacht was eerlijk gezegd:
dat ruimen we binnenkort wel uit
de weg. Een paar botjes en wat asresten
uit een verleden tijd, waarvan
de omvang en vorm niet duidelijk
waarneembaar zijn. Moet je dat wel
bewaren en miljoenen uitgeven om
eromheen te bouwen?
En je moet niet vergeten: we hadden
er gewoon bebouwing overheen
gepland. De zone tussen de noor-
delijke en zuidelijke bouwzone was
oorspronkelijk smaller en de entreestraat
was breder, meer een stadsboulevard.
Nu is de entree een veld
waar een weg doorheen komt. De
toegang tot de wijk was beter geweest
als hij compacter was en meer
in midden. Wij komen wel vaker
voor dit soort onverwachte situaties
te staan en hebben van de nood
een deugd gemaakt. Nu is de entree
een brede, uitnodigende trechter
waardoor je vanuit het station ver
de wijk in kunt kijken.
De voorstellen waar de bureaus
mee komen, moeten in mijn ogen
passen bij het evenwicht dat er in
Schuytgraaf is tussen natuur en
bebouwing. En als stedenbouwkundige
heb ik natuurlijk ook ideeën.
Ik zou er natuur plannen, het is
daar al zo dicht bebouwd. Ik zou
de contouren van het archeologisch
veld zichtbaar maken door inheemse
planten, bijvoorbeeld koolzaad.
En er steeds andere planten laten
groeien, zodat er afwisseling in zit.
In het midden een stukje wilde
natuur met paadjes waar kinderen
kunnen spelen en dwalen.”
Boudewijn Goudswaard – directeur
Past2Present-Archeologic
‘Onderscheid tussen
weemoed en deemoed’
Past2Present-Archeologic is het
bureau dat de GEM adviseert om te
voldoen aan alle wettelijke verplichtingen
rondom de Monumentenwet.
Ook denkt het mee over wat er
moet gebeuren als er belangwekkende
archeologische vondsten
worden gedaan. Directeur Boudewijn
Goudswaard is betrokken geweest
bij het uitschrijven van de ontwerpvraag.
“Je kunt alle kanten op met Schuytgraaf.
Maak je iets heel expliciets,
iets wat heel direct weergeeft wat
er zich daar heeft plaatsgevonden
of komt er iets abstracts dat er
indirect naar verwijst? En ga je dat
dan concentreren in het centrum,
dus op vindplaats 10, of laten we
het verspreid zien over het hele
gebied? We moeten dat echt overlaten
aan stedenbouwkundigen.
Ik ben zelf archeoloog en ik kan
alleen maar Anton-Pieckachtige
voorstellingen bedenken die binnen
de kortste keren het lokale urinoir
worden van de hangjeugd. Wat er
komt, moet dus echt een functie
hebben.
En onverwachte, spannende
bestemming, die tegelijkertijd
functioneel is en niet te veel kost
om te onderhouden. Een mooi
voorbeeld is een Vinex-locatie in
Katwijk. Vroeger stond er een oude
abdij, een klooster. De karakteristieke
steunpilaren van dat klooster
zijn weer teruggebracht in het centrum
van de woonwijk. Ze hebben
ze een stukje opgemetseld, en nu
plaatsen de mensen hun vuilcontainers
erin. De tuintjes hebben
allemaal de vorm van kloostertuintjes.
De mensen weten op welke
grond ze wonen en welke verhalen
erbij hoorden. Er zijn elementen die
aan die tijd herinneren. Misschien is
dit wel het onderscheid tussen
weemoed en deemoed. We moeten
niet weemoedig kijken naar hoe het
vroeger was en dat proberen weer
terug te krijgen. Laten we niet
vergeten dat het in die tijd niet
altijd een pretje was. We vinden
de grachten nu romantisch, maar
vroeger waren het natuurlijk gewoon
open riolen. Kijk er deemoedig
naar: gebruik de mooie aspecten
en verwerk die in de ontwerpen
van deze tijd.”
‘Ik kom straks dus
te weten wat er
in de grond zit’
Hendrik Jan Teunissen
woont in Tuinstad
“Sinds een halfjaar wonen we
hier. Ik heb geen flauw idee
wat er in de grond zit van
het archeologische veld zit,
de meeste mensen
niet hoor, denk ik.
Maar dat kom ik
straks dus allemaal
te weten. Een plek
voor de markt of
voor evenementen
lijkt me niets, dat
hoort niet bij zo’n
plek. Een parkje
met kunst, bijvoorbeeld met
grote beelden, dat lijkt me wel
wat.”
18 | 19