PROGRAMMA- BOEKJE - Vocaal Ensemble Tiramisu

F. Martin (1890 – 1974)
Frank Martin begon al op jonge leeftijd met componeren. Toen hij twaalf was
werd hij gegrepen door een uitvoering van de Matthäus-Passion van Bach. Daarnaast
waren Wagner en Franck zijn favoriete componisten. Opgroeiend in het
conservatieve Genève maakte hij pas veel later kennis met hedendaagse componisten
als Debussy en Stravinsky. Vanaf 1946 woonde Martin in Nederland.
De Songs of Ariel schreef Martin in 1950 op verzoek van Felix de Nobel, dirigent
van het Nederlands Kamerkoor, aan wie het werk ook werd opgedragen. De
teksten bestaan uit vijf gedichten die in The Tempest van Shakespeare gesproken
worden door de luchtgeest Ariel, de dienaar van de uit Milaan verdreven hertog
Prospero. Deze wil zich wreken op de verraders Antonio (broer van Prospero,
wederrechtelijk hertog van Milaan), Alonso (koning van Napels) en Sebastiano
(zijn broer). Ariel wordt door Prospero gebruikt om zijn tovenaarsopdrachten uit
te voeren. Slaagt hij hier voldoende in, dan krijgt hij zijn vrijheid terug. Prospero
heeft Ariel opdracht gegeven een storm te ontketenen die het schip van Antonio
schipbreuk doet lijden en de verraders op een eiland laat aanspoelen waar zich
ook de verdreven Prospero bevindt.
Ariel verschijnt in verschillende gedaantes. In het eerste lied is hij een zeemeermin
en bezingt het eiland zo bedwelmend schoon, dat Ferdinand, die op het eiland is
aangespoeld en om zijn verloren gewaande vader Alonso treurt, zich verbaasd
afvraagt: ‘Komt die muziek uit de aarde of uit de hemel?’
Dan volgt het tweede lied: ‘Vijf vadem diep ligt je vader in zee …’
In het derde lied zweert Ariel zijn onvoorwaardelijke trouw aan Prospero (‘Meester’).
De gemaskerde stoet heeft betrekking op de feeststoet ter gelegenheid van de
verloving van Miranda, Prospero’s dochter, en Ferdinand.
Het vierde deel is een grote monoloog waarin Ariel, nu in de gedaante van een
harpij (een mythologische figuur afgebeeld als gier met vrouwengelaat en kromme
klauwen), de drie verraders confronteert met hun wandaden. Alleen berouw en
een gelouterd hart kunnen hen nog redden.
Het laatste deel bezingt de herwonnen vrijheid van Ariel, en staat in prachtig
contrast met het voorafgaande deel. De muziek is vol van licht en gratie, geheel in
overeenstemming met de tekst:
‘Zwierend en zwevend gaat voortaan mijn spoor
De bevende bloesems der boomgaarden door.’
7