Handreiking Rampenspirit - Impact

2
geestelijk
verzorger
bij ramp
of crisis
2.2
2.3
Functies van
religie en levensovertuiging
Religie en levensovertuiging hangen samen met de al dan
niet spirituele verbondenheid tussen mensen (horizontaal),
maar ook met de verbondenheid tussen mens en overtuiging
of God (verticaal). 42
Religie en levensovertuiging kunnen houvast bieden in
de verstoorde wereld na een ramp, en wel in de vorm van
spiritualiteit en zingeving. Het zijn belangrijke bronnen van
hoop in tijden van leven en dood, waarin levensvragen zich
opdringen en waarin verdriet en rouw, wanhoop, ontreddering
en lijden op de voorgrond staan. 29
Naast spiritualiteit, hoop en zingeving worden nog andere
positieve functies verbonden aan geloof en levensovertuiging.
Denk aan het bieden van troost of een gelegenheid
tot verwerking. 43 Het zijn mogelijke bronnen van steun en
kracht, of wegwijzers daar naartoe. Ze kunnen bijdragen
aan het gevoel van controle en het doorbreken van eenzaamheid.
iv
Kerntaken
Algemeen
De geestelijk verzorger biedt passende nazorg aan mensen
die zijn blootgesteld aan een schokkende gebeurtenis en
de doorlopende gevolgen daarvan. Nazorg door geestelijk
verzorgers bij rampen en crises bestaat uit het bieden van
sociale steun en het invullen van de essentiële elementen,
waaronder een gevoel van veiligheid en hoop (deze
basisprincipes zijn beschreven in paragraaf 1.4). Het gaat
om sensitieve, spirituele en emotionele zorg, aansluitend
op iemands veerkracht en behoeften. Behoeften kunnen
variëren op grond van cultuur, religieuze tradities en geloofsverbondenheid.
57
BIJLMERRAMP AMSTERDAM “De misvatting van het feit dat
de hulpverlening ten tijde van de vliegramp in de Bijlmermeer na
twee jaar kon worden afgebouwd, heeft bij mij – en ik denk bij
vele andere getroffenen van die ramp – een negatief effect
gehad. Ik was eigenlijk na twee jaar uit die roes gekomen dat ik
mijn beide kinderen nooit meer zal zien. En toen ik hulp
behoefde en op zoek ging naar professionele psychosociale
steun, kon ik niet terecht bij de hulpverleners die betrokken
waren bij die ramp. Ik kreeg als getroffene van die ramp geen
voorkeursbehandeling. Dit was voor mij een ramp na de ramp.
Gelukkig dat u er was en mij en mijn man zo door die situatie
heen loodste. We konden daardoor ook op zoek gaan naar een
psycholoog met wie wij op een andere manier onze dingen kwijt
konden.” Een citaat uit een gesprek met een moeder, die haar
beide kinderen bij de vliegramp in de Bijlmermeer heeft verloren.
“Trouw” te zijn in je bezoeken, afspraken nakomen, van tijd tot
tijd het lef – is hart – hebben hun stem te verwoorden, zijn van
grote waarde en betekenis voor hen wier (zelf)vertrouwen danig
is geschaad.’ Otto Ruff, dominee
Specifiek
In de context van een ramp of crisis kunnen drie specifieke
kerntaken voor geestelijk verzorgers worden onderscheiden:
noodhulp, zingeving en verbinden.
Noodhulp — Noodhulp is gebonden aan de acute fase van
een ramp of crisis en geldt voor alle hulpverleners die ter
plaatse zijn. Aanwezige geestelijk verzorgers kunnen steun
en assistentie bieden aan alle betrokkenen: gewonden en
hun dierbaren, hulpverleners en omstanders. 57 ‘Spirituele
eerste hulp’ mag niet neerkomen op het uitdragen van of
bekeren tot een geloof of levensovertuiging. 64 De geestelijk
verzorger is er voor iedereen.
‘In concrete acute situaties kan niet worden gekozen wie de hulp
biedt. Het zal toevallig zijn als er een geestelijk verzorger ter
plaatse is. Het is mogelijk te protocolleren wie verschijnt en wie
24 25