Handreiking Rampenspirit - Impact

4
organisatie
van de
geestelijke
verzorging
ten, alarmering, inzet, aflossing, communicatie – waaronder
persvoorlichting; loopt via Bevolkingszorg – en
afstemming in verschillende fasen van een ramp of crisis.
Naast een coördinator is het aan te bevelen een verantwoordelijke
aan te wijzen die zorgdraagt voor de inzet van
vrijwilligers in de preparatie, acute fase en nazorgfase. 16,60
POLDERCRASH HAARLEMMERMEER ‘Het Luchthavenpastoraat
op Schiphol is tot stand gekomen in 1974. Drie kerkgenootschappen
besloten samen om hulp te bieden aan passagiers
of verwanten die op de een of andere manier in de knel zijn
gekomen of getroffen zijn door een persoonlijke ramp. Bijvoorbeeld
bij het overlijden aan boord van een vliegtuig, het
overlijden van een familielid in het buitenland als gevolg van een
ongeval of ziekte. Maar ook bij recente rampen of incidenten
met een grote opvang, zoals de opvang van mensen die
terugkeerden uit het Verre Oosten na de tsunami, de opvang
van (on)gedeerden bij de crash van een vliegtuig van Turkish
Airlines en het begeleiden op Schiphol van de nabestaanden na
de Tripoli-crash. De directe, acute hulpverlening richt zich in
eerste instantie op het verlenen van een luisterend oor.
Ongeacht culturele of religieuze achtergrond. Het overgrote deel
van de hulpvragers zijn de nabestaanden. Ook staan wij mensen
bij die in psychische nood verkeren en net ontslagen zijn uit een
psychiatrische instelling. Het Luchthavenpastoraat maakt al
decennia lang integraal deel uit van de rampenorganisatie van
Schiphol. Inmiddels ligt de eindverantwoordelijkheid voor de
organisatie inzake rampen bij de gemeentelijke overheid. Het
pastorale team bestaat uit drie pastores, die worden ondersteund
door een groep van 25 vrijwilligers. In geval van een
ernstige situatie – lees hier ook: “ramp” – wordt de dienstdoende
pastor opgeroepen. De drie pastores zijn het gehele jaar
oproepbaar, 24 uur per dag. Ter illustratie van onze werkwijze:
binnen enkele minuten naar het neerstorten van het toestel van
Turkish Airlines werd de dienstdoende pastor opgeroepen.
Medepastores werden ingeschakeld en stand-by gezet. We
konden na een paar minuten nog geen volledig inzicht hebben
in de situatie, maar wilden wel klaarstaan voor een grote inzet
van mensen. Na tien minuten waren een tiental vrijwilligers
gealarmeerd, die binnen één uur op Schiphol beschikbaar waren.
Indien daartoe de noodzaak is, hebben we een lijst met
oproepbare pastores, imams en rabbijnen tot onze beschikking.’
‘Enkele tips. Organiseer regelmatig bijeenkomsten en rampenoefeningen
voor vrijwilligers, waarin de do’s en dont’s besproken
worden. Spreek duidelijk af bij wie de coördinatie ligt. Draag
zorg voor een 24-uursopvang via een rooster met shifts. Zorg
voor een up-to-date lijst met beschikbare mensen, eventueel
oproepbaar via mobiele telefoon, en maak een belboom. Zorg
voor bekendheid van hulpverleners met de organisatie: “wie doet
wat?”. Zorg ervoor dat vrijwilligers worden gestuurd volgens een
chain of command en houd regelmatig contact met de hulpverleners
tijdens de hulpverlening.’ Joop Albers, luchthavenpastor
Ondersteuning
Bij ondersteuning kan worden gedacht aan het ontsluiten
en onderhouden van de vier bronnen: menskracht, netwerk,
zingevingsbronnen en fysieke bronnen (paragraaf 2.5).
Naast aansturing zorgt de organisatie van de geestelijke
verzorging voor ondersteuning in de vorm van:
• competentiegerichte (bij)scholing en training;
• netwerkvorming en samenwerking;
• zelfzorg en opvang;
• praktische hulpmiddelen;
• deelname aan (gezamenlijke) oefeningen;
• vrijwilligersbeleid;
• draaiboeken.
In het curriculum van opleidingen tot geestelijk verzorger
wordt idealiter aandacht geschonken aan intercultureel
werken en coping na ingrijpende gebeurtenissen. Binnen
religieuze en levensbeschouwelijk organisaties moet men
zich bewust zijn van het belang van aanvullende competentiegerichte
(bij)scholing en training van degenen die
64 65