Handreiking Rampenspirit - Impact

Samenvatting
Hoofdpunten hoofdstuk 3
3
Riten en
rituelen
in het
publieke
domein
In dit hoofdstuk is ingegaan op riten en rituelen in het
publieke domein. Het ritueel scenario na een ramp kent
terugkerende elementen. De invulling daarvan varieert
per hoofdvorm.
Elementen van het ritueel scenario
• Na een ramp voltrekt zich vaak een ritueel scenario met
enkele vaste elementen: stille tocht, collectieve rouwdienst,
monument en herdenking. Inhoud en vorm van de
elementen kunnen worden afgestemd op datgene waar
de situatie om vraagt.
• Het initiatief voor deze elementen kan vanuit de samenleving
komen of na een besluit van de overheid.
Hoofdvormen
• Er zijn vier hoofdvormen te benoemen om invulling te
geven aan levensovertuiging binnen het publieke domein:
‘mono’, ‘multi’, ‘inter’ en ‘neutraal’.
• ‘Mono’ ligt voor de hand bij één duidelijk aanwijsbare of
relevante stroming of groep.
• ‘Multi’ is geschikt voor situaties waarin meerdere
stromingen of groepen aanwijsbaar of relevant zijn, maar
waar het niet nodig wordt gevonden hen te verbinden.
• ‘Inter’ stelt verbinden centraal. Er kan sprake zijn van
ressentimenten of andere risico’s die ervoor pleiten
verschillen te overbruggen en vooroordelen weg te
nemen.
• Bij de resterende ‘neutrale’ hoofdvorm worden geen
specifieke stromingen of groepen aangesproken. Dit
vanuit de afweging dat terughoudendheid te verkiezen
valt boven het risico op een interreligieuze fout. Of omdat
het benoemen van een groep of stroming tot spanningen
kan leiden.
• De keuze voor een hoofdvorm kan gebaseerd zijn op een
besluit van bestuur of autoriteiten. Geestelijk verzorgers
doen er verstandig aan zich over concrete initiatieven te
laten informeren en eigen initiatieven te bespreken c.q. in
samenwerking met het openbaar bestuur te organiseren.
Het openbaar bestuur is bevoegd ‘openbare manifestaties’
te reguleren.
Symbolisch bijdragen aan verbondenheid
• Vanuit een menselijk oogpunt dient de positieve werking
van riten en rituelen ruimte te krijgen. Uitgangspunt is
daarbij dat de invulling gepaard gaat met wederzijds
respect tussen groepen en stromingen onderling en tussen
levensovertuiging en publiek domein.
• Binnen stille tochten, collectieve rouwdiensten, monumenten
en herdenkingen kunnen symbolen worden
ingezet. Symbolen als handen, licht, vuur, brandende
kaarsen, as, aarde en water zijn min of meer generiek van
aard. Andere symbolen en gebruiken zijn specifiek voor
bepaalde religieuze stromingen.
• Rituelen kunnen gebonden zijn aan regels die onbekend
zijn voor niet-ingewijden. De geestelijk verzorger dient oog
te hebben voor gevoeligheden en bij te dragen aan
wederzijds respect. Het toelichten van achtergronden en
overwegingen vermindert de kans dat (niet-)handelen
verkeerd wordt uitgelegd.
54 55