KRING VOOR PSYCHOANALYSE van de New Lacanian School

zien vanuit het standpunt van de psychoanalyse' 4 : "Het symptoom kan niet tot
stand komen zonder een zekere somatische tegemoetkoming, waarin wordt voorzien
door een normaal of pathologisch proces in of aan een van de lichaamsorganen.
Het komt niet vaker dan één keer tot stand - en tot de kenmerken van het hysterische
symptoom behoort het vermogen zich te herhalen - tenzij het een psychische
betekenis, een zin heeft. Het hysterische symptoom heeft deze zin niet al
van zichzelf, deze wordt aan het symptoom verleend, er als het ware aan vastgesoldeerd,
en van geval tot geval kan het een andere zin zijn, al naar de aard van de
onderdrukte gedachten die ernaar streven zich te uiten. (...) Voor de therapie zijn
de in het accidentele psychische materiaal gegeven determinanten het belangrijkst;
men heft de symptomen op door naar hun psychische betekenis te speuren."
5 We citeerden Freud uitvoerig, omdat hij hier een aantal kenmerken van het
symptoom vermeldt die Lacan later verder zal uitwerken: er wordt “een zin aan het
symptoom vastgesoldeerd”, er is een “herhaling”, er is “accidenteel psychisch materiaal”,
en het symptoom wordt opgeheven door er zin aan te verlenen.
Waar Freud in de psychische formaties vooral het symbolische benadrukt, zal hij
in het symptoom geleidelijk aan meer nadruk leggen op de (partiële) driften. Die
accentverschuiving is reeds vast te stellen in zijn tekst over de „Psychogene visuele
stoornis‟: “Wanneer de seksuele partiële drift die gebruikmaakt van het kijken,
de seksuele kijklust, vanwege haar extreme eisen het verzet van de Ik-driften
heeft uitgelokt, zodat de voorstellingen waarin het streven zich uitdrukt aan verdringing
ten prooi vallen en ervan worden weerhouden bewust te worden, dan is
daarmee de relatie van het oog en het zien met het Ik en het bewustzijn als zodanig
verstoord. Het Ik heeft zijn heerschappij over het orgaan verloren, dat zich nu
geheel aan de verdrongen seksuele drift ter beschikking stelt." 6
Lacan
In zijn seminarie leest Miller Lacans onderwijs als een work in progress – wat hem
sinds enkele jaren „de laatste Lacan‟ doet articuleren met „de Lacan van de taal en
de symbolische orde‟. Dit jaar vertrok Miller vanuit de oppositie tussen Etre/Sinn
en Existence/Bedeutung. Er is het symptoom waaraan men een zin verleent die beschrijvend
en variabel is en die met de betekenaar te maken heeft. Miller noemt
deze betekenaar “retorisch” omwille van het verband met 'het goede spreken', dat
dialectisch is en, bij de eerste Lacan dan toch, tot de opheffing van het symptoom
4 Freud (S.), De psychogene visuele stoornis bezien uit psychoanalytisch standpunt, 1910 i, Werken,
deel 5, Boom, p. 319.
5 Freud (S.), Fragment van de analyse van een geval van hysterie (Dora), 1905e, o.c., p. 154.
6 Freud (S.), De psychogene visuele stoornis bezien uit psychoanalytisch standpunt, 1910i, o.c., p.
317.
28