De wijnen van de Alsace met foto's.pdf - Nederlands Gilde van ...

De wijnen van de Alsace – diversiteit en kwaliteit
Door Paul Op ten Berg
Van 28 september tot en met 1 oktober 2008 maakten elf sommeliers een reis naar het
wijngebied Alsace. De organisatie was in handen van CIVA Nederland, een activiteit van
het bureau TOT PR. Het programma bood een verscheidenheid aan producenten en
wijnstijlen. Het thema van de reis was Riesling d’Alsace, maar ook andere druivenrassen
kwamen aan bod.
Bezoek aan CIVA
De eerste dag begon met een bezoek aan het Maison des Vins d’Alsace te Colmar, waar
het Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace haar activiteiten uitoefent. Deze
overkoepelende organisatie is gevestigd in een vrij modern gebouw, dat ligt in een
industrieterrein. Er stond ons een blinde proeverij van Riesling d’Alsace te wachten onder
leiding van Laurence Wipff van CIVA. Eerst werd de streek gepresenteerd.
De Alsace in cijfers:
16.000 ha AOC wijngaarden,
waarvan 15.450 ha in productie
5.050 wijnboeren
100 km lang en 2 tot 15 km breed
hoogte van 200 tot 400 m
jaarlijkse productie 1,2 miljoen hl,
waarvan 91% wit
75% wordt in Frankrijk verkocht en
12% geëxporteerd, vooral binnen Europa
Jaarlijkse omzet € 500 miljoen
(gemiddeld € 3,12 per fles)
Druivenrassen
Qua druivenrassen beschikt de Alsace over
een scala aan mogelijkheden.
riesling, muscat d’alsace, pinot gris en
gewurztraminer zijn de vier ‘edele rassen’
en tevens de enige die zijn toegestaan voor de hoogste categorie, de AOC Alsace Grand
Cru, en voor de categorieën Vendange Tardive en Sélection de Grains Nobles. Daarnaast
kent de AOC de variëteiten sylvaner, pinot blanc, pinot noir, chasselas en klevener de
heiligenstein (de laatste twee met een minuscule productie). Chardonnay is alleen
toegestaan in Crémant d’Alsace.
Terroir
Ook van bodems en microklimaten is de Alsace rijk voorzien. We onderscheiden in het
mozaïek de volgende bodemtypes:
löss/leem
alluviale gronden (bodemafzettingen van de Rijn)
puinkegels en losse stenen in de laagvlakte
klei: wijnen met harde structuur, haast tannineus
klei/mergel: krachtige, peperige wijnen
mergel/zandsteen
kalkzandsteen
zand/mergel/kalksteen
mergel/kalksteen
kalksteen: wijnen met citroenaroma en lang aanhoudende zuren
zandsteen: nerveuze wijnen
vulkanische afzettingen: rijke wijnen, rokerig en mineraal
leisteen: slanke, strenge wijnen

graniet: aromatische wijnen met een goede zuurgraad
gneiss (mineraalrijk gelaagd gesteente dat door mineralogische her-kristallisering
en reconstructie werd veranderd)
Drie AOC’s
De Alsace kent drie verschillende AOC’s.
AOC ALSACE of VIN D’ALSACE, daterend uit 1962 (77% van de productie); hierbij
staat het druivenras voorop;
AOC ALSACE GRAND CRU, daterend uit 1975 (51 geklasseerde wijngaarden,
beslaat 8% van de oppervlakte aan wijngaarden, 4% van de productie); hierbij
staat het terroir voorop;
AOC CREMANT D’ALSACE, daterend uit 1976 (19% van de productie).
Uitzonderingen voor de AOC ALSACE GRAND CRU
1. Per decreet van 21 maart 2005 is bepaald dat voor Grand Cru Altenberg de
Bergheim de volgende druivenrassen mogen worden gebruikt:
gewurztraminer, pinot gris of riesling;
In een blend: riesling (50-70%), aangevuld met pinot gris, gewurztraminer,
pinot blanc, pinot noir, muscat en/of chasselas;
In hetzelfde decreet werd verder bepaald dat voor Grand Cru Zotzenberg
(Mittelbergheim) naast riesling, gewurztraminer en pinot gris tevens sylvaner is
toegestaan.
2. Per decreet van 12 januari 2007 is bepaald dat voor de nieuwe Grand Cru
Kaefferkopf (Ammerschwihr) de volgende druivenrassen mogen worden gebruikt:
riesling, gewurztraminer of pinot gris;
In een blend: gewurztraminer (60-80%), aangevuld met riesling, pinot gris
en/of muscat.
De promotie van Kaefferkopf naar Grand Cru heeft overigens veel stof doen
opwaaien. De afbakening werd immers herzien, waarbij enkele percelen buiten de
boot vielen. Als compromis mogen deze lieu-dits de naam Kaefferkopf – zonder
Grand Cru vermelding - nog 25 jaar gebruiken. Een voorbeeld daarvan proefden
wij even later in de vorm van de Riesling Kaefferkopf 2007 van J.-B. Adam.
Het decreet van 2001: strengere voorwaarden voor de AOC ALSACE GRAND CRU
Dit decreet gaat nog verder dan dat van 1975:
Het minimum potentieel alcoholgehalte wordt verhoogd van 10% naar 11% voor
riesling en muscat en van 11% naar 12,5% voor pinot gris en gewurztraminer;
Iedere Grand Cru wijngaard krijgt een individueel management. Het syndicaat van
wijnproducenten kan ieder jaar voor elke Grand Cru wijngaard aan het INAO

voorstellen om het minimum potentieel alcoholpercentage daar te verhogen en/of
de oogstdatum uit te stellen;
Het in 1975 vastgesteld maximum rendement van 66 hl/ha is in 2001 verlaagd
naar 55 hl/ha + maximaal 20% extra (dus tot 66 hl/ha) binnen het individueel
management.
De wijnjaren
Dit zijn – van de laatste 40 jaar - de beste wijnjaren van de Alsace:
Uitzonderlijk goed: 1973, 1976, 1983, 1989, 1990, 1995, 1996, 1997
Zeer goed: 1967, 1970, 1971, 1979, 1981, 1982, 1985, 1988, 1993, 1994.
De proeverij
25 Riesling d’Alsace wijnen uit het goede jaar 2007 stonden voor ons klaar. Het
opgegeven alcoholgehalte varieerde van 12,0 tot 13,5 % en de restsuiker liep uiteen van
1 tot 11,2 gram per liter. De laagste opgegeven consumentenprijs was € 6,75 en de
hoogste € 60,00.
SERIE RIESLING AOC
ALSACE – afkomstig van
lieu-dit wijngaarden
*** Riesling ‘Terroir’ 2007, Paul Zinck
K geelgroen, fonkelend
G kalkachtig, filigraan, citrus, nerveus
S strak, pittig, nerveus, beendroog, kalk, citrus, hoge zuurgraad
A uitstekende lengte
T elegant, complex, zeer compleet, uitstekende wijn
**- Riesling ‘Collection’ 2007, Kuentz-Bas
Handmatig geoogste druiven van de Grands Crus Eichberg en Pfersigberg. Deze
wijn onderging voor 100% malolactische gisting en werd gedurende 11 maanden
opgevoed op deels nieuwe foeders, op de fijne lie, maar zonder bâtonnage.
K goudgeel, rijp, te ver geëvolueerd
G rijp geel fruit, citrus, oosterse kruiden en groenten, als gevolg van de malo
S geëvolueerd, droog, mist ras, elegantie en spel
A correct
T krachtige stijl, breedte van het hout, wat saai en vroeg oud
**(*) Riesling ‘Les Ecaillers’ 2007, Léon Beyer
K licht geelgroen
G floraal, elegant

S perzik, appel, wat meer rondeur met lagere zuurgraad
A vrij veel lengte met fijne bitters en mineralen, zilt
T niet gek
***- Riesling ‘Vignoble d’Epfig’ 2007, Domaine Ostertag
K geelgroen
G kalkachtig, hard en streng
S breed, stevig, robuust, krachtige minerale expressie, wat metalig
A breed met veel kracht en lengte
T prima eetwijn
***- Riesling Kaefferkopf 2007, J.-B. Adam
K geelgroen
G ananas, citrus, perzik, jasmijn
S vol, rijp, vrij veel materie, stevige zuren, brede smaak
A veel lengte
T goed glas, elegant
**(*) Riesling ‘Jubilée Hugel’ 2007, Hugel et Fils
K licht geelgroen
G kerrie, oosterse kruiden, maggi
S zilt, mineraal, iets zwavel,
A gemiddelde lengte
T mist wat smoel en puntige zuiverheid
***- Riesling ‘Rebgarten’ 2007, Bestheim
K geelgroen
G gesloten, mineraal
S strak, zeer mineraal, krachtige impressie van leisteen, hoge zuurgraad
A veel lengte
T zinderend van mineralen, bewaarwijn
*** Riesling ‘Vieilles Vignes’ 2007, Arthur Metz
K geelgroen
G krachtig tropisch fruit, rijk en complex, citrus, geparfumeerd
S weelderig fruit, appel, ananas, mango, prima balans
A uitstekende lengte
T rijke wijn met boeiend fruit en karakter
SERIE RIESLING AOC ALSACE
GRAND CRU
Zie hierboven voor de invloed
van diverse bodems op de wijn.

***+ Riesling Grand Cru Schlossberg 2007, Domaine Albert Mann
Bodem: graniet
K geelgroen
G elegant, aromatisch, perzik
S aangename balans, vrij zilt door mineralen, goede zuurgraad
A veel lengte
T stevig, robuust, maar ook elegant spel, zeer compleet
*** Riesling Grand Cru Schlossberg 2007, Domaine Faller
Bodem: graniet
K wat minder geconcentreerd geelgroen
G subtiel, fijne citrus en perzik
S volle smaak, duidelijk rijper geoogst
A fraaie lengte
T vooral kracht, goede balans
**(*) Riesling Grand Cru Frankstein 2007, Willy Gisselbrecht & Fils
Bodem: graniet
K licht geelgroen
G planten en bloemen
S rijp fruit, planten, vrij lichte structuur
A correct
T mist wat concentratie en karakter
**** Riesling Grand Cru Brand 2007, Domaine Zind-Humbrecht
Bodem: graniet
K veel kleur, meer geel dan groen
G gesloten, complex, zeer geconcentreerd en expressief, veel rijp perzikfruit
S rokerig mineraal, krachtige citrusschil, gember, perzik en gedroogde abrikoos
A zeer lang, met aangename zuren en zilte mineralen
T breed, rijk, complex, enorm potentieel
***(*) Riesling Grand Cru Brand 2007, Cave de Turckheim
Bodem: graniet
K geelgroen
G rijpe perzik, mineralen, expressief
S zeer geconcentreerde smaak, prachtige balans
A indrukwekkend
T machtige wijn met kracht en klasse van een zeer goede producent
***- Riesling Grand Cru Kaefferkopf ‘Cuvée Nicolas’ 2007, Martin Schaetzel
Bodem: graniet en kalk
K vrij geconcentreerd geelgroen
G iets kerrie, bloemen, planten, veel karakter
S inzet met wat restsuiker, boterig, honing, perzik, abrikoos, lagere zuurgraad
A breed en rijp, net iets te veel vluchtige zuren
T wel een goed glas wijn, maar met een aparte stijl door vergisting met
autochtone gisten inclusief malo; de riesling verliest dan wat ras en elegantie
*** Riesling Grand Cru Kitterle 2007, Domaines Viticoles Schlumberger
Bodem: gres en vulkanisch
K vrij geconcentreerd geelgroen
G elegant, veel karakter, prachtig geurenspel
S zeer subtiel en elegant fruit van perzik met bloesemgeur en levendige
mineraliteit
A droog en lang
T erg mooi en elegant

**** Riesling Grand Cru Rangen 2007, Cave Vinicole Wolfberger
Bodem: vulkanisch
K vrij geconcentreerd geelgroen
G complex, weelderig, zeer mineraal, groots
S vrij droog met breed fruit en een hoog aromaconcentraat
A zeer lang, met enorme concentratie
T het grote complexe werk, maar nog lang niet op dronk, klasse!
**(*) Riesling Grand Cru Kanzlerberg 2007, Gustave Lorentz
Bodem: klei, mergel en gips
K geelgroen
G elegant, floraal, perzik, anijs
S sappig, mineraal, speekselopwekkend
A goed
T beendroog, mist fruitvulling
*** Riesling Grand Cru Schoenenbourg 2007, Dopff & Irion
Bodem: mergel, zand en gips
K geelgroen
G rijper fruit dan bij de vorige wijn, nerveuzer, elegantie
S weelderig rijp fruit, zeer aangenaam mondgevoel, mede door de juiste
hoeveelheid restsuiker
A veel lengte, blijft op één lijn
T prachtige wijn
***- Riesling Grand Cru Osterberg 2007, Cave Vinicole de Ribeauvillé et
environs
Bodem: mergel
K geelgroen
G kruidig, peperig, vrij aromatisch
S droog, krachtig, stevig, mineraal
A breed
T iets vettige stijl
***+ Riesling Grand Cru Kirchberg de Barr 2007, Willm Alsace
Bodem: mergel en kalk
K licht geelgroen
G vrij gesloten, enige complexiteit
S weelderig rijp abrikozenfruit, iets specerijen
A veel lengte
T krachtige wijn
**(*) Riesling Grand Cru Pfingstberg 2007, Lucien Albrecht
Bodem: mergel, kalk en gres
K licht geelgroen
G iets weeïg en zwevend, floraal, kweeperen
S vrij veel restsuiker staat wat apart
A redelijke lengte
T niet echt in balans
***+ Riesling Grand Cru Hengst 2007, Josmeyer & Fils
Bodem: mergel, kalk en gres
K flink geconcentreerd geelgroen
G krachtig, kruidig, zeer aromatisch
S rijp fruit, iets tropisch, ananas, perzik, goede zuurgraad
A uitstekende lengte

T stevige, vette, krachtige wijn
***+ Riesling Grand Cru Rosacker 2007, Cave Vinicole de Hunawihr et environs
Bodem: kalk, dolomiet
K licht geelgroen
G kalkachtig, perzik, appel
S aangenaam mondgevoel met vulling en sappig spel, raffinement
A voorname lengte
T zeer druivig, fraai fruit, hechte balans, prima!
**+ Riesling Grand Cru Furstentum 2007, Domaine Paul Blanck & Fils
Bodem: kalk
K vrij licht geelgroen
G kerrie, herfstbloemen
S pittig, peperig, wat scherp en branderig
A gemiddelde lengte
T iets agressief, disbalans, geen schoonheid
**(*) Riesling Grand Cru Vorbourg ‘Clos St. Landelin’ 2007, René Muré
Bodem: kalk en gres
K meer geel dan groen
G goed concentraat
S mist wat karakter, vrij vegetaal, floraal, vet en boterig
A veel lengte
T vrij vlak, malo?
Tijdens een allerplezierigste
lunch in
Winstub Zum Pfifferhüs
in het pittoreske dorp
Ribeauvillé kwamen de
volgende wijnen op
tafel:
Als apertief :
Muscat d’Alsace
2007, Louis Sipp te
Ribeauvillé
Louis Sipp heeft 32
hectare wijngaarden in
eigendom en heeft
daarmee het grootste
wijngaardbezit van
Ribeauvillé.
Een echte muscat zoals deze dient te zijn, maar met volop fruitvulling en door 5 gram
restsuiker prima in balans. Dat de druiven fysiologisch rijp werden geoogst is duidelijk te
proeven. Eetlustopwekkend, maar geeft ook veel drinkplezier. Kortom, een uitstekende
muscat.
Bij de hoofdschotel:
Riesling Steinacker 2005, Louis Sipp te Ribeauvillé
Steinacker is een lieu-dit. Deze wijn van een uitstekend oogstjaar begint enigszins rijp te
worden, maar is door een goede zuurgraad fris en niet te zwaar. Zeer drinkbaar nu, met
fijn rijp fruit.

Bij het dessert:
Gewurztraminer Lucie Marie Vendange Tardive 2005, Domaine Sipp-Mack te
Hunawihr
Licht roodzweem in de kleur. De geur vertoont naast rijpe botritis tonen als honing ook
volop lychee en rozen. Aantrekkelijk, zeer zuiver, iets kruidig, vibrerend. Het verfijnde
smakenspel – ook mango en citrus - is uiterst elegant en bepaald niet zwaar. Ook de
zuurgraad is – zeker voor gewurztraminer – erg goed en naadloos in balans met de 80
gram restsuiker. Voor de liefhebbers van elegante gewurztraminer overigens nog een
andere tip: ga op zoek naar die van de Grand Cru wijngaard Zinnkoepflé, gelegen in de
gemeentes Soultzmatt en Westhalten en ruim voorzien van Muschelkalk bodems.
Na de lunch wandelde ons gezelschap naar het volgende programmapunt.
CAVE VINICOLE DE RIBEAUVILLE
Wij werden ontvangen door
oenologe Evelyne Bleger-
Dondelinger, wijnmaakster van het
jaar in de Guide Gault Millau 2004.
Het gezaghebbende blad Revue du
Vins de France beoordeelt in 2007
en 2008 de Cave Vinicole de
Ribeauvillé als de beste coopérative
van Frankrijk.
De coöperatie van Ribeauvillé, die
dateert uit 1895 toen 44
wijnboeren voor de oprichting
zorgden, is de oudste van
Frankrijk. Nu telt de cave 70 leden,
van wie er 30 parttime wijnboer
zijn. Inmiddels worden druiven
verwerkt van 260 hectare binnen
een straal van 10 km, die uitsluitend handmatig worden geplukt. Naast die van
wijngaarden in de wijndorpen Saint Hippolyte, Rodern, Rorschwihr, Bergheim en
Ribeauvillé worden ook druiven van 10 Grands Crus en 8 lieux-dits gebruikt. Een van de
parels in het bezit is de Clos du Zahnacker, een stuk van 1,2 ha midden in de Grand Cru
wijngaard Osterberg. Dit bedrijf is een van de 5 grootste exporteurs in de Alsace: van de

2,2 miljoen flessen per jaar wordt maar liefst 60% geëxporteerd. De Nederlandse
importeur is Verbunt Wijnkopers.
Quality Charter
De cave heeft vanaf 1990 een geavanceerd kwaliteitscontrolesysteem opgezet met als
doel volledige tracability (opspoorbaarheid van druif tot fles). Hiertoe maakt men in de
kelder gebruik van het Lavilog wijnmanagement software programma van het Franse
bedrijf Lamouroux www.lamouroux.com , dat o.a. omvat percelen, cartografie, pluk,
vinificatie en assemblage. Een technisch manager is belast met uitvoering en coördinatie.
In 2002 werd het Charter van Ribeauvillé opgesteld, waar alle leden van de cave zich
door hun handtekening aan moeten houden. Strenge controle tijdens de oogst en respect
voor het milieu vormen onderdelen. Traditie, respect voor terroir en streven naar meer
frisheid en fruitconcentratie zijn belangrijke zaken.
Hechte bedrijfsmentaliteit
Solidariteit is de basis waarop deze coöperatie is opgericht en functioneert. De
wijnboeren staan volledig achter de bedrijfsvisie qua wijnbouw, vinificatie en marketing.
Ieder lid voelt zich voor 100% betrokken, temeer daar hun vaders de oprichters waren.
En iedereen beslist mee.
Oogst
’s Morgens om 07.00 uur begint de oogst. Tijdens de handmatige pluk (de Cave de
Ribeauvillé en die van Kientzheim-Kaysersberg zijn de enige twee coöperaties in de
Alsace die met de hand plukken) worden de druiven streng geselecteerd. Het transport
naar de cave duurt maximaal 20 minuten. De boeren worden betaald op basis van de
kwaliteit van de aangevoerde druiven, most wordt niet aangeleverd. Als de druiven in de
bak van de lift worden gestort, wordt gekeken of de druiven goed genoeg zijn. De
Vendange Tardive en Sélection de Grains Nobles druiven worden eind oktober geplukt.
Vinificatie
Alle druiven worden volledig ontsteeld. Men gebruikt sinds kort een gloednieuw
perssysteem, uniek in de Alsace, dat de druiven ontziet en op zwaartekracht is gebaseerd
(zonder te pompen). De most van de verschillende percelen wordt apart verwerkt, per
jaar worden circa 200 vinificaties gedaan in kleine en grote tanks. Druiven voor witte
wijn ondergaan na kneuzing vooraf een inweking op de schillen (geen ‘whole bunch
fermenting’). De pinot noir krijgt een lange macération. Om de zuurgraad te behouden
wordt malolactische gisting altijd vermeden. De witte wijnen rijpen op de fijne lie, de
rode op vat, de Crémants 12 maanden op fles en de Grands Crus 18 maanden op fles.

Na een rondleiding
door het bedrijf
(10.000 bezoekers
per jaar), waar men
druk met het
verwerken van de
oogst bezig was,
presenteerde
wijnmaakster
Evelyne een
proeverij met 12
verschillende
wijnen. Het portfolio
bestaat uit 70 tot 75
verschillende
wijnen, waarvan wij
13 riesling wijnen
uit 2007 te proeven kregen. Ribeauvillé is immers bekend om zijn Riesling.
*** Riesling Prestige 2007
Fijne geur, iets floraal. Strakke smaak met goede structuur, prima balans en
vulling. Kwaliteit!
***- Riesling Vieilles Vignes 2007
Wat rijpere geurimpressie. Ook in de smaak meer vulling, stevigheid en rijpheid,
maar nog steeds met een slanke balans. Mist net even de frisheid van de eerste.
***+ Riesling 113 Ans 2007
Deze wijn van oude stokken – deels van de Grand Cru Rosacker - wordt sinds
2004 gemaakt, de naam refereert aan het oprichtingsjaar van de cave. De
productie bedraagt 6.000 tot 7.000 flessen.
Duidelijke minerale invloed in de geur. In de smaak tonen van planten, bloemen,
perzik en anijs. Lange, zilte finale. Goed glas.
De volgende wijnen waren nog niet gebotteld, wij proefden tankmonsters.
***(*) Riesling Terroirs 2007
Van diverse wijngaarden op lieu-dit niveau.
Veel vulling. Ferme, stenige structuur. Het fruit is zo mooi rijp, dat een illusie van
zoet ontstaat. Ook hier weer een lange, zilte finale.
***(*) Riesling Muhlforst 2007
Speelse, lichte, sappige wijn met elegantie.
**** Riesling Haguenau 2007
Zware geur, zeer aromatisch, rijp en vineus. Sappige smaakinzet op strakke wijze
mineraal ondersteund. Spanning, klasse en forse lengte. En dat voor € 6,00 hier
aan de balie.
****- Riesling Grand Cru Altenberg de Bergheim 2007
Veel structuur, veel vulling van grandioos fruit met voorname balans (8 gr
restsuiker).

****(*) Riesling Grand Cru Kirchberg 2007
De complexe neus is zeer floraal en plantaardig, maar vertoont ook vuursteen.
Qua smaak is de wijn een kanjer. Er is sprake van een weldadig en bijzonder
evenwichtig mondgevoel. Een van de meest imposante wijnen van deze reis.
****- Riesling Grand Cru Osterberg 2007
De geur is mineraal en vrijwel volledig gesloten. De smaak licht het deksel wat op,
met rondeur, vetheid en granieten kracht. De smaak presenteert zich wat meer
open dan die van de Kirchberg.
****+ Riesling Grand Cru Rosacker BIO 2007
Sinds 2002 bezit dit stuk van de Rosacker wijngaard (8 van de 26,18 hectare,
volgend jaar komen er nog 2 ha bij) het Ecocert certificaat voor biologische
wijnbouw. Hier is de geur echt volkomen gesloten. De smaak is echter al te
beoordelen en is buitengewoon mooi te noemen. Elegant van stijl, compact,
loepzuiver en sappig. Echte klasse, met pure, subtiele verfijning. De kern van de
smaak is vibrerend mineraal. Grootse lengte.
****(*) Riesling Grand Cru Schoenenbourg 2007
Ook bij deze wijn is de geur erg gesloten, met veel lucht komt wat perzik
tevoorschijn. Dat zet zich voort in de sappige smaak, met een natuurlijke
zuurbalans. Zeer aangenaam, zeer overtuigend. Ook iets honing en abrikoos. Een
complexe topper van deze proeverij.
**** Riesling Sélection de Grains Nobles 2007
Krachtige wijn, waarbij complexiteit hand in hand gaat met een spoortje volatile.
Goede zuurgraad zorgt voor elegantie. Veel lengte met krachtige bitters van de
botritis.
Toegift
****- Riesling Vin de Paille 2007
De half oktober – zonder botritis - geoogste druiven werden op traditionele wijze
maandenlang op stromatten gelegd om in te drogen. Pas in februari/maart werden
ze geperst. De wijn bevat 80-100 gram restsuiker. Rijpe geur van zuiver fruit,
elegant. Edele zoete smaak, zuiver en fijn. Boeiend kruidig fruit. Uitstekend.
Opvallend bij deze prachtige serie riesling wijnen was de afwezigheid van de bekende
goût de pétrol. Evelyne gaf als verklaring dat dit komt omdat alle druiven met de hand
worden geplukt. Uit alles blijkt dat niets aan het toeval wordt overgelaten. Men weet
precies wat men doet en dat vertaalt zich in de wijnen.

Het volgende bezoek van deze middag vond plaats bij een familiebedrijf, even buiten de
plaats Ribeauvillé.
ANDRE KIENTZLER, propriétaire-viticulteur
Dit is sinds 5 generaties een familiebedrijf. Vroeger was Kientzler in het centrum van
Ribeauvillé gevestigd, maar dat werd op den duur zo lastig dat 30 jaar geleden een
nieuw gebouw werd neergezet net buiten Ribeauvillé, midden in de wijngaarden. In de
verte is boven op de heuvels een middeleeuws fort te zien, dat destijds de hele streek
beheerste.
Wijngaarden
André verwerkt uitsluitend eigen druiven.
In Ribeauvillé bezit hij percelen in drie
Grand Cru wijngaarden, de Kirchberg (1,5
ha), de Osterberg en de bijzondere
Geisberg (1,4 ha). De wijnbouw wordt
verricht volgens richtlijnen van de ‘culture
raisonnée’. Als het nodig is wordt een
groene oogst gedaan, waarbij een
overmaat aan druiven wordt weggeknipt
om zo het rendement te verlagen en de
kwaliteit omhoog te brengen. De pluk is
handmatig en daarbij worden de druiven
steng geselecteerd. Het rendement loopt uiteen van 70-80 hl/ha voor pinot blanc tot 13
hl/ha voor de topwijnen flessen (gemiddeld ruim 46 hl/ha). André Kientzler produceert
van zijn 13 hectare jaarlijks 80.000 flessen, maar alleen witte wijnen.
Vinificatie
Na de persing loopt de most door zwaartekracht in kleine tanks, waarna de fijne deeltjes
gedurende 24 uur kunnen bezinken. De wijn gist op foeders met eigen gistcultuur bij een
vrij hoge temperatuur van 23°C. Na de gisting blijft een deel van de wijnen op de fijne lie
liggen. Malolactische gisting wordt soms gerealiseerd, maar dan voor maximaal 20% van
een cuvée.
Droge wijnen
André Kientzler is één van de weinigen in de Alsace die liefst droge wijnen maken met
heldere zuren en fris fruit, in tegenstelling tot anderen die voorstander zijn van rijke,
krachtige wijnen met restsuikers. Hij vindt dat suiker datgene maskeert waar hij juist
naar zoekt. Daarom oogst hij vroeg. Hij denkt erover om op de achterkant van de fles
een smaakwijzer te plakken. De schroefdop is hier, vanwege de dure investering in
apparatuur, nog niet doorgedrongen. De helft van de productie wordt geëxporteerd.
Importeur in ons land is De Vier Heemskinderen.
Proeverij
Staande aan de balie in de
ontvangstruimte schonk André
ons een voor een zijn wijnen in
en lichtte ze toe. Hij is een
ernstige man, ik heb hem niet
een keer zien glimlachen. De
vermelde prijzen zijn
consumentenprijzen op het
wijngoed.

**(*) Chasselas 2007
Kientzler is een van de weinige producenten van chasselas in de Alsace.
Strak-droog en in balans. Goede, correcte wijn, maar niet bijzonder. € 5,10.
**(*) Sylvaner 2007
Slak en strak, fijn en puntig. Mist echter wat breedte en vulling. € 5,50.
***- Muscat 2006
In 2006 waren muscat en gewurztraminer zeer geslaagd. Fraaie, authentieke
muscat met veel typiciteit, lengte en terroir expressie. € 7,60.
**(*) Muscat Grand Cru Kirchberg 2004
De ontwikkelde geur is heel apart, met o.a. koffie, chocolade, mint en planten.
Het primaire fruit is nu verdwenen. De wijn is delicater en eleganter dan de
vorige. Door de lichte smaak en de korte finale is het per saldo echter een vrij
zwakke wijn, die eerder gedronken had moeten worden. € 14,50.
***(*)Riesling Réserve Particulière 2005
Fijne minerale geur. Strakke smaak, mineraal en met 3 gram restsuiker
beendroog. Maar de balans is prima en de droge structuur maakt de wijn zeer
geschikt om bij te eten. Je mist hier wel de complexiteit die bij de Cave de
Ribeauvillé zo aanwezig was. € 10,80.
**** Riesling Grand Cru Geisberg 2004
In de neus darjeeling thee en perzik. De smaak heeft zonder meer Grand Cru
niveau. Complex, elegante perzik, knappe balans. Nu op dronk. € 22,00.
**** Riesling Grand Cru Geisberg Vendange Tardive 1989
Uit de schatkamer. Van een groot jaar voor zoete wijnen. Deze wijn had 20 gram
restsuiker, maar het zoet is nu afgebouwd. Ook hier thee in de geur, maar dan
met kweepeer en honing. Prachtige smaak, met fraaie verfijning. Zal wondermooi
combineren met fazant of met knapperige zwezerik.
***+ Pinot Gris 2006
Geur van paddenstoelen, volgens André typisch voor het oogstjaar. Dit voegt zich
in de smaak samen met sappige appel. € 7,80.
***(*)Pinot Gris Grand Cru Kirchberg 2004
Veel meer fruitgeur dan bij de vorige. Veel fruitvulling ook in de robuuste smaak,
met zowel vlezige als elegante aspecten. Het natuurlijke zoet is keurig in balans. €
22,00.
***(*)Gewurztraminer 2007
Veel typiciteit in de aromatische geur en krachtige smaak, met lychee en rozen.
Kruidige nootmuskaat is er ook, maar met veel verfijning. Zeer veel lengte. €
7,60.
****+Gewurztraminer Vendange Tardive 2005
Elegant en speels van geur, met veel karakter, complexiteit en puur spel.
Weelderige vulling van verrukkelijk fruit in de smaak, met volop concentratie.
Eersteklas wijn. € 26,00.

Diner
Dit vond plaats in restaurant Rendez-vous de Chasse *Michelin te Colmar. Behalve
Richard Kannemacher, marketingdirecteur van het CIVA, waren aanwezig:
Jean-Claude Rieflé van Domaine Rieflé te Pfaffenheim (importeur Vos &
Partners);
Philippe Blanck van Domaine Paul Blanck te Kientzheim (importeurs Jean
Arnaud en Jan van Breda);
Bernard Schoffit van Domaine Schoffit te Colmar (importeur J. Bart). Hij
vertelde dat zijn riesling al werd geoogst. ‘Je moet niet veel langer wachten als je
een droge riesling wilt maken. Dat geeft namelijk niet altijd meer kwaliteit, wel
meer suiker’.
Beurtelings presenteerden de heren hun wijnen bij een voortreffelijk viergangen menu.
Vlnr Bernard Schoffit, Jean-Claude Rieflé, Philippe Blanck
Amuse bouche
Linten van rauwe tonijn met avocado en verse gember.
*** Crémant d’Alsace, Domaine Rieflé
Blend van 7 jaargangen pinot blanc. Méthode traditionnelle met 18 maanden flesrijping.
Fijn aperitief, elegant en eetlustopwekkend. Prima bij de amuse.
Terrine de foie gras d’oie, réduction de vinaigre balsamique, pain brioché toasté
*****Pinot Gris Grand Cru Rangen ‘Clos St. Théobald’ 2007, Domaine Schoffit
Van de meest zuidelijke wijngaard in de Alsace. Rendement 35 hl/ha. Vergist met
autochtone gisten. Volledige malo: Bernard vertelt dat dit de wijn een goede biologische
stabiliteit geeft en dat dan minder zwavel nodig is. De pH van Rangen maakt dit zonder
meer mogelijk. Het potentiële alcoholgehalte tijdens de pluk was 18% en het resultaat is

deze wijn met 16,5% alcohol en 20 gram restsuiker per liter. Met in gedachten de
topgastronomie heeft Schoffit dit jaar gekozen voor een zware fles en voor een etiket
met de naam van de wijngaard in grote letters, zoals dat bijvoorbeeld gebruikelijk is bij
Le Chambertin. Deze sublieme wijn presenteert zich nu al zeer open, maar heeft mede
door de geweldige zuurgraad zeker 20 jaar voor de boeg. Mineraal, rokerig, zilt en
uitgesproken complex. Prachtig fruit van abrikozen, honing en druiven, ideale balans en
de ultieme expressie van het vulkanische terroir. De meest indrukwekkende wijn van
deze reis.
Wijn & spijs
De wijn pakte de siroop van balsamico spelenderwijs op en was een droom bij de terrine.
Filet d’omble chevalier cuit à l’huile d’olive, poêlée de girolles
**** Riesling Grand Cru Schlossberg 2005, Domaine Paul Blanck
Rendement van 35-38 hl/ha. Vergist op tank met autochtone gisten gedurende 4
tot 10 weken bij gecontroleerde temperatuur. Gerijpt gedurende 12 maanden op
foeders van 5.000 liter, op de fijne lie. Jeugdig van geur, loepzuiver en
aromatisch, citrus, mineralen. Veel karakter, citrus en licht tropisch. De
granietbodem vertaalt zich in dit stadium als jodium, maar dat verandert met het
ouderen van de wijn. Goede zuurgraad, iets tannine, veel lengte.
***(*)Riesling Tradition ‘Lieu-dit Hardt’ 2007, Domaine Schoffit
Weelderig fruit van grote rijpheid, net even wat volatile. Goed glas wijn, prima in
balans. De volledige malolactische gisting geeft geen slecht resultaat.
***+ Riesling Grand Cru Wineck-Schlossberg 2004, Domaine Paul Blanck
Weer die champignon aroma’s, typisch voor 2004. Dat doet het uiteraard prima bij
de cantharellen. Strakke droge wijn, mineraal, botritis en thee. Wat minder
typiciteit.
Dos de chevreuil d’Alsace escalopé sur chou chinois, nems aux abricots, sauce
épicée à la coriandre (nems zijn Vietnamese deegkussentjes, in dit geval gevuld met
abrikozen)
*** Pinot Noir ‘Côte de Rouffach’ 2005, Domaine Rieflé
Van de lieu-dit Rotmuhle met een diepe, harde, kalkhoudende bodem. Dit is het
droogste stuk van de Alsace met minder dan 400 mm neerslag per jaar. 55 hl/ha.
Rijping op barrique. Jean-Claude Rieflé vertelde dat hij de productie van pinot noir
in de Alsace wil promoten. In geur en smaak wat karamel, vlezige, sappige kersen
en zachte tannines. Jammer genoeg echter ook teveel extractie en teveel hout,
waardoor de typiciteit wat verloren is gegaan en het fruit wat weggedrukt.
***(*)Pinot Noir ‘F’ 2005, Domaine Paul Blanck
De druiven komen van de Grand Cru Furstentum, maar dat mag natuurlijk niet op
het etiket staan, vandaar de ‘F’. Vergist met autochtone gisten, eerst op tank met
gecontroleerde temperatuur gedurende 10-15 dagen en voltooid op barrique.
Schillen en pitten worden daarbij tijdig verwijderd om teveel extractie te
voorkomen. Rijping op barrique gedurende 10-12 maanden, 1/3 nieuw en de rest
tweede- en derdejaars. Meer fruit en mooier fruit. Sappige, zuivere, speelse,
elegante kersensmaak met fraaie typiciteit. Ook fijne specerijen, heel subtiel.
Figues violettes rôties au vieux porto, biscuit d’amande, glace cannelle
****(*)Gewurztraminer ‘Vendanges Tardives’ 1990, Domaine Paul Blanck

Van druiven met botritis uit de Grand Cru Furstentum, geoogst op 25 november.
1990 was een uitzonderlijk goed jaar, warm en zeer droog. Rijke, weelderige wijn,
met een stijl die aan Rubens doet denken. Bijzonder mooi smakenspel, waarbij
botritis tonen als honing, gedroogde kweepeer en fijne bitters worden afgewisseld
met die van thee, gember, peper, boter en lychee. Ruim voldoende sappigheid
zorgt daarbij voor behoud van elegantie.
****(*)Gewurztraminer Grand Cru Rangen ‘Clos St. Théobald’ 2007, Domaine
Schoffit
Enorm concentraat aan aromatische stoffen. Grote wijn in de dop, voor de
komende 20 jaar. Speculaaskruiden. Lychees, rozen, perziken, abrikozen.
Complexiteit en een tikje volatile gaan samen. Super.
De volgende dag stond als eerste een bezoek op het programma aan FERNAND ENGEL
& FILS te Rorschwihr.
Flink bedrijf
Met 44 hectare aan wijngaarden,
verdeeld over 150 percelen in 6
gemeentes, is Fernand Engel een
van de grotere familiebedrijven. Drie
generaties hebben het opgebouwd.
Onder het bezit bevinden zich 12
lieu-dits en 2 Grands Crus, Altenberg
de Bergheim en Praelatenberg de
Kintzheim (niet te verwaren met het
zuidelijker gelegen Kientzheim).
Engel maakt zijn eigen Crémants en
bottelt die ook zelf. Bernard Engel is
verantwoordelijk voor de
wijngaarden en schoonzoon Xavier
Baril als oenoloog voor vinificatie, opvoeding en export.
De oogst
Na een hartelijk welkom nam schoonzoon Xavier Baril ons eerst mee in de wijngaarden,
waar de oogst in volle gang was. De auxerrois werd hier geplukt, daarna zou pinot noir
aan de beurt komen. Er dreigde de volgende dag regen, dus er was heel wat stress en er
werd flink tempo gemaakt. Engel verricht biologische wijnbouw. Helaas is het met 44
hectare aan wijngaarden niet mogelijk om volledig om te schakelen naar biodynamisch,
maar een aantal elementen ervan wordt zeker in de praktijk gebracht. Van zuren en
suikers zijn de druiven dit jaar rijk voorzien, dus als het nog een week droog zou blijven
zou het een topoogst worden.
Pourriture
Hier is dit jaar sprake van 50%
botritis, tegen vorig jaar maar
15%. We zien bruine, droge, door
botritis aangetaste auxerrois
druiven (edele rotting ofwel
pourriture noble), maar ook
trossen met witte puntjes op de
druiven, een begin van grijze rot
(pourriture grise).
Regen kan alles bederven. Regen
veroorzaakt snel grijze rot, en die
is zeer ongewenst. 2006 was een

jaar met veel grijze rot, reden waarom veel wijnen een schimmelsmaak (champignons)
vertonen en riesling is mislukt. Deze smaak kan worden verwijderd met bindmiddelen als
caseïne of gelatine, maar Engel werkt biologisch en zet deze middelen dan ook niet in. In
één nacht kan de pourriture noble volledig omslaan in pourriture grise. Als het flink waait
valt het mee, want de wind blaast de druiven snel droog, voordat het kwaad om zich
heen grijpt.
De plukkers werkten met twee emmers. In de ene gingen de druiven zonder pourriture
met 85°Öchsle, in de andere die met botritis (pourriture noble) met 110°Öchsle. Dat
betekende vaak dat de druiven met botritis uit een druiventros werden geplukt. Aan de
Neusiedlersee in Oostenrijk gebruikt men daar de term Ausbruch voor. Stikstof in de
bodem bevordert botritis.
Meeldauw
Het was erg vochtig in de wijngaard onder aan de heuvel waar wij stonden. Hier is
sprake van veel groeikracht. Als meeldauw toeslaat in de wijngaard, wordt gespoten met
kopersulfaat. Na het spuiten is het sinds vier jaar verboden om gedurende 3 dagen in de
wijngaard te werken. Kopersulfaat is giftig, maar er bestaat nog geen vervangend
middel. Na 200 jaar gebruik van kopersulfaat is de grond morsdood. Engel gebruikt dan
ook zo min mogelijk van het spul. Biologische wijnbouw helpt echter om meeldauw te
voorkomen. Engel heeft een eigen weerstation. Daardoor weten ze wanneer ze preventief
met kopersulfaat moeten sproeien, op het juiste moment en niet lukraak.
Riesling en gewurztraminer
‘Riesling 2008 wordt bij ons waarschijnlijk erg goed, als er tenminste niet te veel regen
komt’, aldus Xavier Baril. ‘De druiven zijn klein, waardoor er meer schil is dan
vruchtvlees. De aroma’s en de complexiteit zitten in de schil. De riesling heeft wel
botritis, maar nog weinig pourriture grise. Over een week gaan we de riesling plukken en
als laatste gewurztraminer. Door biologische wijnbouw heeft onze gewurztraminer een
hogere zuurgraad. De wortels groeien diep de bodem in en de botritis concentreert zowel
suiker als zuren en extract.’

Het wijnbedrijf
Na de wijngaarden werden wij rondgeleid door het bedrijfsgebouw. Van de productie
wordt 45% geëxporteerd, naar ons land jaarlijks 50.000 flessen die worden verspreid
richting horeca en wijnspeciaalzaken door Poot Agenturen. We zagen een aparte
bottellijn voor de Crémants en een voor de ‘stille’ wijn. Het huidige assortiment telt 45
verschillende wijnen. Rosé is niet aan te slepen, van pinot noir heeft Engel niet voldoende
om aan de vraag te voldoen en magnums blijken steeds meer in trek te zijn. Aan
Nederland levert Engel vooral Pinot Blanc, Pinot Gris en Riesling (vooral de top). De
flessen voor ons land worden nog steeds met een normale kurk geleverd. Flessen met
schroefdop worden allen besteld door Scandinavië. Voor die 25.000 flessen huurt Engel
een bottelmachine. Voor de basiswijnen gebruikt Engel geperste kurken van het merk
Daim. Deze worden onder zeer hoge druk (300 Bar) geperst en dan behandeld met
superkritisch koolzuurgas (op de grens van vloeibaar en vast). De eventueel aanwezige
TCA besmetting verdwijnt dan volledig. Deze kurk sluit de fles volkomen af en ademt
niet, reden waarom voor bewaarwijnen een ‘normale kurk’ wordt gebruikt.
De proef op de som
De waarheid zit ook bij Engel onder de kurk en wij bogen ons over 13 verschillende
wijnen. Op mijn verzoek proefden we eerst achter elkaar Pinot Blanc en (Pinot)
Auxerrois, waarbij de verschillen duidelijk werden.
*** Pinot Blanc Réserve 2007
8 gram restsuiker. Lichtgeel. De basiswijn van Engel geurt naar fijne gele appel.
De evenwichtige smaak - droger dan van de hierna komende Auxerrois - zet fris in
en heeft een ronde fruitvulling met honing. In de finale komt er wat mint bij. Een
goede start.
***(*)Auxerrois vieilles vignes 2005
22 gram restsuiker. Iets groener. Krachtige neus met botritis. De rijke smaak is
zeer aangenaam zoet met veel vulling, waar voldoende zuren tegenover staan
zodat het fruitbeeld – peer en perzik - elegant blijft. Gaat wat meer richting Pinot
Gris. Deze wijn heeft veel te bieden.
***(*)Riesling Cuvée Engel 2007
Blend van verschillende terroirs. Bleekgroen. Frisse, zuivere, jeugdige geur. De
heldere smaak is knisperend en sappig met citrus, mint en mineralen. Erg goed.
****- Riesling Silberberg 2005
Van een lieu-dit in Rorschwihr. Vergist met natuurlijke gisten en ruim 50 maanden
gerijpt op de fijne lie, met aanvankelijk eens in de 2 weken bâtonnage en vanaf
het voorjaar zo nodig eens per maand. Fonkelend lichtgroen. De geur presenteert
zich fijn en boeiend, met veel rassige kenmerken van de opvoeding op de lie. De
smaak zet droog en mineraal in, maar met veel lucht wordt deze breder met heel
even wat fijne pétrol. Boeiende smaak van o.a. kweepeer en honing met
complexiteit, eetwijn.
****(*)Riesling Grand Cru Praelatenberg de Kintzheim 2007
16 gram restsuiker. Fonkelend lichtgroen. De neus is gesloten, complex en
mineraal. Complexe, uiterst gebalanceerde smaak, met prachtig zuiver fruit van
perzik en ananas. De finale is zeer lang en elegant. Bijzondere wijn.
****+Riesling Clos des Anges 2005
Clos des Anges is een homogeen perceel van 3 hectare op 300 m hoogte, beschut
door omringende hagen, met een bodem van kalkhoudende klei met veel keien.
Het rendement wordt hier zeer laag gehouden voor de productie van krachtige,
laat geoogste wijnen. Deze Riesling heeft 28 gram restsuiker en er was sprake

van 40% botritis. Geelgroene kleur. Bijzondere geur met een beetje pétrol, perzik
en abrikoos. Edele zoete smaak op Spätlese niveau met veel karakter en fraai in
balans. Ook thee en honing. Stevige zure, veel lengte. Klassieke wijn.
****+Riesling Sélection de Grains Nobles 2003
In 2003 was vrijwel geen sprake van botritis. Toch lukte het om voldoende
druiven te plukken voor deze wijn. 100% botritis, 95 gram restsuiker, 13% alc.
Flink geconcentreerd goudgeel. In de geur honing, abrikozen, mint en jasmijn. In
smaak zijn fris en zoet naadloos verweven met fraaie botritis tonen. Prima
zuurgraad, maar zonder een greintje volatile. Complexe wijn.
***+ Muscat 2007
Bij muscat is het plukmoment essentieel om de juiste aroma’s in de wijn te
krijgen. De druiven voor deze Muscat werden niet overrijp geplukt, maar bij een
potentieel alcoholgehalte van 11 à 11,5%. Ruim 8 uur skin contact ging aan de
gisting vooraf. De helft onderging malolactische gisting. Dit jaar gaat Xavier als
eerste in de Alsace de Muscat vergisten na een week skin contact. Hij gebruikt
daarbij 60% natuurlijke gisten, na eerst te hebben gecontroleerd of deze van
goede kwaliteit zijn. Het resultaat is een delicieuze Muscat van opmerkelijk goede
kwaliteit. Die begint met de stuivende geur van pure muskaatdruiven en zet zich
precies zo voort in de smaak. Vroeger was vaak alleen de geur zo explosief en
aantrekkelijk, terwijl de smaak beendroog terugviel. Hier zijn geur en smaak aan
elkaar gewaagd.
**+ Pinot Gris 2007
Goed glas wijn, vrij stevig, wel wat restzoet.
*** Crémant d’Alsace Chardonnay 2007
Geen dosage en geen malo. Beendroog, citrus, zeer zuiver, goede crémant.
***- Crémant d’Alsace Rosé 2007
Van 100% pinot noir. Moet altijd malo krijgen, anders is er een risico. Licht,
zuiver, fijn rond en rijp fruit, zuurgraad is voldoende. Aardig glas.
*** Pinot Noir ‘Cuvée Engel’ rouge 2007
Goed fruit, geen hout, elegant en zuiver. Prima.
**(*) Pinot Noir ‘Elevé en fût de chêne’ 2005
Rijping op nieuwe barriques en op 1 e , 2 e , 3 e en 4 e jaars. In geur en smaak wat
medicinale tonen van het hout (jodium). De vorige was beter.
Na de proeverij mochten wij aanschuiven bij de plukkerslunch.
Vervolgens op naar de plaats Epfig in het noorden van de Alsace, voor een bezoek aan
DOMAINE OSTERTAG.

Annie Ostertag
André Ostertag was druk in de weer met het binnenhalen van de oogst en
verontschuldigde zich. Zijn zus Annie nam de honneurs waar.
Productie
Epfig is een kleine plaats, maar heeft het grootste oppervlak aan wijngaarden van de
Alsace: 500 hectare. Domaine Ostertag bezit 14,3 hectare, verdeeld over ruim 80 kleine
percelen in de gemeentes Epfig, Nothalten, Itterswiller, Ribeauvillé en Albé. De jaarlijkse
productie bedraagt 100.000 flessen, waarvan 70% wordt geëxporteerd. De grootste
afnemer is de USA, daarna volgt Scandinavië. De Nederlandse importeur is Sauter
Wijnen.
Drie hoofdstukken
Ostertag plaatst zijn 16 verschillende wijnen in drie categorieën:
Vins de Fruit (fruitige wijnen)
Typiciteit – smaakt naar de druif – normale oogst – rijpt 6 tot 9 maanden in de
kelder – binnen 5 jaar drinken;
Vins de Pierre (stenige wijnen)
Expressie van stenige terroir – later geoogst – 11 tot 18 maanden rijping in de
kelder – kan 10 tot 20 jaar verder rijpen, binnen welke periode zich verschillende
stadia ontwikkelen: jeugd, rijpheid en wijsheid;
Vins de Temps (bewaarwijnen)
Uitdrukking van overrijp fruit of edele rotting als gevolg van zeer late oogst en
gunstig weer (‘temps’ betekent zowel tijd als weer) – late oogst – voor de
Sélection de Grains Nobles wordt druif voor druif geplukt – 9 tot 12 maanden
kelderrijping – potentie om 20 tot 50 jaar te ouderen, binnen welke tijd de suiker
afbouwt en zich complexe aroma’s ontwikkelen – om de prachtige kleur van de
wijn te tonen worden de Vins de Temps in een fles van helder glas gebotteld, met
een zeer eenvoudig etiket.

De wijngaard
In alle wijngaarden van
Ostertag is de wijnbouw
sinds 10 jaar biodynamisch.
Er wordt gewerkt met het
grootste respect voor
milieu, bodem en
gewassen. Alles gebeurt
met de hand, inclusief de
oogst, en er worden geen
bestrijdingsmiddelen of
kunstmest gebruikt.
De kelder
De biodynamie regelt ook
vinificatie en opvoeding. Alweer dat respect voor de wijn, met zo min mogelijk ingrepen.
De persingen zijn langdurig en zacht, zodat de pitten heel blijven en hun ongewenste
elementen niet aan de wijn afstaan. Langzame gisting met natuurlijke gistcellen, rijping
op de fijne lie. Voor de pinot rassen (pinot blanc, pinot gris en pinot noir) worden nieuwe
en gebruikte barriques gebruikt van eikenhout uit de Vogezen, gefabriceerd door een
tonnelier in Meursault. De wijnen worden niet of nauwelijks gefilterd.
Proeverij
We zien in het proeflokaal allerlei kunst aan de muur hangen. Het zijn grafische
voorstellingen van de hand van Christine Colin-Ostertag, die voor verschillende etiketten
van de wijnen worden gebruikt. Annie Ostertag leidde de proeverij. Eerst 5 Rieslings
2007 uit de serie Vins de Pierre. De geproefde wijnen hadden allemaal veel kleur voor
Riesling.
***+ Riesling Vignoble d’E 2007
E staat hier voor Epfig. Karaktervol fruit, zuiver, geschakeerd en levendig door de
mineralen. De smaak doet denken aan een boeket bloemen en een volle schaal
met rijp fruit.
****- Riesling Clos Mathis 2007
Van een 0,6 hectare grote lieu-dit in Ribeauvillé, sinds 1997 geleased door de
wijngaardmanager van Ostertag, Hubert Mathis. Het is een ommuurde Clos aan
de voet van drie kastelen, die grenst aan de Grand Cru Kirchberg. De bodem
bestaat uit verweerd graniet. Productie slechts 2.000 flessen, niet in Nederland op
de markt. Tankmonster. Krachtige minerale geur met veel karakter. Ook in de
smaak maken de mineralen de dienst uit, met veel vulling van heerlijk perzikfruit.
In de lange, zilte finale ook wat mint. Klasse.
**** Riesling Fronholz 2007
Een lieu-dit van 4 ha met een bodem van kwarts, wit zand en mergel aan de top
en op de zuidwestelijke helling van de Epfig heuvel. Veel zon, veel wind.
Tankmonster. Gesloten qua geur, fijn en puntig mineraal. Veel sap in de smaak,
veel stijl ook. Eerst ingehouden, dan komt veel extract met zeer goede balans en
fijne minerale elegantie. Rechtlijnig en strak. Zal zich zeer harmonisch
ontwikkelen.
****+Riesling Heissenberg 2007
Een steile lieu-dit van 0,75 ha met een bodem van warm roze zand en zandsteen
in Nothalten. Door de beschutte ligging op het zuiden is het hier in de zomer
verstikkend heet. Tankmonster. Volrijpe, aromatische geur van exotisch geel fruit

met een vuursteen impressie. Dat gaat exact zo verder in de knisperende smaak,
die na enige tijd vol en krachtig eindigt.
****+Riesling Grand Cru Muenchberg 2007
De Muenchberg in Nothalten – niet te verwarren met de Grand Cru Moenchberg in
Andlau en Eichhoffen – is 17,7 ha groot, waarvan Ostertag 2 ha bezit. Al in de 12 e
eeuw werden hier door Cisterciënzer monniken wijnstokken aangeplant, vandaar
de naam van de wijngaard. De vorm is die van een amfitheater, de bodem bestaat
uit 250 miljoen jaar geleden in het Perm gevormde afzettingen. Deze arme,
stenige, roze zandbodem bevat vaak verweerd gesteente en is rijk aan tufsteen en
vulkanische as. De afwatering is prima en de bodem warmt snel op. Een 900
meter hoge berg in de Vogezen zorgt voor beschutting. Tankmonster. Elegante,
complexe, filigrane geur met veel perzikfruit. Als je de wijn proeft staat deze er
direct als een huis. Prachtig spel van sappige zuren, perzik en mineralen geeft in
de mond veel speekselvorming. Zonder meer een complexe wijn, zeer compleet
en met echte klasse.
Tot slot een Riesling uit de serie Vins de Temps, in een heldere fles om de kleur te
benadrukken (zie boven).
****+Riesling Grand Cru Muenchberg Vendange Tardive 2007
Deze wijn werd al gebotteld. De flinke kleur is briljant goudgeel. Weelderige,
diepe, zeer geschakeerde geur van fascinerend fruit met zeker ook veel elegantie
en vooral loepzuiver. In de romige smaak vrij veel restsuiker, maar de zuren
zorgen voor een voorname balans en de alcohol is met 10 tot 11% precies goed.
Mineralen ondersteunen het geheel. Zeer verteerbaar.
Bij het vertrek had André Ostertag nog net even tijd om enkele woorden met ons te
wisselen. En dan weer de bus in, op naar het volgende en laatste bezoek in de plaats
Dambach-La-Ville, weer net wat zuidelijker op de wijnroute.
CAVE D’ALSACE HUBERT BECK
Dit familiebedrijf heeft al
een lange historie. De
heer en mevrouw Beck
rolden vol trots een
enorm vel papier uit met
de stamboom van de
familie, die sinds 1480 in
de wijn zit.
Wijngaarden
Het middeleeuwse dorp Dambach-La-Ville heeft overal een granietbodem met wat leem.
Dit geeft fijne wijnen, eerder dan krachtige. Beck bezit nu 7 hectare aan wijngaarden en
koopt druiven bij van 30 hectare. Sinds 2007 is Beck omgeschakeld naar biologische
wijnbouw, maar dit is nog niet op het etiket vermeld. Hij wil alle wijnboeren van wie hij
druiven betrekt, ervan overtuigen om ook om te schakelen naar biologisch. Beck leerde
ons dat je niet moet oogsten als de bladeren van de wijnstok nog groen zijn. Als ze geel
worden geeft de plant wat sap terug aan de druiven. Dan is het tijd om te plukken.
Vinificatie
Beck vinifieert met gekochte gistculturen. Hij heeft het geprobeerd met autochtone
gisten maar ondervond teveel problemen. De wijnen van Beck kunnen goed ouderen. Pas

als ze twee jaar oud zijn begint de mineraliteit tot volle uitdrukking te komen, gedragen
door ‘lange’ zuren.
Export
80% van de productie gaat naar het buitenland. In ons land werkt Beck met 10
importeurs, waarvan voor de horeca Goessens Wijnimport. Twintig jaar geleden had Beck
in Nederland een flinke omzet. Nu is dat wat teruggelopen, maar er zijn nog wel veel
trouwe klanten voor met name Pinot Blanc en Pinot Gris.
Proeverij
***- Riesling Tradition 2007
Deze wijn werd gebotteld in augustus 2008 en is vanaf december in de verkoop à
€ 4,90 consument op het wijngoed. Restsuiker 1,2 gram, 6,5 promille zuren, 12%
alc. Bleekgeel. Witte bloesem en geel fruit in de geur. Sappige inzet van de
smaak, geel fruit, iets fenolisch, een dropje, niet breed maar fijn en stenig. Maar
in het lege glas blijft weinig geur hangen.
***+ Riesling Réserve du Chevalier 2007
Van geselecteerde wijngaarden met oude stokken in Dambach. Wat later geoogst.
Consument € 5,00. Lichtgeel. De wat hoekige neus is vrij gesloten, mist wat
elegantie en vertoont accenten van planten, bloemen en rijp geel fruit. In de
smaak rustieke, aardse tonen met kracht van het terroir. Tevens perzik, ananas,
kweepeer en mint. Hoge zuren, enkelvoudig van smaak, goede lengte.
***(*)Riesling Grand Cru Frankstein 2007
De enige Grand Cru wijngaard van Dambach-La-Ville bezit een homogene
granietbodem met mica, die een goede doorlaatbaarheid heeft en de warmte
uitstekend vasthoudt. Het is met 56,2 ha een van de grootste Grand Cru
wijngaarden van de Alsace. De hoogte varieert van 220 tot 330 meter, de
expositie is oost en zuidoost. Deze wijn heeft 3 gram restsuiker en heeft een
consumentenprijs van € 6,50, goedkoop voor een Grand Cru. Briljant lichtgeel.
Frisse, strakke geur met veel materie en een goede bodemexpressie. In de smaak
nog wat gisttonen en veel stenige materie. Strenge wijn, moet zijn charme nog
ontwikkelen.
**** Riesling Grand Cru Frankstein 2002
Deze wijn werd ingeschonken om ons te laten proeven dat het alleszins de moeite
waard is om deze Grand Cru vijf jaar flesontwikkeling te geven. Beck vertelde ons

dat de 1947-er de oudste jaargang in zijn schatkamer is, nog steeds vitaal en in
balans. De kleur is dieper geworden, geconcentreerd goudgeel, fonkelend.
Krachtige geur, flink fenolisch, behoorlijke pétrol, ananas, kweepeer, mint en
herfstbloemen. Goede vulling in de smaak met dezelfde aroma’s en wat salmiak.
Verder hooi, stro en droogbloemen. Heel apart van smaak, ouderwets rustiek.
Prima in balans.
***+ Muscat 2007
Van muscat ottonel. Consument € 5,10. Bleekgeel. Rijpe geur, niet zo stuivend als
bij veel andere Muscat wijnen. Lichte, speelse smaak, zuiver en netjes. Vrij veel
lengte.
***+ Pinot Noir Réserve du Chevalier 2003
Niet ontsteeld, acht dagen inweking met stelen en schillen. Geen houtopvoeding.
Geëvolueerde kleur, een tikje troebel. De geur is wat jammy, rijp en kruidig. Vrij
stevige kersensmaak met iets dominante tannines uit de schil van de druif. Kan
nog zeker 10 jaar ouderen.
**** Gewurztraminer Grand Cru Frankstein 2005
De specialiteit van Beck. 13,5 % alc. Vrij geconcentreerd goudgeel.
Aantrekkelijke, zeer aromatische geur met het typische gewurztraminer aroma
van rozen. Fijn en elegant van stijl, sappig en zeer mooi fruit van lychee, peren en
gekonfijt fruit met een deken van rozen. Opvallend weinig zwavel. Prima lengte en
fraaie balans. Voortreffelijke, verfijnde Gewurztraminer. De beste wijn van Beck.
*** Crémant d’Alsace 2005
Van 100% pinot blanc. Flesrijping 30 maanden. Zeer fijne bellen. Stuivende geur.
Knisperende smaak, prima balans en stijl, met de juiste dosage. Goede Crémant.
Afscheidsdiner
In de binnenstad van Colmar stond ons een uitstekend diner te wachten in restaurant La
Maison des Têtes. Wij kregen gezelschap van de wijnproducenten Patrick Meyer van
Domaine Julien Meyer te Nothalten, Franck Bléger van Huber & Bléger te Saint-
Hyppolyte en Jean-Baptiste Adam van Vins d’Alsace Jean-Baptiste Adam te
Ammerschwihr, eigenaar van Kuentz-Bas te Husseren-lès-Châteaux. Het CIVA werd
vertegenwoordigd door Foulques Aulagnon.
Bij de amuse proefden wij twee uitstekende wijnen, de avond begon goed:
***(*)Crémant d’Alsace 2000,
Domaine Julien Meyer
Sinds 1982 runt de energieke
Patrick Meyer zijn familiebedrijf. In
de 9 hectare wijngaarden wordt
sinds 1991 biodynamisch gewerkt,
Patrick was een van de eersten in
de omgeving. Hij streeft naar
druiven met zo weinig mogelijk
botritis. Tijdens de inweking wordt
minimaal zwavel toegevoegd. De
druiven van alle percelen worden
apart gevinifieerd met wilde gisten,
daarna wordt pas geblend. De gisting kan 1-6 maanden duren en er wordt zo min
mogelijk ingegrepen. Alleen sylvaner en pinot noir krijgen malo. Langdurige
rijping op de fijne lie, geen klaring. Patrick streeft naar minerale expressie van het
terroir, naar wijnen met meer minerale elegantie, finesse en karakter dan kracht.
Naar wijnen met hoge zuren en een knisperende finale. Deze Crémant komt van

oude pinot blanc stokken op een granietbodem en is 7 jaar op fles gerijpt, net als
een Champagne millésimé. Volkomen zonder zwavel, geen dosage. Productie
1.200 flessen per jaar, behalve in 2003. Alc. 13,5%. Geconcentreerd belegen
goudgeel. Fijne bellen, nog vrij veel mousse. Geurt naar kweeperen en gekonfijte
vruchten. Elegante smaak met bijzonder veel kwaliteit. Iets boterig, lijkt veel op
een oude Chardonnay. Gelukkig niet te koud geserveerd. De beste Crémant
d’Alsace die ik ooit proefde.
***(*)Muscat d’Alsace 2007, Domaine Huber &
Bléger
Domaine Huber & Bléger is een bedrijf dat vele
generaties bestaat. Het werd in 1966 opgezet door
Marcel Huber en Robert Bléger en wordt momenteel
geleid door Claude en Marc Huber en hun neef
Franck Bléger. Het bezit aan wijngaarden bedraagt
25 hectare, ze zijn gelegen in de gemeente St.-
Hyppolite, aan de voet van de burcht Haut-
Koenigsbourg. Bekende namen hierbij zijn de lieudits
Geissberg, Burgreben en Schlossreben. De
jaarlijkse productie bedraagt 250.000 flessen. De
wijnbouw is traditioneel, met respect voor het
milieu: enkele of dubbele Guyot, gewassen tussen
de rijen wijnstokken, 90% handmatige oogst. Ze
hebben er het Tyflo label www.tyflo.org voor
gekregen, dat getuigt van dit respect voor het
milieu. De kleur van deze Muscat – het ultieme
aperitief van de Alsace – is lichtgroen. De stuivende,
krachtige geur vertoont zeer veel typiciteit, met verse muskaatdruiven, meloen,
perzik en peer. De smaak is heerlijk fris en sappig en de geuraroma’s zetten zich
voort, alles prima in balans. Redelijke lengte.
Noix de Saint-Jacques rôties aux truffes
Bij dit heerlijke voorgerecht proefden wij
**** Riesling Grand Cru Pfersigberg 2001, Domaine Kuentz-Bas
Bij Kuentz-Bas – anno 1795 - is de wijnbouw biodynamisch en worden alle druiven
handmatig geplukt. Traditie en nieuwe technologie gaan hier samen. De wijnen
rijpen langzaam op de fijne lie in grote 100 jaar oude foeders, maar dan wel bij
gecontroleerde temperatuur. De Grand Cru Pfersigberg wijngaard telt 74,55
hectare en ligt in de gemeentes Eguisheim en Wettolsheim. De ligging is
oostzuidoost en de bodem bestaat uit kalksteen en zandsteen. In de 11 e eeuw
maakten de monniken van de Marbach abdij hier al wijn. Deze wijn bevat 5 gram
restsuiker en kan 10-15 jaar rijpen. Elegante geur van levendige perzik. Mooie
gerijpte perziksmaak die de naam van de wijngaard eer aan doet. Elegantie en
spel. Nu mooi op dronk. Eetwijn van klasse.
Poitrine de pigeon Rôtie à l’os, cuisses confites
Prachtig gebraden duif, in volledige harmonie met de daarbij geschonken wijn:
***(*)Rouge de St. Hyppolite 2005, élevé en barrique, Domaine Huber & Bléger
De gemeentes St. Hyppolite (Rouge de Saint Hyppolite) en Ottrot (Rouge d’Ottrot)
zijn de enige twee plaatsen in de Alsace die recht hebben op deze benaming voor
pinot noir wijnen. Het gaat terug tot 1109, toen Benedictijner monniken uit de
Bourgognestreek zich vestigden in Saint Léonard. Ze namen jonge pinot noir
stokken mee, die ze in vaten plantten gevuld met grond uit de Bourgogne. Deze

Pinot Noir komt van 43 jaar oude stokken met diepe wortels in een granietbodem,
waarvan de eigenschappen zich pas na jaren flesontwikkeling in de wijn laten
proeven. Opgevoed gedurende 12 maanden op barriques van eiken uit de
Vogezen (1/3 nieuw, 1/3 tweedejaars, 1/3 derdejaars). Zeer aangename geur van
zwarte kersen en griotten met enige complexiteit en volledig versmolten hout.
Hecht gestructureerde smaak met veel fruit en romigheid. Yoghurt met kersen.
Zachte tannines. De nog jeugdige smaak opent zich steeds meer in combinatie
met de duif.
Assiette de fromages
****(*)Gewurztraminer Grand Cru Pfersigberg 2005, Domaine Kuentz-Bas
Kuentz-Bas werkt sinds 2003 biodynamisch. Geen malo. Opgevoed op oude
foeders op de fijne lie gedurende 8 maanden, zachte filtering. Deze wijn bevat 12
gram restsuiker en moet nog zeker 10 jaar rijpen om zich te ontplooien. Erg veel
kleur, goudgeel. Diepe, rijke, machtige, complexe geur van bloemen, specerijen,
mint en weelderig fruit met tropische accenten. In de mond zeer veel lychee en
rozen, naast fijne specerijen en merkbare tannines. Krachtige bewaarwijn met
groot potentieel, nu nog veel te jong.
Beignets de pruneaux, sauce anglaise et glace caramel
**** Riesling Vendange Tardive 2007, Domaine Julien Meyer
Geoogst met 14% potentiële alcohol. Het resultaat bevat 13,9% alcohol en 110
gram restsuiker. Twee weken geleden gebotteld. Goudgeel van kleur. De geur is
volkomen gesloten en complex. Zeer frisse smaak met weelderig abrikozenfruit
met honing, maar absoluut niet zwaar. De wijn bezit een hecht fundament van
geconcentreerde mineraliteit en frisse, krachtige zuren. Ook hier net even wat
tannines. Er is geen sprake van een al dan niet ideaal theoretisch evenwicht, de
wijn bereikt zijn natuurlijke balans in de kelder dankzij zo min mogelijk ingrijpen.
In Duitsland heet dit “der Wein hat Spiel”. Krachtig en zeer drinkbaar, met
filigrane, zoute mineralen.
Tot slot
Het was een uiterst boeiende en vooral leerzame reis, zowel voor degenen die nog niet
eerder de Alsace bezochten als voor de ‘oude rotten’ die hier al vaker waren. Dank aan
het CIVA, aan TOT PR en aan alle wijnproducenten die deze wijnreis hebben gerealiseerd.