Agressief gedrag in het verkeer - Swov

2. De Nederlandse situatie
2.1. Een illustratief voorval
In het voorjaar van 1997 heeft de politie van Maryland (Verenigde Staten)
een actieweek gehouden tegen agressief gedrag van automobilisten, met
aansluitend een conferentie in Montgomery County (Valentine, 1997).
De aanleiding was een voorval een jaar eerder, dat nationaal de aandacht
trok. Daarbij vochten twee automobilisten op de weg een duel uit - met drie
doden als gevolg. Er staat in Maryland nog een aantal activiteiten op het
programma.
Wat kunnen we van deze Amerikaanse situatie leren met betrekking tot
publiciteit over agressie op de weg?
In de eerste plaats zijn er soms spectaculaire voorvallen die veel aandacht
trekken, en die zelfs tot allerlei maatschappelijke activiteiten kunnen leiden.
Dergelijke voorvallen, waarbij gesproken wordt van 'agressie'. hebben vaak
een ernstige afloop. Om een 'verkeersongeval' in de gangbare zin van het
woord gaat het evenwel niet; in het zojuist genoemde geval was sprake van
een duel.
Wat volgt is het probleem hoe men omgaat met de verontrusting die bij het
publiek ontstaat als gevolg van een dergelijk incident. Om het agressieve
gedrag in kwestie te kunnen aanpakken, zal het eerst gedefinieerd moeten
worden. In het betreffende geval ging het achtereenvolgens om: hoge snelheid,
kort volgen, roodlichtnegatie en snijden. Dat is dus het soort gedrag
dat voorkomen moet worden. In Maryland is de politie erop af gestuurd
(12.000 aanhoudingen en bonnen in één week), en is een conferentie belegd
om diverse aspecten verder uit te diepen.
2.2. Invullingen van het begrip 'agressief verkeersgedrag'
Het begrip 'agressief verkeersgedrag' wordt op verschillende manieren
ingevuld, afhankelijk van het forum waarin het begrip ter sprake komt.
Bovendien vindt er tussen deze forums communicatie plaats. We zien nogal
eens de volgende lijn. Een spectaculair of ernstig voorval in het verkeer
wordt besproken in de media. Hierop wordt door de politiek of particuliere
organisaties gereageerd. Vervolgens is er de roep om actie, en soms ook de
vraag naar wetenschappelijke analyse en onderzoek. Dan kunnen preventieve
acties en wetenschappelijk onderzoek volgen.
Het ligt voor de hand dat in deze keten van communicatie het begrip
'agressief verkeersgedrag' voortdurend in betekenis schuift. In dit hoofdstuk
zal gekeken worden hoe in de volgende drie forums over agressie gedacht
wordt.
1. Perspublikaties
Elkjaar wordt in de dagbladpers melding gemaakt van ernstige voorvallen
op de weg waarbij van agressie sprake is.
2. Voorlichting, educatie, communicatie en toezicht
- De ANWB heeft het onderwerp tot 'topic' gemaakt, daartoe aangespoord
door de ledenraad. Sinds vijf jaar wordt energie gestoken in onderzoek
(Slotegraaf 1993b), in instructie gericht op het voorkomen van agressie.
12