Agressief gedrag in het verkeer - Swov

daaruit volgt agressie. Normaf\vijkingen kunnen het gevolg zijn van de
bereidheid normaf\vijkend gedrag te vertonen. Hier wordt geduid op
een mogelijke samenhang tussen verschillende vormen van normoverschrijdend
gedrag, gebaseerd op individuele verschillen.
- Het formele normenstelsel kan echter slechts een beperkt deel van het
onderling verkeersgedrag regelen. Wat niet formeel geregeld kan
worden, wordt informeel geregeld. Deze regels worden met schade en
schande geleerd. Er blijven echter conflicten wegens interpretatieverschillen
en af\vijkingen.
- Om de toename van agressie in het verkeer te kunnen beoordelen, moet
rekening gehouden worden met de ontwikkeling van gewelddelicten in
andere dan verkeerssituaties.
- De mogelijkheid wordt geopperd dat het geleidelijke proces van massamotorisering
ook een proces van socialisering met zich meebrengt: een
toenemende conformering aan normen. Dan zou agressief gedrag een
afnemend verschijnsel kunnen zijn.
- Geconstateerd wordt dat onderzoeksgegevens op het terrein van socialiseringsprocessen
in het verkeer schaars zijn.
- Eén mechanisme zou kunnen zijn dat agressie corrigerend werkt.
Verwezen wordt naar het agressieve gedrag dat vertoond werd tijdens de
oliecrisis, agressie om te voorkomen dat anderen harder dan de limiet
zouden rijden. Dit wordt een sterk sociaal mechanisme geacht.
Deze beschouwing leidt tot een taxonomie van agressief gedrag in het
verkeer en de aanleidingen ertoe:
1. Normoverschrijdende gedragingen zonder emotionele grondslag kunnen
al ofniet bedoeld zijn. Is het gedrag intentioneel, dan kan het al ofniet
agressief zijn. Is het niet intentioneel, dan kan het niet agressief genoemd
worden.
2. Agressieve reacties op normoverschrijdende gedragingen, met emotionele
basis, afhankelijk van waargenomen bedreiging en geattribueerde
agressie. Alle normoverschrijdende gedragingen kunnen als agressief
worden waargenomen.
3. Agressieve gedragingen kunnen produktiefen contra-produktiefzijn (als
correctiemechanisme ).
4. Verder zijn te onderscheiden: excessieve agressie (uiterste van een
normale verdeling; mediageniek) en gratuite agressie (vindt oorsprong
buiten verkeerssituatie, maar gelegenheid in verkeerssituatie).
Er worden enkele conclusies getrokken:
- Criminele excessen zijn incidenten die niet zinvol aan een verkeersprobleem
zijn te koppelen.
- Als agressief waargenomen gedrag is normoverschrijdend. Daar moet de
bestrijding plaatsvinden.
- Agressie kan een socialiserende werking hebben.
Er is meer reden om aan te nemen dat agressie in het verkeer een
afnemend verschijnsel is, dan dat er reden is om aan te nemen dat dit een
toenemend verschijnsel is.
Voor het normoverschrijdend gedrag heeft de overheid heeft al taken en
doelen geformuleerd. Van belang is te komen tot een helder regelstelsel, een
goede lokale toepassing van regels zodat informele en formele regels elkaar
niet in de weg zitten, en een bestrijding van overtredingen, met name die
overtredingen die als bedreigend ervaren worden.
22