Leerplan

6.1 Opbouw van de luistervaardigheid
Het ‘luistervaardigheidsonderwijs’ bereidt de leerlingen voor op belangrijke luistersituaties in
verschillende gebieden van de samenleving. De luistervaardigheid van de leerlingen kan
immers verbeterd worden door ze expliciet te oefenen in de klas.
In de klas kunnen leerlingen nieuwe situaties verkennen én oefenen. Voor een goed
leerproces is het aan te raden leerlingen een actieve rol te laten spelen. Ze zullen daarom
een aantal luistertaken moeten uitvoeren: het luisteren plannen, de luistertaak kunnen
uitvoeren en het reflecteren over de eigen planning en uitvoering (hoe werd de taak
uitgevoerd, hoe kan ze verbeterd worden ?). Deze indeling in drie fasen (vóór, tijdens en
na het luisteren) lijkt kunstmatig, maar maakt het mogelijk de verschillende leerstrategieën
die bij het luisteren een rol kunnen spelen, te oefenen.
Deze leerstrategieën zijn analoog voor Nederlands, Frans en Engels. Taalleerkrachten
kunnen best samenwerken en naar elkaars lessen verwijzen: het luistervaardigheidsonderwijs
zal zo voor de leerlingen herkenbaar worden. Bovendien gaat het om algemene
leerstrategieën waarmee de leerlingen ook in de andere vakken aan de slag kunnen. Het zijn
deze leerstategieën die de leerlingen expliciet als leerstof aangeboden moeten krijgen.
Vaardigheidsonderwijs houdt in dat de leerlingen geconfronteerd worden met een gevarieerd
taalaanbod én met uitdagende taaltaken. Het kan zeer waardevol zijn een moeilijker
verwerkingsniveau te verbinden met een tekst die eenvoudiger is qua tekstsoort en
tekstkenmerken (of omgekeerd).
Om de opbouw van het luistervaardigheidsonderwijs te garanderen, dient men zeker
rekening te houden met de volgende criteria:
Taalaanbod
- Binnen de receptieve vaardigheden komen vijf tekstsoorten aan bod:
. informatieve teksten;
. prescriptieve teksten;
. argumentatieve teksten;
. narratieve teksten;
. artistiek - literaire teksten.
- De moeilijkheidsgraad van een tekst wordt niet alleen bepaald door de tekstsoort maar
meer nog door een aantal intrinsieke kenmerken:
. de formulering: van eenvoudig tot complex;
. de structurering: van eenvoudig tot complex;
. de lengte: van kort tot uitgebreid;
. het beeldmateriaal: van veel tot geen visuele ondersteuning;
. de inhoud: van veel vertrouwdheid tot geen vertrouwdheid met de inhoud,
van concreet tot abstract;
. de taal: van weinig tot veel afwijkingen van de standaardtaal;
. voor luisteren bepalen spreektempo en articulatie mee de moeilijkheidsgraad.
Taaltaak
- Het verwerkingsniveau geeft aan wat de leerlingen met de taal moeten kunnen doen.
Voor de receptieve vaardigheden gaat het om:
. het beschrijvend niveau: informatie achterhalen zoals die in de tekst gegeven en
opgebouwd is;
. het structurerend niveau: het vorig niveau wordt beheerst, maar de leerlingen zijn
bovendien in staat de informatie op een overzichtelijke en persoonlijke wijze te
ordenen;
Pedagogische begeleidingsdienst OVSG
Nederlands 2 de graad ASO - Luistervaardigheid
31