deel 1.indd - Infopunt Veiligheid

op een onverwachte vraag adequaat gereageerd kan worden. Dat is paraatheid,
een randvoorwaarde om goede producten te leveren, althans in de
huidige definitie van kwaliteit. Er kan gemeld worden dat de brandweer in
ongeveer acht minuten ter plaatse is. Maar na die acht minuten houdt elke
algemeen geaccepteerde meetbare kwaliteitsnorm op. Omdat elke brand
anders is. Omdat elke brand een afwijking is.
30
Maar is dat wel zo? Is niet het merendeel van de branden bulk, oplosbaar
met één tankautospuit? Kleine brand, beperkt tot het object van ontstaan of
hooguit vertrek van ontstaan? Waarvoor een standaardinzet een logische
oplossing zou kunnen zijn? En in de praktijk ook is, natuurlijk. Volgens de
recognition primed decision making (RPD), een theorie over besluitvorming onder
tijdsdruk, bepalen mensen hun inzet voor het grootste deel op basis van
herkenning van gelijksoortige incidenten uit het verleden. Blijkbaar is er dus
wel op individueel psychologisch niveau een standaardinzetmodel aanwezig,
dat helaas voor een groot deel gebaseerd is op de persoonlijke ervaring en
dus niet zonder meer generaliseerbaar is tot een organisatieproduct. Hoe
mooi zou het zijn als de collectieve neerslag van die persoonlijke ervaring
hetzelfde zou zijn als een standaardinzetscenario van de brandweer. Zodat
iedereen ongeveer dezelfde inzet doet en iedereen ook het gedrag van de
anderen tijdens de brandbestrijding kan voorspellen, doordat er een verwachtingspatroon
bestaat over de te nemen acties. Het is namelijk een
standaardinzet en die gaat altijd hetzelfde.
Overigens impliceert het benoemen van een standaard niet dat er geen
afwijkingen zijn. Paradoxaal genoeg leiden afwijkingen juist tot een grotere
kans op ongevallen tijdens repressie. Men denkt namelijk een standaard te
herkennen, maar het blijkt een afwijking te zijn. Waardoor een verkeerde
inzet wordt gedaan, met mogelijk fatale gevolgen. Het is dus noodzakelijk
om, naast het beschrijven van standaards, ook afspraken te maken over
afwijkingen. Waarmee dus feitelijk standaardafwijkingen worden beschreven.
Ik kom daar later nog op terug. De samenleving verwacht verder dat de
brandweer bijzondere incidenten aan kan, zeker zolang er van de kant van
de brandweer geen tegenbericht komt. Bijzondere incidenten stel ik gelijk
aan rampen. Een ramp is altijd een afwijking van de standaardbrandweerzorg,
omdat de effecten en gevolgen onvoorspelbaar zijn. Desondanks zijn er
twee leidraden met standaardrampen, de Leidraad Maatramp en de Leidraad
Operationele Prestaties. Aan deze uitgaven heb je voor het maken van rampbestrijdingscenario’s
echter niet veel: ze zijn vooral kwantitatief van aard, zo
blijkt uit het volgende citaat: “De Leidraad doet geen voorspellingen over in
concrete rampsituaties haalbare prestaties en is niet bruikbaar als toetsingskader
voor het feitelijk optreden van hulpverleners.” 24
Dat feitelijk optreden zelf wordt met name gestuurd door de opleidingsmodules
van de Brandweeracademie van het Nederlands Instituut Fysieke
Veiligheid Nibra, die overigens ook worden gezien als een soort pseudo-
24 Hoofdlijn operationele prestaties, pag. 4. Deze hoofdlijn is een bestuurlijke samenvatting van de Leidraad
Operationele Prestaties.