Commissie Cohen: deelrapport media - EenVandaag

9. Conclusies en aanbevelingen
9.1 Inleiding
Dit hoofdstuk bevat de hoofdconclusies en de beleidsaanbevelingen die voortkomen uit dit
deelrapport. We vatten nog eens kort samen wat nu de belangrijkste conclusies zijn met betrekking
tot de fysieke mobilisatie van jongeren naar het feest in Haren op 21 september, de rol die de sociale
media hierbij gespeeld hebben, de rol van de massamedia, de interactie tussen de media en de
communicatie van de autoriteiten. Voor de beleidsaanbevelingen nemen we enige ruimte want zij
volgen niet altijd rechtstreeks uit de resultaten die vooral gericht waren op verklaring en niet op
verandering. Deze aanbevelingen hebben de status van discussie.
9.2 Flashmobs in de hedendaagse samenleving
‘Haren’ was een van de grootste voorbeelden van een flashmob dat we tot nu toe in Nederland
gekend hebben. Eerder waren er al tamelijk grote oproepen om elkaar te ontmoeten van
voetbalhooligans en dergelijke in weilanden maar die waren niet zo wijdverspreid en in de media
aangekondigd als Haren. ‘Haren’ zal zich hoogstwaarschijnlijk niet een tweede keer in dezelfde vorm
voordoen. Gelijksoortige mobilisaties via moderne communicatiemiddelen zoals sociale media zijn
echter wel te verwachten, en dit in toenemende mate. De inhoud van deze mobilisaties zal variëren
van feesten, festivals, bijeenkomsten van fans en sneeuwbalgevechtenen, veelal zonder vergunning,
via demonstraties voor een sociaal of politiek doel tot plunderingen en oproepen tot rellen.
In een zeer dichtbevolkt land met een hoge mediadichtheid kunnen dergelijke mobilisaties snel een
massale omvang aannemen. Nu lag Haren nog in een relatief dun bevolkt deel van het land. Laat zich
raden wat er gebeurd was als ‘Haren’ in de Randstad gelegen had. In veel gevallen is de omvang van
dergelijke mobilisaties onvoorspelbaar. Alleen goede kennis van de sociale media, of andere nieuwe
media en veel kennis van het betreffende sociale, culturele of politieke fenomeen kan hierbij helpen.
Deze flashmobs stellen de samenleving voor twee fundamentele problemen. Ten eerste zijn zij, en de
sociale media die hen mogelijk maken snel, terwijl de instituties van de samenleving die hiermee
geconfronteerd worden langzaam zijn. Laatstgenoemden zijn vrijwel altijd te laat in hun reactie. Het
tweede fundamentele probleem is dat de flashmobs ongereguleerd zijn en meteen botsen op de
gang van zaken in ons overgereguleerde land. Voor zo ongeveer alles moet een vergunning
aangevraagd worden in dit land. Organisatoren van evenementen zijn in beginsel verantwoordelijk
voor alle gevolgen en dienen zelf voor de veiligheid te zorgen met particuliere beveiliging of verzoek
tot politiebijdrage.
Hoe moet een overheid hierop reageren Het gevaar van een overreactie is levensgroot. Het
overgrote deel van de flashmobs is volstrekt onschuldig, maar dit is niet altijd gemakkelijk te
beoordelen. Een overreactie, alleen al uit voorzorg betekent veel meer politie-inzet dan noodzakelijk
is. Initiatiefnemers en organisatoren in de sociale media zullen in toenemende mate aansprakelijk
gesteld worden voor de (vermeende) gevolgen van hun daden. De kans bestaat daarom dat ten
aanzien van het internet in de toekomst meer beperkende eisen gesteld worden aan oproepen om
collectief iets te doen dan in de maatschappij daarbuiten. Alleen al omdat deze oproepen veel
zichtbaarder zijn. Hiermee zouden de burgerrechten van vrijheid van bijeenkomst en van
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 117