Commissie Cohen: deelrapport media - EenVandaag

Het aantal uitnodigingen speelt in deze fase op twee manieren een rol. Allereerst door de suggestieve
werking die er van uitgaat. Het grootste deel van de genodigden zou immers niet eens overwegen
om naar Project X Haren te gaan. Omdat veel mensen de uitnodiging gewoon negeren
(in plaats van expliciet af te wijzen) staan ze nog wel in de lijst genodigden en tellen ze gewoon ‘mee’
met die 24.000. Uitnodigingen zijn in deze fase als hagel waarmee geschoten wordt: als er maar
genoeg mensen worden uitgenodigd, zijn er vanzelf mensen die op “deelnemen” klikken en mensen
die hun vrienden weer uitnodigen, waardoor het feestje uiteindelijk een behoorlijke omvang kan
krijgen. Omdat iemand op Facebook al snel 300 vrienden heeft kan dit snel oplopen. Daarnaast is de
drempel om te participeren (door op “deelnemen” te klikken) hier buitengewoon laag. Dat heeft te
maken met hoe Facebook is ingericht. Het heeft voor een genodigde nauwelijks consequenties om
op deelnemen te klikken omdat het geen enkele verplichting of verwachting schept (zoals bij een
privéfeestje het geval zou zijn). Van de mensen die aangaven dat ze zouden deelnemen is ook slechts
een heel klein deel daadwerkelijk naar Haren gegaan.
Figuur 3.2 | Eén druk op de knop en je doet mee
3.2 Het ontwerp en de instellingen van Facebook
Hoe kan zoiets gebeuren Voor en na ‘Haren’ is door menigeen met de beschuldigende vinger
gewezen naar Facebook dat zo ingericht zou zijn dat dit soort keuzes bij instellingen snel grote
gevolgen kunnen hebben. Facebook en veel van zijn gebruikers maken geen scherp onderscheid
tussen publiek en privaat. De meeste toepassingen binnen Facebook zijn gericht op vrienden.
Gebruikers moeten zelf grenzen stellen door de privacy-instellingen te veranderen De standaard
van berichten is de brede categorie ‘vrienden’. Daarbinnen en daarbuiten schermen veel Facebookgebruikers
hun persoonlijke profielen en berichten niet of nauwelijks af van andere
Facebook-gebruikers.
Hoewel in het ontwerp van Facebook elementen zitten die de snelle verspreiding van feestjes zoals
Project X Haren kunnen faciliteren, zijn in het verleden regelmatig soortgelijke feestjes of flashmobs
georganiseerd via andere kanalen dan Facebook. In dit rapport leggen we de nadruk op Facebook
omdat de mobilisatie voor Project X op Facebook begon.
Sociale netwerksites hebben een vijftal structurele kenmerken 10 die in de online mobilisatie voor
Haren, en het mogelijke onderzoek hiernaar - zonder deze kenmerken hadden wij dit deel van het
rapport niet kunnen schrijven - grote gevolgen hebben:
Persistentie (berichten blijven staan en worden zelden verwijderd)
Repliceerbaarheid (berichten zijn makkelijk te kopiëren en door te sturen)
Schaalbaarheid (zichtbaarheid van berichten op een grote schaal)
Zoekbaarheid (alle berichten en hun afzenders kunnen worden opgezocht)
Semi-publiek zijn (veel berichten zijn zowel interpersoonlijk als publiek).
10
De eerste vier zijn terug te vinden in Danah Boyd (2011). ‘Social Network Sites as Networked Publics’, In Zizi Papacharissi (ed.)
A Networked Self. London,New York: Routledge. De vijfde is door ons toegevoegd.
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 18