Anders werken Anders werken - ProFacility.be

De taal van ‘open space’
Geen enkel
kantorenproject wordt
tegenwoordig nog
gerealiseerd zonder een
‘open space’. Hoewel
open space de norm is
geworden is het concept
nog steeds niet perfect
gekend. Meestal wordt
alleen het idee van
‘landscape design’
onthouden, maar open
space gaat veel verder
dan dat. Zonder de
aanwezigheid van
complementaire ruimtes
heeft open space geen
zin. Tijd dus om onze
woordenschat rond
hedendaags workplace
design wat bij te
schroeven…
«Kantoren bestaan niet meer!”
Dat is de provocerende titel
die trendsetter Erik Veldhoen
(www.veldhoen.nl) al in 1994 gaf aan
zijn boek over de inrichting van werk -
ruimtes. “Door wat moeten we die dan
vervangen?” is de eerste vraag die we
ons dan stellen. Het hedendaagse antwoord,
misschien in afwachting van
andere antwoorden, is ontegensprekelijk
de ‘open space’. Dit concept van
bureau-inrichting, dat overgewaaid zou
zijn uit de Verenigde Staten in de jaren
60, stamt eigenlijk uit de periode na de
oorlog en vindt zijn oorsprong in
de hoofden van de Duitse gebroeders
Schnelle. De broers hadden echter
geen succes en daarom besloten ze hun
onderneming Quickborner Team naar
de Verenigde Staten te verhuizen. Daar
werd het idee meteen op applaus onthaald
en zo stak het dus nog eens de
Oceaan over om als Amerikaanse trend
Europa te veroveren.
Waarom nauwkeurig?
De open space heeft meerdere doelen,
waaronder kosten besparen door het verkleinen
van de gebruikte oppervlakte en
de communicatie verbeteren tussen de
mensen die er werken. Ook persoonlijk
contact verbeteren, teamwerk aanmoedigen
en motivatie en productiviteit verhogen
zijn objectieven van het concept.
Kritische geesten beweren dat de open
ruimte in realiteit een negatief effect
heeft: ‘sociale controle’ bemoeilijkt het
leven in de open space. We kunnen die
nadelen inderdaad niet negeren: het is
niet mogelijk een persoonlijk telefoontje
te plegen, personeelsleden houden
mekaar in de gaten, iedereen ziet de
computerschermen, roddels en praatjes
gaan rond als een lopend vuurtje, men
moet voortdurend zijn doen en laten en
zijn uiterlijk in de gaten houden, lawaai
werkt storend, mensen hebben geen persoonlijke,
eigen plek, …
De Franse antropoloog Alain D’Iribarne
protesteerde al tegen de “ultieme vormen
van open space waar werknemers ‘s morgens
niet eens weten aan welk bureau ze
bij aankomst zullen zitten.”
Slecht begrepen?
Slecht toegepast…
Die kritieken houden echter geen rekening
met het feit dat de werknemers in
die kantoren niet noodzakelijk elke morgen
komen. Het hedendaagse openspaceconcept
heeft namelijk nog maar
weinig gemeen met het oorspronkelijke
idee. Het concept is intussen niet meer
los te denken van thuiswerken, telewerken,
flex work, reizend werken, clean
desk policy, … Voor al die manieren van
werken bestaat er een aangepaste uitrusting
en om de gerechtvaardigde kritiek
(lawaai, nood aan isolatie, …) te verbloemen
zijn er de inrichtingen en materialen
die we hieronder opnoemen.
Dankzij die aanpassingen is het openspaceconcept
compleet en zien we dat
het niet stopt bij een maximum aantal
bedienden in een zo klein mogelijke
ruimte ‘parkeren’ van 9 tot 5.
Een waaier aan
mogelijkheden
Een van de geëvolueerde basisideeën
van open space bestaat erin de werkplaats
te verhuizen naar een gebouw (in
de onderneming of thuis), een lokaal
(bureau, cockpit, vergaderzaal) of een
inrichting (bench, opbergruimte, lounge)
die aangepast is aan het soort werk dat er
gerealiseerd moet worden. Dat impliceert
dat werkdocumenten zo veel mogelijk
gedematerialiseerd moeten worden
en dat verbindingen (zoals voor telefoon
en netwerken) flexibel moeten zijn.
Zulke bureau-indeling moet dus voor-
Deze inrichting is prima geschikt voor
een « bibliotheek » ruimte waar
scheidingswanden vervangen worden
door zelfdiscipline. (doc. Ahrend)
De bench is hét instrument voor
groepswerk. Idealiter moet die tafel
ingekort en uitgetrokken kunnen worden
naargelang de behoefte.(doc. Ahrend)
De lounge creëert een huiselijke sfeer,
zowel individueel (doc. SV) als collectief.
32 Profacility Magazine maart 2009