Parmenides binnen de linguistic turn - Filosofie.info

Aristoteles zegt daarin dat betekenis toekomt aan alle manieren van spreken, zoals daar
is: vragen, bevelen. “Spraak is betekenisvol stemgeluid. Van de onderdelen daarvan zijn
sommige los daarvan betekenisvol, als spreken.” 36 Hierin verschilt het van andere
geluiden, zoals dierengeluiden. Volgens Aristoteles maken deze geluiden wel iets
duidelijk (dêloun), maar zijn ze zonder betekenis. Dit is in tegenstelling tot bijvoorbeeld
zelfstandige naamwoorden. Deze geluiden betekenen iets, omdat ze volgens afspraak
(kata sunthêkên) zijn; dierengeluiden zijn daarentegen ‘van nature’ (têi phusei). 37
Waarheid en onwaarheid schrijft Aristoteles toe aan uitspraken. “Niet al het spreken is
bewerend (apophantikos), maar alleen dat spreken dat waar of onwaar kan zijn
(alêtheuein ê pseudesthai).” 38
We zien bij Aristoteles dat woorden niet waar kunnen zijn; alleen de uitspraak kan waar
zijn. De betekenis van woorden zijn volgens hem conventioneel en hebben niets met de
natuur te maken. Aristoteles onderscheidt daarmee een vorm van empirie en semantiek.
Dit onderscheid keert terug bij Carnap. Binnen dit onderscheid bespreekt Carnap de
geschiedenis van de filosofie.
Dit werpt een ander licht op de zaak. Carnap’s eigen semantiek heeft een filosofische
herkomst. Zonder dat Carnap het in de gaten heeft, is er al een beslissing over taal
gevallen die bepalend is voor de manier waarop er door hem wordt gedacht en gesproken.
Maar zolang we – net als Carnap – taal als instrument beschouwen, zolang krijgen we
onze vanzelfsprekende woorden niet in de blik. Dat brengt ons voor de vraag: is er een
mogelijkheid van spreken waarin naar voren komt dat taal primair gegeven is – en geen
instrument? Als dit al kan, dan zal dat in ieder geval niet op een wetenschappelijke wijze
zijn. In het volgende hoofdstuk zullen we een voorstel doen voor een filosofische
methode die niet wetenschappelijk is.
36 Aristoteles DI 16b27. Vertaling overgenomen van Oudemans uit Wat is waar? p. 11
37 Aristoteles DI 16a26-30
38 Aristoteles DI 17a1-9
16