Parmenides binnen de linguistic turn - Filosofie.info

More documents

Recommendations

Info

Van de tekst van Parmenides zijn een aantal versregels bewaard gebleven (om precies te zijn: 150), die in fragmenten zijn onderverdeeld. Hier bespreken we met name het eerste gedeelte van het eerste fragment, de proloog. Parmenides vertelt in de proloog van een jonge man die in een wagen, voortgetrokken door paarden, op een weg is gezet die ‘ver verwijderd is van het pad der mensen’. 82 Langs deze weg, de hodos poluphêmos daimonos, die leidt door de poorten van Dag en Nacht, wordt hij naar de godin (thea) gebracht. Als hij bij de godin is aangekomen spreekt zij hem toe. De godin vertelt hem welke wegen van onderzoek (hodoi diksêsios) hij kan vernemen. Enerzijds kan hij de weg vernemen ‘dat is en het is niet zo dat niet is’. 83 Dit is de reis van overtuiging (peithous keleuthos). Anderzijds kan hij de weg vernemen ‘dat niet is en dat het noodzakelijk is dat niet is’. 84 De godin geeft aan dat er voor hem - om verschillende redenen - op deze tweede weg geen kennis mogelijk is. Zo zegt de godin onder andere dat hij niet kan weten wat niet is, en kan hij er niet over vertellen. In de filologie wordt wel gesproken over het ‘leerdicht van Parmenides’. Enerzijds gaat het om een gedicht. Anderzijds verkondigt de tekst een filosofische leer. 85 Dit laatste is voor Coxon de hoofdzaak. We zullen zien, dat hij in Parmenides het begin van de wetenschappelijke manier van denken herkent. Tegelijkertijd zitten er in Parmenides’ gedicht allerlei elementen die niet wetenschappelijk zijn. Coxon kan deze in zijn interpretatie opnemen door ze als mythische resten of dichterlijke opsmuk te begrijpen. Maar wat is de status van zo’n onderscheid? Deze vraag zullen we aan de hand van Coxon’s interpretatie van het gedicht bespreken. Daarbij moeten we in het achterhoofd houden dat het ons hierbij primair gaat om Coxon’s toegang tot Parmenides. Coxon vindt in Parmenides de voorloper van het huidige wetenschappelijke denken. 82 Parmenides fragment 1 regel 27 83 Parmenides fragment 3 regel 3 84 Parmenides fragment 3 regel 5 85 GA 54, p. 3: “Die Worte des Parmenides haben die sprachliche Gestalt von Versen und Versfolgen. Sie geben sich wie ein “Gedicht”. Da jedoch die Worte eine “philosophische Lehre” darstellen, spricht man vom “Lehrgedicht” des Parmenides.” 34
Het wetenschappelijke dat Coxon bij Parmenides vindt, is de formulering van de beginselen van contradictie en uitgesloten derde. 86 In Parmenides’ derde fragment lezen we dat er een weg is en dat die weg zodanig is dat er zoiets is als ‘is’ en dat er niet zoiets is als ‘niet-zijn’. 87 Hiermee spreekt Parmenides volgens Coxon als eerste de disjunctie uit tussen zijn en niet zijn. 88 Daarmee vond hij de wetenschappelijke methode uit: ‘P.’s idee van de filosoof die langs een voorgeschreven weg reist, overleeft in het idee van de filosofische en wetenschappelijke ‘methode’, die hij in feite creëerde.’ 89 Coxon ziet Parmenides daarmee als een subject dat zelf spreekt en uitspraken doet over de werkelijkheid. Deze gedachte wordt bevestigd in het volgende citaat: ‘…het is onwaarschijnlijk dat Parmenides zijn werk überhaupt in versvorm zou hebben gepubliceerd, als het niet het verslag van de persoonlijke ontmoeting met de hoogste intelligentie zou beschrijven in de zintuiglijke wereld.’ 90 Parmenides is een subject dat een persoonlijke ontmoeting heeft met de godin. De ontmoeting met de godin betreft geen wetenschappelijk punt, maar een subjectieve ervaring. Geen wonder dus, dat deze ontmoeting dichterlijk wordt beschreven. Maar wanneer Parmenides een wetenschappelijk onderwerp aansnijdt, gaat hij weer over op proza. 91 Parmenides spreekt dus, ondanks allerlei dichterlijke invloeden op zijn stijl, in wezen in proza. We doen hier een stap terug en vragen wat Coxon’s toegang is tot Parmenides. We zien dat Coxon denkt, dat Parmenides heen en weer gaat tussen een wetenschappelijk en (wat 86 Coxon, FP, p. 178: “[...] P. (Parmenides) adumbrates for the first time the axioms that the same subject cannot both be s and not be s and must either be s or not be s, i.e. the law of contradiction and the law of the excluded middle.” 87 Coxon, FP, p. 52: “Come now, I will tell you (...) about those ways of enquiry which are alone conceivable. The one, that a thing is, and that it is not for not being, (...); the other, that a thing is not and that it must need not be...” 88 In de filologie wordt verschillend gedacht waar Parmenides het beginsel van contradictie zegt. Zo beweert Stewart dat Parmenides als eerste het beginsel van contradictie wanneer hij verwijst naar diegenen voor wie ´is´ en ´niet-zijn’ als hetzelfde en niet hetzelfde beschouwen (fr. 5). 89 Coxon, FP, p. 173: “P.’s conception of the philosopher as travelling along a prescribed way survives in the notion of philosophical and scientific ‘method’, which he in effect created.” 90 Coxon, FP, p. 17: “...it is unlikely that Parmenides would have published his work in verse at all, if it were not the report of the personal encounter it describes with the supreme intelligence in the phenomenal world.” 91 Coxon, FP, p. 9: “Otherwise he departs from his Homeric and Hesiodic patterns only where his subject pushes him in the direction of a prose diction (...) or in order to make een scientific point.” 35
Page 1 and 2: Parmenides Een confrontatie tussen
Page 3 and 4: Inleiding Filosofie is in verlegenh
Page 5 and 6: esproken worden. Daarmee kan een fi
Page 7 and 8: Hoofdstuk 1 Samenvatting en vooruit
Page 9 and 10: Aan de vormgeving van de weefspoel
Page 11 and 12: wetenschap worden dergelijke begrip
Page 13 and 14: Wittgenstein zien, dat de pragmatis
Page 15 and 16: kleiner wordt. 31 Deze regelmaat is
Page 17 and 18: Hoofdstuk 2 Samenvatting en vooruit
Page 19 and 20: laffende hond tegenkomt, ben je ban
Page 21 and 22: Taal is onthullend. Dankzij het woo
Page 23 and 24: Voordat De Rijk ingaat op Aristotel
Page 25 and 26: Binnen de pragmatische reductie bes
Page 27 and 28: uiten de taal te verwijzen, maar ve
Page 29 and 30: dat Parmenides een andere ‘concep
Page 31 and 32: Parmenides iets anders dan wat wij
Page 33: ‘Vertalen wij het Griekse woord e
Page 37 and 38: de reis naar de godin voorbij is.
Page 39 and 40: De weg die Parmenides aflegt staat
Page 41 and 42: zin geëxpliciteerd wordt maar wel
Page 43 and 44: spreken zijn dat muthos is; de rest
Page 45 and 46: Voor haar interpretatie sluit Wilki
Page 47 and 48: Coxon vertaalt ho phôs als man, st
Page 49 and 50: getekend. Dit licht waarbinnen wij
Page 51 and 52: een ander tijdperk te hebben. Het i
Page 53 and 54: werkelijkheid, het is geen ding, ma
Page 55 and 56: alêtheia in de geschriften van de
Page 57 and 58: Zo voorgesteld, beschrijft deze pas
Page 59 and 60: Parmenides’ spreken is aangesprok
Page 61 and 62: laat juist datgene wat zich niet la
Page 63 and 64: Eerst zullen we nagaan hoe Coxon de
Page 65 and 66: als denken. 178 Volgens Coxon is di
Page 67 and 68: Heidegger over eon We hebben gezien
Page 69 and 70: Maar als het woord eon de naam is v
Page 71 and 72: Hoe vehouden eon en alêtheia zich
Page 73 and 74: Wij hebben er echter steeds op gewe
Page 75 and 76: spreken is tegen de ontoegankelijkh
Page 77: Martin Heidegger - Eugen Fink: Hera

Parmenides binnen de linguistic turn - Filosofie.info

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?