Parmenides binnen de linguistic turn - Filosofie.info

Hoofdstuk 3
Samenvatting en vooruitblik
Aan de hand van Carnap en Heidegger is in het eerste gedeelte het volgende besproken.
1. We zagen dat bij Carnap een reductie plaatsvindt van taal tot een instrument
waar de mens over kan beschikken. Tegelijkertijd zagen we dat Carnap niet alleen over
de reductie schrijft, maar dat zijn spreken doortrokken is van de reductie waar hij het over
heeft.
2. Ten aanzien van de gedachte dat taal een instrument is, hebben we meteen
gezegd dat taal nooit tot een instrument in mensenhanden kan worden gereduceerd,
omdat taal groter is dan door ons kan worden overzien. We hebben in dit verband de
uitdrukking van Heidegger besproken: die Sprache spricht. Daarmee wordt aangegeven
dat ieder taalgebruik al is aangesproken door taal – zonder dat iemand dat hoeft te weten.
Bij Carnap zagen we dat hij weliswaar denkt dat hij woorden gebruikt, maar dat dit niet
het geval is: hij is achter z’n rug om al aangesproken door woorden die de zijne niet zijn.
De tekst van Carnap is niet willekeurig gekozen. Carnap is bepalend voor het
methodische probleem dat filosofen niet weten hoe zij vandaag de dag moeten spreken.
Dit probleem hangt samen met de loskoppeling van waarheid en betekenis. Sinds Carnap
is waarheid louter voorbehouden aan uitspraken: alleen uitspraken kunnen waar of
onwaar zijn. Het is evenwel de vraag of de door Carnap bevestigde band tussen waarheid
en uitspraken altijd opgeld heeft gedaan. Als woorden niet onze gebruiksinstrumenten
zijn, maar ons gebruik van woorden slechts het topje van de ijsberg is, dan is het mogelijk
dat in woorden een “verborgen” betekenis ligt besloten, dat wil zeggen dat in woorden
een niet-actuele betekenis behouden is. Dit zou wel eens het geval kunnen zijn met het
woord waarheid.
Aan de hand van Parmenides zullen we hier langer bij deze vraag stilstaan. Ook
Parmenides is niet willekeurig gekozen. Het Griekse woord voor waarheid is alêtheia. Dit
woord komt een aantal keer voor in de tekst van Parmenides. Toch betekent dit woord bij
30