NTOG%202016-4_web

16/04
editorial
Dokters in nood
dr. Velja Mijatovic hoofdredacteur
160
We kennen allemaal die drukke perioden op het werk
met veel stress waarbij vermoeidheid zich opstapelt.
Je probeert alle ballen tegelijk in de lucht te houden,
overal op te reageren, alles te doen, maar het gevoel
overspoelt je dat je tekort schiet. Je slaapt matig en je
piekert. In deze negatieve spiraal brokkelt je relativeringsvermogen
geleidelijk af. Cynisme komt ervoor in
de plaats. Gaandeweg ontwikkel je de overtuiging dat
je minder bekwaam bent in je werk. Je voelt je leeg,
kwetsbaar en hulpeloos. Dan bereik je het punt
waarop je mag spreken van een (dreigende) burn-out.
Een burn-out is altijd werk gerelateerd en komt vaak
voort uit een periode van extreme werkdruk of stress
binnen de werkomgeving. De term burn-out is voor
het eerst gebruikt in het begin van de jaren zeventig
van de vorige eeuw door Freudenberger en Maslach,
twee Amerikaanse psychotherapeuten die patiënten
over de vloer kregen met gelijkaardige klachten. Volgens
cijfers van TNO-CBS (peiling 2014) hebben een
miljoen Nederlanders burn-outklachten. In de zorg
treft het één op de zeven werknemers, en dat komt
overeen met het landelijk gemiddelde. Mensen met
een burn-out hebben veel klachten die ook voorkomen
bij een depressie: somber en lusteloosheid. Het
verschil is dat een burn-out het gevolg is van langdurige
overbelasting, terwijl een depressie ook kan ontstaan
zonder dat er sprake is van overbelasting.
Recent werd het voorkomen van burn-out onderzocht
in twee surveys onder Amerikaanse artsen. De
eerste vergeleek een peiling in 2011 met een in 2014
(N=6880).1 Een significante stijging van burn-out
werd waargenomen (54,4% versus 45,5%; P< 0,001).
Vergelijkbare resultaten werden ook verkregen in het
2016 Physician Lifestyle Report (medscape.com). In
deze enquête werd burn-out in 40% tot 55% van de
bevraagde medisch specialisten (N=16.000) ervaren.
Onder Amerikaanse gynaecologen i.o. is de situatie
nog schrikbarender met stijgende burn-outprevalenties
van 50% naar 89%2,3. In Europa worden vergelijkbare
prevalenties gevonden onder jonge oncologen
(esmo.org). De prevalenties waren het hoogst in
Centraal-Europa en Zuidoost-Europa (82% respectievelijk
83%) en het laagst in Noord-Europa (52%).
In Nederland werden de eerste studies naar burn-out
verricht door Jelle Prins die twee cross-sectionele
studies uitzette onder AIOS.4 Binnen het UMCG
toonde hij aan dat 13% van de AIOS burn-out ervaren.
Later publiceerde hij dat dat percentage landelijk
hoger lag en dat 21,6% van alle bevraagde AIOS
burn-out ervaren. Recent toonde Medisch Contact de
resultaten van een onderzoek naar burn-out gerelateerde
klachten onder 2817 geneeskundestudenten.5
Het risico steeg significant naarmate studenten verder
gevorderd waren in de bachelor. Bij de studenten
die wel coschappen liepen, was de burn-out prevalentie
17,8% waarbij geen verschil gevonden werd
tussen de acht faculteiten. Ten aanzien van het voorkomen
van burn-out bij huisartsen en medisch specialisten
in Nederland is relatief weinig bekend. Een
screening van de LAD spreekt van een prevalentie in
beide groepen van ruim 10% (LAD feitenkaart artsen
2012). Dat lijkt in perspectief van recente internationale
cijfers een forse onderschatting of in Nederland
spelen bepaalde beschermende factoren die een
lagere prevalentie van burn-out kunnen verklaren.
Waarom zouden we meer oog moeten hebben voor
burn-out onder artsen? Enerzijds omdat burn-out bij
artsen gepaard lijkt te gaan met verminderde kwaliteit
van zorg en anderzijds omdat artsen met burnout
een hogere kans hebben op verslaving en zelfmoord.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat
burn-out onder artsen steeds meer aandacht krijgt.
Deze maand zal de American College of Obstetricians
& Gynecologists op zijn jaarlijkse congres aandacht
besteden aan burn-out en hoe de awareness hiervoor
te vergroten. Behalve herkennen van het klinisch
beeld is het van belang om oog te hebben voor
de volgende risicofactoren: een slechte balans werkprivé,
single zijn, onderbezetting en weinig ondersteuning
in het ziekenhuis. Verandering in deze factoren
zou burn-out kunnen terugdringen. Te denken
valt aan belangstelling ontwikkelen buiten het klinisch
werk om zoals het verrichten van wetenschappelijk
onderzoek en/of lesgeven. Maar ook in het
privé domein lijkt ontwikkeling middels hobby’s,
sporten en sociale contacten van belang te zijn. Echter,
veel is nog onzeker en onbekend. Daarom is
meer onderzoek nodig naar zowel curatieve als preventieve
maatregelen om burn-out te bestrijden.
Laten we onszelf niet verliezen in het werk maar er
werk van maken om burn-out minder prevalent te
laten zijn. Dat is in het belang van ons en van onze
patiënten.
Voor referenties zie p. 161