NTOG%202016-4_web

c o l u m n
Nederlands Tijdschrift voor Obstetrie & Gynaecologie vol. 129, mei 2016 www.ntog.nl
Een schoon gelaat is een
stilzwijgende aanbeveling
Mieke Kerkhof
Via www.boekwinkeltjes.nl heb ik een boek besteld. De titel, ‘De Wellevendheid’, prikkelde mijn nieuwsgierigheid
zodanig dat ik spoedig tot aanschaf overging. Het is in 1918 geschreven door Monseigneur A.F. Diepen,
ooit bisschop in ‘s-Hertogenbosch. Het is een handboek ‘ten gebruike van R.K. Seminariën, Colleges, Kweekscholen
en Pensionaten, van Ouders en Opvoeders’. Een merkwaardig zooitje bij elkaar, vind ik.
In het eerste hoofdstuk, over ‘De Zindelijkheid’, wordt het verzorgen van ons lichaam, de woning van onze
onsterfelijke ziel, als de noodzakelijkste plicht gezien. ‘De reinheid wordt door de geneesheeren aanbevolen’.
Het wordt aangeraden om ‘iederen dag behoorlijk, aangezicht, hals, ooren en handen te wasschen met frisch
water en zeep. Strijken of woelen in het haar, om zich een air van gewicht te geven, wordt dringend afgeraden,
alsmede het gebruik van parfumerieën, die den man onwaardig zijn. De voeten wassche men ook van tijd tot
tijd: ’s winters elke veertien dagen, ‘s zomers elke week.’ Het voor de katholieken zo belangrijke kruis wordt in
het geheel niet genoemd, valt mij op. Laat staan de verschoning ervan.
Onlangs bezocht ik Antwerpen en heb ik rondgestruind in het
museum van de Red Star Line, het landverhuizers museum van
België. De Red Star Line, laten we zeggen het zuidelijke zusje van
de Holland Amerika Lijn, heeft in de jaren 1873-1935 twee miljoen
mensen in stoomschepen overgezet naar Amerika en Canada.
Iedere passagier moest eerst onder de douche en werd daarna
aan een medische inspectie onderworpen. Alle bagage ging in
ketels met een enorme omvang. ‘Cleaned and Disinfected’ zijnde,
was het toegestaan aan boord te gaan. Achter de horizon lag de
onzekere toekomst. In de nieuwe wereld, Ellis Island, in New
York, kreeg men opnieuw een dokterskeuring. Mensen met een
ziekte werden inea recta teruggestuurd naar Antwerpen, op kosten
van de rederij. Gevallen van hoofdluis incluis.
196
Mijn gedachten dwalen af naar mijn jeugd. Als kind ben ik, bij mijn inpandige grootouders, in de fornuispot
gereinigd. Een soort jacuzzi avant la lettre. Ieder kind dat zich binnen een straal van tien meter bevond, werd
erin gezet. Het water was lekker warm en ging urenlang mee, want telkens werd er een nieuw blokje hout in
het vuurtje onder de kuip gegooid. Jaren later kwam ik in een echt bad terecht. En in dat bad gingen eerst mijn
twee oudste broers, dan ik, tegelijk met mijn drie zusjes en dan de vuile was. Allemaal in het zelfde water.
Mijn ouders waren erg begaan met onze gezondheid. Vanuit het warme bad werden we met onze ruggetjes
tegen ijskoude badkamertegels gedrukt en afgedroogd met een ruwe handdoek. ‘Dat is heel goed voor je
bloedvaten’, beweerde mijn moeder zaliger, die ons na het bad in bloesjes met onberispelijk witte kraagjes
kleedde. Zij leerde mij – toen al – dat sieraden een vergaarbak van bacteriën zijn.
Toch handig, deze kennis vanuit mijn jonge jaren. Tegenwoordig lopen er inspecteurs van de JCI* rond in het
ziekenhuis. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis hoopt in 2016 dit felbegeerde keurmerk binnen te hengelen. Overal
hangen alcoholdispensers. Iedere dag steek ik mij in een nieuwe witte jas en laat ik deze vooral niet slingeren.
Blote armen, zonder een randje kleding, onder de halve mouw is een must. (Intussen vraag ik me wel eens af
of de handsfree telefoontjes, die we zelfs meenemen naar het toilet, voldoende JCI-proof zijn).
Sieraden gaan af. Niet mooier, maar wel beter.
Met het door mijn moeder aanbevolen kraagje en met mijn immer glimmende wangen probeer ik nu het verschil
te maken. Want zei Publilius al niet: ‘Een schoon gelaat is een stilzwijgende aanbeveling’…**
*) JCI Joint Commission International accrediteert het integrale kwaliteitssysteem.
**) Publilius Syrus, Romeins dichter afkomstig uit Syria, eerste eeuw voor Christus.