Netherlands Yearbook - 1860_ocr

Il
138 -
- 139 -
lt
li:
,,
I!
11
I•
toekomstiü"e handwerkslieden van '13 tot 20 jaren. Zij hebben, behalve 1 leerling die op den volgenden cursus
niet verd~r zal worden toegelaten , met den meesten ijver en vrucht de lessen bijgewoond. De lessen in de·
toegepaste meet-, reken- en stelkunde worden elke week ééns, die in het hand- en bouwkundig teekenen
twee malen , telkens gedurende twee uren, geg·even. In de eerste afdeeling zijn één, in de tweede, in tw~eën
verdeeld, 2 onderwijzers werkzaam. De gemeentekas geeft eene toelage van j 90. Behalve de gewone medailles
van regeringswege werden, bij gelegenheid der prijsverdeeling , twee zil:eren zakuurwerken door een der leden
van ·het departement aan het bestuur ter hand gesteld. Op de bouwkundige ~eeken- ~~ rek~nschool te Meppel,
van het departement der maatschappij tot Nut van ' t Algemeen, waren 70 leerlmgen. Z1J ?'emet van de gemeente
eene subsidie van j '150 en de huur van het schoollokaal. - De teekenschool te Maastricht z~g het ge~al ~arer
leerlingen toenemen; het bedroeg op 31 December 1858 120, 60 in elke afdeeling, teg~n 109 m het.:ongeJaar.
Hiervan waren 67 kosteloos, terwijl 53 het schoolgeld betaalden. Van het voorbereidend onderWlJS maakten
1 5
leerlingen gebruik, terwijl 4 in het teekenen van het menschenbeeld naar pleister, 23 naar platen, 33 ~n
het teekenen van loofwerk en sieraden naar platen, 21 in het bouwkundig teekenen naar voorbeelden, 10 m
het lijnteekenen naar platen, vooral van meubelen en voorwerpen va~. gewo~~ ?ebru.ik, .onder:".ijs ~ntvin~en.
De school wordt door het gemeentebestuur bekostigd en beheerd. BiJ de prlJSmtdeelmg m JuhJ '18;)8 ';e1den
twee zilveren medailles aan de meest gevorderde leerlingen uitgereikt. De boetseerschool telde 20 leerh~gen,
allen kosteloos. Op de kostelooze zondagteekenschool voor jonge ambachtslieden te Venlo werden 51 leerhng~n
kosteloos onderwezen. Daarenboven bestaat nog in die gemeente in de overige dagen der week ?elegenhe·1·d
voor de leerlingen van de gemeentescholen om zich in de teeken- en bouwkunde te oefenen . .Aan dit onderwijs
namen deel 25 tot 30 leerlingen.
Mu:r.ijk· en zangscholen en n1•eenigi11ge11. ---; Van de 5 zangscholen in Noordbrabant telde die te ~reda?. onder
toezigt der maatschappij tot Nut van 't .Algemeen, nagenoeg '100 kinderen; in d~e gemeent~ werd m ~UhJ 1858 ,
door de muzijkvereenig·ing Vlijt en Volharding , eene twe~de zangsc~ool opger1gt met ru~m 60 leerlmge1~ .. De
muzijk- en zangschool te Boxmeer telde gemiddeld 18 leerlmgen. D.e m 1857 aldaar opgengte zangvereemgmg
bestaat uit 18 leden. Het harmoniegezelschap te Grave bestond mt 25 werkende lede~. ~et behulp .van het
gemeentesubsidie van f 50 wordt 8teeds aan jonge lieden van ~anleg kosteloos onderw~JS m de toonkunst ~egeven.
_ Van de zangvereenigingen te .Arnhem telde E1tplwma 58 werkende , 32 bmtengew?ne en 7 ee1e-,
Harmonia 24 leden, St. Ccecilt'a 123 gewone, 20 buitengewone, 16 militaire leden en 3. donatrices. Het orkest
van deze laatste bestond uit 40 werkende personen. De muzijksociteit Crescendo heeft opgehouden te bestaan.
De afcleeling der maatschappij tot bevordering der toonkunst zag het getal van hare leden toenemen; het
bedroeg in het begin van 1858 120, waaronder 3 b\jdr~?~nde toonkunstenaa~s. In de maa:1d Augus.tus 1858
werd het zevende algemeene muzijkfeest der maatschapplJ m het gebouw 11:i.1tsis Sacrwm gevierd. De hede~tafel
E 1
tterpe bleef hare werkzaamheden met onafgebroken ijver voortzetten. In den. zomer van 1858 .had op meuw
eene vereeniging plaats van verscheidene liedertafels. Te Wageningen bestond de hedertafel EMto mt 20 ';erkende
en eere-, de muzijkvereeniging uit 32 , de Harmonio uit 2() leden , welke laat~ten allen blaaswerktmg~n bespelen.
_ Op de Koninklijke muzijkschool te 's ~-ravenhage .. b'.3gon het schoolJaar 18 5 H/59 m~t 158 leerlmgen,
of 18 meer dan in het vorige jaar. Naar het onderWIJS waren ZlJ mgedeelcl: voor koorg·e.zang 110 , sologezang 5,
theorie 14 , orgel 7, piano 38, viool 30, violoncel 11, contrabas 2, fluit 3, .ob?ë 2, clarmet 4, fag?~ 2, hoorn 4,
t. et 4 bazuin 3 pauken 2. In het onderwijzend personeel kwam dit Jaar door het overhJden van den
1
onderwijzer
omp '
op de trompet
'
, bazuin, contrabas en pauken eemge
·
veran
d
ermg.
· D
. e. se
h
oo
l
geme
· t
,
b
e
h
ave
l h
e
t
" brui'k der lokalen in de teeken- en muziJ'kakademie, eene gemeentesubsidie van f 1.200. Daarenboven
vr1Je ge D · ·
bestaan in deze gemeente eene typog·raphische zangschool en eene nationale volkszangscho?l. e zangveree~igmg
der maatschappij tot bevordering der toonkunst heeft hare oefeningen hervat en op met~:" open bare mtvoe-:
· O'egeven Het concert Dilir;entia verkeert in bloeijenden toestand. De maatschappiJ de .Toekomst. geeft
rmgen 0 • · o • l l l "k
muzikale uitvoeringen met een weldadig· doel. Het fonds der stichting is tot f '15,000 2 1 /2 / 0 ~at10na e wen? IJ e
schuld geklommen. De maatschappij besto~d. in 1858 uit 4 eere.-, 60 werl~ende en 1 met w~rken~ . hd en
H8 donateurs. Van de overige zangvereemgmgen gaat Con Animo achtermt ~n doet ~arrnonia we~~1g van
zich hooren. De liedertafel Ct2cilia heeft zich met het muzijkgezelschap Polyh.ymnut vereemgd. ~e muziJkschool
van de rotterdamsche afdeeling der maatschappij tot bevordering der toonkunst telde. 272 leerlmgen , :'aarvan
118 voor den zang, wekelijks gedurende 18, 147 voor de forte-piano, 6 voor de v10ol, 1 ~?or de v10loncel,
wekelijks gedurende 42 uren. Het jaarlijksch examen en de prijsuitde?:ing werd op 27 FebruarlJ '1858 gehoude~.
De afdeeling bestond dit jaar uit 234 gewone, 14 eereleden en 14 b1Jdrage~de kunstenaars. Hare z~ngvereem-
. t lde 151 leden waarvan 24 eereleden. Van de liedertafels telde Amph.ion 36 werkende, 49 bmtengewone,
g111g e ' . . tl 14
Rotte's mannenkoo 1
• 30 werkende en 110 buitengewone, I1a1pe Davids 35 werkende, 27 rusten .e .en eer~leden
en de zangvereeniging .~Melodie 36 werkende en 3 eereleden. Op de zangscho~l te Delft , ve~~eeld m
klassen, waarvan elke twee malen in de week onderwijs ontvangt, waren 46 leerlingen. De muz1Jk:>c~ool
3
voor zang en instrumentaal onderwijs te Dordrecht telde ongeveer 100 leden. Het dordrechtsche concert , .wiens
l"ken toestand zeer ongunstiO' is bestond uit 150 gewone en 40 werkende leden. De dordrechtsche hederge
ld e 1 0
J '
tafel uit = · · ld l · ld 1 1"1 h e
24 gewone, 31 buitengewone en 15 eereleden. De societeit ..u.e1·eenigin,r; a aar ne we rn IJ rn ar
zomerconcerten, die goed bezocht werden. De leydsche maatschappij voor toonkunst telde 116 leden, waaronder
één donateur; hare zangvereeniging bestond uit 56 leden, terwijl de muzijkschool bezocht we~~l door 1.07 tot
. het normaal onderwi1's in de beide klassen werd bijO'ewoond
0
door 24 mannelqke leerhngen,
116 l eer 1 mgen en . . . . • 1 b ·h
· d hoog·er·e 16 in de lagere klasse Van de 112 leerlmgen, die gemiddeld de schoo ezoc ten,
waarvan 8 m e ' · . · 1 d
waren 30 jongens , 82 meisjes en ontving·en 2 onderwijs in de theorie. 66 op het piano , 9 op de v100 , 2 op e
I~
1,
violoncel, 4 in den solo-, 29 in den koorzang. Van deze leerlingen beoefenden 25 den zang· gelijktijdig met één
of meer muzijkinstrumenten. De vereenigingen tot oefening in de zang- en toonkunst te Leyden telden 455 leden,
waaronder 22 eere- , 148 gewone en 85 werkende leden. Hiervan behoorden tot Ve1·maak door Toonkunst 52,
de liedertafels Eutetpe 23, de Avondster 149, de onderwijzers-zangvereeniging 31 en Semp1·e C1·escendo 200.
Het muzijkgezelschap Mitsis Sacrwm is in den loop van 1858 opgeheven. Op de openbare muzijkschool te
Gouda waren 14 leerlingen, waarvan 4 kosteloos. Elke klasse geniet twee malen onderwijs in de week. Daarenboven
bestaat in die gemeente eene volkszangschool van het departement der maatschappij tot Nut van 't
.Algemeen, met 60 leerlingen. De groote vermindering in dit getal wordt toegeschreven aan verwaarloozing
door den eersten onderwijzer, wien men verpligt was z\jn ontslag te geven. Te Gorinchem werd de zangschool
bezocht door 26, de muzijkschool door 6 leerlingen. De zangschool te Schiedam werd bezocht door 72 leerlingen.
In die gemeente bestaan de vereenig·ing Mnsis Sticritm, in de groote zaal van wier gebouw openbare
concerten en tooneelvoorstellingen worden g·egeven, de muzijkgezelschappen Overeensteniming en Kunstgevoel en
Apollo, waar in den winter eenige uitvoeringen voor de gezamenlijke leden en hunne echtgenooten worden
gegeven, terwijl bij het eerste een gedeelte der bijdragen besteed wordt tot het geven van tooneelvoorstellingen
en andere vermakelijkheden voor de leden; voorts de zangvereenigingen E~derpe en Godsdienstzin en K1mstgevoel,
wier leden wekelijks ter beoefening van de zangkunst zamenkomen en van tijd tot tijd openlijke uitvoeringen
en zangstukken g·even. - Van de zangscholen in N oordholland , opg·erigt door de departementen der
maatschappij tot Nut van 't .Algemeen, worden slechts de volgende vermeld: Crommenie met 32, Enkhuizen met
1.07, 51 jongens en 56 meisjes, Medemblik met 55, Zaandam met 180 en Haarlem met 331 leerling·en. Voor
de laatste heeft het departement opgehouden de gewone bijdrage te verstrekken. Behalve eene volkszangschool ,
waar aan jonge handwerkslieden de gelegenheid wordt verschaft zich in de zangkunst te oefenen, bestaat nog
te .Amsterdam eene zoogenaamde burgerzang·school, eveneens door de maatschappij tot Nut van 't .Algemeen
opgerigt, met 127 leerlingen, 55 jongens en 72 meisjes. Van de 2 zangscholen, opgerigt door de maatschappij
ter bevordering van toonkunst, had die te Haarlem 62 leerlingen, 22 jongens en 40 meisjes, te Enkhuizen 29,
1.4 jongens en 15 meisjes. Gemeentezangscholen worden gevonden te Hoorn en Purmerend. De eerste uitsluitend
voor mingegoeden met 30 leerlingen, de laatste met 44, waarvan 18 kosteloos. Daarenboven bestaan
nog te Hoorn eene zangschool voor meergegoeden met 4(3 en de in 1856 opgerigte muzijkschool met !_3 leerlingen,
of 7 meer dan in het vorige jaar. Te Alkmaar werd in 1858 eene muzijk- en zangschool opg·erigt ,
onder toezigt van het gemeentebestuur, hetwelk een lokaal heeft afgestaan; zij telt 28 leerlingen. Voorts bestaan
nog ééne zangschool te Beemster met 70, ééne te Oosterblokker, twee te Graft, te zamen met 64, ééne te
Schagen met 40, ééne te Westzaan met 50 ieerlingen; terwijl te Monnickendam in 1858 ééne werd opgerigt,
waar 12 jongens en 8 meisjes onderrigt ontvingen. De zangschool te Wervershoof is thans met de opelibare
school vereenigd. De afdeeling· Haarlem der maatschappij ter bevordering van toonkunst telde f 15, de Jiedertafel
Zm~r; en Vi·iendsch.ap aldaar 26, het muzijkgezelschap Per A speM ad Ast1·a 26 werkende, 2 buitengewone ,
27 eereleden en 5 donateurs en AuroM 13 werkende en 2 eereleden. De liedertafel C1·escendo te Enkhuizen
zette hare oefeningen voort met 20 leden. Te Hoorn bestond de liedertafel Sapph.o uit 24, de zangvereeniging
Symph.onia uit. 31 , 8 mannen en 23 vro~:wen, h~t .muzijkgezelschap de Har~iom:e uit 17 en de v~~eniging· tot
het concert mt 18 leden. Van de muz1Jkvereemg·mgen te Helder had de hedertafel Arti et Amicitice 18 de
zangvereeniging Nut en Genoegen 62 , het muzijkgezelschap Vi·iendsrh.ap en Toonkitnst 140 , het concertgezels~hap
Apollo 140 leden. Het muzijkgezelschap Vereen~r; i1~r; te Purmerend bestond uit 26 werkende en 46 bijdragende
leden. - Van de twee zangscholen te Middelburg telde die van het departement der maatschappij tot Nut
van 't .A.lgemeen, 95 jongens en 68 meisjes, welken op 10 na allen kosteloos onderwijs genoten, die van de
vereemgmg tot bev?r~ering der toonkuns~, tevens muz~jkschool , 31 leerlingen. De afdeeling der maatschappij
van toonkunst te Zierikzee telde een dertigtal leden en hield in 1858 in het gebouw der nieuwe kerk eene
uitvoering op groote schaal. .Aan de afdeeling der maatschappij van toonkunst te Goes is eene zangschool met
47 leerlingen verbonden. De zangvereeniging, als zelfr;tandig ligchaam werkzaam, telde 68 werkende en 32
eereleden. De muzijk- en volkszangschool te Vlissingen van de maatschappij tot Nut van 't .Alg·emeen had een
tachtigtal leerlinge~ . van beide kunnen. De muzijkvereenig'Ïng Harmonie te Hulst bestond uit 30 leden; zij
ontvangt eene subs1d1è va~/ 30 van de gemeente ter te gemoetkoming in de bezoldiging van eenen onderwijzer.
Te Neuzen werd een muziJkgezelschap onder den naam van Apollo opgerigt. De volkszangschool te Tholen
werd bezocht door 19 jongens en 25 meisjes. De kosten worden gevonden uit vrijwillige bijdragen, uit eene
tijdelijke toelage der maatschappij tot Nut van 't Algemeen en uit een gering schoolgeld door de niet onvermogende
ouders betaald. - De gemeentezangschool te Utrecht telde 65 leerlingen, in twee klassen verdeeld
waarvan elke twee uren in de week onderwijs ontvangt. Het Collegii~m Mitsicnm Tra.Jectinum gaf, behalve d~
heerenconcerten, vijf concerten , die door de meest uitstekende binnen- en buitenlandsche talenten werden
opgeluisterd; het telde" ongeveer 90 leden. - In Friesland werd van het onderwijs in den zang, dat op vele
dorpen ~oor de onderWlJzers wordt gegeven, wederom behoorlijk gebruik gemaakt. Op verscheidene plaatsen
werden m 1858 gezelschappen opgerigt tot beoefening der toonkunst. Zij bestaan thans te Bolsward Dokkum
Hallum, Ferwe~.d, Franeker, Harling~n, !1emmer, Leeuwarden, 1\fenaldum, Dronrijp, Berlikum,' Engelum:
Marssum, de v1Jf laatste dorpen als afdeelmgen van het in de gemeente Menaldumadeel opgerigte mannenkoor,
Heerenveen, Dragten , Holwerd , Ternaard en Makkum. De muzijkschool te Sneek telde 59 die te Bolsward
8 leerlingen. De volkszangschool. te Leeuwarden, in het begin van 1857 door het departement der maatschappij
tot Nut. van 't Algemeen opger1gt, beantwoordt geheel aan de verwachting·. Het zanggezelschap Ha1·monie
aldaar, m October 1857 met nagenoeg 100 leden opgerigt, telde op hetzelfde t~jdstip in 1858 118 leden ,
46 heeren , 64- dames en 8 jongelieden als alt-zangers. De zangoefeningen : die , zonder begeleiding van muzijk-
1
1:
11