Museum Praet maart 2005

,ffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiW
Archeologische vondsten bewijzen:
4000 jaar \ryonen in
Prin ce nh a ge/Pri ns enb e ek
. ,,' , ;'..:,, l,
*Ëd
t-'-,
ffi ilt:,,,", ,*i-tl;
'W
!§r-:l
l#
,.ffi*,-1i:
ëËE:.r;E
#1Ë=-
' "''-1
i;:;)i
h o tt tl t.u rt d irer. t 1t
rt h I it'rit i c.t.
Lange tijd is gedacht dat archeologisch
onderzoek in West-Brabant weinig zinvol
was.
Princenhageuaar Frans Brekelmans publiceefi
in 1936 een artikel waatin irii op
grond van vermeldingen in het dorpsarchief
waar gesproken woÍdt over een oud
kerkhof op Steenakker de mogelijkheid
uitspreekt dat het "Immers heei goed mogelijk
kan zijn dat rJit kerkhof een overbliifsel
is uit den tijd dat deze streken nog
niet gekerstend waten."
In 1949 schrijft IvIr. H. Hardenberg een artikel
over de oorspronkelijke naam van
Princenhage. Hij maakt melding van archeologisch
onderzoek in 1947 op de plek
die eerder door F. Btekelmans werd aangeduid.
Er werd niels gevonden en men
blijfr zich vragen stellen over de vondst
yan een stenen zerk in 1659. Hardenberg
houdt er erop dat dit een zwerÍkei geweest
moet zijn.
Bij zandafgavingen op een perceel ten
westen van Steenakker trof archeoloog L.
Moelands in 1958 verspt'eide urnenscherïen
aan, een fraai halsfragment en een ooï
van een anrfora.
De voorwerpen werden gedateerd uit de
tweede eeuw. Ook werdel er spiikers, basaitiava
en dakpanfragrnenter gevondeu
die volgens Moelands waalschijnlijk aÍ'-
komstig zijn van een primitieve woning
uit het begin van onze jaartelling
VERRAS§ENDE
ONTDEKKTNGEN
Onderzoekingen gedurende de iaatste tien
.iaren van de aÍdeiing archeologie van de gemeente
Breda op het grondgebied van de
voormalige gemeente kincenhage/Prinsenbeek
werpen een nieuw licht op de bewoningsgeschiedenis
in deze streek. Een
breed scala aan vondsten en bewoningssporen
daterend vanaf het Nieuwe
Steentijd (ca. 4500-2000 v. Chr.) tot heden
is daar aan het licht gekomen.
De opgravingen concentleerden zich op
gebieden Emer, Huif- en Steenakker,
Kesteren, Moskes en Adliaan KlaassenstmaÍ.
Op de plaats rvaal het NAC-stadion
staat werden in 1995 de eerste opgravingsvlakken
opengetrrikken met het doel
het verkrijgen van inzicht in de bewoningsgeschiedenis
in relatie tol de ontwikkeling
van het (cultuur)landschap.
Daartoe werd een zo groot mogelijk deel
van de dekzandnrggen vlakdekkend opgegraven:
dat wil zeggen een aaneengesloten
areaal, waarbij ook aandacht werd geschonken
aan de ia-eere delen van het
landsclrap.
in totaal is ongeveer vijliig hectare, een
oppervlak van ongeveer honderd voetbal'
velden, archeolo-eisch onderzocht.

Toen cle stad Breda in rvestelijke lichtinu
ging groeien rnoclten de archeologcn
on

Arrngezien het overgrole deel varl de kuil
opi allend leeg u as, is het mogelijk dat we
hier te maken hebben met een inhumatiedat
u'il zeggen een gewone lijkbegral'ing.
Dat er niets van heÍ lichaam 1e zierr
-sraf,
lr. lelir ueen lijkrilh,rtlet. i\ Illel \cl-\\ondeltijk.
omdat onverbrand bot in de zr-rre
zandgrondcn sncl vergaat. De aardeu'erkpotten
kunnen voecisel en drank hehben
bevat, meegegeven aan cle olerledene.
N{isschien heeft el in de kuil nooit een lichaanr
geleuen en gaat het om een '1eeg'
sral ook wel cenotazrf getioemci.
Een ileel van het grafveld is u'aarschijnliik
al in cle prehistorie hergebruikt als akker-
1and. Een duideliike aanwijzing daarvoor
zijn dc her en dcr verspreid gelcgen waterkuilen
dichtbij of zelís over de grafstructtrren
heen.
R O N,IE I NS E N !]DE R ZF,'T'TIN G F]N'
In de Romeinse ti-id z-ien lle in heI onderzocirte
gebiecl een terschuiving irt het nederzettingsbee
1d.
Waar we tn de voorgaande perioden een
zwcrvend ervetls)'steem denken te zien.
verandert clit in een toenemetlcie plaats-
\,astheid. Op drie van de vier onclerzochte
rlekzandrug.gen uelJcn be\\ (rninq\'pol'cn
uit deze perrode aangetroi'Èn. Het gevonden
tweeschepige huistype me1 zu;are
niidclenstaanders is kenmerkend root clc
Romeinse bewoning op de Brabantse
zantlgrondcn. In beide gevallcn dateren cle
nederzettingen tussen het eitld r an de eet'-
sLe en het cind van de rlcrtle eeu!v l1A
Christus.
Opr allend is het verschil tussen de beide
nederzetlingen. zowel in de ruimteliike
spreiding van de gebouwen als in het
r.r;ndstenspectrurn. In de oosteliike nederzctting
(Huilakker) is waarschijnli.ik splake
van rri,ee gelijktijdig in gcbmik zijncle
uoonrtalhLtizert. clk rnet ziin ctuett natcrput
nabi.j het huis. Twee vln dc in totaal
negen huizen hadclen een vcrdiept stal-
,:leel. Na enkele decennia gebruik nerden
de boerdcriien verplaatst en 'r.r'ónclelden'
zo langzaam steeds verder naar het noorclen.
Greppels met lengtes van c-nke1e hotlderdcr'l
metcrs geven een inilruk van de
onr\,ang lan hct bij de nederzettin-s behorende
terein. De westelijkr' nederzetting
tSteenakkeri had een rechtltoekige vorrn
en een nog plaatsvaster karaktet' dan
lluilakter.
I)È waterplltten lageu in de nederzetting
en in de depressie ten zuiden en'an.
Aangezien de nederzetting zell op het
hoogste deel van de dekzanr.hug lag. trtoet
het aanleggen viln een waterpltt een arheidsrnÍensieve
aangelegenheid ziin ge-
\\eeit.
F,en van de hnizcn be
VaIIe een itnposant
r;ondstenspectt ut.n bestaande
uit ondel andere
piil-. speer- en
lanspunten. paardentuig.
kistbeslag. grute
vishaken en fibulac
(sierspelden). Tevens
werd hamerslag rangetroffen,
eell rcstproduct
dat ontstaxt brj iizerbe"verking.
Dit
metaalcomplex en het
vele gedratricle aatdeu,erk
dat werd aangetroïfen,
roepen vl'agen
(lp oYer de conlacten
die de bervortels onclelhielden
en statLlsverschiller-r bestonclen
binnen dt-: neclct'zetting. De concentratie
van dergelijke londsten op éérr
plaats in de nedelzetting lijkt cr op tc
cluiden dat niet iedere Per'§oon tle rricldelen
had om zici-t dezc prodnctetl tc vetoorlttven.
Verdiepte staldelert in Rotlteiuse hrrizclt,
ook ra,ei zonken getroenrd. zijn in Noold-
Brabant vaker iiangetrtrtten. Er i: Ieecls.ialenlang
een disctrssie gaiinde tr1' het rliar'-
bij orn de oierblijlselen \an p(rl:lallen
gaat. Als rve gemakshal\.e e\ en rxnncrllcn
ciat de lerdiepte gr'deelten \ art cle
Romeinse huizen potsrallen zijn. zest dat
het nodige over de aglarische becirillsr ticring
in de Rrxreinse ti1d. De aanwezigherd
val een potstai betekent dat de bocrcnfarnilie
dic cr woondc ecn gemengtl bedrijt'
htrd. waalbij de reeteelt in dre nst van de
akkerboun, stond. Het vee u'erd dan een
deel r,an het jaar op stal gehouclen otr cle
nrest tc retzarlelen.

In totaal /-iin negen plattegr()nden \an
boerderijen en biigebouri'erl gerondcu'
Het gaat hict tlm ecn- en tlveescheprige ge:-
bourven die geen of nauu elijks dateerbxsr
inateriaal be','atten. De \\'aterputtett in de
buurt r,irn deze huisplaltcgt'onden gaten
cle doorslag: de.iaaningen in l'ret gehruikte
hout rviizen op cen datellng in cle r ijttle en
zesde eeuw. De vl'ocgstÈ datering gant tL--
rug lot het -iaar'15
1 etl de laat-\te tot 599'
Het is opvallend dat de gehottlven irl clczc
periode ntet nteet'op de hoogste delen r'arl
cle rlekzandrr,rggen te I'inden zi.jn. We vindcn
de erven.iuist steeds in de directe nl-
Lri.jherd i'an de depressics. Be"r'rlnirtgssporcn
uit cleze per-iode zijn tn het
westelijk c[gs] r'an Noord-Blabant vrij
zeldzaarn.
\iOLT,E I,IIDDEI,EE U\\'E,N
Sporen uit cle Volle i\(iddeleeu"r'cn zi.in alleen
op cle dekzandlug Hr-Llfakker aange
trotten en rvel in het heek

DE, SCHAT VAI{ STE,E,I\AKKE,R
Drego Gonzalez stond in het.iaar 1630 op
een valt dc u.'estelijke redoutes van de vesting
[3reda. Hi.i prtbcerde zijn gedachten
op trlr'le te brcngen. El Ciapitan . zoals z-iin
lrilnnen hem notmclen. draaicle mel een
hand een puttt aarl zi.]n larlgzraii'r grijzende
snor'. In dc andcle hand hield hij ccn pr:tkirrnctllct!
hricr Jie ccn kt)L'licr lllcl !'c\\il
pend esc(xle gisteravond had binnengebracht.
Zijir broer. tbt van een klrxrster in
Piernorte. gcbruikLe nog steeds perkatnettten
niet dat rnoderne papier. tiij r.','as het tnet
z'n bt'oer eens dat perkarneni cle rerre en
gei'aarlijke reis traar het land van cle afi'aliigc
gclovigcrt betct zou krtltnen doorstàa11.
Ncc. dat q'its nic't het helangrijkste wat
henr op die rrevelige oclttend in oktober
door hel hootï ging. Ilct i.vas de inhoucl
lln rle brief. Zijn vroegere cottttnitnclitttt
rr'as in Castelunovo di Scr.ivia. na tocrlicninq
van cle laatste saclilnlentell. -goal-
Vruchtig or et'leden.
Zijn zonclen. misschien onnodige exccutiebcvelcn
\r'tafitiee kettL't's eÍ] lttuitet-s u ercien
gesttllt. uutultlt.l'tt ze ke r r.tgctctt 'tJ'ltl lll
tle hrief.
Zijn verdiensten voor Spanje. zljn konin,r
en zijn gcl()of \\'aren \ele tnalen groter'
zodat zrjn balans van -gocti
ctr ku a:tti naat
de positicr,e kant zor-t uitslaan. De briel
van l)on Andrea Cr-rnzalez eindigde rnet
de vraag "lloe rvatcn jout' ptlsot>nlijke
eryarilrgen ltiet de lllarques. Diego'J"
Z'n jongc ai,l judant haalde he rn uit zi.in ge
peins. Capitan. capitau, Olancles. Olanclcs.
.la. hij zag ze ixtk. 'l'en no«ltden vat.i de
kelk van Hage oni*-anrde hij ha1ï r'eri-lekt
doLrr u'at t)arden laaglrangende rnisl eet-t
troep ruitcrs. dtc brLrtaal dc Stiratsc Yaandels
in cle uincl lietr'rr \\'appcren.
Z-e galoppeerdcn in noord-oostelijke richting
en k*'arnen nu Lrij cle oricle r.r'al u'aar
hij, bilna iilf .jaar -sclerien.
de laatstc
rraanclcn van hct bclegtringskanrp had
J(
'r)r-!cb|ilLltl
\Jiltcll n'lf t zijtl c,,ttttttltttclantc
An.rbro-{io Spinola. \'Íarclues de .Tos
\itilbases. generaiil ratt Spaatrse lt't)epen.
Caprtan Gi:nzalez herinttet'de- zich gesprck
dar lti.j de ditg voor de inttanre r':rtt Breda
lrÈt de comtnandant hacl gcloe(l naar
tanlciclins van een yondst bij lret gralen
vau een nieuu.'e latrlue. Tijdcns hct gravclr
r,onclcn iu'ee jongr: st)idatcn diversc voor-
\\'erpe11 clie ze voot'zichtig naast iie rand
Van prrt hacklcrr gclcgrl. Een Vatl lren.
Anierigo Villdr-z rvas ,:ic zoon \'àn ccn
srnid uit Nar,elra.
tlij zag al -qauu'dat
enkele van de gelonden
voorwerpeu het vaknranschap van cen
cÍvaren stnicl tootrden en vertelde dlt aan
zijn vriend Ft'ancisco. met rvie hij nu drie
.jaar lang {rptr.ok. Ti.idens her verder gt'aven
fantaseerclen re àl over de verkoop van
hun schat dic tcnnrinste enkcle kruiken
hier zou opleveren. nu ze toch rrorgen de
sÍad zollden binttentrekken díe ze al zo
lang heie-eerder1. ware het niet dat hlln gesplek
wettl opgctttclkt dou'hun kapitein.
De olllcier rvas bezig aan zijn rondgang
over het kantp en kwatl zo ook bij de
van Arnerigo cn
-erarÍrverkzaamhedcn
Frarrcisco. l-.1 Capitan bleel eerr ti.idie
glirnlachencl toehcrrcn en kon bcgrip opbreugen
voor de jonte soldatcu. die herlt
door hun luidruchtig gesprek niet lradderl
horen komen. Hii stak zijn rapier rn het
z-anal eeu bcstLrclcr--rdc in hLrrkcncle houding
rie geroudett roonrerpcn. "Jullie
brenrcn tlezc ,linlerr tlJ:tr lltiill lrllt'lidp
hi.l de put in. 'l tee lllet \'rrchtÍg zittttl besr.r.ieur"tle
gezichtett keken ltenl teleursesield
aan. C--upitiin Gonzalez -qooide
hltn
beiden een rrunt\tuk toe: "Hier..lit is
nrccr rlan jc in lrct panditttis .r \o()r
krijgtl ' Ze klon-urtct.t cle laclder op. iegden
de vc)nd5ten in de cape r an de kapitein en
brachten deze gezarttenliik naar de tent.
De olltocht door het kantp u'ercl uadegeslagen
door Amlrtogiri Spinola dic zich.
na een val van zi.in paard cloot dc chiruigijn
zi.in arm iiet zu'achtelen, zittend in
een rrager rolrnel.ie. De generaal had iie
kapitcin srnds tr.'n'ce iaar tot zijn adjudant
benoeurd. Spinola was Ievreclen mel
Die-so Cbnzalez.
De jonge kapitern \\'as een inteiligente
persfi)n nret r,vie hii in cle gevechtspauzes
,\utbroqio -S1tírtoIu
of tiiciens een langeÍ durend beleg graag
mocht spreken over lustorie, rvetenschap
en kunsï. Capitan Conz;tlez- had siirtterr
met zijn bloer de kloostcrschool bezocht
en rvas claarna met ziin vader die in cliploluralieke
dienst was. t'eel geretsd. Spinole
liet zijn ofticier vertcllcn var hr-t vakmanschap
dat in de kunst van de vele N{oot-se
bouu'r.velken in Spanje wordt aangetrotlèn.
De in Genua geboren veldheer en kapitein
L)ie-uo Gonzalez filosolèerden trrnziciltig
over de verschillende gelooÍ.sovertuigingen
tlic nrisschicn u'el door de loyale
heersers werden gebruikl ortt ri.jkclorrl
cn macht te \rergroten.
Lliteraard velzaakten treide rttannen hun
plicht aan tle koning niet. u'anl de velcltocht
tegen de noorcleli.jke opstandelirgen
ging de vol-tettde dag gcu'oon doot,
Tussen beide mannen groeide een banci
riie het ook nrogeli.]k tnaakte orn Inet respcct
te spreken over de "vijancl'' en diens
0n1 s t ran s-qe sch iecle n i s.
De chimr-tijn was kllar en de gener':ral
rrandelde. zr.jn arm in zu'achtel en steunend
op een str)k, naar de kapiteinstent,
IJool ecn kicr van de tent za,q hij Diego
Gonzalez- bezrg met de gevonden voor-
\\'Èlpen.
1\{et zijn stok durvcle hij het doek opzij en
tin-e cle tent binuel. rvaar de Atterigo en
FÍencisco een houten cnlnlcr vasthiclden
teru'ij1 de kapitein met een ku'rst en w'at
\\'ater voor\\'el'p l1a eell voonverp aÍbor'-
stelde . "Ifon Diego, rvat heeÍï u gevonclen'l"
De gener:L:ri sprak rie kapitein in
het Latijn aan.
De jongc hellebaardicrs die dczc taal
niet nrachtig rvaren deinsden terllg. nlaar
t,erden geli.ik -eerustgeste ld r1oor iie kapitein
die zijn vr'ldheer in het Spaan,.
antwoordde. "Signor', deze diLppere rnarrnen
hebbcn iets gevonden dat van origine
hier niet thuis hoort. ik zou gaarne nw
mening horen".
Trvee sncl bijgehaalde oliehrandet's r,et'
dreven elen Iater het haitduister van de
tent en dc nu schoot.Lgemaakte r,ond-sten
lagen te pronkerr op de ruwhouten ta1èl.
Ecn paar krLriken, een fraai getorcleerde
pen van ijzer. een grote vishaak. fibula's.
een -glaz-en
lles cn eerr heltl. ra'aat'
een stuk lcer uithing.
De Genuees wees met zijn stok naar c1e
helm en zei alleen: "llet lijkt er op
Ron'ieinse helm. maiir ik ben niet zeker"-

Tiitlens zijn studie tracl hii Plinir'rs gelezen
en hij kendc nlozaÏeken van krilgct-s
nret helrnen die eeu mcllgelins Vornrden
lussett rle originele Romein:c hcltr eu
een kar-akteristieke hooidhedekking uit
cle steppc. Hi.l nam de kloeke. mitar sierli.jk
gesrlede vishaah in ziirr hanri en bckeek
rleze bi3 het opllakkerenclc'licht
van de oliellulp. ''Vakmanschap'' nronlpelde
hrj.
Toe n hij dc tent veriiet draaiclc hi.] zich
om en riep Diego Gonzalcz ctt ziin nranncn
toe: - We hebben hier rets \\'At men-
-(en eeu\\'en -uelcden
ileblrcn gentaakt
Dicgo. We kcnnen slechtr eett deel van
hun ge schir:denis. 1\'lorgen ontvansen \\'c
de sietrtcl vall de stad. L-\'eueetl\ door ecn
r akkundige sntitl: nrisschie rl *ei duizcnrl
jalrr na het maken van cleze vishaak'
Wat clcnkt u. zou n'ren in Anno Dorrini
l00L) noc. aalt ons denken'l Laten rve zorgen
clat ze dit terug','intlen capitanl" De
kapitein begreep hern: flonkerendc edelstenen.
g0uclbrnkaten van adel en clerus
rvas uitelll.ik veÍtoon en cleden hem riiets-
Nee dan

Colofon
Stichting Princeilhaags IVIuseutn komt
vooff uit ecn rverkgroep ran de Kontakt
Kommissie Princenhage. De oprichtings
akte pesseerde oP 23 mei 1 995
De stichting r'"'erkt onder auspiclëu van de
Dorpsraatl Priucenhage.
Hel bestuur wordÍ gevonnd dttor:
BtrLrcleu i-in r an dc Crlseijde - t .rtrrzitter
Flunk Nurscleirr :ee reliil i'
Frits de Zrvart Peuningtneester
en de ledert:
Frans Langen
Kees van Oosterhout
Ah van Olphen
I-ouis de Weert
De Inten'iewgroep van Stichtittg
Princenhuugs Musewn legt heden
en verleden rast oP beeldband
Louis de Weert - coördinator
Stg. Princenhaags Museum verkt nauw
sameil ,net d.e werkgtoep Monunenten'
Secretariaat:
llreei 36
-18 I -l ECi ilrecla/Princenhage
TeleÍtron: 07{r - 5140 Il I
Ook bereikbaar via:
orusc-urn @) princenhngc. net
Bankrelatie:
Rabobank I-lage-Beek
lekcrtittsttt. I x.ll.+1.1.5 I
Inschr. KvK: S l066lJ--§
Wilt Lt t tilteriolen schenken aan het
Princenhaags lIuseunt, neern dart contacl
op firct:
Ab viut Olphen. Haa-uueg'1 15
Teletoon: 076 - 52 l06El)
Onderzoek is alles
Bijrlpgrar,ingenr'vorcleiltlir.ersespotenger'otlclen.sotrrsti.agrtlentcnr,antlb-
.1".,.nlrutnr-"en botjc. sporen l'iirl plantengroci ol'bomen De archeoloog
iracht 6e juiste herkotr-rst. or:6erc6nt. \v,iu'v(xrf rverd het gebrurk etc.. etc..
r.an iie r,ondst le bcpalen. veelal ra,ortlt er gebruik gelnaakt van gerpecialiseertle
laboraloria orn een c(n-recte anall se verkri.;gen en rnet behttlp daaLvan
iie vLutristgegevers beter te kunnen itlÍelpreteretl ell tot slot re-tlistlatie te
uompleteren. Enkele bclangriikc natLiur/scheikuncli ge rests zijn :
Rotonderzoek
ln veel opgrar.ingen trefÍcn v\e botresten aan. De.7e u,ordeir t:leestal el'en
zorgvuldig-r,erzanrelcl als Orerblijfsclcn van gebrniksvotlrwel'pen. Ze kunn"n
i,rr'r',art Vecl Verteilcn trYer hct tn(]llLl Villl ottze Ïotltouders en ovet hct
soott en rle hoeYeelheid clieren die in hun omgelin,u leelden. slachtsporen
kunnen duideiiik nraken ol een cirer inclcr-tlaacl geget.n is. Uit paalden- erl
runclerbeeucleren valt op te nlakcn hoe gloot de dict'en toen waren De
schoÍthtrogte van lret \ce was in cle Ron'rcinse ti.ili en de Vroege
N4iddeleeur,r,en veel kleinr:r ciatl cle huidige vccstairel'
Pollen analyse
Een rnethocle oln aan cle u'eet te kornen hOr: het landschap el- in Vroe-get eeuu,en
heeli uitgezien, hoe l-ret zich heeft ontr.vikkeld en \\'at dc inrloed daarop
van de nrcn.r is geu,eest. is het ondelzoek I'an pollen ol'stuifrreelkorrels die
in de boclent zijn achtergeblevctl- Dauvool'lleenlt lrl(]il eell -urondmonster
op
een plek. waal'van zekcr-is dat rle bodenr nlet door latere activiteit is velsto0;d.
Elke plant. ,rtruik oibooflr producccrt een eigcn tl'pe stuitnreell dool'
deterrninelen. tellen en velgeiijken r.an dc aatttallel kiin men vaststellen
welk typc bos rr-in clt-- onlgeving groeitle en welke cultuurgewassen er \ve1-
deu vet'bourvtl.
f)endrochronologie
Een b()Ont ner-mt bl.j zi.in grocr zouclttl ii(]ogtc iil! iu dikte toc- Ont ile statn
kontt ieder.iaal een schrl. cle Togeltaiittl{ie -iaar"ring. Iu nattc.jaren §'ordt dc
schil Llikker clan in perioilerl VuLrt cltoogle. itls de bootr I'rae ht rnocl spirlen olll
in lercrr te bli.jrcn. Dit jaalringpatroon bli.ili in palen en balkcn Van gebour,ven
heuaard en Lau rkror cle ontlerzoekel gclezen rtoLcletl. Door Yer,leli.iking
r.'an.jaan'ingen in httiztn \!'aar\':tll he I bourV jalu' hekend \\'a\ lnel historische
klintaat-gege\,ens lteeit ttlen eell soort kalerldel' kutrnen opstellen.
r.vaarbij men kan tcruggaan tot \óór cle Rottreinse tiid Zo ktn een opgcgrar'en
houw$'e rk sollls tol op het jarr rlauu keltrig \\ ()rden gedalee r'l'
ilIrseumpruet is een uitgave onder
v erantv' oorde lii kh eid t an Stic hti n g
Princenhaags Museum
Te c h rtisc lrc tti tvo eri n g :
Van den Wi.jngaard. \'ormÈevers en clt'ukliers
Zonder toestemming van de Sticlttittg
Priucenhaags Llusenm mag niets v'orden
vernrcnigvttkligd of elders v'orden gepubliceerd.
Deze uitgave is mede
mogelijk g,emaokÍ door
Rabobank Hcge-Beek
Koolstofdatering (C l4)
Radioectier,ekottlstof olC l-1 r,rordtdotlt aliclercndeorsrtt.li:ttltttuitcleatrnostèer
en hel gronrhvalct opge.u0titett. $'arrueer een plant. tlier ol nrens
sterli stopt clezc 0pnamc: r'anri dat nlolllL-1lt bcgint de at1-;rilàk van cle aanr.l,ezige
koolst()l. De rirclioactiriteit rrec,ntt in -i600-1aar nttt 50'.;i rl en dje aflalre
js in het laboratoriunr tc tlletetl. Als uc [riir.ixrrbeeld dtr Igtresten yirrl
eengr.afr,onilstOltrleLzoekerophetC 1-lgchrlteen$'e metelleenICn'al Ian
2l Íri. rlan kLrnncn we azlnnclttet] rl.1t \À,e tc lilakerl hehberl nlel eetl gral van
irah'cnvege tie lJ zertiid.

;;).:!:.::::;
r:.t.:i:,..
.:
,l* j**.1 .
a ---Lr", *#"-3 -'-qryffiT
q_ q. ïl
{h!l
;;;':'.r,,',.Q1
'"':l,ii
Artisfinzpression: K. Wilsort i.tt.','. Gemeente Breda
Opgra\rlnqen
Í --
hrt t--rl
P vrncen h age & P rtnsenlreel<
&OOO jaav wonqn
Ëw n,r