2019 11 08-10 Ongehoord Bruckner

Toelichting
Het oeuvre van Anton Bruckner bestaat grotendeels uit werken voor orkest of koor:
symfonieën, missen, requiems en andere religieuze muziek. Kamermuziek schreef
Bruckner amper. De belangrijkste uitzondering vormt het Strijkkwintet in F uit 1879, dat
tot zijn voldragen meesterwerken moet worden gerekend.
Het veelzijdige Dudok Quartet plaatst
tegenover Bruckners kwintet een
wereldpremière: het Eerste strijkkwartet
van de jonge componist Peter Vigh, dat
hij speciaal voor het Dudok Quartet heeft
geschreven.
Peter Vigh
Strijkkwartet nr. 1
Het Eerste strijkkwartet van de
Nederlands-Hongaarse componist Peter
Vigh heeft een lange en bijzondere
geschiedenis.
Behalve componist is Vigh ook saxofonist en
medeoprichter van het Berlage Saxophone
Quartet. Daarmee studeerde hij in 2015
bij het beroemde Artemis Quartett in
Berlijn, een van de meest vooraanstaande
strijkkwartetten wereldwijd. Artemis
schreef indertijd een compositiewedstrijd
uit – anoniem – en Vigh, die zijn docenten
natuurlijk goed kende, besloot mee te
doen. In die periode maakte de altviolist
van Artemis, Friedemann Weigle, een einde
aan zijn leven. De impact was enorm. De
compositiewedstrijd raakte begrijpelijkerwijs
tijdelijk op de achtergrond, hoewel Vigh
uiteindelijk wel doordrong tot de finaleronde.
Het materiaal bleef liggen – tot hij het een
jaar geleden met het Dudok Quartet weer
oppakte. Maar hoewel het basismateriaal
hetzelfde was, ontdekte Vigh dat hij het stuk
helemaal opnieuw moest concipiëren.
Opnieuw sloeg het noodlot toe, toen Vighs
vader in mei van dit jaar ziek werd en in
korte tijd overleed. Het laatste deel, (Dis)
appearing II, is aan hem opgedragen. Vigh
beschrijft het als een ‘uitgekleed koraal’:
‘warme drieklanken die verschijnen en weer
verdwijnen in mist van clusters. Hoewel dat
materiaal al bestond, is het nauw verbonden
geraakt met de warmte die ik toen heb
ervaren. Allerlei lagen vielen weg, mijn
vader werd heel ‘zichtbaar’ in zijn laatste
periode.’ Zo raakte Vighs Eerste strijkkwartet
onontkoombaar verknoopt met de dood. Het
voorlaatste stuk, het Trauerandante – ‘dat
altijd al Trauerandante heette’ – droeg hij op
aan Friedemann Weigle.
Het kwartet bestaat uit zeven contrasterende
delen, met elk een eigen karakter, al zijn
er ook duidelijke verwantschappen. Het
eerste en het laatste deel zijn ‘weidse
verdwijnpunten’. Delen 2 en 5 zijn wilde,
zelfs agressieve stukken: in deel 2 vliegt het
kwartet elkaar bekvechtend in de haren, deel
5 is een heftige uitbarsting van frustratie.
Deel 3 ontspint zich als ‘een walsje met heel
weinig zwaartekracht’. En deel 4 vormt het
verstilde centrum, dat Vigh zich voorstelt als
13