147098 Tijdschrift Orthopedagogiek 5 bladerversie

28
TvO TvO
TvO TvO TvO T
intelligentietesten bij het signaleren van hoogbegaafde
kinderen. Een mogelijke manier om het
signaleringsproces te verbeteren is het toevoegen
van kindertekeningen aan het diagnostische
onderzoek. Kindertekeningen, menstekeningen in
het bijzonder, kunnen worden gebruikt om informatie
te geven over de cognitieve ontwikkeling
van kinderen (o.a. Harris, 1963; Koppitz, 1968;
Naglieri, 1988) en problemen bloot te leggen in het
sociale en emotionele functioneren (o.a. Cherney
et al., 2006; Matto, Naglieri & Clausen, 2005).
Er zijn echter nogal wat opvattingen over het
gebruik van menstekeningen om intelligentie en/
of de sociale en emotionele ontwikkeling te meten
in een diagnostische setting. De discussie is met
name gecentreerd rondom de validiteit ervan.
Het analyseren van menstekeningen met het doel
hoogbegaafde kinderen te kunnen signaleren is
echter een andere benadering die nog nauwelijks
is onderzocht. Op het eerste gezicht lijken
menstekeningen handzame hulpmiddelen om
hoogbegaafdheid bij kinderen te signaleren; ze
zijn gemakkelijk toe te voegen aan en kunnen
nuttige informatie opleveren in een grotere
testbatterij (Dykens, 1996), ze laten ruimte voor
creativiteit, wat als een belangrijk kenmerk van
hoogbegaafdheid wordt beschouwd (o.a. Renzulli,
2003; Ziegler, Vialle & Wimmer, 2013), en ze
kunnen informatie geven over mogelijke sociale
en emotionele moeilijkheden. Bovendien voelen
de meeste kinderen zich niet bedreigd door de
opdracht een mens te tekenen (Flanagan & Motta,
2007; Skybo, Ryan-Wenger & Su, 2007), wat
mogelijke faalangst kan voorkomen. Dit kan een
belangrijk voordeel zijn, aangezien faalangst een
mogelijke oorzaak voor onderpresteren is (Harris
& Coy, 2003).
TvO TvO TvO T
De vraag is echter of het mogelijk is hoogbegaafdheid
te signaleren met behulp van menstekeningen.
Hiervoor is een literatuuronderzoek
uitgevoerd. Vanuit dit literatuuronderzoek is een
theoretisch kader opgesteld voor het herzien van
TvO TvO TvO Tv
het gebruik van menstekeningen in een diagnostische
setting, ten behoeve van het signaleringsproces
van hoogbegaafde kinderen.
Intelligentie als breed concept
Om de meerwaarde van kindertekeningen in te
kunnen schatten is het als eerste van belang te
vO TvO TvO Tv
kijken naar de definitie van hoogbegaafdheid.
Onderzoekers hebben hier nog altijd geen consensus
over bereikt, wat maakt dat het een vaag
begrip is geworden. Oorspronkelijk komt het
concept uit het meten van intelligentie (Guignard,
Kermarrec & Tordjman, 2016). Iemand met een
vO TvO TvO TvO
hoge IQ-score werd, en wordt vaak ook nu nog, als
‘begaafd’ beschouwd (Terman, 1926; Calero, Belen
& Robles, 2011). Het meten van intelligentie bleek
echter onvoldoende te zijn bij het signaleren van
hoogbegaafdheid, aangezien een aantal factoren
van hoogbegaafdheid (zoals creativiteit en taakmotivatie)
niet wordt gemeten met een IQ-score
vO TvO TvO TvO
Omdat er geen
precieze IQ-score
bestaat die begaafd
van niet-begaafd
onderscheidt, wil
je verder kijken
dan de score op
intelligentietests
(Gottfried et al., 1994).
Inmiddels zijn we het er over eens dat hoogbegaafdheid
verder gaat dan een hoge score
op een standaard intelligentietest. Hoewel
algemeen wordt aangenomen dat intelligentie
uit veel verschillende domeinen bestaat,
O TvO TvO TvO
TIJDSCHRIFT VOOR ORTHOPEDAGOGIEK
worden met name Gardners (2011) linguïstische
en logisch-wiskundige intelligenties gewaardeerd
in scholen. Dat heeft nadelen volgens Hepworth
Berger en Pollman (1996), omdat op die manier
slechts een deel van de capaciteiten van een
kind wordt benut. Door een overfocus op deze
twee domeinen kan creativiteit bijvoorbeeld over
O TvO TvO TvO
het hoofd gezien worden. Creativiteit – in de zin
van het genereren van nieuwe ideeën, flexibel
vO