147098 Tijdschrift Orthopedagogiek 5 bladerversie

38
TvO TvO
TvO TvO TvO T
Hoe zijn deze hogere niveaus van probleemgedrag
bij als hoogbegaafd gelabelde jongeren
te verklaren? Een eerste mogelijke verklaring is
een selectie-effect: in Vlaanderen wordt de diagnose
hoogbegaafdheid vaak gesteld binnen een
diagnostisch traject dat wordt opgestart als gevolg
van een hulpvraag bij het kind, de ouders of de
school. Jongeren die meer internaliserende en/
of externaliserende problemen vertonen, worden
mogelijk dus vaker getest op hoogbegaafdheid.
De groep als hoogbegaafd gelabelde jongeren
zou dan niet representatief zijn voor begaafde
jongeren in het algemeen. Een andere verklaring
kan zijn dat de diagnose hoogbegaafdheid zelf
aanleiding zou kunnen geven tot problemen bij
de jongere, bijvoorbeeld omdat het label negatieve
reacties uitlokt of omdat het bij de jongere
de angst wekt niet aan de verwachtingen te
kunnen voldoen. De TALENT-data laten echter
niet toe deze twee mogelijke verklaringen verder
te onderzoeken.
De gangbare kennis over
begaafdheid is bij gebrek
aan systematische
gegevens gebaseerd op
de klinische ervaring
in tegen bestaande denkbeelden waarin (hoog-)
begaafdheid als een risicofactor voor psychische
problemen wordt gezien. Het negatieve stigma
dat soms nog aan hoogbegaafdheid kleeft, blijkt
TvO TvO TvO T
dus onterecht. Dat begaafdheid op zichzelf geen
risicofactor is voor psychische problemen, kan
een belangrijke boodschap zijn voor begaafde kinderen
en hun ouders wanneer die zich hier zorgen
om maken.
Uiteraard bekeken we in deze studie enkel de
TvO TvO TvO Tv
Belangrijke boodschap
De TALENT-studie geeft een uniek inzicht in
de sociaal-emotionele ontwikkeling van cognitief
begaafde jongeren in Vlaanderen bij de start van
het middelbaar onderwijs. Begaafde jongeren
rapporteren gemiddeld niet méér probleemgedrag
dan normaal begaafde jongeren. Op externaliserend
probleemgedrag (bijv. agressie, ongehoorzaamheid)
rapporteren begaafde jongeren zelfs
lagere niveaus dan gemiddeld, maar ook internaliserend
probleemgedrag (bijv. piekeren, angst)
komt bij hen in het algemeen niet méér voor dan
bij andere jongeren. Hoewel deze bevindingen in
de lijn liggen van resultaten van internationaal
onderzoek (Francis, 2016; Martin, 2009), gaan ze
gemiddelde verschillen tussen groepen leerlingen.
Hoewel cognitieve begaafdheid in het algemeen
niet gerelateerd is aan probleemgedrag, stappen
niet alle cognitief begaafde jongeren zonder problemen
door het leven. Ook begaafde jongeren
kunnen (al dan niet tijdelijk) sociaal-emotionele
problemen vertonen en hiervoor hulp nodig
vO TvO TvO Tv
hebben, zelfs al komt dit niet vaker voor dan
gemiddeld. In verder onderzoek willen we
nagaan hoe het komt dat sommige jongeren dergelijke
problemen ontwikkelen, en hoe dat kan
worden voorkomen. Ook willen we nagaan of er
verschillende profielen van sociaal-emotioneel
vO TvO TvO TvO
TIJDSCHRIFT VOOR ORTHOPEDAGOGIEK
functioneren onderscheiden kunnen worden bij
begaafde jongeren.
Tot slot valt op dat de groep jongeren met een
formele diagnose hoogbegaafdheid wel meer
probleemgedrag dan gemiddeld vertoont. De subgroep
van als hoogbegaafd gelabelde jongeren
vO TvO TvO TvO
blijkt dus niet representatief te zijn voor begaafde
jongeren in het algemeen. Professionele ervaringen
met gediagnosticeerde jongeren, hoe
Dat begaafdheid
op zichzelf geen
risicofactor is voor
psychische problemen,
is een belangrijke
boodschap voor
begaafde kinderen en
hun ouders
O TvO TvO TvO
O TvO TvO TvO
vO