Tourette Magazine dec 2021 WEB

ONDERZOEKSNIEUWS
Onderzoeksnieuws
Door: Annet Heijerman
Toename van ‘ticachtige verschijnselen’ in coronatijd?
Sinds het uitbreken van de COVID-19-pandemie zien
sommige hulpverleners en wetenschappers een toename
van zogenaamde ‘functionele, ticachtige verschijnselen’.
Zij vermoeden dat dat te maken heeft met de toegenomen
spanningen door de coronamaatregelen en de
invloed van social media. Zij zien daarbij een aantal
overeenkomsten. Zo gaat het vooral om tienermeisjes in
de leeftijd van 13-15 jaar. Ook gaat het vaak om complexe,
niet-typische tics, zoals het gooien van dingen of het
duwen van mensen. Het is opmerkelijk dat deze
verschijnselen lijken op tics die je ziet op social media
als TikTok.
Functionele tics zijn niet nieuw en vallen onder een functionele
stoornis. Er is geen sprake van een neurologische
oorzaak, zoals bij Tourette, maar een verstoring van de
motorische functies – vandaar ook de naam ‘functioneel’.
Sommige mensen kunnen het begin van hun functionele
tics heel precies aangeven, doordat ze vaak een abrupte,
explosieve start hebben. Daarnaast voelt iemand de tics
niet goed aankomen en kun je ze moeilijk onderdrukken.
Het lijkt er wel op dat je functionele tics kunt beïnvloeden
door afleiding of suggestie. Zo lijken hypnose of katalepsietechnieken
positieve resultaten te geven bij deze
verschijnselen. Overigens kan het zo zijn dat iemand
zowel Tourette als functionele tics heeft.
Kritiek
Andere wetenschappers zijn juist kritisch op de bewering
dat er een toename is van ticachtige verschijnselen
door een cultuurgebonden stressreactie. De uitspraken
zijn gebaseerd op een kleine hoeveelheid observaties
zonder ze goed te onderzoeken. Bovendien blijkt het
helemaal niet zo makkelijk te zijn om een onderscheid te
maken tussen beide soorten tics. Ook bij Tourette kunnen
de tics in meer of mindere mate complex zijn, aangevoeld
worden en beïnvloed worden door de omgeving.
Daarnaast is de beschrijving van Tourette – net zoals bij
autisme – vooral gebaseerd op onderzoek waarbij het
grootste deel van de deelnemers jongens of mannen zijn.
Daardoor kan de constatering dat dit niet-typische beeld
vaker bij meisjes voorkomt zijn ontstaan. Terwijl het klassieke
beeld dus vooral is gebaseerd op de wijze waarop
Tourette zich bij mannen uit, blijkt uit recent onderzoek
dat Tourette bij meisjes en vrouwen vaker samengaat met
complexe tics. Ook is er vaker sprake van een latere start,
verergering van de tics, stemmingswisselingen en angstklachten.
Mogelijk zijn eerdere tics bij meisjes
onopgemerkt gebleven.
De oorzaak van een mogelijke toename ligt waarschijnlijk
complexer dan de invloed van coronamaatregelen of
social media. Miljoenen mensen ervaren immers stress
door de maatregelen en hebben dezelfde onlinefilmpjes
Afbeelding via neurosymptoms.org/
bron: (Ganos C, Martino D, Espay AJ, Lang AE, Bhatia KP,
Edwards MJ. Tics and functional tic-like movements: Can
we tell them apart? Neurology. 2019; 93: 750–8.)
18