Zorg Gids Vlaams Brabant 2022_2023

REDACTIONEEL
WAT IS EEN POORTKATHETER?
Een poortkatheter is een reservoir,
een soort poortje dat net
onder de huid wordt ingeplant
en waarlangs gemakkelijk een
infuus aangesloten kan worden.
‘Port-a-cath’ is een merknaam,
het juiste woord is een poortje
of poortkatheter, voluit een subcutane
veneuze poortkatheter.
Een poortje kan worden gebruikt
bij de toediening van chemotherapie,
maar ook bloedafnames en
toediening van andere medicijnen
kunnen langs deze weg gebeuren.
Een poortkatheter moet
regelmatig gespoeld worden om
infecties of bloedklonters te vermijden.
De eerste dagen of weken na de
plaatsing ervaren nogal wat patiënten
pijn van het poortje (bijv.
stijfheid in de schouder, als u erop
ligt, als de autogordel ertegen
komt enz.), maar dat gaat bijna
altijd over. Een poortkatheter kan
erg comfortabel zijn bij mensen
die erg vaak aangeprikt moeten
worden of die moeilijk te prikken
zijn.
Hoe wordt een poortkatheter
geïmplanteertd?
De injectiekamer wordt onderhuids
geïmplanteerd, meestal
op de borst of in de arm, waar
het net onder de huid ligt en
gemakkelijk voelbaar is. Het uiteinde
van het slangetje wordt
in een grote ader, zoals de bovenste
holle ader of net in de
rechter hartboezem gelegd.
Het systeempje wordt gevuld
met een fysiologische zoutoplossing
met een klein beetje
heparine erin om te voorkomen
dat zich bij het uiteinde bloedstolsels
vormen. De implantatieprocedure
is een kleine ingreep
die weliswaar onder strenge
asepsis maar wel onder lokale
verdoving kan geschieden.
Tot het plaatsen van een poortkatheter
wordt vaak besloten bij
mensen die een groot aantal intraveneuze
behandelingen gaan
krijgen in korte tijd, vooral als het
om voor de vaatwand prikkelende
stoffen gaat, of als er weinig
aders zijn die makkelijk kunnen
worden aangeprikt.
Na genezing van het implantatiesneetje
kan men nu gemakkelijk
door de huid heen met een Grippernaald
een injectie geven die
dan in een groot bloedvat of in
het hart zelf terechtkomt, waardoor
de kans op vaatwandirritatie
komt te vervallen. De patiënt kan
gewoon zwemmen en baden.
Vaatwandirritatie en dichtgroeien
van het vat zijn namelijk vaak een
reden waarom kuren met agressieve
stoffen, zoals chemotherapeutica
tegen kanker niet in een
ader in de arm kunnen worden
gegeven. Er zijn ook patiënten die
regelmatig immunoglobuline toegediend
krijgen. Wanneer deze
transfusies deel uitmaken van een
lange of zelfs levenslange behandeling,
wordt de poortkatheter
ook overwogen.
Na iedere injectie c.q. transfusie
moet de poortkatheter wel
worden doorgespoeld met fysiologisch
zout met heparine
erin. In de geneeskunde noemt
men dit een heparineslot. Om
het membraan niet onnodig te
beschadigen, moet het aanprikken
gebeuren met een speciale,
niet-stansende naald.
Wanneer wordt een poortkatheter
normaal verwijderd?
De poortkatheter wordt verwijderd
als hij niet meer nodig is.
Meestal is dat een tijdje na het
einde van de chemotherapie.
Wanneer precies, verschilt van
ziekenhuis tot ziekenhuis en van
persoon tot persoon. Er is geen
algemene regel over wanneer
een poortkatheter het beste verwijderd
wordt. Een infectie van
de katheter of bloedklonter kan
een reden zijn om het poortje
snel te verwijderen.
Meestal wachten de artsen enkele
maanden tot een jaar na
het einde van de chemotherapie
om de katheter te verwijderen.
Als u jarenlang geregeld infusen
moet krijgen, zal hij langer blijven
zitten. Praat erover met uw
oncoloog: als u de poortkatheter
er absoluut uit wilt, bijv. omdat
hij zeer zichtbaar is, of als u
absoluut wilt dat hij blijft zitten,
‘voor de veiligheid’, dan kan dat
meestal.
Veel patiënten kijken uit naar de
dag dat de katheter weg mag
omdat ze het echt als het einde
van de behandeling zien, een
hoofdstuk om af te sluiten.
WWW.ZORGGIDS.VLAANDEREN | 193