You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Toelichting<br />
Noorderlicht, berk<strong>en</strong>boss<strong>en</strong>, moerasland<strong>en</strong> <strong>en</strong> de lev<strong>en</strong>svreugde van de bewoners<br />
van Estland: het klinkt hier in magische koorzang. Dirig<strong>en</strong>t Tõnu Kaljuste leidt het<br />
wereldvermaarde <strong>Ests</strong> <strong>Filharmonisch</strong> <strong>Kamerkoor</strong>. Ervaar het geheim achter het succes van<br />
Arvo Pärt. Leer zijn voorgangers k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. G<strong>en</strong>iet van de bevlog<strong>en</strong> kunst van e<strong>en</strong> zing<strong>en</strong>d volk.<br />
Lieder<strong>en</strong> van Cyrillus <strong>Kreek</strong><br />
E<strong>en</strong> wonderlijke droomwereld legt het af teg<strong>en</strong><br />
de og<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> geliefde in Unes nägin op<br />
gestage stapp<strong>en</strong> van de onderste stemm<strong>en</strong>.<br />
Vrag<strong>en</strong> in rappe maatwisseling<strong>en</strong> richt<strong>en</strong><br />
zich tot e<strong>en</strong> opgewond<strong>en</strong> zangvogeltje in<br />
Mis sa sirised, sirtsuk<strong>en</strong>e? Tsjilp<strong>en</strong>d beklaagt<br />
het zich: guur weer zal met de ganz<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ooievaars meekom<strong>en</strong>. Wie wist deze<br />
koorstemm<strong>en</strong> zo l<strong>en</strong>ig te plooi<strong>en</strong>? Cyrillus<br />
<strong>Kreek</strong> is zijn naam <strong>en</strong> hij ontwikkelde zich tot<br />
e<strong>en</strong> verwoed verzamelaar van volkslieder<strong>en</strong>.<br />
Aan het muziekcollege van Tartu <strong>en</strong> het<br />
conservatorium van Tallinn wist <strong>Kreek</strong> het<br />
vuur voor de eig<strong>en</strong> volksmuziek te ontstek<strong>en</strong><br />
in tal<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoals Veljo <strong>Tormis</strong>, van wie we hier<br />
ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> breed palet koorwerk<strong>en</strong> ler<strong>en</strong><br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>.<br />
Cyrillus <strong>Kreek</strong> bracht zijn jeugdjar<strong>en</strong> door<br />
op het westelijk van Estland geleg<strong>en</strong> eiland<br />
Vormsi, waar zijn vader werkzaam was als<br />
doc<strong>en</strong>t. Zijn basisopleiding ontving hij aan de<br />
vaste wal op de parochieschool van Haapsalu.<br />
Estland werd vanaf de middeleeuw<strong>en</strong> belaagd<br />
door D<strong>en</strong><strong>en</strong>, Duitsers, Zwed<strong>en</strong> <strong>en</strong> Russ<strong>en</strong>.<br />
<strong>Ests</strong>e boer<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> vanaf 1710 uitgebuit<br />
door de Russische tsaar <strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> vanaf<br />
1850 schoon g<strong>en</strong>oeg van de repressie. De<br />
<strong>Ests</strong>e taal werd tot bloei gebracht in poëzie,<br />
literatuur <strong>en</strong> journalistiek. De tsaar verloor zijn<br />
macht tijd<strong>en</strong>s de Eerste Wereldoorlog <strong>en</strong> vanaf<br />
1917 wist Estland zich los te mak<strong>en</strong>, na felle<br />
gevecht<strong>en</strong> bezegeld in het vredesverdrag van<br />
Tartu in februari 19<strong>20</strong>. Het was in die woelige<br />
periode dat Cyrillus <strong>Kreek</strong> tuss<strong>en</strong> 1908 <strong>en</strong> 1921<br />
de meeste van de hier klink<strong>en</strong>de koorwerk<strong>en</strong><br />
componeerde.<br />
Als jongeman vond <strong>Kreek</strong> zijn bestemming<br />
als koordirig<strong>en</strong>t. Zijn ‘Wanderjahre’ begonn<strong>en</strong><br />
in 1908 met e<strong>en</strong> gang naar Sint-Petersburg.<br />
Hier klink<strong>en</strong> drie koorwerk<strong>en</strong> uit die eerste<br />
periode. E<strong>en</strong> <strong>en</strong> al verwondering bied<strong>en</strong><br />
fijnzinnige klank<strong>en</strong> in Kuula: valgusest imelist<br />
juttu. Oogverblind<strong>en</strong>d schittert het koor bij<br />
opkom<strong>en</strong>de zon in de climax waarmee het<br />
werk besluit. Nõmmelill belicht de overgang<br />
van zomer naar herfst vanuit de kortstondige<br />
bloei van heidebloem<strong>en</strong> in de moerasland<strong>en</strong><br />
van Estland. De bloem<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> zelf hun<br />
lev<strong>en</strong>sverhaal. Gecomponeerd op tekst<strong>en</strong><br />
van <strong>Ests</strong>e dichters zijn de melodieën hier nog<br />
aan <strong>Kreek</strong>s eig<strong>en</strong> verbeelding ontsprot<strong>en</strong>.<br />
Gewaagde complexe sam<strong>en</strong>klank<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de aandacht voor variatie <strong>en</strong> afwisseling<br />
marker<strong>en</strong> zijn oriëntatie op het modernisme. In<br />
Talvine õhtu pakt dat heel spann<strong>en</strong>d uit: e<strong>en</strong><br />
betover<strong>en</strong>d tafereel van e<strong>en</strong> ijzige winternacht.<br />
Volkslieder<strong>en</strong> <strong>en</strong> oeroude gezang<strong>en</strong><br />
Dierlijke insluitsels in tot barnste<strong>en</strong> gestolde<br />
hars van naaldbom<strong>en</strong>, fossiel<strong>en</strong> in het<br />
zandste<strong>en</strong> van de <strong>Ests</strong>e eiland<strong>en</strong> <strong>en</strong> in de<br />
4
Change language