Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

14 Kjelda
Av Reidar Eide
“Ruglesteinen” er eit kjent begrep i
Angedalen. Mange er dei som har vore
oppå den og laga musikk for folket på
gardane på hi sida av dalen.
På Angedalen skule går vi av og til
opp der for å “rugle”. Steinen ligg
om lag 100 m. frå den nye vegen til
Ramstadstøylen og det tek om lag ein
halv time frå fylkesvegen å gå dit.
I “FIRDA” frå 1931 finn vi fenomenet
utførleg skildra:
“ En fin sommerdag jeg reiste oppover
Angedalen, fikk jeg høre en underlig
musik fra øvre Ramstadlien - i nogen
likhed av en blandet musik av horn og
tromme fra eksersisen på “Vikoira”.
En mann jeg traff og spurte hvad slags
musik dette var, fortalte at det er en sten
Mjømna kyrkje.....
(frå side 13)
Mjømna som var øyremerka til kyrkjetomt.
Dette var i Hantveit si første
tid som ordførar, og tyder på at han på
den tid ikkje hadde noko imot kyrkje på
Mjømna, elles ville han vel ha sett seg
imot kjøpet.
Arbeidet på grunnmuren starta opp
straks etter at gladmeldinga kom på
hausten 1900. Det var dugnadsarbeid
leia av kyndige menn, og var ferdig
tidleg i mai 1901. Korsvold som berre
hadde kontrakt på sjølve kyrkjebygget,
var straks på plass med arbeidslaget sitt.
Det var dyktige fagfolk han hadde med
på laget, og han sette si ære i å finne
dei i Gulen. Det tok dei knapt eit halvt
år å gjere jobben. Så vidt vi veit hadde
Korsvold skaffa materialen, som var av
det aller beste slaget, frå Trøndelag.
Synfaring på Mjømna
Den 29. oktober 1901 drog kyrkjetilsynet
til Mjømna på synfaring. Det var
sokneprest Ottesen og ein bonde L.
Follevaag frå Eivindvik som utgjorde
kyrkjetilsynet, og oppgåva deira var å
kontrollere og vurdere om byggjear-
Ruglesteinen
Eit merkeleg fenomen i Angedalen
som beveger seg og fremkalder denne
melodi når godveir er i vente.
Ja saa! Om du vilde følge meg derop
engang så jeg kunde få ta dette underlige
“Fenomen” i nærmere betraktning?
Med fornøielse. Vi kan godt ta turen i
dag, det tar ikke lang tid derop, og netop
I Angedalen, like ved Førde, starta dei for 2 år
sidan opp med eit spennande samarbeid mellom
barneskulen der og vaksne og eldre i bygda.
Samarbeidet har mellom anna som mål å legge
alle kjende namn i inn- og utmark inn på fotografi.
Det er teke mange hundre foto som er kopierte
i A3 -format. Arbeidet med registrering pågår for
fullt. Skulen arrangerer kvart år 6 “stadnamnkaféar”
med godt frammøte frå bygdefolket. I år konsentrerer
dei seg mest om “soga bak namnet” og
har m.a. tenkt å jobbe med namngjevne steinar i
bygda. Dei har nett vore på tur til “Ruglesteinen”
som KJELDA sine lesarar får lese meir om her.
Seinare på hausten står soluret på “Skarsteinen”
og “Gullgruva” for tur.
beidet var utført i samsvar med “den
aproberede plan”. Her skal vi koste på
oss å sitere litt av det soknepresten
skreiv i kyrkjetilsynsprotokollen etter
synfaringa:
“...Beskrivelse og Tegninger (er) i alle
Dele nøiagtig befulgt ved Arbeidet,
og dette omhyggelig og solid udført.
Den eneste Anmerkning, man kan finde
beføiet Grund til at gjøre, er den, at
Bygmesteren i mange Stykker, specielt
hvad angaar Snekker- og Malerarbeidet
i Kirkens Indre, har udført alt langt
finere og mer forsiggjort, end det kunde
kræves eller ventes efter Beskrivelse,
Tegning og Byggekontrakt... Det nye
Sogn vil faa en vakker, hyggelig, rummelig,
hensigtsmæssig og solid bygget
Kirke. Og det offentlige har ikke
Grund til andet end at godkjende
og anerkjende den udmærkede Maade
hvorpaa Byggearbeidet er udført i Henhold
til Byggeplanen”.
Den stor dagen
Tirsdag den 5. november 1901, kl 1400,
var øyfolket samla til vigslingshøgtid
i kyrkja. Biskop Erichsen i Bjørgvin
stod for vigslinga, men også andre
geistlege var til stades og kasta glans
Årgang 10, nr 3 - 2001
på en søndag i så fint veir som i dag, er
stenen som regel i sit rette element.
Komne fram til stenen som var i livlig
bevegelse og gav fra seg vakre toner i
sitt slags, blev jeg først oppmerksom
på, at selve stenen ikke kunne greie
dette, men at det var to gutter som
benyttede stenen som sit instrument,
idet de dansede både pols
og vals på stenen, og
derved bragte musikken
frem.
At det ikke var første gang
de hadde gaaet denne
dansen, var sikkert nok.
De greidde at fremskaffe
musikk av det mest utrolige,
som var riktig en
fornøyelse at lytte til, og
hørtes i flere kilometers
avstand.
over høgtida. Prosten i Ytre Sogn var
der, likeeins soknepresten i Hyllestad
og sjølvsagt soknepresten i Gulen, Olaf
Karenus Ottesen.
For sokneborna var dette dagen dei
hadde venta på lenge. Håkon Wergeland
som hugsa dagen, fortel i sine Barneminne
at trass i det sure novembervêret
møtte det fram så mykje folk at dei
310 sitjeplassane i kyrkja på langt
nær strakk til. Folk stod over alt
både inne i kyrkja og i våpenhuset
men likevel var det mange som
måtte ta til takke med kyrkjebakken.
Korleis Hans Wergeland og dei andre
i Mjømnekomiteen opplevde dagen kan
vi berre tenkje oss. Sikkert er det, dei
hadde nådd det målet dei sette seg i
Filpusløa for vel fem år attende.
Etter vigslingshøgtida bar det til Skjerjehamn
til det vakre huset til landhandlar
Schreuder som Korsvold hadde vore
byggmeiser for 10 år før. Der venta ein
velfortent festmiddag på dei geistlege
og på dei som hadde kjempa mest
for kyrkja. Det vanka lovord både til
den eine og den andre i talane ved
festbordet denne ettermiddagen. Ikkje
minst fekk byggmeister Korsvold høyre
rosande ord.
4