Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

More documents

Recommendations

Info

14 Kjelda Av Reidar Eide “Ruglesteinen” er eit kjent begrep i Angedalen. Mange er dei som har vore oppå den og laga musikk for folket på gardane på hi sida av dalen. På Angedalen skule går vi av og til opp der for å “rugle”. Steinen ligg om lag 100 m. frå den nye vegen til Ramstadstøylen og det tek om lag ein halv time frå fylkesvegen å gå dit. I “FIRDA” frå 1931 finn vi fenomenet utførleg skildra: “ En fin sommerdag jeg reiste oppover Angedalen, fikk jeg høre en underlig musik fra øvre Ramstadlien - i nogen likhed av en blandet musik av horn og tromme fra eksersisen på “Vikoira”. En mann jeg traff og spurte hvad slags musik dette var, fortalte at det er en sten Mjømna kyrkje..... (frå side 13) Mjømna som var øyremerka til kyrkjetomt. Dette var i Hantveit si første tid som ordførar, og tyder på at han på den tid ikkje hadde noko imot kyrkje på Mjømna, elles ville han vel ha sett seg imot kjøpet. Arbeidet på grunnmuren starta opp straks etter at gladmeldinga kom på hausten 1900. Det var dugnadsarbeid leia av kyndige menn, og var ferdig tidleg i mai 1901. Korsvold som berre hadde kontrakt på sjølve kyrkjebygget, var straks på plass med arbeidslaget sitt. Det var dyktige fagfolk han hadde med på laget, og han sette si ære i å finne dei i Gulen. Det tok dei knapt eit halvt år å gjere jobben. Så vidt vi veit hadde Korsvold skaffa materialen, som var av det aller beste slaget, frå Trøndelag. Synfaring på Mjømna Den 29. oktober 1901 drog kyrkjetilsynet til Mjømna på synfaring. Det var sokneprest Ottesen og ein bonde L. Follevaag frå Eivindvik som utgjorde kyrkjetilsynet, og oppgåva deira var å kontrollere og vurdere om byggjear- Ruglesteinen Eit merkeleg fenomen i Angedalen som beveger seg og fremkalder denne melodi når godveir er i vente. Ja saa! Om du vilde følge meg derop engang så jeg kunde få ta dette underlige “Fenomen” i nærmere betraktning? Med fornøielse. Vi kan godt ta turen i dag, det tar ikke lang tid derop, og netop I Angedalen, like ved Førde, starta dei for 2 år sidan opp med eit spennande samarbeid mellom barneskulen der og vaksne og eldre i bygda. Samarbeidet har mellom anna som mål å legge alle kjende namn i inn- og utmark inn på fotografi. Det er teke mange hundre foto som er kopierte i A3 -format. Arbeidet med registrering pågår for fullt. Skulen arrangerer kvart år 6 “stadnamnkaféar” med godt frammøte frå bygdefolket. I år konsentrerer dei seg mest om “soga bak namnet” og har m.a. tenkt å jobbe med namngjevne steinar i bygda. Dei har nett vore på tur til “Ruglesteinen” som KJELDA sine lesarar får lese meir om her. Seinare på hausten står soluret på “Skarsteinen” og “Gullgruva” for tur. beidet var utført i samsvar med “den aproberede plan”. Her skal vi koste på oss å sitere litt av det soknepresten skreiv i kyrkjetilsynsprotokollen etter synfaringa: “...Beskrivelse og Tegninger (er) i alle Dele nøiagtig befulgt ved Arbeidet, og dette omhyggelig og solid udført. Den eneste Anmerkning, man kan finde beføiet Grund til at gjøre, er den, at Bygmesteren i mange Stykker, specielt hvad angaar Snekker- og Malerarbeidet i Kirkens Indre, har udført alt langt finere og mer forsiggjort, end det kunde kræves eller ventes efter Beskrivelse, Tegning og Byggekontrakt... Det nye Sogn vil faa en vakker, hyggelig, rummelig, hensigtsmæssig og solid bygget Kirke. Og det offentlige har ikke Grund til andet end at godkjende og anerkjende den udmærkede Maade hvorpaa Byggearbeidet er udført i Henhold til Byggeplanen”. Den stor dagen Tirsdag den 5. november 1901, kl 1400, var øyfolket samla til vigslingshøgtid i kyrkja. Biskop Erichsen i Bjørgvin stod for vigslinga, men også andre geistlege var til stades og kasta glans Årgang 10, nr 3 - 2001 på en søndag i så fint veir som i dag, er stenen som regel i sit rette element. Komne fram til stenen som var i livlig bevegelse og gav fra seg vakre toner i sitt slags, blev jeg først oppmerksom på, at selve stenen ikke kunne greie dette, men at det var to gutter som benyttede stenen som sit instrument, idet de dansede både pols og vals på stenen, og derved bragte musikken frem. At det ikke var første gang de hadde gaaet denne dansen, var sikkert nok. De greidde at fremskaffe musikk av det mest utrolige, som var riktig en fornøyelse at lytte til, og hørtes i flere kilometers avstand. over høgtida. Prosten i Ytre Sogn var der, likeeins soknepresten i Hyllestad og sjølvsagt soknepresten i Gulen, Olaf Karenus Ottesen. For sokneborna var dette dagen dei hadde venta på lenge. Håkon Wergeland som hugsa dagen, fortel i sine Barneminne at trass i det sure novembervêret møtte det fram så mykje folk at dei 310 sitjeplassane i kyrkja på langt nær strakk til. Folk stod over alt både inne i kyrkja og i våpenhuset men likevel var det mange som måtte ta til takke med kyrkjebakken. Korleis Hans Wergeland og dei andre i Mjømnekomiteen opplevde dagen kan vi berre tenkje oss. Sikkert er det, dei hadde nådd det målet dei sette seg i Filpusløa for vel fem år attende. Etter vigslingshøgtida bar det til Skjerjehamn til det vakre huset til landhandlar Schreuder som Korsvold hadde vore byggmeiser for 10 år før. Der venta ein velfortent festmiddag på dei geistlege og på dei som hadde kjempa mest for kyrkja. Det vanka lovord både til den eine og den andre i talane ved festbordet denne ettermiddagen. Ikkje minst fekk byggmeister Korsvold høyre rosande ord. 4
Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 15 Den består i en noget flat, stor, jordfast sten, med en mindre, flat sten ovenpå, der hviler på to avsatser av understenen. Overstenen kan “dyppes” ned mot understenen når og hvor man vil. Derved fremkommer musikken.” ------ Det er også knytt eit gammalt segn til denne steinen. “For lang tid tilbake,- hundreder av år - skulde der være en gjetergutt som fant denne stenen, og som blev så indtat i denne sin opdagelse, at når han kom forbi der i skogen, måtte han alltid oppå stenen og ha en øvelse. Om søndagene var han altid ved Ruglestenen hvis været tillot det. Han holdt på med denne øvelse i mange år, til han var blitt voksen gut og var bleven meister. Siden fik han navnet Rugle. En søndag han var ved stenen, fik han høre nogen yndige toner fra en fjeldknaus på den andre side av dalen. Saa gav han nogre toner fra Ruglestenen, og straks svarte det tilbake fra knausen. Spillet fra begge sider av dalen blev gående i mange søndager fremover sommeren. Tilslut blev Rugle så overvældet av de vakre toner fra knausen, at han besluttet seg til på næste søndag, at ta turen dit for nærmere at baade se og høre. Om ikke lenge stod han like overfor en staut, kjekk jente med lur i hand. Han hilste. Spurte om det var hun som spiller så vakkert om søndagene her…….. …… Støylsjenta og Rugle vart samde om å møtast neste gong på den andre sida av dalen. Men før han gjekk, vart han beden “inn på sæterhytten på en fin rømmekolle til styrke til hjemveien. Det finst etter kvart mykje relevant og interessant stoff på området fotohistorie og fotovern på nettet. Eit slikt tilbod er Norsk Museumsutvikling sitt sentralregister over norske fotografar og fotosamlingar. Dersom ein er på leit etter bilete av ein bestemt fotograf, eller bilete generelt kan ein få god hjelp her. ….. Men dit navn skulle jeg gjerne vite før jeg går? -Jeg heter Kari, og du? -Mit navn er Rugle. Takk for hyggelig samvær, Kari! Og neste søndag møtes vi på den andre side av dalen for at prøve og undersøke mit spill. - Skal så, sa Kari. Da Rugle var komt op til fjelds, sendte Kari ham en fin lurlåt til avsked. Han snudde seg, vinket med hatten og forsvant bak knausen. Næste søndag var Rugle tidlig ved stenen og spilte for at retlede Kari så hun ikke tok feil av veien. Ved middagstid var hun tilstede og betraktede det underlige instrument. -Kom skal vi forsøke spille og danse sammen, til gjensidig forståelse av hinanden ved hjelp av våre instrumenter! Spillet blev gående hver søndag resten av sommeren, og tonerne fik lidt Adressa til Norsk Museumsutvikling er www.museumsnett.no/ nmu/fotosek.html . Derifrå er det berre å klikke seg vidare til fotograf- /samlingsdatabasen. Pr. september 2001 er 4193 fotografar registrert i basen. Det er og mogleg å søke på motiv, og få opp oversikt over registrerte motivområde i fotografsamlingane. Og ein kan søke blant eigarar og institusjonar. Ruglesteinen i Angedalen. (Foto: Reidar Eide). efter lidt mer og mer likhet med en brudeslått og bryllupstoner, som antagelig til slutt blev til virkelighet. Her slutter sagnet,- Sikkert er det, at navnene “Ruglestenen” og “Kariknausen”” er kjente navne blant folk i Angedalen den dag i dag. Ruglestenen burde vært fredet.” Her vert stykket i FIRDA frå 1931 avslutta. Sikkert er det og at desse namna lever også i 2001 og at Ruglesteinen framleis ligg der,- like god til å spele på som i Rugle si tid. (Segna er noko nedkorta i høve til det som stod i Firda.). Sentralt fotografregister på Internett Av Arild Reppen NMU har og andre tilbod på sine sider. Mellom anna kan ein få oversikt over og tinge NMU sine publikasjonar. Av interessante publikasjonar på området fotografi kan eg nemne; Rettigheter og fotografi (publisert i fulltekst på nettet), Fotokonserveringsprosjektet,Fotobevaringsboka. Det finst mange fleire i oversikten på nettet. (Meir fotostoff lengre bak i bladet).
Page 1 and 2: Kjelda Fylkesarkivet i Sogn og Fjor
Page 3 and 4: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 3 Ø
Page 5 and 6: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 5 In
Page 7 and 8: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 7 Va
Page 9 and 10: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 9 å
Page 11 and 12: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 11 D
Page 13: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 13 f
Page 17 and 18: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 17 K
Page 19 and 20: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 19 L
Page 21 and 22: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 21 F
Page 23 and 24: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 23 S
Page 25 and 26: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 25 M
Page 27 and 28: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 27 A
Page 29 and 30: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 29 u
Page 31 and 32: Årgang 10, nr 3 - 2001 Fattigstell
Page 45 and 46: Årgang 10, nr 3 - 2001 Minnesmerke
Page 59 and 60: Årgang 10, nr 3 - 2001 Tingbøker
Page 61 and 62: Årgang 10, nr 3 - 2001 Tingbøker
Page 63 and 64: Årgang 10, nr 3 - 2001 Kjelda 63 h

Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?