Letras novas - Asociación de Escritores en Lingua Galega

Non hai ... nin ... a falar 5 min sen facer un tropo
E que ... ou .... é un tropo?, diredes vós. Os tropos son a ferramenta básica,
a chave inglesa –aí vai un– dos e das poetas dende a noite dos tempos
–xa me saíu outro, ai que raio (e outro)–. Facede a proba: collede
unha gravadora e rexistrade 5 minutos de conversa nun botellón. Imposible,
polo menos un ten que haber –e xa sería pouco–. O propio botellón
xa é dous tropos: hipérbole e metonimia, máis ca nada porque esaxeramos
quinindiós e confundimos, entre outras cousas, a parte polo todo. “A
noite confúndeme”, dicía Dinio, ese gran clásico, e todos sabemos que
aquí “noite” non quere dicir o que vén no dicionario.
Dende os trobadores medievais galego-portugueses –aqueles ghichos
que levaban “trobas” e rascaban no tataravó das guitarras eléctricas–
tamén na nosa lingua sabemos e non temos ... nin ... a non facer tropos
a cadora. De feito, eles a escribiren letras de cancións –que é o que son
as cantigas medievais por máis que os estudosos se poñan estupendos–
chamábanlle “trobar”, que vén do latín “TROPARE”, que se lle collemos o
significado polo dereito –que é o contrario do que facemos cos tropos–
significa ‘facer tropos’.
Imos logo ao choio, porque todas estas sachadas que estou botando
pola boca aínda querían un algo de demostración, que ben sei o escépticos
que sodes e facedes ben. Haivos por aí, eu qué sei, poñámoslle sete
tipos básicos de tropos, que son os que veñen na Wikipedia, porque tampouco
me vou matar agora a consultar retóricas e moitísimo menos a
Lázaro Carreter. A saber: a metáfora, a alegoría, a hipérbole, a metonimia,
a antonomasia, a imaxe e a ironía. E vouvos pór exemplos antonomásicos
–e dálle, isto xa é metatropear– que seguro que tendes empregado
máis dunha vez.
A metáfora, que vén sendo chamarlle a unha cousa polo nome doutra
porque se lles topamos parecido. “Buah, Moncho, invita algo, que es
un luras”. O fulano en cuestión aseméllaselles ás luras porque o chupa
todo para si. É unha comparación que non se expresa, que se dá por
entendida: “o Moncho é coma as luras”.
A alegoría é algo máis longa, porque son varias metáforas conectadas:
“Buah, estiven todo o día na póla e apouchei e non dei saído do
poleiro”. Aquí o ghi(Mon)chiño apalancouse na casa por estrañas razóns
coma unha ave ou galiña.
A hipérbole. A isto si que somos dados, e non me digades que non,
147