ACADEMY Magazine 2019-2020

ACADEMY

MAGAZINE 2020

MAGAZINE

®

© CASPER RILA

Pieter Cobelens in gesprek met André Kuipers

tijdens een Grand Speakers event.

®

GRAND SPEAKERS

BUSINESS & KNOWLEDGE CLUB

The n o 1

Business Club

Een initiatief van Speakers Academy® en

Grand Hotel Huis ter Duin

grandspeakers.com

4 Rijkste Nederlanders

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020

DE NIEUWE QUOTE 500

STAAT BOL VAN DE

ONDERNEMERSLESSEN

EN IS DUS WAARDEVOLLER

DAN OOIT!

NU IN DE

WINKEL

Of bestel de Quote 500 online via quotenet.nl/shop

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020 5

INHOUDSOPGAVE A-Z

Inhoudsopgave_________________________________________6

Sokia_________________________________________________8

Voorwoord____________________________________________9

Dienstverlening_______________________________________10

Speakers Academy® International_________________________12

World of Consciousness®________________________________14

Galaprogramma André Kuipers___________________________22

prof. dr. Maarten van Rossem theatervoorstelling____________122

Aart Bontekoning______________________________________45

Generatiediversiteit benutten en ‘bij de tijd’ blijven

dr. André Kuipers______________________________________16

‘De blik van buitenaf op onze prachtige planeet doet

ons beseffen: dit is alles wat we hebben’

Annemarie van Gaal____________________________________96

Democratie

Arko van Brakel_______________________________________82

‘Strategische diversiteit is beter dan alle neuzen dezelfde kant op’

Arno Folkerts________________________________________156

Het brein en verandering

Astrid Engels_________________________________________214

‘Nieuwe inzichten, maar wonderen blijven’

Astrid Joosten________________________________________112

Verleiden is beter

dr. Barry Derksen_____________________________________133

“De basis van ‘Agile’ is om het zo snel mogelijk onder controle

te krijgen, zodat je behendig waarde kan toevoegen”

prof. dr. Bas Haring____________________________________94

Tegendenken is omdenken

prof. dr. Bas Jacobs_____________________________________74

‘Het herstelmechanisme van de economie is stuk’

Batul Loomans_______________________________________216

‘Werkt dat wel, mediteren?’

drs. Bennie Mols______________________________________104

Slim, slimmer, slimst: wat iedereen zou moeten weten over

kunstmatige intelligentie

Brian Farley_________________________________________146

‘Krachten verbinden maakt een team sterk’

Bruno Fabre_________________________________________149

‘Data Driven’ Ondernemen - Trend 2020

dr. Caldwell B. Esselstyn________________________________182

‘Gebruik nooit het woord ‘vegan’, want ook veganisten krijgen hartkwalen’

Carlien Roodink______________________________________166

‘Smart cities zijn niet langer alleen maar ‘nice to have’’

Charles Groenhuijsen___________________________________88

Is er leven na circus Trump?

Chris Flink MSc______________________________________139

Gevoel met feiten combineren

Christianne van Wijk__________________________________186

Mind the Matrix ll

Colin Campbell PhD__________________________________170

‘Voeding is de allerkrachtigste discipline’

Cor Berkelaar________________________________________203

CORporate Yoga

6 SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020

© ERIC FECKEN FOTOGRAFIE

Thomas

Rau

34

© WALTER KALLENBACH

Bas

Haring

94

Daniel Seesink_______________________________________128

Kijk je naar apen, dan kijk je naar mensen

Danny Mekić_________________________________________134

‘Kijk voorbij de trends, die kennen we al’

Dennis Karpes_______________________________________196

Justdiggit schept een groene aarde

Dirk Zeelenberg______________________________________161

Acteur, ondernemer en trouwambtenaar

drs. Dirk-Jan de Bruijn MMC___________________________144

Innovaties komen tot stand tussen organisaties!

Edwin en Liesbeth ter Velde______________________________50

Champignonbakje effent de weg voor een circulair bestaan

Egbert Jan van Bel_____________________________________124

Klantgerichtheid zonder strategie is kansloos

Feike Cats___________________________________________158

‘Laat u inspireren door klanthousiasme & verleuken!’

Francesco Wessels_____________________________________114

‘Leiderschap draait altijd om mensen’

Frank Suárez_________________________________________206

‘Nederlanders zijn minder dik, maar hebben veel meer stress’

Frans Hiddema_______________________________________152

Angst werkt niet, een ‘Just Culture’ wel

5G_________________________________________________210

‘Zijn voordelen van 5G het gezondheidsrisico waard?’

Gerd-Jan Poortman____________________________________66

‘Zonder mij is er geen wij en dus geen team’

professor Guus Berkhout_______________________________174

There is no climate emergency

brigadegeneraal b.d. Hans Damen _______________________168

Mag het wat meer Rijnlands?

Hélène Oosterhuis_____________________________________98

‘Ware verandering: denk groter dan je je voelt’

prof. dr. Henkjan Honing_______________________________120

Hoezo, dieren muzikaal?

prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder_________________________41

Kunstmatig versnelde evolutie als oplossing voor de

bestuurlijke chaos in de wereld?

Jacques Brinkman______________________________________49

Ondernemen is topsport

James Ehrlich________________________________________200

‘Leven met de natuur in ecologische dorpen’

Jan Lammers_________________________________________110

‘Autoracen is gewoon het gevecht om een stukje asfalt’

prof. dr. Jan Peter Balkenende____________________________30

‘Verbinden geeft hoop’


88

Charles

Groenhuijsen

INHOUDSOPGAVE A-Z

Jan Reinder__________________________________________130

‘Magie en metaforen geven verandering kracht’

Jan Vermeiren_________________________________________81

De Mythe van weerstand tegen verandering

dr. Jane Goodall______________________________________204

De beroemdste primatoloog

drs. Jeroen Smit_______________________________________42

Het grote gevecht

Jitske Kramer_________________________________________86

‘Corporate’ Antropoloog

prof. Kitty Koelemeijer__________________________________62

‘Retail is straks overal, ook in de winkelstraat’

Kristel Groenenboom__________________________________160

Kan meneer Kristel komen spreken?

Luc van Bussel________________________________________150

De nieuwe CEO is een warme cultuurmaker

Maarten van der Weijden________________________________24

‘Het begint allemaal met de vraag wat iemand zelf wil’

prof. dr.Maarten Verkerk________________________________73

De combinatie doen en denken

Manuel Adamini_______________________________________57

Klimaatverandering: niet langer schuilen achter complexiteit – doen!

Marc de Hond_________________________________________85

Dagvoorziter des Vaderlands

Maria Genova_________________________________________33

‘Passie, kennis en humor zijn het belangrijkste voor een presentatie’

Marieke van der Weiden MA_____________________________38

‘De dood moet gaan leven’

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman__________________________180

Selecteren op diversiteit gaat ten koste van productiviteit en sfeer

Menno Lanting________________________________________90

‘Disruptie is meer dan technologie’

dr. ir. Mindy Howard__________________________________109

Ruimte inspireert ook aardse missies

Odiel Mennink_______________________________________209

Van twee walletjes...

Pascal Fredrik_________________________________________61

‘Het succes zit al in je, alleen jij bepaalt of je het naar boven haalt’

Patrick van Gils________________________________________53

Een onvergetelijke bijeenkomst?

dr. Paul Gelderloos____________________________________192

‘Zonder meditatie functioneer je alleen aan de oppervlakte van je geest’

Paul Smit____________________________________________154

Neurowetenschap, verandering en gedrag

Pierre Wind_________________________________________142

‘Koken tot het kookpunt’

Pieter Sprangers______________________________________118

‘Is het meest fantastische leren wel mogelijk in een school?’

Ralf Knegtmans______________________________________162

Talent en Leiderschap

Ramon Beuk__________________________________________46

‘De smaak van een merk moet je proeven en beleven’

René Repko___________________________________________70

‘Waarom een distributiecentrum voor online als je al

duizend winkels hebt?’

René van Leeuwen MSc._________________________________54

‘Dumpert ‘reet’ uitstekend bij de online generatie’

Roland Kahn__________________________________________58

‘Ondernemen is uit het niets iets creëren’

dr. Roy Martina_______________________________________106

Verbinden met het kwantumveld is de nieuwe vorm van ondernemen

Sabine Oberhuber en ir. Thomas Rau_______________________34

De ‘circulaire economie’ is geen ‘uberfication of everything’

Sadhguru___________________________________________188

‘De enige uitweg is naar binnen’

Sander Duivestein_____________________________________36

Digitaal Darwinisme vereist een nieuwe agenda

Saskia Maarse________________________________________117

Drie redenen waarom Nederlanders zo graag om de tafel zitten

drs. Sven Rickli_______________________________________138

De beste resultaten door mensgerichtheid

mr. Tjibbe Joustra_____________________________________101

‘Geschikt voor elke publieke functie’

Tom Sligting__________________________________________78

‘Bedrijven zijn niet disruptief, mensen wel!’

Viktor, Erik en Stephen Steijger__________________________126

‘Wij coachen mensen en teams naar het volgende niveau’

Wesley dos Santos_____________________________________164

‘Tijd om met de technologie mee te rennen?’

dr. Will Tuttle________________________________________176

‘Vleeseters verschuilen zich achter hun innerlijk gordijn’

Willem Reimers______________________________________140

Klantvriendelijkheid, gastvrijheid of misschien beide?

Sprekersatlas ____________________________________217

Een selectie inspirerende sprekers


196 204 42 38 58

78

© MARCO EDELMAN

© MARCO EDELMAN



© SVEN VAN DER VLUGT

Dennis

Karpes

Jane

Goodall

Jeroen

Smit

Marieke

Van der Weijden

Roland

Kahn

Tom

Sligting


Speakers Academy® Team

Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach

Albert de Booij

CEO

Nina Kesar

Adjunct-directeur

René Warmerdam

Directeur sales

Walter Kallenbach

Consultant

Andrea den Hartog

Consultant

Desmond de Jong

Consultant

Marisa Butter

Consultant

Maureen Zuidhof

Consultant

Melanie Martens

Front Office

Kiki Verschuuren

Front Office

Yonca Kiliç

Front Office

Sonja Diener

Financial Controller

Sonata Gogar

Procesinnovatie & Communicatie

Rebecca Teschner

Marketing & Communicatie

Femke Visser

Sociale Media & Communicatie

Nick Lindeijer

IT

Jacques Geluk

Journalist

Don de Bruijn

Grafisch vormgever

8


De unieke dienstverlening

Daarom Speakers Academy ®

Speakers Academy ® heeft een transparant

prijsbeleid. Duidelijkheid vooraf, geen boekingsfee

of verborgen kosten.

Het consultancyteam van Speakers Academy ®

is het meest ervaren team in de Europese

sprekerswereld. Met een gezamenlijke ervaring van

zo’n 100 jaar heeft het tienduizenden aanvragen

voor zijn relaties in behandeling genomen.

Relaties van Speakers Academy ® ontvangen

het ACADEMY ® Magazine kosteloos evenals

de periodieke Nieuwsbrief, waarin de laatste

ontwikkelingen worden besproken en de meest

recente sprekers worden voorgesteld. Zo krijgt

de relatie up-to-date kennis van de steeds

veranderende sprekersmarkt.

Een internationaal netwerk dat zijn weerga niet

kent en toegang geeft tot meer dan 25.000

sprekers wereldwijd.

De boeiende en inspirerende werkomgeving op

het Speakers Academy ® hoofdkantoor garandeert

optimale professionaliteit en klantgerichtheid en

staat borg voor het hoogst denkbare niveau van

dienstverlening.

Nadat een boeking tot stand is gekomen stemt

Speakers Academy ® de werkbesprekingen af,

controleert de optredens en evalueert de optredens

die hebben plaatsgevonden.

Onze Knowledge Ambassadors staan 365 dagen

per jaar voor u klaar en zorgen ervoor dat u binnen

24 uur een offerte ontvangt.

In geval van ziekte en/of overmacht draagt

Speakers Academy ® te allen tijde zorg voor een

vervangende spreker of dagvoorzitter. Uiteraard in

overleg met de klant.

Kosteloos advies.

Speakers Academy ® hanteert een onbesproken

ethisch gedrag naar haar klanten, medewerkers,

toeleveranciers, Faculty Members en de

samenleving, hetgeen resulteert in een

onberispelijke reputatie en een ongeëvenaard

betalingsgedrag.

Speakers Academy ® is al meer

dan 20 jaar het beste Sprekers

Adviesbureau van Nederland en

geeft vrijblijvend advies op maat. Bel

ons op 010-4333322 of bezoek onze

website speakersacademy.com voor

uitgebreide profielen en interessante

artikelen, foto’s en video’s.

André Kuipers over Speakers Academy®

“Bringing knowledge to the world. Dit motto van Speakers Academy

verwoordt óók mijn missie als astronaut. Het is verrijkend én inspirerend

om opgedane kennis te delen met anderen. Ik leer veel van de organisaties

waar ik word uitgenodigd om te spreken en ik hoop dat mijn publiek wijzer

weggaat dan ze is gekomen. Speakers Academy speelt een belangrijke rol bij

de uitwisseling van kennis tussen veelal heel verschillende werelden.”

Daarom Speakers Academy®

3Al meer dan 20 jaar uw partner 3Meest ervaren team van consultants

3Service van de hoogste kwaliteit 335.000 + sprekers wereldwijd

Telefoon 010-4333322 | info@speakersacademy.nl | speakersacademy.com


21st Century Art

.NL

10


Bestel de gratis catalogus

Living - Art - The Art of Living

via solange@speakersacademy.nl

Voorwoord

Met veel plezier en dankbaarheid

sturen wij u

ACADEMY® Magazine

2020. Bijna honderd interviews,

columns en artikelen

over tal van interessante onderwerpen

staan garant voor veel leesplezier. Bovendien

reiken wij u graag een schat aan ideeën

en suggesties aan voor uw eigen evenementen.

Onze overzichtelijke Sprekersatlas, die

onderdeel is van dit magazine helpt u daarbij.

© MARIE CECILE THIJS

Gezien de vele positieve reacties op de

interviews en artikelen in de ‘Conscious Edition

I’ hebben wij besloten dit katern voort

te zetten.

Speciale aandacht deze keer voor de

nieuwe tiendelige serie ‘Mind The Matrix

II’ (‘Coming home to authentic consciousness’),

geproduceerd door World of Consciousness

(zuster van Speakers Academy®).

De serie helpt iedereen die deel wil uitmaken

van een positieve nieuwe tijdlijn. In tien

delen krijgen de kijkers praktische instrumenten

om te veranderen en hun ware

essentie te hervinden. Ook aandacht voor

de sponsoring van ‘The Real Truth About

Health’, ’s werelds grootste live-conferentie

op het gebied van gezondheid, duurzaamheid

en voeding in Long Island, New York.

Een aantal van de autoriteiten die daar

aanwezig zijn is door ons geïnterviewd.

Onder hen dr. T. Colin Campbell, dr. Caldwell

Esselstyn en dr. Will Tuttle. Lees vooral

het artikel over de gevaren van het 5G-netwerk

en de brief van professor Guus Berkhout

(mede namens 500 topwetenschappers

van over de gehele wereld) gericht aan António

Guterres, de secretaris-generaal van de

Verenigde Naties.

Mijn team en ik wensen u buitengewoon

veel (kritisch) leesplezier.

Albert F.T. de Booij

Oprichter en CEO Speakers Academy® en

World of Consciousness®

'The more real you get, the more unreal the world gets'

John Lennon

Colofon

HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij

REDACTIE - Jacques Geluk (tekst) en het

Speakers Academy ® Team

SPEAKERS ACADEMY ® BEZOEKADRES

Postbus 22307 Schiedamse Vest 67-71

3003 DH Rotterdam 3012 BE Rotterdam

info@speakersacademy.nl Tel.: +31 (0)10 433 33 22

GRAFISCH ONTWERP DRUKWERK

Speakers Academy ® Roularta Printing NV,

Don de Bruijn

Roeselare België

COPYRIGHT

Copyright© 1997-2020 Speakers Academy ® . Niets uit deze

uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar worden

gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke

wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van

de uitgever. Alle rechten voorbehouden. Speakers Academy ® heeft

de grootst mogelijke inspanning gepleegd om de copyrights van

de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan te doen

toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs, fotografen en

de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het

foto’s betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen,

vermeldt Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op

de foto zelf. In een aantal gevallen is het wellicht niet mogelijk

(geweest) de te achterhalen. Mocht u menen rechthebbende

te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan contact op met

Speakers Academy ® via e-mail: info@speakersacademy.nl

De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke

auteurs. ACADEMY ® Magazine neemt een metapositie in ten

aanzien van geloof, religie, gender, ras, seksuele geaardheid en

aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid voor de statements

die worden gemaakt. ACADEMY ® Magazine heeft vanuit deze

onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die vanuit verschillende

gezichtspunten hun visie naar voren brengen.

FOTOSTOCK

Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen

tegen een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact

opnemen met de informatiedesk van Speakers Academy ® :

fotostock@speakersacademy.nl

TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN

ILLUSTRATIES

Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns,

foto’s en illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers

Academy ® : magazine@speakersacademy.nl

COLUMNSERVICE

Veel van onze sprekers zijn tevens goede schrijvers. In een aantal

gevallen bestaat de mogelijkheid om een column te laten schrijven

voor uw personeelsblad, huisorgaan, verenigingsblad, corporate

magazine, jaarverslag, website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij

op verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter ondersteuning

van een congres (laten) verzorgen.


SPEAKERS ACADEMY ® INTERNATIONAL

Our keynote speakers

performed in 68 countries

Antarctica

Argentina

Aruba

Australia

Austria

Bahamas

Belarus

Belgium

Bolivia

Brazil

Canada

China

Croatia

Cuba

Curaçao

Cyprus

Czech Republic

Denmark

dubai

England

Estonia

Finland

France

Germany

Ghana

Greece

Greenland

Guernsey

Hong-Kong

Hungary

India

Ireland

Israel

Italy

Jamaica

Jersey

Lithuania

Luxembourg

Malaysia

Malta

Mauritius

Mexico

Monaco

Morocco

Netherlands

New Zealand

Nigeria

Norway

Panama

Poland

Portugal

Russia

Saudi Arabia

Serbia

Singapore

Slovakia

Slovenia

South Africa

South Korea

Spain

Suriname

Sweden

Switzerland

Taiwan

Thailand

Turkey

USA

Vatican CITY

12


Worldwide Bookings

+31 (0)10 - 433 33 22 | speakersacademy.com


© ENITH STENHUYS

© EVERT-JAN DANIËLS

© BORIS CYRULNIK

© XAVIER VERDAGUER

© JOSCHKA FISCHER

© ROBERT ESPALIEU

© PHILIPPE DOUSTE-BLAZY

© LUCY ALEXANDER

© ROY BEUSKER

© SIMON NEWBURY

© RIANNE NOORDEGRAAF

© SUSAN NEIMAN

© ENITH STENHUYSEN

© RÜDIGER JÜRGENSEN

© GINO DEPINTO

Bernard

Kouchner

Mikheil

Saakashvili

dr. Susan

Neiman

prof. dr. Peter

Sloterdijk

Anja

Kohl

David

Shing

Tasha

de Vasconcelos

Virginie

Raisson

Philippe

Douste-Blazy

Lucy

Alexander

Dominique

Moïsi

Alastair

Campbell

Jack

Lang

Jacques

Attali

Jeremy

Rifkin

Boris

Cyrulnik

Xavier

Verdaguer

Joschka

Fischer

Abidjan

Aken

Amsterdam

Ankara

Antwerpen

Avignon

Bad Kissingen

Bad Orb

Barcelona

Berlijn

Bled

Brest

Brugge

Brussel

Casablanca

Dubai

Dublin

Düsseldorf

Edmonton, AB

Essen

Freiburg

Genève

Gent

Graz

Hamburg

Ile de la Réunion

Istanboel

Keulen

Kingsland, GA

Kitzbühel

Koblenz

Kopenhagen

Lago Maggiore

Las Vegas, NV

Le Touquet

Leuven

Lima

Lissabon

Londen

Luxemburg

Lyon

Madrid

Mallorca

Marrakech

Marseille

Melbourne

Milaan

Montpellier

Montreal

München

Nantes

Nice

Nordhorn

Oostende

Parijs

Portoroz

Praag

Rome

Rotterdam

Schwerin

Sint- Niklaas

Stavanger

Stockholm

Strassbourg

Strömstad

Taipei

Thonon-les-Bains

Tours

Vilnius

Warschau

Wenen

Zürich

'Bringing Knowledge to the World'

Order a free copy of the

international edition

info@speakersacademy.com


A free publication, for educational use only

In Pursuit of Global Awareness

OMEGA_2019_V2.indd 1 19-01-19 10:39

Subscribe to our monthly newsletter and be the first to view our monthly selections

Uncommon

Conversations: Thich

Is Consciousness the

Unified Field?,

Alan Watts - The Story

of the Chinese Farmer

What is consciousness?

The Economist

Nhat Hanh and Br.

David Steindl-Rast and

Gratefulness

John Hagelin

Explanation of how

transcendental

meditation works given

by David Lynch

The Biggest Lie

Death inspirational

ft Sadhguru, Eckhart

Tolle, Neil deGrasse

Tyson and more

The POWER of

VULNERABILITY and

BELONGING

Brené Brown

Novak Djokovic’s

MINDBLOWING Diet

Transformation

WORLDOFCONSCIOUSNESS.COM

FREE DOWNLOADS OF INTERVIEWS, ARTICLES AND REPORTS WITH

THE WORLD’S LEADING AUTHORITIES

World of Consciousness

The Four Noble Truths

World of Consciousness

We all have the potential to be free of suffering and to find happiness

Whole Food Plant Based Lifestyle

OMEGA

The Lifestyle that will change the world

An introduction to Buddhism

Compiled by Albert de Booij

By Albert de Booij

Albert de Booij

A free publication

Powered by



© REDTEA

A PLATFORM FOR CONSCIOUS KNOWLEDGE, MIND SCIENCE,

SPIRITUALITY AND UPLIFTING, INSPIRING AND TRUTHFUL INFORMATION

CONSCIOUSNESS

All about awakening the mind, experience pure

enlightment.

SOCIETY

Learn more about the inspiring and sometimes

destructive expressions of society.

NATURE

Discover the beauty of Nature and the measures

needed to safeguard it.

COSMOS

Vast, infinite and mysterious. The cosmos remains

the realm of the unkown.

A

BETTER

WORLD

CHANGE

(YOURSELF)

AWARENESS

KNOWLEDGE

IGNORANCE

BODY

Nutrition and health. Nurture your body with health and

exercise tips. Find worldwide retreats.

MIND/SPIRIT

All about mindfulness, mindscience,

spirituality and compassion.

MUSIC

This music section is selected for you to take a deep

breath and to enter the world of positive vibration.


PO BOX 22307 | 3003 DH ROTTERDAM | THE NETHERLANDS

INFO@WORLDOFCONSCIOUSNESS.COM


RUIMTEVAART

‘DE BLIK VAN

BUITENAF OP

ONZE PRACHTIGE

PLANEET DOET

ONS BESEFFEN:

DIT IS ALLES WAT

WE HEBBEN’

© CASPER RILA

In gesprek met:

André Kuipers

over zijn nieuwe lezing

16


© NASA

Earth Rise 1968, het moment waarop

mensenogen voor het eerst in de geschiedenis

de aarde zagen opkomen boven de maan.


RUIMTEVAART

‘Innovatie is cruciaal om de mensheid en

onze planeet vooruit te helpen’

De medewerkers van NASA sloeg de schrik om het hart toen president J.F. Kennedy in mei 1961 aankondigde

binnen 8 jaar een Amerikaan op de maan te willen zetten. Het leek een onmogelijke opdracht. Er werkten minder

dan vijfhonderd mensen bij de ruimtevaartorganisatie en de Amerikanen waren er nog niet eens in geslaagd een

mens in een baan om de aarde te brengen, laat staan dat men wist hoe een astronaut op de maan te zetten. De

organisatie stond voor de ultieme uitdaging: het leveren van een niet eerder vertoonde, welhaast bovenmenselijke

prestatie op het gebied van innovatie, samenwerking en doorzettingsvermogen.

We kennen de afloop: de

onmogelijke opdracht

slaagde. Vijftig jaar

geleden, op 21 juli

1969 zette Neil Armstrong

als eerste mens voet op de maan. Er

werd onderzoek gedaan en maanstenen

werden meegenomen, maar misschien wel

belangrijker was het gegeven dat mensenogen

van buitenaf hun eigen planeet konden

aanschouwen. Een uniek uitzicht dat in de

afgelopen vijftig jaar voorbehouden is gebleven

aan minder dan 600 mensen. André Kuipers

is één van hen. Hoe kijkt hij terug op

de historische gebeurtenissen? Wat doet die

blik van buitenaf op onze planeet met een

mens? En welk historisch moment staat ons

volgens de astronaut te wachten? Speakers

Magazine in gesprek met André Kuipers.

Een mens op de maan zetten voor

het eind van het decennium leek in 1961

een volkomen onrealistische opdracht.

Waarom kondigde president Kennedy

desondanks dit ambitieuze plan aan?

‘Juist omdat het zo ontzettend moeilijk

en kostbaar was. Dat wist Kennedy en hij

noemde het ook in zijn wereldberoemde

toespraak in september 1962 aan Rice University

in Houston (foto hierboven): ‘We

choose to go to the moon in this decade and do

the other things, not because they are easy, but

because they are hard.’ Ze moesten gaan voor

het ‘ultieme’. Vergeet niet dat het de tijd was

van de Koude Oorlog; Amerika en de Sovjet-Unie

hielden elkaar met argusogen in de

gaten en tot dan toe incasseerden de Russen

iedere primeur. Zij brachten als eerste een

object in een baan om de aarde, rap volgde

de eerste man, de eerste vrouw, de eerste

meerkoppige bemanning met drie kosmonauten

en de eerste ruimtewandeling. Wat

kon Amerika daar tegenover zetten? De eerste

stap op de maan! Het was de meest prestigieuze

prestatie die ze konden leveren.’

Hoe heeft NASA deze monsterklus in

slechts 8 jaar kunnen volbrengen?

‘Men is aan de slag gegaan en heeft alles

op alles gezet. Alle knappe koppen werden

bij elkaar gezet, want er was niets in een tijd

waarin computers een fractie van de rekenkracht

van tegenwoordig hebben. Er moest

ongelooflijk veel gebeuren. Het maanprogramma

is een buitengewoon knap staaltje

management; 400.000 mensen waren aan

het werk om het programma te doen slagen.

Moet je je voorstellen dat de gemiddelde

knappe kop in het vluchtleidingscentrum

pas 27 jaar oud was. Dat heeft ongetwijfeld

een grote rol gespeeld. Deze jongelui hadden

simpelweg nog niet de ervaring dat ze

konden falen, en dus geloofden ze in hun

eigen succes. Een jonge generatie denkt niet

in problemen, maar in oplossingen. Daar

moeten wij het nu ook weer van hebben. De

drang om te slagen was destijds groter dan de

angst om te falen.’

Wat heeft het maanprogramma voor

de mensheid betekend?

‘Er was een ruimterace gaande en de wens

om te winnen was allesbepalend voor Amerika.

Ze moesten en zouden de Russen een

18


© NASA

‘De drang

om te slagen

was groter

dan angst

om te falen’

lesje leren. De kosten waren gigantisch hoog, naar de hedendaagse

maatstaven zo’n 200 miljard dollar. En het afbreukrisico

was zeer groot want de hele wereld keek mee. Veel tijd

om te testen en ervaring op te doen, was er niet. Toch was het

geen echte militaire strijd. Amerika’s prestige reikte veel verder.

De maanlanding was betekenisvol voor de hele mensheid;

600 miljoen mensen zaten aan de buis gekluisterd, in

die tijd een zesde van de wereldbevolking. Neil Amstrong

kon het niet beter uitdrukken dan hij heeft gedaan: ‘One

small step for a man, one giant leap for mankind.’ Armstrong

stond op de schouders van reuzen, al die mensen die hadden

meegewerkt. Het is een ongelooflijke prestatie. Voor mij

is de maanlanding het meest belangwekkende moment in de

geschiedenis van de mensheid.’

De Saturnus V raket is het

meest krachtige vervoermiddel

ooit door mensen gemaakt

Is er opnieuw een 'space race' gaande naar de maan?

‘Er zijn op dit moment veel verschillende ontwikkelingen

waar je vanuit verschillende invalshoeken naar kunt kijken.

Landen wedijveren weer met elkaar. China voert bijvoorbeeld

een eigen ruimtevaartprogramma. Zij hebben de techniek

van de Russen gekocht, verbeterd en gaan rap. China

heeft begin dit jaar een rover laten landen aan de andere kant

van de maan, een primeur. Het zou me niet verbazen als zij

als eerste terug zijn op de maan om daar een taikonaut te

laten landen.

Vanzelfsprekend zetten deze ontwikkelingen andere naties

aan om te willen bijblijven. Aanwezigheid op de maan is niet

langer een kwestie van prestige, er zijn belangrijke economische

redenen om erbij te willen zijn. Europa heeft plannen om

een maanbasis te bouwen, Moon Village, waar mensen het

langere tijd kunnen uithouden. Er ligt bijvoorbeeldeen grote

hoeveelheid helium 3, neergeslagen door de zonnewind. Er

is berekend dat, wanneer we kernfusie onder de knie krijgen,

er voor 1000 jaar energie ligt opgeslagen op de maan. Economische

belangen zijn altijd een belangrijke drijfveer geweest

voor de exploratie van onbekende bestemmingen. Met de

maan is dat niet anders.’


© NASA

20 Hoe is de huidige rolverdeling tussen de nationale ruimtevaartagentschappen

en commerciële ruimtevaartbedrijven?

‘Ruimtevaartagentschappen als NASA en ESA lopen voorop met

hun programma’s om kennis te vergaren en onderzoek te doen. Zij

plaveien de weg voor bedrijven als SpaceX van Elon Musk en Blue

Origin van Jeff Bezos. Deze ondernemingen houden zich vooral

bezig met praktische toepassingen zoals het ontwikkelen van herbruikbare

raketten en voorraadschepen. Het allereerste voorraadschip

van SpaceX heb ik destijds zelf aan het ISS gekoppeld,

een grootse en spannende gebeurtenis. Commerciële bedrijven

werken vaak economischer – want sneller en voordeliger – dan

de door overheden gefinancierde agentschappen. Daarom is het

goed dat beide sectoren nauw samenwerken. Commerciële ruimtevaartbedrijven

bouwen in opdracht van de agentschappen allerlei

hardware. Op dit moment zitten we in een ontwikkelingsfase

en zijn er relatief weinig astronauten in de ruimte. Jaarlijks worden

er wereldwijd gemiddeld slechts zes astronauten gelanceerd.

Wanneer er over een jaar of twee astronauten naar het internationale

ruimtestation ISS gaan met ruimteschepen van Boeing en

SpaceX, en we in de nabije toekomst naar de maan kunnen terugkeren

met de Orion van ESA en NASA, gaan de ontwikkelingen

op het gebied van bemande ruimtevaart weer in de versnelling.’

Gaan we straks echt op 'honeymoon' naar de maan?

‘Je kunt er rekening mee houden dat onze achterkleinkinderen

op vakantie kunnen in de ruimte. Zoals met iedere ontwikkeling

duurt het even voordat een dienst betaalbaar wordt en voor iets

grotere aantallen geschikt gemaakt. In de scheepvaart en de luchtvaart

hebben we dezelfde ontwikkeling gezien. We moeten geduld

hebben, maar een bedrijf als Bigelow is druk bezig met de ontwikkeling

van een ruimtehotel van opblaasbare modules. Ze hebben

zo’n module al aan het internationale ruimtestation ISS gehangen

om te testen. Wat vandaag science fiction lijkt, is morgen een feit.

Het zijn fascinerende ontwikkelingen. Stel je zo’n hotel toch eens

voor: dat is nog eens a room with a view…

We moeten wel oog blijven houden voor de impact die groot-

‘De jongelui in Mission

Control hadden

simpelweg nog niet de

ervaring dat ze konden

falen, dus geloofden ze in

hun eigen succes.’


© NASA

© NASA

Opluchting na de

succesvolle lancering

van Apollo 11

Apollo 11-bemanning

op weg naar de

raketlancering

Zichtbare spanning in

Mission Control tijdens de

maanlanding

RUIMTEVAART

‘Een jonge generatie denkt niet in problemen, maar in

oplossingen. Daar moeten wij het nu ook weer van hebben.’

schaliger ruimtevaart kan hebben op het

milieu en daarom zoeken we naar schone

vormen van energie. Lanceringen mogen

niet ten koste gaan van de ozonlaag door

er talloze gaten in te prikken. Dat geldt ook

voor de zogenaamde suborbitale vluchten –

sprongetjes naar 100 km hoogte – die door

Richard Branson’s Virgin Galactic en Bezos’

Blue Origin gemaakt zullen gaan worden.

Zou een reis naar de ruimte helpen

om mensen een groter besef te geven

van onze kwetsbare planeet?

‘Het liefst zou ik iedereen meenemen op

ruimtereis. De reis is spannend, het zweven

fantastisch en het uitzicht fenomenaal.

Het zien van die prachtige blauwe bol in het

zwarte niets doet je beseffen: deze prachtige

aarde is ons thuis. We delen deze planeet met

alle mensen, dieren en planten. Dit is wat

we hebben, hier moeten we het met elkaar

rooien. De ontwikkelingen in de ruimtevaart

gaan steeds verder, we gaan terug naar

de maan en uiteindelijk naar Mars, maar het

heelal is uitermate vijandig. Dit is de enige

plek waar we echt thuishoren.’

Wat wordt de grootste historische

gebeurtenis waarvan wij in de

komende jaren getuige zullen zijn?

‘Dat zal ongetwijfeld het moment zijn

waarop de eerste mens voet zet op Mars. We

zijn al tientallen jaren bezig met onderzoek

en ontwikkeling om dat mogelijk te maken,

en het duurt nog wel een aantal jaren voordat

het zo ver is.’

Net als in de jaren zestig is de opdracht

enorm kostbaar en uitermate ingewikkeld.

Een reis naar de maan duurt drie dagen,

die naar Mars vele maanden en onderweg is

ruimtestraling een groot probleem. Op Mars

zelf is het bitterkoud, er is geen dikke dampkring

om ons te beschermen tegen de levensgevaarlijke

straling, er is geen water, geen

zuurstof. Je moet er een ruimtepak dragen en

ondergronds leven, je eigen gewassen verbouwen

waar geen ziektes in mogen komen.

De kleine gemeenschap waarin je leeft, moet

ondanks deze levensbedreigende omstandigheden

prettig met elkaar blijven omgaan.

Een medisch probleem kan al snel fataal zijn.

Kortom: de uitdaging is groot maar er komt

een dag dat de mens deze volgende reuzensprong

zal maken.’

© ESA, P. CARRIL

Artistieke impressie van Moon Village

NIEUWE LEZING

To boldy go where no man has gone before

André Kuipers is één van de weinige mensen in de wereld, en de enige levende Nederlander, die onze planeet van buitenaf

heeft gezien. Uit eigen ervaring vertelt André over de reusachtige inspanning die de mens moest leveren om naar de maan te

kunnen reizen. Een ogenschijnlijk onmogelijke missie waarin een ultiem beroep werd gedaan op de organisatie, kennis en kunde,

communicatie en samenwerking om - met pure bluf én de nodige portie geluk - uiteindelijk het onbereikbare te bereiken. Een

machtig moment in de geschiedenis van de mensheid.

Rondom dit thema neemt de ruimtevaarder zijn publiek mee op een reis langs historische gebeurtenissen. Zijn magische verhaal

over dromen en ontdekkingen bevat authentieke beelden en geluidsfragmenten van verleden en heden en zoomt in op onze

toekomst. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© JOSTIJN LIGTVOET

Galaprogramma 2020

'Magische, muzikale reis naar de maan met André Kuipers'


De maan en de sterrenhemel hebben in de geschiedenis altijd tot

de verbeelding gesproken. Componisten lieten zich erdoor inspireren

en mensen droomden van reizen naar de maan en verder. Een

halve eeuw geleden zetten twee mensen voor het eerst voet op een

ander hemellichaam, een prestatie van wereldformaat en een machtig

moment in de geschiedenis van de mensheid.

Speciaal voor bijzondere bijeenkomsten en evenementen heeft

Speakers Academy® samen met Friendly Fire Theatre rondom dit

thema een uniek programma voor haar relaties samengesteld voor

2020. Andrés boeiende verhaal wordt geïllustreerd met talloze his-

22

torische filmbeelden en geluidsfrgmenten en afgewisseld met klassieke

muziek geïnspireerd op het universum, variërend van het

beroemde ‘Clair de Lune’ van Debussy en het betoverende ‘Palladio’

van Karl Jenkins tot klassiekers als James Horner’s filmmuziek uit

Apollo 13 en John Williams’ beroemde Hedwig’s Theme uit Harry

Potter. In een bijzondere uitvoering door het 20-koppige strijkorkest

Kamerata Zuid o.l.v. dirigent Frank Adams.

Na een reeks succesvolle theatercolleges en SpaceXperience in

de Ziggo Dome, verzorgt André Kuipers in 2020 met plezier deze

onvergetelijke ervaring voor uw medewerkers en gasten.

‘Fly me to the moon’

Neem voor nadere informatie of voor boekingen van deze muzikale reis naar de ruimte contact op met Speakers Academy®


‘HET BEGINT

ALLEMAAL MET

DE VRAAG WAT

IEMAND ZELF WIL’

24


MOTIVATIE, INNOVATIE, SAMENWERKING

Maarten van der Weijden

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Casper Rila

Doorzettingsvermogen, ambitie en een winnaarsmentaliteit hebben, omgaan met tegenslagen en

gezondheid. Als professioneel spreker behandelt Maarten van der Weijden deze thema’s aan de hand van wat

hij in zijn leven persoonlijk, sportief en bedrijfskundig heeft meegemaakt. De mooiste metafoor vormen de

Elfstedentochten die hij in 2018 en 2019 in Fryslân als vrijwilliger heeft gezwommen. Dankzij zijn ervaringen

tijdens de eerste poging, die hij na 163 kilometer moest opgeven, volbrengt hij een jaar later de tweede. Zijn

geleerde lessen zijn zowel voor sporters als het bedrijfsleven interessant, inspirerend en motiverend en

bovendien verpakt in een mooi verhaal op maat. Zijn baan als professioneel spreker stelt Maarten in staat veel

vrijwilligerswerk te doen voor zijn stichting, de Maarten van der Weijden Foundation.

Alle dingen die ik doe komen

voort uit wie ik ben. De thema’s

waarover ik spreek tijdens

lezingen en presentaties

sluiten vanzelf aan op dingen

die mij zijn overkomen. Dat is de kracht.

Tevoren heb ik daar helemaal niet over nagedacht.

Als ik nieuwe dingen aanpak passen

die ook in het verhaal dat ik al die tijd al vertel.

Het zou gek zijn wanneer dat verhaal door

de 11stedenzwemtochten ineens verandert.

Van die twee Friese zwemtochten heb ik wel

geleerd dat verbinding zoeken en maken

heel belangrijk is”, vertelt Maarten van der

Weijden. Die bevinding is zowel interessant

voor andere sporters die hun doel willen

bereiken als voor het bedrijfsleven. “Bij de

Olympische Spelen speelde het minder een

rol, maar bij de 11stedenzwemtochten des te

meer. Het feit dat mijn vrouw Daisy mij op

zondagochtend bij de eerste tocht het water

in praatte, dat Fryslân zo massaal meeleefde,

mij door het water schreeuwde, heeft letterlijk

geholpen. Daardoor kwam ik echt verder

en heb ik het dit jaar gehaald. Het enthousiasme

van het publiek stimuleerde enorm,

aan de andere kant wilde ik mij daar als sporter

voor afsluiten. Dat was mijn eerste idee,

omdat ik vooral focuste op zwemmen. Ik heb

echter ondervonden dat als je die verbinding

juist wel maakt, alles draaglijker wordt. Dan

deel je de ballast en kun je het beter aan.”

Samenvattend zegt hij: “Het maakt niet

zoveel uit of je een bedrijfsdoel wilt halen,

Olympisch goud wilt winnen of de Elfstedentocht

wil uitzwemmen. Dezelfde dingen

komen erin terug. Sommige zijn wat

minder fijn en moet je proberen daarmee

om te gaan.”

ERVARINGEN MEENEMEN

Dat het Maarten de tweede keer wel lukt

de 196 kilometer lange Elfstedentocht binnen

75 uur uit te zwemmen, komt mede

doordat hij zijn ervaringen van de eerste

keer meeneemt. “Ik begreep nu beter hoe

het met eten zat, hoe ik onderweg het beste

kon slapen. De lessen van 2018 – achteraf

gezien de generale repetitie – hebben er dus

in geresulteerd dat het in 2019 wel lukte.”

Eerder zwemt hij onder meer heen en weer

Het Kanaal over. Ook doet hij een recordpoging

om 24 uur achtereen te zwemmen. Dat

haalt hij eveneens de eerste keer net niet, de

tweede keer ruim. Althans qua afstand, maar

niet volgens de regelgeving van het Guinness

Book of Records. “Alle andere lange afstanden

ik de afgelopen jaren zwom stonden in

het teken van mijn wens de Elfstedentocht

in 2018 te zwemmen, met als grootste drijfveer

het goede doel van het leed dat ik zelf

heb ervaren.” Maarten doelt daarmee op het

feit dat hij in 2001 hoort dat hij acute lymfatische

leukemie heeft. Na vier chemokuren

en een stamceltransplantatie, een proces



dat twee jaar duurt, verklaren artsen hem in

2005 volledig genezen. “Het zwemmen van

de Elfstedentocht was voor mij het middel

om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor

mijn stichting, de Maarten van der Weijden

Foundation. Die heeft zelf in overleg met

kankerpatiëntenverenigingen de onderzoeken

en projecten geselecteerd die vanuit de

opbrengst van beide zwemtochten – opgeteld

bijna 12 miljoen euro – ondersteuning

krijgen. Dit zijn onderzoeken/projecten

waarvan patiënten zelf aangeven dat ze het

verschil kunnen maken en hiervoor is een

samenwerking aangegaan met KWF, KiKa

en de Roparun. Het geven van presentaties

is mijn baan en stelt mij in staat veel vrijwilligerswerk

voor mijn stichting te kunnen

doen en zoveel mogelijk bij mijn vrouw en

dochters te zijn".

De meeste sporters hebben een langetermijnvisie

of misschien beter een -ambitie.

Voor sommige ondernemingen geldt dat

wellicht minder, maar de meeste zijn daar

wel degelijk mee bezig. Maarten: “Als bedrijven

net als ik maatschappelijk relevanter

willen zijn en iets willen bijdragen komt dat

26

‘Alle dingen die

ik doe komen

voort uit wie

ik ben’


natuurlijk ergens vandaan. Dat is geen proces

van een paar weken. Dan gaat het vaak

om ideeën, lijnen en richtingen die al jaren

en jaren spelen.”

INTELLECTUELE UITDAGING

Maarten van der Weijden stopt in de loop

van 2015 als financieel manager bij Unilever,

waar hij tot dan financieel verantwoordelijk

is voor Ahold. Hij vindt dat heel tof,

maar het is niet waar zijn hart ligt. “Ik geloof

dat alleen dingen doen vanuit wie ik ben en

waar ik vandaan kom goed voor mij werkt.

Dan denk ik aan mijn ziektegeschiedenis en

patiënten helpen. Daar doe ik veel liever iets

mee.” Als hij zich dat realiseert vertrekt hij bij

Unilever en richt hij niet veel later de Maarten

van der Weijden Foundation op, waarvan

hij dus ook voorzitter is. “Daar besteed

ik de meeste tijd aan, meer nog dan aan

zwemmen, maar de mensen zien dat niet

en waarderen me vooral om mijn sportieve

prestaties. In Fryslân waren er 500 vrijwilligers

betrokken bij de Elfstedentochten.

Dat allemaal organiseren was een hele grote

klus. Dat is wel mijn intellectuele uitdaging.

Het zwemmen is een manier om de impact

ervan te vergroten en de publiciteit te genereren

die uiteindelijk de stichting ten goede

komt.” Eerlijk is eerlijk, hij zwemt nog steeds

graag en is er ook op zijn 38ste nog steeds

goed in. “Toch komt daar zoals gezegd mijn

drijfveer niet vandaan, maar het past wel bij

me. Ik voel me heel comfortabel als ik zwem,

vooral tijdens lange afstanden. Ik heb in mijn

leven bijna anderhalf keer de wereld rondgezwommen

als je alle stukjes bij elkaar telt.

Ik voel me thuis in het water en bereik tijdens

het zwemmen bijna een soort meditatieve

status.”

TIJD NEMEN OM NA

TE DENKEN

Zowel in de sport als zakelijk is het een

belangrijke vraag hoeveel tijd mensen

nemen om echt na te denken over grote keuzes

die ze maken. Bijvoorbeeld over wat ze

willen studeren of wat ze willen doen voor

de kost. “Daar gaat een ander gedeelte van

mijn verhaal over, belangrijk want die keuzes

maken we eigenlijk wel heel snel. We

leven maar één keer. Het enige dat we kunnen

doen is de tijd die we hebben zo optimaal

mogelijk besteden en dat betekent ook

dat het loont wat langer na te denken over de

keuzes die goed voor ons zijn en het beste bij

ons passen. Daar nemen we echter de tijd niet

voor. We rennen van de ene naar de andere

deadline of vergadering, zonder ons de vraag

te stellen wat we echt willen. Het gevolg is

dat we in een grote carrousel terechtkomen,

die blijft ronddraaien, zonder dat we

komen waar we willen. Dat is zowel op persoonlijk

als bedrijfskundig niveau zonde. Ik

geloof dat bijvoorbeeld werknemers die voor

zichzelf weten dat hun werk zinvol is en wat

bijdraagt gemotiveerder zijn en dus beter

presteren.” Volgens Maarten hebben bedrijven

hier aandacht voor, maar bedenken dan

bijvoorbeeld dat hun medewerkers sportiever

moeten worden. Dan komt er alleen in

de carrousel wat bij, maar met de basisvraag

hoe zij hun tijd willen besteden en vooral wat

zij zelf willen gebeurt niets. “Daar begint het

mee, niet met sporten, hoewel dat er vaak

wel bij past.”

INSPIRERENDE VERHALEN

OP MAAT

Bedrijven die Maarten van der Weijden

inhuren voor een lezing of presentatie willen

vaak iets weten over zwemmen in combinatie

met innovatie en samenwerken. “Al

die facetten spelen een rol of je nu op weg

bent naar Olympisch goud of een Elfstedentocht

zwemt. Mensen willen daar graag meer

over horen en hebben er ook in bedrijfssituaties

veel aan, omdat diezelfde thema’s goed

passen bij waarmee zij en hun medewerkers

bezig zijn. Ik kan de boodschappen overbren-


‘Ik kan boodschappen

overbrengen die nodig zijn

om doelen te halen’

gen die zij nodig hebben om doelen te

stellen en die in een mooi inspirerend

en interessant verhaal gieten. Hoewel

sommige elementen bij verschillende

opdrachtgevers hetzelfde zijn, hebben

ze wel allemaal hun eigen thema’s en

focusgebieden. Daarom vertel ik nooit

een standaardverhaal, maar pas ik het

altijd aan de wensen en prioriteiten

van de opdrachtgevers aan. Helemaal

op maat, want dan slaan de boodschappen

het beste aan.”

Kunnen we op sportief gebied nog

veel van hem verwachten? Maarten:

“Zwemmen vind ik nog steeds leuk en

er zijn zeker nog ambities. Hoe ik die

precies ga invullen weet ik nog niet.

Voor de stichting wil ik ook op de langere

termijn geld blijven inzamelen.

Mijn zwemmen kan daarin een rol

spelen. De Elfstedentocht is gezwommen

en behaald, dus moeten we kijken

hoe we daaraan op een andere

manier een vervolg kunnen geven,

wetende dat er genoeg open water

maar slechts één tocht der tochten is.

Dit jaar ging het om de spanning (gaat

Maarten het nu wel halen?), maar die

is nu weg en dus moeten we de uitdaging

vernieuwen.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22

E info@speakersacademy.nl

I www.speakersacademy.nl

Maarten van der Weijden is openwater- en marathonzwemmer en won

in 2008 een gouden medaille op de Olympische Spelen in Beijing (10

km openwaterzwemmen). In 2001 kreeg Maarten de diagnose leukemie,

waarvan hij tegen de verwachting in herstelde. In zijn jeugd was Maarten

al een veelbelovend zwemtalent en studeerde hij wiskunde. Na zijn

behandeling voor leukemie begon hij, als onderdeel van zijn revalidatie,

weer te zwemmen. In 2004 zwom Maarten in recordtijd het IJsselmeer

over. Hiermee zamelde hij 50.000 euro in voor KWF Kankerbestrijding.

Op het EK van 2006 behaalde Maarten voor het eerst een medaille bij

een titeltoernooi: hij won zilver op de 10km. In 2008 won hij onder meer

de 25 km op het WK in Sevilla. In 2009 verscheen zijn autobiografie 'Beter',

een boek waarin hij eerlijk over de tegenslagen in zijn leven en de

weg naar zijn gouden succes vertelt. Sinds 2016 heeft Maarten zijn eigen

stichting, de Maarten van der Weijden Foundation. Middels de 11stedenzwemtocht

zamelde hij met zijn stichting tot nu toe ruim 11 miljoen euro

in voor kankeronderzoek en -projecten.


12 - 16 DECEMBER 2019

RAI AMSTERDAM

10 - 14 DECEMBER 2020

LXRY.NL

prof. dr.

Jan Peter

Balkenende

Tekst: Jacques Geluk

Fotografie: Casper Rila

“Mijn beste moment als premier op het gebied

van geopolitieke ontwikkelingen was de

G20-bijeenkomst van 2009 in Londen. We

zaten midden in een financiële crisis. Het ging

slecht, maar regeringsleiders beseften dat ze

elkaar nodig hadden om een nieuwe financiële

architectuur te realiseren en een succes te

maken van de Klimaattop in Kopenhagen. Dat

is allemaal niet zo gebeurd, maar er was een

sfeer van verbondenheid en samen optrekken.

Een enorm verschil met nu.” Het goede

nieuws: prof. dr. Jan Peter Balkenende ziet een

kentering. Steeds meer mensen, overheden

en bedrijven omarmen de Duurzame Ontwikkelingsdoelen

van de Verenigde Naties en

morele vraagstukken komen vaker naar voren.

“We komen in een fase waarin mainstream

een andere kant uitgaat. Dat is hoopvol.”

‘VERBINDEN

GEEFT HOOP’

Onder leiding van president Donald

Trump is het ‘America First’, met als

gevolg handelsoorlogen en conflicten.

Hij wil nieuwe akkoorden sluiten,

in het voordeel van de Verenigde

Staten, maar grote opponent China is desondanks op

weg de grootste economie ter wereld te worden. “Niet

alleen economisch, ook geopolitiek drukt China zijn

stempel op de internationale verhoudingen. Daarnaast

hebben we te maken met Rusland, dat soms meedoet

en nodig is, zoals in de strijd tegen IS, maar zich

dan weer buitensluit of probeert te infiltreren in Europese

zaken.” In Europa ziet prof. Balkenende dat het

besef dat we elkaar nodig hebben op talloze gebieden,

variërend van migratie, veiligheid en concurrentiekracht

tot duurzaamheid en klimaat, er nog steeds is.

Tegelijk wordt ook hier de eenheid op de proef gesteld

door Brexit, het vertrek van de Duitse Bondskanselier

Angela Merkel, de interne problemen van de Franse

30


GEOPOLITIEK | NIEUWE ECONOMIE | DUURZAAMHEID

president Emmanuel Macron, conflicten

met Hongarije en Polen en een Italiaanse

regering die zich weinig aantrekt van de

Europese financiële spelregels. “De politieke

setting van Europa is tamelijk complex. Een

aantal mondiale conflicten wordt uitgevochten

op Europees terrein. Neem de Iran-deal.

Trump stopt ermee en stelt sancties in tegen

bedrijven die zaken doen met Iran. Dat raakt

Europa.” Er is een oplossing. Samen optrekken

en samenwerken. Zover is het nog niet.

Iran en de VS praten niet met elkaar, maar de

islamitische republiek houdt Europa wel aan

gemaakte afspraken en gaat intussen door

met zijn nucleaire programma. “Buitengewoon

riskant. Als Europa en Amerika niet

één lijn trekken profiteert Iran daarvan en

gaat het gewoon zijn gang.” Ook de discussie

over wie de communicatietechniek mag

leveren voor het 5G-netwerk wordt mede

in Europa uitgevochten. Dat heeft te maken

met wie de standaarden gaat bepalen.

HET GIST OVERAL

Balkenende verbindt al die onderwerpen,

want het gist overal. “Het is een buitengewoon

interessante tijd. Europa heeft

een nieuw perspectief nodig, waarin de landen

hun krachten bundelen. De voormalige

Britse premier Tony Blair zei laatst: ‘Wie

zitten aan tafel? Amerika, China en India,

de grote spelers. Europa kan aanschuiven,

maar dat veronderstelt wel samenwerking

en met één stem spreken. Dat houdt mij

bezig.” Het brengt hem op het boek ‘How to

run the world’ dat Parag Khanna, een Indiaas-Amerikaanse

specialist in internationale

betrekkingen, op zijn 33ste heeft geschreven.

“Khanna was adviseur bij Obama, werd

beschouwd als een van de 75 invloedrijkste

personen ter wereld en zei ruim acht jaar

geleden al dat de vragen van deze tijd van

dusdanige orde zijn dat ze de mogelijkheden

van afzonderlijke landen overstijgen.

Het klimaatvraagstuk, veiligheid en migratie

zijn volgens Khanna onderwerpen met

een supranationaal karakter. Hij ziet de ontwikkeling

van nieuwe allianties van landen,

grote multinationals, maatschappelijke

organisaties en religieuze groeperingen – die

de problemen gezamenlijk gaan oplossen’.

Als ik dat beeld vergelijk met nu, constateer

ik dat de natiestaat volledig terug is. Ongelooflijk.

Daar moeten we ons echt bewust

van zijn. Het Europese krachtenveld is afgenomen

ten opzichte van 2009, landen trekken

minder met elkaar op en tegelijk neemt

het eigenbelang toe.”

‘SDG's

bieden een

perspectief

dat verrijkend

is ten opzichte

van het gedoe

dat we in de

wereld zien’

DEMOCRATIEËN

“Na het einde van het communisme, het

apartheidsregime en bepaalde Zuid-Amerikaanse

dictaturen schreef socioloog, politicoloog

en filosoof Francis Fukuyama zijn

bekende essay ‘The end of history’. Daarin

beschreef hij de wereldwijde overwinning

van de liberaal-democratische orde. Hoe

anders is dat nu. Dit model is in een ander

vaarwater terechtgekomen. Er komen steeds

meer sterke leiders.” Gelukkig zijn er ook

tegengestelde ontwikkelingen. Inwoners

van Hong Kong vechten voor hun vrijheid

en zijn daarin vrij succesvol. In Istanboel is

iemand van de oppositie toch burgemeester

geworden. “Geopolitiek, de natiestaat,

democratie en wat gebeurt er op economisch

terrein? De nieuwe economie is fascinerend

en biedt tal van mogelijkheden. Met technologieën

als internet, internet of things, big

data, robotica, 3D-printen en kunstmatige

intelligentie kunnen we veel aan. Daar zitten

positieve kanten aan, maar ook risico’s wat

betreft banen(creatie) en ongelijkheid. De

nieuwe (deel)economie heeft ook een sociaal

aspect. In dit socio-economische systeem

waarin delen en collectief consumeren centraal

staan, gaat het om gezamenlijke creatie,

productie, distributie, handel en consumptie

van goederen en diensten. Een andere verhouding

tussen gebruik en bezit.”

GIGANTEN

Balkenende adresseert ook de morele

kant. “Tijdens een conferentie in Singapore

hield Masayoshi Son, voorzitter en CEO van

de Japanse SoftBank Group, een mooi verhaal

over de nieuwe economie. Dat ging ook

over de semi-humanoïde robot Pepper die

daar optrad. Japan kampt met een bevolkingsafname

en wil sommige activiteiten

laten uitvoeren door robots. Son denkt dat

de Peppers mensen gelukkig kunnen maken.

Iemand uit het publiek vroeg zich af wat er

gebeurt als die robots in handen van terroristen

vallen en veranderen in moordmachines.

Waarop Son antwoordde dat een morele

code dat soort risico’s bij kunstmatige intelligentie

moet voorkomen. De nieuwe economie

biedt vele technische mogelijkheden

en kent daarnaast een aantal bedreigingen.

Welke rol spelen de giganten daarin?

Grote spelers hebben voordelen, maar zijn

ze niet te dominant? Een goede bekende van

mij Geert Noels heeft een boek geschreven

‘Gigantisme’, waarin hij zich afvraagt of de

macht van de grote techbedrijven doorslaat,

waardoor kleine bedrijven het onderspit delven

en de privacy te zeer wordt aangetast. Ik

kwam laatst in The New York Times een artikel

tegen van Roger McNamee, die jarenlang

grote spelers heeft geadviseerd: ‘Brief history

of how your privacy was stolen’. De Amerikanen

vinden dat de verantwoordelijkheid van

de bedrijven, China van de staat en wij van

de mensen zelf. Wat doet dit met onze visie

op de economie?”

NIEUWE STRIJD OP KOMST

Michel Albert, een Franse econoom en verzekeringsman,

schrijft begin jaren negentig

dat de strijd tussen communisme en kapitalisme

voorbij is. Een nieuwe strijd, nu tussen

twee vormen van kapitalisme, komt ervoor

in de plaats en die is ook in het kader van

Balkenendes verhaal relevant. “Het Rijn-


GEOPOLITIEK | NIEUWE ECONOMIE | DUURZAAMHEID

lands kapitalisme focust op de lange termijn. Bedrijfsleven, overheid, bedrijven refereren eraan. Ik zie heus dat er nog vaak sprake is van

maatschappelijke organisaties, sociale partners werken samen en vinden

solidariteit belangrijk en hebben meer oog voor publieke voor-

dat wel eens mainstream kan worden. Dat geeft me hoop en dat is cru-

gelddenken is en gewin op korte termijn, maar ik voel iets ontstaan

zieningen. In het Angelsaksisch model zit veel meer dynamiek, maar ciaal om te blijven geloven in die betere toekomst. Het mooie van de

alles draait om de korte termijn. Winsten worden per kwartaal afgerekend

en openbare voorzieningen en solidariteit tellen minder mee. van het gedoe dat we in de wereld zien. Daar word ik warm van. Ik

SDGs is dat ze een perspectief bieden dat verrijkend is ten opzichte

Hoewel Rijnlandse economieën en organisaties superieur zijn, kiest vind die doelstellingen op zich al mooi, maar vooral dat je elkaar erop

men, aldus Albert, voor het Angelsaksisch kapitalisme, omdat snel kunt aanspreken.”

winst maken sexyer is. Nu ontstaat de discussie over het soort kapitalisme

en welke economische orde we willen. Volgens het Financieele STEVE YOUNG

Dagblad wil men vooral een beter kapitalisme en er verschijnen meer Steve Young, die nu directeur is van de Caux Round Table en

boeken over moreel, bewust en inclusief kapitalisme. Is er een positieve

wereldagenda? Ik denk van wel.”

enkele jaren geleden uitgenodigd deel te nemen aan een conferentie

bekend is van zijn visie op ‘Moral Capitalism’ , heeft prof. Balkenende

in Bangkok over SDG’s. De centrale vraag: Hoe kunnen mensen vanuit

verschillende religieuze en wereldbeschouwelijke achtergronden

Ondanks alle verdeeldheid en moeilijkheden spreken vooral

ondernemers en jongeren steeds vaker dezelfde taal. In Azië komt bijeenkomen en samen reflecteren over wat zij gezamenlijk kunnen

prof. Balkenende steeds vaker jongeren tegen die de button van de bijdragen aan die SDGs? Fantastisch. Daar werd ik warm van. Dat je

Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (ook aangeduid

met de Engelse term ‘Sustainable Development Goals’, SDG’s) ding tussen mensen te blijven werken. Als dat niet gebeurt vallen lan-

elkaar aanspreekt op wat bindt. Het is noodzakelijk aan de verbin-

op hun revers dragen. “Daardoor realiseer ik mij dat die set doelstellingen,

het klimaatvraagstuk en het thema circulaire economie volk kiezen en niet voor verbinden, moet je niet boos zijn, vindt Balden

uit elkaar.” Op populisten, die juist uitsluitend voor eigen land en

onderwerpen zijn die landen juist kunnen verbinden. Het gaat uiteindelijk

om de kwaliteit van leven voor iedereen nu en later. Ik ben ervaren. Het is volgens hem wel belangrijk te weten wat erachter zit

kenende. Zij zijn een uiting van de onzekerheid die sommige burgers

enorm geporteerd om die positieve wereldagenda vorm en inhoud en onzekerheid en ongelijkheid aan te pakken.

te geven. Door te kiezen voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelen in

samenspraak met circulair denken en klimaatvraagstuk, overstijg je REFLECTEREN OP EUROPA

alle toestanden van nu. Handelsgeschillen, natuurlijk ze zijn er. Maar De laatste tijd wordt Balkenende niet alleen gevraagd te praten

als je in staat bent van die agenda werk te maken kan dat verbindend over duurzaam en de nieuwe realiteit voor bedrijven, maar ook om te

werken in deze wereld en problemen oplossen.”

reflecteren op Europa. “Het gaat dan ook vaak om de combi van geopolitiek,

de rol van Europa daarin, de nieuwe economie en gigantisme

DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELEN

en de verbinding daartussen. Dat heeft mede te maken met de handelspolitiek,

het gedoe tussen Amerika en China, en ook met Iran en

“De in 2000 vastgestelde Millennium Ontwikkelingsdoelen waren

onder meer bedoeld om binnen 15 jaar armoede en kindersterfte Noord-Korea. Brexit is ook onderdeel van het Europese perspectief

terug te dringen en gelijke rechten voor vrouwen en betere educatie en ik vind het erg als de Britten daarvan geen deel meer uitmaken.

te bevorderen. Dat programma richtte zich vooral op ontwikkelingslanden.

Tussen zeventig en tachtig procent van alle doelen is gerea-

parlement en de democratie, maar de laatste tijd gaat het over per-

Groot-Brittannië staat aan de bakermat van de soevereiniteit van het

liseerd! De SDG’s focussen op alle landen en zijn overal ter wereld soonlijke belangen, ego’s. Bedenkelijk, want dan draait het alleen om

onderwerp van discussie. In de Nederlandse context werkt het CBS onzekerheid, twijfel, ongenoegen en boosheid. In Amerika herkent

aan het ontwikkelen van een instrument waarmee de meetbaarheid de middenklasse zich niet in de politiek, die daarom Trump steunt en

van die doelen te vergroten is en een beter beeld ontstaat van wat in de in Frankrijk uiten de gele hesjes hun ongenoegen. Dat is allemaal in

praktijk gebeurt. De Duitse Bertelsmann Stichting vergelijkt wat landen

ermee doen. Het Europees Parlement heeft onlangs onderzocht terwijl die in Azië het steeds beter krijgt. Het is in ieders belang, ook

de westerse wereld, waar de middenklasse het steeds moeilijker heeft,

hoe goed het bestuur rondom de SDG’s is. Bij ons hebben alle hboinstellingen

met elkaar afgesproken de doelstellingen te integreren Gelukkig valt het me op dat morele vraagstukken steeds meer naar

van bedrijven, daarvoor oog te hebben en rekening mee te houden.

in de curricula. Universiteiten zijn met deze thematiek bezig. Grote voren komen en dat is hoopgevend.

Prof. dr. Jan Peter Balkenende is als extern adviseur voor EY specialist op het gebied van ‘Corporate Responsibility’ en hoogleraar

‘Governance, Institutions and Internationalisation’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Verder is bij onder meer voorzitter van de

Dutch Sustainable Growth Coalition en de Maatschappelijke Alliantie. Eerder was de CDA-politicus onder andere Tweede Kamerlid

en minister-president (2002-2010). Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


IDENTITEITSFRAUDE | CYBER SECURITY

Passie, kennis en humor zijn het

belangrijkst voor een presentatie

Maria Genova

Door haar enthousiasme en no-nonsense aanpak is schrijfster Maria Genova uitgegroeid tot een van de meest gevraagde

sprekers op het gebied van privacy, identiteitsfraude en informatiebeveiliging. In dit interview legt ze uit waarom de meeste

Nederlandse bedrijven en organisaties simpel te hacken zijn en of je dat door middel van een presentatie kunt voorkomen.

Toen ik aan het schrijven van

mijn boek ‘Komt een vrouw bij

de h@cker’ begon, had ik geen

idee dat het zo simpel is geworden

om bedrijven te hacken en

volledige identiteiten te stelen. Ik kwam min

of meer per toeval in de wereld van de hackers

terecht en keek mijn ogen uit. Toen ik

eenmaal wist wat de meeste mensen verkeerd

deden, kwam ik tot de ontdekking dat

het niet eens zo moeilijk is om jezelf beter

digitaal te beschermen. Vergelijk het met

wat je doet tegen de gewone dieven: het kost

natuurlijk wat tijd en moeite om alle deuren

op slot te doen en alle ramen dicht te

doen voordat je naar je werk gaat, maar je

doet het wel. Onze digitale ramen en deuren

sluiten kost niet meer tijd en moeite, maar

grote groepen medewerkers weten niet hoe.

Omdat ik dat op een leuke, simpele en interactieve

manier kan uitleggen, krijg ik zo’n

twintig keer per maand uitnodigingen voor

lezingen en presentaties. Dat gaat allemaal

via-via. Ik geef bijvoorbeeld een lezing aan

een energiebedrijf en dan willen veel andere

energiebedrijven opeens ook een lezing. Ik

geef een 'awareness'-sessie bij een gemeente

en opeens ontvang ik aanvragen van alle

omringende gemeentes. Ik ben inmiddels

op de mooiste en ook op de meest gekke

plaatsen geweest om presentaties te geven:

van skyboxen tot werkplaatsen waar ik tussen

allerlei machines stond om te presenteren.

De ene keer is het voor een klein groepje

ondernemers, een andere keer in een theater

© FRANK VERSTEEG

met 700 man. Omdat ik steeds de interactie

met het publiek zoek, is elke lezing weer

anders. De voorbeelden pas ik altijd aan de

doelgroep aan voor maximaal effect.

De meest gehoorde reactie na afloop

is: ‘Dit was een eye-opener’. Veel mensen

komen ook bedanken voor de praktische

tips. Daar word ik heel blij van, want ik wil

vooral dat de lezing heel praktisch is, dat ze

met veel kennis en nieuwe inzichten naar

huis gaan. Passie, kennis en humor zijn wat

mij betreft het meest belangrijk voor een

presentatie. Het is echt mijn missie geworden

om mensen, maar ook organisaties

digitaal weerbaar te maken. Ik heb ook een

cyberquiz gemaakt die ik naar iedereen op

verzoek mail. Vrijwel niemand scoort daar

goed op. Het is niet eens een heel moeilijke

quiz, alle vragen komen uit de praktijk.

Waarom het dan zo moeilijk is? Omdat

ik precies weet wat de gemiddelde gebruiker

niet weet, want zo ben ik ook begonnen.

Soms is het een voordeel om juist geen icter

te zijn. Ik hoef geen ingewikkelde technische

termen uit te leggen, want die gebruik

ik gewoon niet. Kun je door zo’n presentatie

hacks en datalekken voorkomen? Ja, de

deelnemers horen heel veel voorbeelden en

worden een stuk alerter. En niet te vergeten:

ze weten hoe ze voortaan de digitale ramen

en deuren moeten sluiten.”

Maria Genova, schrijfster en onderzoeksjournalist, werd na haar bestseller ‘Komt

een vrouw bij de h@cker’ één van de meest gevraagde vrouwelijke sprekers in

Nederland. Haar praktische en interactieve lezingen trekken volle zalen. Door haar

enthousiasme en passie voor het onderwerp, weet ze iedereen te overtuigen dat

je serieus moet nadenken over de onderwerpen privacy en cybercrime en door

middel van duidelijke voorbeelden laat ze ook zien hoe en waarom.

Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© HOB LAND

DE ‘CIRCULAIRE

ECONOMIE’ IS

GEEN ‘UBER-

FICATION OF

EVERYTHING’

Sabine Oberhuber en

ir. Thomas Rau

Tien jaar geleden nog bijna onbekend is de ‘circulaire economie’

inmiddels een 'hot-topic'. Maar zoals altijd bij nieuwe

begrippen: de manier hoe wij ze begrijpen bepaalt hun effect

– vooral op lange termijn. Wetenschappers hebben inmiddels

114 verschillende definities gevonden van de term ‘circular

economy’. Van bezit naar gebruik - Het idee dat louter het scheiden

van eigendom en gebruik voldoende is om circulair te zijn, is een van de

grootste misverstanden rondom de circulaire economie. Overal duiken

leasing-, sharing– of andersoortige ‘servicemodellen’ op die van het label

‘circulair’ worden voorzien, de ‘Uberfication of everything’ als weg naar

een circulaire economie? Juist niet!

Maar wat is nou wel de kern van de circulaire economie? De aarde is een

begrensd systeem en omdat alle hulpbronnen op deze planeet eindig zijn,

moeten wij onze economie zodanig inrichten dat alles wat we nu gebruiken

behouden blijft voor een nieuwe bestemming in de toekomst, want

alles wat eindig is is een ‘limited edition’.

Om dit te bereiken hebben wij een compleet nieuwe architectuur van

de economie nodig. Nieuwe businessmodellen kunnen materiaal behoud

bevorderen, maar alleen als ze gepaard gaan met andere ontwerpprincipes,

nieuwe financieringsconstructies en nieuwe afspraken in de keten.

Deze nieuwe architectuur vereist dat wij materialen als asset beschouwen.

Daarvoor moeten ze ook goed geregistreerd en gedocumenteerd worden.

Alles eindige moet oneindig beschikbaar blijven.

Een van de meest belangrijke voorwaarden is dat de macht over hoe bij-

34


© ERIC FECKEN

voorbeeld een product tot stand komt en de verantwoordelijkheid daarvoor

bij dezelfde partij verblijven – bijvoorbeeld de producent.

Een servicemodel à la Uber of Airbnb garandeert dit niet, sterker nog,

in deze businessmodellen zijn macht en verantwoordelijkheid volledig

van elkaar gescheiden, en dit leidt dikwijls tot meer materiaalverspilling.

Terwijl platforms als Uber en Airbnb vaak met de belofte zijn gestart verspilling

tegen te gaan door onbenutte capaciteiten beschikbaar te maken,

bereiken ze het tegenovergestelde effect. Volgens onderzoek had Uber een

belangrijk aandeel in het toenemen van files in Londen en New York. Vele

toeristische trekpleisters zoals Amsterdam, Barcelona en Berlijn kampen

met de negatieve gevolgen van Airbnb: de schaarste op de huizenmarkt

neemt toe, de vastgoedprijzen exploderen. In plaats dat er minder hotels

nodig zijn, kopen beleggers schaarse woonruimte op om deze via Airbnb

te verhuren. Daarbij komt nog dat deze businessmodellen zich op geen

enkele wijze richten op het behoud van materiaal in de toekomst of rekening

houden met de impact die ze hebben op de omgeving.

Maar hoe bereiken we circulariteit dan wel? Het is een complexe reeks

aan stappen naar een fundamenteel nieuwe economische werkelijkheid

waarin we de hele keten opnieuw moeten ontwerpen. En alles wat wij voor

ons leven nodig achten: huizen, auto’s, smartphones, kortom elk product,

fungeert als een ontworpen depot van materialen en vervolgens ook zo

wordt gebruikt, gedocumenteerd en beheerd – de economie als een grote

bibliotheek – de circulaire economie. En hiervoor is het herenigen van

macht en verantwoordelijkheid cruciaal.

Begrip komt van begrijpen en wat dat betreft staan wij nog aan het

begin om te begrijpen wat de transitie naar een circulaire economie echt

inhoudt. Laten wij dan ook hiermee beginnen en het begrijpen oefenen

en niet alleen aandacht aan het begrip geven. Wij hopen, dat circulariteit

niet de volgende lege huls wordt, maar het begrip voor een nieuwe economische

architectuur, die gestoeld is op het bewustzijn, dat wij ons zijn te

danken hebben aan alles wat er is.

Thomas Rau (architect, ondernemer en innovator), wordt de meest radicale bouwmeester van Nederland genoemd. Hij ontwerpt

gebouwen die energie produceren in plaats van gebruiken en tekende voor het eerste ‘circulaire’ gebouw van Europa. In 2013 heeft

hij de ARC oeuvre award ontvangen voor zijn werk en in 2016 werd hij genomineerd voor de Circular Leadership Award van het

World Economic Forum. Rau is een van de meest gevraagde sprekers over circulaire economie en innovatie, nationaal en internationaal.

Het VPRO-programma 'Tegenlicht' vroeg hem zijn ideeën toe te lichten. De uitzending werd in 2017 verkozen tot de meest

favoriete aflevering van het seizoen. Sabine Rau - Oberhuber (bedrijfseconoom) heeft samen met Thomas Rau Turntoo opgericht.

De eerste op de circulaire economie gespecialiseerde onderneming in Nederland. Oberhuber studeerde aan de Universiteit van

Münster en aan de ESCP European Business School. Zij begeleidt ondernemingen en openbare instellingen bij de ontwikkeling

en implementatie van circulaire bedrijfsmodellen en is gastdocent aan verschillende universiteiten. Een uitgebreide visie over de

architectuur op de circulaire economie beschrijven de auteurs in hun boek 'MATERIAL MATTERS'. ISBN: 9789461562258.

Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 speakersacademy.nl


35

© COPYRIGHT CLEARED

DIGITAAL DARWINISME

VEREIST EEN NIEUWE

AGENDA

In augustus 2019 maakte de invloedrijke Amerikaanse zakenclub Business Roundtable bekend dat

de CEO’s van 181 grote Amerikaanse multinationals – waaronder Coca Cola, Amazon, JPMorgan Chase

en Apple – hun handtekening onder een verklaring hadden gezet, waarin ze plechtig beloofden om

Milton Friedmans doctrine 'De enige plicht van een bedrijf is het creëren van maximale waarde voor zijn

aandeelhouders' niet langer aan te hangen. Het gaat niet langer alleen om de aandeelhouder, maar om

alle belanghebbenden. Er moet ook oog zijn voor de belangen van klanten, werknemers, leveranciers,

de gemeenschap en het milieu. Het sluit aan bij een grotere tendens, bedrijven moeten een hoger doel

hebben en bestaan om goed te doen. De Amerikaanse Financial Times vatte het op zijn voorpagina

kernachtig samen. We hebben een reset van het kapitalisme nodig. Bedrijven moeten een nieuwe

agenda maken waarin ‘profit with purpose’ de nieuwe leidraad wordt.

36


COLUMN

Sander Duivestein

Falend politiek leiderschap, de niet

aflatende toestroom van vluchtelingen,

globalisering, handelsoorlogen,

een nieuwe wapenwedloop,

het opwarmen van de aarde, de

wereldwijd toegenomen economische ongelijkheid,

robots die het werk dreigen over

te nemen, polarisatie, vaccinaties, secularisatie,

afnemende sociale normen en waarden

en ontwrichting van onze economie en

samenleving door nieuwe technologische

ontwikkelingen zorgen voor een groeiende

behoefte aan betrouwbare bedrijven en merken

die moreel leiderschap tonen. De advertentiecampagne

van Nike, met de gewezen

American footballspeler Colin Kaepernic

als het nieuwe boegbeeld, laat zien hoe

het moet. ‘Believe in something. Even if it

means sacrificing everything’ is een duidelijk

politiek statement, waarmee het bedrijf

zich aan de goede kant van de geschiedenis

plaatst. Ook de uitspraken van Apple's

Tim Cook over het migratiebeleid van de

regering Trump: ‘The [Deferred Action for

Childhood Arrivals] situation isn’t an immigration

issue, it’s a moral issue’, laten een duidelijk

moreel leiderschap zien. Vanaf 2019

kunnen overheden, bedrijven en merken

zich niet langer verschuilen achter weten

regelgeving, ze moeten hun mond opentrekken

en kleur bekennen. Ze moeten optreden

als de beschermheer van het (digitale) klanten

medewerkersgeluk. Een juiste presentatie

van de waarden van het merk zijn hierbij

van levensbelang, burgers en consumenten

pikken het niet langer. Authenticiteit, de

behoefte aan diversiteit, genderneutraliteit,

inclusiviteit, duurzaamheid, radicale transparantie,

intimiteit, traditie en zingeving zijn

de nieuwe kernwaarden.

BENT U AL 'WOKE'?

Om te controleren of bedrijven daadwerkelijk

achter hun uitingen staan, heeft de

nieuwe generatie een eigen lakmoesproef

bedacht: is jouw merk wel ‘woke’ genoeg?

Hetgeen volgens de Oxford English Dictionary

betekent of iemand wel alert genoeg

is ‘op raciale of sociale discriminatie en

onrecht’. Vaak wordt het ook geassocieerd

met een activistische houding: maatschappelijk

bewustzijn is niet meer genoeg. De

nieuwe generatie eist geen loze woorden,

maar daden die voor zichzelf spreken! En

doet u dit niet, dan komt de nieuwe generatie

in actie door haar portemonnee voor

zich te laten spreken, die laten ze namelijk

dicht. Ze groeperen zich online en besluiten

en masse om niet met uw merk in zee te gaan,

omdat uw ideeën niet ‘woke’ genoeg zijn. Dit

is de nieuwe vorm die activisme in het internettijdperk

aanneemt: het is activisme 2.0.

Bedrijven die niet oprecht zijn in hun

uitingen, worden genadeloos onderuit

gehaald, zo overkwam ook het frisdrank

merk Pepsi. In een nieuwe reclame sluit

model Kendall Jenner, een telg van de Kardashian-familie,

zich tijdens een fotoshoot aan

bij een voorbijtrekkende protestmars. Door

een agent van de oproerpolitie een blikje

cola te geven, lost ze alle problemen tussen

de twee partijen in een keer op. Veel mensen

hadden na het zien van de commercial

het idee dat Pepsi misbruik maakte van de

Black Lives Matter-beweging. Een vorm van

culturele toe-eigening die zwaar tegen de

borst stuitte. ‘Faking wokeness’ en ‘#wokewashing’

werd het genoemd. De frisdrankfabrikant

kon niets anders dan het spotje off

line halen en publiekelijk excuses maken.

GOED DOEN LOONT

Uit onderzoek van mediabedrijf Havas

blijkt dat betekenisvolle merken de afgelopen

10 jaar 206 procent beter hebben gepresteerd

dan hun concurrenten. Steeds meer

merken erkennen deze nieuwe realiteit en

passen hun werkwijze aan om tegemoet te

komen aan de wensen van de nieuwe generatie.

Ook Nike heeft dit gemerkt. In de eerste

72 uur na het lanceren van de campagne

noemden meer dan 5,2 miljoen mensen het

merk Nike op sociale media, waarmee meer

dan $43 miljoen aan gratis media ‘exposure’

werd gegenereerd. Het aandeel van Nike

steeg na een kleine dip naar recordhoogte,

hetgeen het sportmerk uiteindelijk 6 miljard

dollar opleverde. Goed doen is niet alleen

het juiste om te doen, maar het betaalt zich

ook nog eens uit!

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Sander Duivestein is sinds 2005 onderzoeker, analist, auteur, internetondernemer en trendwatcher. Sander is een graag geziene

spreker op jaarlijks zo'n 100+ (inter)nationale events. Gewapend met een goed gevuld ‘slidedeck’, neemt hij de zaal mee in zijn visie

over de impact van technologie op mens, bedrijf en maatschappij. Bizarre beelden worden afgewisseld met lachwekkende video’s

die de zaal doen beseffen dat we in een krankzinnig tijdperk leven. Tussendoor legt Sander verbanden en doet zijn voorspelling voor

de toekomst: "We leven in een tijdperk van Digitaal Darwinisme - het is verander of verdwijn."


‘DE DOOD

MOET GAAN

LEVEN’

Marketing- en merkspecialist Marieke van der Weiden doet als innovatieve uitvaartfuturist al enkele

jaren onderzoek naar de uitvaartbeleving van de toekomst. Ze spreekt zowel met en voor verzekeraars

en ondernemers als consumenten. Nederland loopt voorop als het gaat om producten en technologieën

rondom begraven en cremeren, maar door te vaste afspraken tussen bijvoorbeeld grote uitvaartbedrijven

en verzekeraars blijft veel hetzelfde. De sector moet zich vernieuwen én er moet ruimte zijn voor nieuwe

businessmodellen: een bierbrouwer die uitvaartcafés uitbaat, Rituals dat heerlijk geurende rouwtuinen

exploiteert, de ANWB die asverstrooiingsplekken creëert en faciliteert. En wat te denken van doodskisten die

mensen bij IKEA kopen en zelf in elkaar zetten. Uitvaarten zijn over vijf jaar vooral persoonlijke ervaringen.

Bestaande zakelijke afspraken moeten overboord om die te faciliteren.

38


UITVAARTFUTURISME

Marieke van der Weiden MA

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach

De onverwacht snelle dood

van haar goede, super culturele

vriend Eric den Hartigh,

komt in 2015 hard aan

bij Marieke van der Weiden.

Het is haar ‘eerste dichtbij-dood’. “Tien jaar

lang waren we dik en dun. We deden allerlei

acties bijvoorbeeld met bordurende senioren

in nachtclubs of stalen bloemen van

het Bloemencorso in Zundert om daarmee

Rotterdam groener te maken en hadden een

galerie. ‘Ik geloof dat ik doodga’, zei hij op een

dag via de telefoon. Zes weken later was hij

dood. Kanker. Daar stonden we in die aula

in Crooswijk. Aan de ene kant zeer christelijke

familie en bekenden, aan de andere

de paradijsvogels van Rotterdam. Het was

een klassieke, saaie uitvaart. Alles was geregeld.

De familie wilde het zo. Waarom was er

niets aan Erics vrienden gevraagd? Daarom

hebben wij in de Arminiuskerk een ‘grieve

relief ’-party gehouden. Een enorme ‘rave’

in zijn en onze stijl. Heel veel kleine merken

sponsorden dat. Dat was de eerste keer dat

ik me afvroeg waarom dat niet in het groot

zou kunnen. Ik moest nog wetenschappelijk

onderzoek doen voor de afronding van

mijn masterstudie brandmanagement, dus

besloot ik eigenlijk op dat moment te onderzoeken

of ik grote merken – die zich daar tot

dan toe niet mee hadden bemoeid – kon koppelen

aan de compleet vastgeroeste uitvaartbranche.”

Die bestaat, ontdekt Marieke, uit

lagen. Verzekeraars, familiebedrijven en wat

kleine jongens. Ze zijn lid van brancheorganisaties,

maar een overkoepelend orgaan

dat naar de toekomst kijkt is er niet. “Er

zijn verdienmodellen en al jarenlange partnerschappen.

Daarom gebeurt er niets. De

toekomst is gemanipuleerd en zakelijk vastgezet,

zodat die voor hen goed uitkomt.” Het

is de reden dat ‘business innovator’ Marieke

tijdens trainingen aan het bedrijfsleven en

tijdens haar keynote lezingen, zoals onlangs

nog een TEDtalk, vertelt hoe die toekomst

moet veranderen en wat mensen daaraan

hebben.

DOODSKISTEN VAN IKEA

Tijdens haar onderzoek praat ze met bijna

alle gevestigde organisaties. Op haar vraag

‘Wat als Amstel een uitvaartcafé begint, TUI

rouwretraitereizen organiseert, Rituals bij

eigen rouwtuinen op begraafplaatsen zorgt

voor een geurexplosie, IKEA doodskisten

gaat aanbieden die mensen zelf op zolder in

elkaar kunnen zetten of de ANWB samen

met Google Maps of TomTom routes naar

door haar beheerde asverstrooiingsplaatsen

introduceert? Dan doen ze naar eigen zeggen

‘niks’. “Sommige erkenden wel dat ze een

probleem zouden hebben als dat toch werkelijkheid

zou worden. Ook waren er die

zeiden dat het tof zou zijn, omdat het taboe

rond de dood erdoor zou verminderen.” Een

deel van de branche komt daardoor langzaam

in beweging. Dat er niet meer vaart

achter zit komt ook doordat de consumenten

– degenen die weten dat ze overlijden

of nabestaanden – niet weten wat allemaal

mogelijk is. Met lezingen wil Marieke daarin

verandering brengen en die zijn dan ook heel

tweezijdig. “Zakelijke toehoorders stimuleer

ik te gaan nadenken over hoe ze die veranderingen

kunnen faciliteren, ook al weten

zij ook niet wat er allemaal kan.” Ze zullen

daar volgens Marieke ook actiever naar

op zoek moeten, want anders verandert er

nog niet veel en blijft de begrafenisondernemer

de komende tijd gewoon thuiskomen

met een boek vol standaardmogelijkheden.

De eiken kist, vijftig rouwkaarten, volgauto’s.

Veel mensen zijn zo van de kaart dat ze

gewoon kiezen waarvoor ze al die jaren premie

hebben betaald. Een standaard uitvaart

voor vijf- tot tienduizend euro. Dat betekent

eigenlijk dat als we verandering willen, onze

kijk op dood ook moet veranderen. “Een

vriendin zei ‘De dood is eigenlijk een transitie

naar je hart. Een innerlijke drijfveer’. Dus

moet er een oplossing komen om mensen

virtueel te laten voortleven.” Na een analoog

leven online verdergaan. “Onder anderen

studenten van de TU Delft bleken al met een

soort zakapparaat bezig te zijn. Tijdens hun

leven gaan mensen door een soort scan. Dat

levert data op over hoe en wanneer ze lopen,

lachen en huilen en zelfs wat hun intonatie

is. Zoveel dat diegene na overlijden virtueel

is terug te halen. Ook dit probeer ik aan de

vertegenwoordigers van al die vastgeroeste

organisaties te laten zien”, lacht de super

enthousiaste Marieke.

BLOEMENAUTOMATEN

“Ze moeten weten wat er allemaal gaande

is en dat ze straks voorbijgestreefd worden

door nieuwkomers op de markt als ze niet

beseffen dat de dood niet per se de dood

is zoals zij die zien. Dat klinkt nu heel eng,

maar daar raken we aan gewend. Binnen vijf

jaar is er al heel veel anders”, weet ze zeker.

“Ik leer de uitvaartbedrijven kleine kneepjes

om bestaande processen te veranderen, een

soort guerrillamarketing om uitdagende uitvaartmarkten

te creëren. Dat kan beginnen

met bloemenautomaten op begraafplaatsen,

mogelijkheden om ter plekke banners

af te drukken met welkom erop of in

de stad een schommel neerhangen met een

tekst of video erachter in plaats van rouwkaarten

versturen. Ik ben een mens van de

straat, daar zijn mijn marketingacties altijd

ontstaan. Heel volks en vanuit liefde voor de

mens. Dat genereert ook media-aandacht en

daar zoeken we naar. Bedrijven in de branche,

die samen 150.000 doden per jaar begeleiden

naar het definitieve afscheid, moeten

meer samenwerken. Dat gebeurt nog niet,


UITVAARTFUTURISME

maar is wel nodig, want iedereen kan zonder aan speciale eisen te toffe dingen doen met ‘augmented reality’ en hologrammen bijvoorbeeld.

“Ik probeer bedrijven te inspireren heel groot te denken en hun

hoeven voldoen toetreden tot deze markt.”

gedachten te verwezenlijken. Individuen zijn minder angstig en hebben

soms een veel beter idee van waar het naartoe gaat. Ze willen, net

NEDERLAND ALS VOORBEELDLAND

Het lijkt wel of Nederland in alles op uitvaartgebied achterloopt, als in België, de urn direct na afloop mee naar huis kunnen nemen

maar dat is allesbehalve waar. “We zijn juist zeer progressief en een en uit dat betonnen zaaltje en bijvoorbeeld de kroeg in. Een volledige

voorbeeldland op beurzen. Wateropbaring is bijvoorbeeld een mooie gefaciliteerde locatie is straks super belangrijk. De lifestyle-, reis-,

uitvinding. Lijkwades zijn in, maar het is ook mogelijk in een recycleerbare

plastic schelp te gaan liggen of te picknicken op begraaf-

volledig verzorgen. Voor consumenten probeer ik tijdens lezingen

technologie- en modemerken gaan die uitvaartervaringen straks

plaatsen. Het probleem is alleen dat we met een laag zitten die dat dingen uit de wekelijkse actualiteit te pakken die refereren aan die

niet kan presenteren, doordat met andere lagen is afgesproken dat de volledige uitvaartmerkervaringen. Laatst ging een bericht viraal over

businessmodellen die er zijn voorlopig blijven.” De nieuwkomers zullen

steeds vaker tegen Monuta, Dela en Yarden aanschurken. “Yarden toch ook bij een uitvaart? Datzelfde geldt voor ‘funeral food trucks’ of

een mobiele prosecco-kar voor huwelijken en feesten, maar dat kan

heeft trouwens een mooie multiculturele tak, die de anderen niet hebben,

maar ook zij moeten kijken hoe ze die op een andere manier kun-

mijn onderzoek en illustreer dat met toffe beelden.” Op de vraag waar

rouwauto’s met een tijgerprint. Ik vertel in gewone mensentaal over

nen vangen. Mensen snappen steeds beter wat er gebeurt en vragen ze met haar missie wil eindigen zegt ze: “Eigenlijk heb ik totaal geen

zich af of het echt nodig is maandelijks tientjes bij een verzekeraar te einddoel. Ik wil dat de antennes aangaan, zowel bij bedrijven als consumenten.

Mensen blijven hangen in het nu en kijken niet naar wat

sparen om uiteindelijk te worden begraven in een eikenhouten kist

die ze ooit mooi vonden, maar niet is meegereisd met hun gedachten”, er komt. Daardoor zien ze niet dat er al heel wat aan de gang is. Dat

zegt de marketeer. “Mijn onderzoek laat zien dat mensen uitvaarten komt een keer aan de oppervlakte en dan is er ineens een keerpunt

vanaf een afstand beleven als toeschouwers, terwijl ze zich er eigenlijk

in zouden moeten laten zuigen. Ze moeten terug naar het begin, ik ze helpen met het aanzetten van hun antennes, zodat het hele uit-

waar iedereen klaar voor moet zijn. Dat zijn ze totaal niet. Daarom wil

zodat herinneringen naar boven komen en het levensverhaal van de vaartproces straks minder klinisch, productachtig en in mijn gevoel

overledene ontstaat. Dat hoeft niet in een aula, dat kan ook tijdens een onmenselijk is. Ik hoop dat de vrouw met de klikkende hakjes die in

festivalletje, in het uitvaartcafé of tijdens een tiendaagse cruise. Zodra de aula met een klik aangeeft dat iemand nog iets mag zeggen voorgoed

verdwijnt en dat niet meer zes keer per dag hetzelfde toneel-

iemand denkt aan een transitie naar het hart of iets virtueels verandert

alles vanzelf. Gisteren zei iemand: ‘Het is nog erger, een transitie

naar nieuwe energie. Het kan bijna niet dat je in 2019 nog zo in de

stukje wordt opgevoerd.”

oven wordt geschoven, nadat in 45 minuten drie liedjes voorbijgekomen

zijn en dat na afloop een glaasje wijn wordt geschonken of niet ‘De dood

eens, koffie met cake. Dát. Sinds de jaren zeventig is er niets veranderd’.”

Bestemmingsplannen en religieuze bezwaren kunnen de transitie

vertragen. Daarom richt Marieke zich niet op de grote massa.

is eigenlijk een

“Eerst is de volgende generatie aan de beurt. De dertigers tot en met transitie naar je hart’

de zestigers van nu. De millennials, die vaak van baan wisselen en veel

reizen, volgen. Zij zijn de nieuwe groep nabestaanden, die daarna zelf

doodgaat. Zij kunnen dat niet meer verkroppen.”

ANTENNES MOETEN AAN

Voor boekingen of meer informatie:

Marieke van der Weiden merkt tijdens haar lezingen ook dat commerciële

bedrijven van buiten de uitvaartbranche meer open staan

T 010 - 433 33 22


voor het naar deze tijd halen van de uitvaartbranche en het bieden


van aanvullende faciliteiten, zoals stilteplekken in drukke steden of

in de natuur. Technologiemerken kunnen volgens haar aanvullend

Marieke van der Weiden (Master of Arts en Brandmanagement) is ‘funeral futurist’, keynote spreker, gastdocent en senior onderzoeker

en staat bekend om het feilloos aanvoelen van trends en het introduceren van totaal ontwrichtend gedachtegoed, nieuwe

zakelijke kansen en marketingconcepten. Rond 2005 profileerde zij zich als TRUUS, een ultieme strategische adviserings- en

guerrillamarketing-cel voor de overheid, musea, modemerken en organisaties zonder winstoogmerk. Twee van haar belangrijkste

projecten zijn Bibliotheek van de toekomst en onderzoek naar de uitvaart van de toekomst. Marieke heeft diverse prijzen gewonnen

voor sociale experimenten, publieke installaties en stadsmarketing.


COLUMN

Kunstmatig versnelde evolutie als oplossing

voor de bestuurlijke chaos in de wereld?

prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder

© SPEAKERS ACADEMY ® | WALTER KALLENBACH

Door globalisering en vooral

door internet is de mensheid

al geruime tijd bezig een

complex systeem te worden,

omdat iedereen via de Cloud

in principe een directe relatie met iedereen

heeft. Er zijn inmiddels al verscheidene

mondiaal opererende commerciële systemen

zoals Google, Amazon en Facebook die

dit succesvol exploiteren en een klein voorproefje

geven van waar de wereld naar toegaat.

Dit heeft een keerzijde omdat complexe

systemen groeien, hun omgeving plunderen

en steeds meer energie nodig hebben om

niet uit elkaar te vallen. Zo zien we de bevolkingsgroei,

verstedelijking, energiegebruik,

aantasting van natuur en milieu, tekort aan

grondstoffen, opwarming van de aarde en

de kloof tussen arm en rijk met de dag toenemen.

De onzekerheden nemen toe en wat

vandaag wordt bedacht is morgen alweer

verouderd.

Ernstiger is dat de oude vertrouwde 'verdeel

en heers' besturingssystemen in de wereld

niet meer werken. Niet voor beleid, niet voor

bedrijven en zeker niet voor projecten. De

verticale gelaagdheid van de hiërarchische

besturing in combinatie met de horizontale

fragmentatie in talloze departementen is –

met al zijn afspraken – machteloos in die

steeds sneller veranderende wereld.

Interessant is het in meerdere landen toegepaste

Chinese systeem, waarin met behulp

van gezichtsherkenning goed gedrag met

'social credits' wordt beloond, met als doel

de burgers in bedwang te houden. Dat betekent

dus het direct – zonder tussenlagen –

besturen van een complex systeem. Indien

iets dergelijks onder democratische controle

komt (waar nu geen sprake van is) zou

dat straks wel eens mondiaal kunnen worden

toegepast. Ik moet er niet aan denken,

maar toch…

Het principe van sturen zonder tussenlagen

heb ik in 1988 voor de eerste keer in

praktijk gebracht met de roemruchte Ekofisk

Protective Barrier, een groot offshore project

Prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder is emeritus hoogleraar Integraal Ontwerpen aan

de faculteit der Civiele Techniek van de Technische Universiteit Delft en werkte

voor zijn universitaire loopbaan 22 jaar bij de grootste Nederlandse aannemer

als inhoudelijk projectleider en uitvinder (dus niet als projectmanager!) op grote

projecten in binnenen buitenland, waaronder 7 jaar op de Stormvloedkering in

de Oosterschelde en 5 jaar op de Stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg. Hij

publiceerde twee boeken over bovenstaand onderwerp: Living Building Concept

(2006) en LEGOlisering van de Bouw (2011). Momenteel is hij bezig met zijn nieuwe

boek over KVE, waarin onder meer de principes van zijn Digitale Design Machine

worden behandeld.

in de Noordzee. Toen ging het er gelukkig

niet zozeer om de grote ploeg ingenieurs in

bedwang te houden, maar om het concept

razendsnel te ontwikkelen. Wekelijks resultaten

ophalen, in een integraal model stoppen

en met behulp van simulaties kijken

welke ingenieurs het element – waarvoor ze

verantwoordelijk waren – het beste, het snelste

en tegen de laagste kosten konden veranderen

om met het systeem letterlijk en

figuurlijk te overleven. Deze methode, die

ik inmiddels Kunstmatig Versnelde Evolutie

(KVE) heb genoemd, is uitermate geschikt

voor alle soorten sturing in onze steeds sneller

veranderende wereld, zoals bijvoorbeeld

voor grote projecten, voor innovatie of voor

het terugbrengen van het CO 2

gehalte in de

atmosfeer. Evolutie is iets anders dan disruptie,

kanteling, of revolutie. Beseft moet worden

dat een systeem in de huidige wereld

alleen kan overleven als de elementen van

dat systeem – onder directe centrale sturing

– continu en hoogfrequent in kleine stapjes

worden veranderd.



HET GROTE

GEVECHT

Veel multinationals kijken naar de korte termijn en gaan voor snelle winst. Na de door hebzucht veroorzaakte

crisis van 2008 gooit Unilever-topman Paul Polman het over een andere boeg. Hij zet in op duurzaamheid en

het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk. Eerst de wereld beter maken, daarna komt het geld vanzelf

is zijn devies. De strijd om de ziel van het kapitalisme begint, maar na enkele jaren gooit een enorm bod van

concurrent Kraft Heinz roet in het eten. Vervolgens mislukken ook Polmans pogingen van het Nederlands-

Britse bedrijf één onderneming met het hoofdkantoor in Rotterdam te maken. Jeroen Smit schrijft en vertelt

hierover boeiend en meeslepend op het podium en in zijn nieuwe boek ‘Het grote gevecht - Moed, overmoed

en onvermogen bij Unilever’.

42


DUURZAAM ONDERNEMEN

drs. Jeroen Smit


“

Het grote gevecht. Deze drie

woorden die samen de titel

vormen van mijn boek dienden

zich meteen aan toen ik

er in het voorjaar van 2017

aan begon. Eerdere boeken, ‘Het Drama

Ahold’ en ‘De Prooi’, gingen vooral over topmannen

Cees van der Hoeven (Ahold) en

Rijkman Groenink (ABN Amro) die, zoals

zovelen, gegrepen waren door het adagium

dat het verdienen van geld voor de aandeelhouders

de hoogste prioriteit moest krijgen.

Beiden gingen onderuit. Sinds de crisis van

2008 groeit het besef dat banken en grote

ondernemingen zich niet primair moeten

richten op geld verdienen, maar in de eerste

plaats dienstbaar moeten zijn aan de samenleving

waarin ze opereren. Daarvoor moeten

ze lange termijn belangen centraal stellen

in hun bedrijfsvoering. Maar hoe doe je dat

in een tijd waarin het vertrouwen in multinationals

laag is en dagkoersen nog steeds

het sentiment bepalen?! Wat is eigenlijk de

ruimte voor enorme bedrijven als Unilever

om het goede te doen? Deze vragen wilde ik

beantwoorden in mijn derde grote journalistieke

onderzoek”, zegt de bedrijfskundige,

tot enkele jaren geleden hoogleraar journalistiek.

“In 2011 leerde ik Paul Polman kennen,

toen net twee jaar de baas bij Unilever.

Een opmerkelijke CEO die steeds sprak over

800 miljoen mensen die met honger naar

bed gaan, het klimaatvraagstuk. wat onze

planeet aankan en het enorme belang van

een duurzame economie. Hij vindt dat grote

multinationale bedrijven als Unilever daarbij

voorop moeten lopen. Ook omdat overheden

er maar niet in slagen met regelgeving

het voortouw te nemen. Fascinerend!” Dit

nieuwe geluid wordt vooral door overheden

en NGO’s enthousiast ontvangen. De

Verenigde Naties vragen Polman te helpen

om de nieuwe Duurzame Ontwikkelingsdoelen

te ontwikkelen, Polman speelt een

belangrijke rol bij de totstandkoming van het

Klimaatakkoord van Parijs. Zelfs paus Franciscus

vraagt hem mee te denken over de

‘Laudato Si’(‘Geprezen zijt gij’), diens tweede

encycliek over de zorg voor de schepping.

In februari 2017 wordt de filosofie van

Polman getest. Smit beschrijft hoe het Amerikaanse

Kraft Heinz voor 135 miljard euro

de Brits-Nederlandse multinational probeert

over te nemen . “Ik dacht meteen; dit is

een boek, dit is het gevecht tussen de langetermijnvisie

van mensen als Polman die geld

verdienen als middel zien versus de regerende

opvatting van Milton Friedman die

50 jaar geleden stelde: ‘the business of business

is business’. In de ogen van de beroemde

Amerikaanse econoom is het simpel: als je

bijvoorbeeld een zak geld kan verdienen

door een oerwoud te kappen, dan moet je

dat gewoon doen. Anders ben je een slechte

ondernemer, doet iemand anders het. Zorgen

over het klimaat los je maar op door

privé geld te investeren in het planten van

bomen. Als een gemeenschap niet wil dat

het oerwoud wordt gekapt, moeten ze een

regering kiezen die wetten maakt die dat

verbieden. Volgens Polman is de visie van

Friedman gedateerd. Het lukt overheden

nauwelijks om wetten te maken die bijvoorbeeld

de verandering van het klimaat aanpakken,

of de groeiende kloof tussen arm

en rijk helpen oplossen. Daarom moet het

bedrijfsleven zich wel degelijk door een verstandige

op lange termijn resultaten gerichte

moraal laten leiden.”

Het boek begint met dat agressieve bod

van de eigenaren van Kraft Heinz, drie Braziliaanse

miljardairs en superinvesteerder

Warren Buffett. “Polman wist dat het

na een overname van Unilever alleen zou

gaan over kosten besparen. Met die duurzame

opdracht zouden ze zich nauwelijks

bezighouden”, zegt Jeroen Smit, die sympathiseert

met Polmans gedachtegang. “Ik

bewonder zijn authenticiteit. Hij wil echt de

wereld redden, voelt zich daar verantwoordelijk

voor, was meer een wereldverbeteraar

dan CEO, liep daardoor eigenlijk te ver voor

de troepen uit.”

HOGE PRIJS

Terugblikkend: “Polman wist op een briljante

manier Kraft Heinz het bos in te sturen,

maar betaalde een hoge prijs. Op de

beurs werd Unilever na de overnamedreiging

ruim 30 miljard euro meer waard. Het

bedrijf moest een deel van de agenda van

Kraft Heinz uitvoeren om te voorkomen

dat het alsnog zou worden overgenomen.

Zo moest de marge versneld van 16 naar 20

procent. Aandeelhouders bleven Unilever

trouw, ook omdat onder hen de opbrengst

van de verkoop van de margarineafdeling

(het Nederlandse DNA van Unilever), bijna

acht miljard euro, werd verdeeld. Die aandeelhouders,

zoals onze grote pensioenfondsen,

vinden duurzaamheid belangrijk, maar

als iemand honderden miljoenen extra wil

betalen voor het belang dat ze in een bedrijf

als Unilever hebben, dan verkopen ze toch.

Zeker nu pensioenen niet kunnen worden

geïndexeerd, waarschijnlijk zelfs worden

verlaagd.” Heel frustrerend voor Polman,

die juist aandeelhouders nodig heeft die zich

voor de lange termijn aan zijn doelen willen

verbinden.


DUURZAAM ONDERNEMEN

Smit: “Ik probeer in mijn boek de spanningsvelden te schetsen en

te laten zien dat het grote gevecht ook over jou en mij gaat. Die ongeduldige

aandeelhouder die nu rendement wil, zit in ons allemaal. We

hebben de wereld te leen van onze kinderen en maken ons zorgen

over hun toekomst, over het klimaat, het groeiende aantal mensen dat

niks heeft, maar zodra we in een economisch wezen veranderen willen

we vooral geen dief van onze eigen portemonnee zijn. Of het nu

gaat over consumeren, geld verdienen of beleggen: we genieten van

onze vrijheid en vinden het lastig om verantwoordelijkheid te nemen.

Zeker als dat nu geld kost en het rendement waarschijnlijk pas over

10-15 jaar kan worden genoten. Het heeft ook iets elitairs. Gele hesjes-demonstranten

in Frankrijk verwijten hun president Macron dat

hij zich zorgen maakt over het einde van de wereld, terwijl zij zich zorgen

maken over het einde van de maand.”

160 GESPREKKEN

De afgelopen twee jaar heeft Jeroen Smit 160 gesprekken gevoerd

met mensen binnen Unilever én vertegenwoordigers van concurrenten,

pensioenfondsen, politici en NGO’s. Om net als in zijn eerdere

boeken tot een lopend verhaal te kunnen komen, citeert hij niemand

direct. Hij vertelt ook niet met wie hij heeft gesproken, maar checkt

hun verhalen. “Ik laat dus in het midden of ik Polman wel of niet heb

gesproken. Met het perspectief van de ‘alwetende verteller’ neem ik

weer een risico. Ik kan alleen maar hopen dat de hoofdrolspelers dit

boek als een valide reconstructie zullen erkennen. Net als in mijn eerdere

boeken gaat het vooral over leiderschap. Over Polman, maar ook

over diens voorgangers. Dat is belangrijk, ook voor Polman was Unilever

al met duurzaamheid bezig. Wist je bijvoorbeeld dat het bedrijf

in 1996 als eerste een samenwerkingsverband met het Wereld Natuur

Fonds aanging? Dat de Marine Stewardship Council is gericht op het

duurzaam maken van de visvangst? Bij Unilever realiseerden ze zich

dat ze nog een tijdje veel geld konden verdienen aan vissticks, maar

dat uiteindelijk niemand gebaat is bij het leegvissen van de oceanen.

Dat is een ramp voor alle betrokkenen, ook voor Unilever. Als de vis

op is, is er ook geen verdienmodel meer.”

Niemand kan succesvol zijn in een wereld die faalt, is een uitdrukking

die Smit graag overneemt. “Het bedrijfsleven moet zich over de

samenleving en de langetermijnvraagstukken gaan ontfermen. Polman

is daarin een moedige pionier gebleken. Een maand na zijn

aantreden in 2009 hield hij op met het presenteren van kwartaalresultaten.

Hij gaf daarmee vooral aan dat hij dat kortetermijndenken

verfoeide. De aandeelhouders waren boos en de Financial Times

sprak er schande van: ‘Wat is in deze man gevaren?’ In 2010 presenteerde

hij het Unilever Sustainable Living Plan, waarin stond: ‘In 2020

is de omvang van Unilever verdubbeld en de milieubelasting gehalveerd,

hebben we een miljard mensen geholpen met het verbeteren

van hun hygiënische leefomstandigheden en kopen we al onze landbouwproducten

duurzaam in’. Een paar jaar later realiseerde hij zich

dat de wereld pas duurzaam kan worden als er geen armoede meer is

en ging Unilever zich ook richten op het mogelijk maken van een leefbaar

inkomen. Een deel van al die doelstellingen is gerealiseerd. De

omzet groeide van 40 naar 53 miljard euro. Polman is er vooral trots

op dat de omzet van de duurzaam geproduceerde producten harder

groeide dan de rest. Maar hij had ook de pest in. In de tien jaar dat hij

aan het roer stond, hebben financieel analisten hem nooit een vraag

‘Ik laat in het

midden of ik

Polman wel of niet

heb gesproken’

gesteld over de duurzame doelen van Unilever, ze wilden alleen maar

weten hoeveel flesjes Dove en Magnum ijsjes waren verkocht. Polman

had veel verder willen zijn. Het is de tragiek van de pionier dat erkenning

pas veel later komt.”

DE WERELD TE LEEN

“Ik hoop dat de lezer door het verhaal van Unilever-Polman wordt

geïnspireerd”, zegt Jeroen Smit. In zijn vorige boeken schrijft hij

vooral wat er is misgegaan, nu stelt hij onomwonden dat bedrijven

het kortetermijndenken moeten loslaten, voor het duurzame resultaat

moeten gaan en die morele plicht hebben. “Oplossingen? Wie

ben ik? Ik beschrijf de geschiedenis van Unilever en Polman. Hij heeft

het vertrouwen gekregen om een paar zeer belangrijke stappen te zetten.

Ik hoop dat meer bedrijven hierop gaan voortborduren. Polman

heeft vijf stappen vooruit gezet en na Kraft Heinz misschien twee stappen

terug moeten doen. Vooral het mislukken van het creëren van

een hoofdkantoor in Rotterdam doet pijn. Dat had een veilige haven

moeten worden voor de duurzame, multi ‘stakeholder’-ambities van

Unilever. De multinational zou na bijna 90 jaar de Nederlandse nationaliteit

krijgen. Het gedoe rondom de voorgenomen afschaffing van

de dividendbelasting, maar vooral ook door de Brexit gestuurde nationalistische

sentimenten frustreerden dit plan. Als ik een ding heb

geleerd is het dit: overheden zullen actiever moeten worden, langs

de weg van grensoverschrijdende afspraken en wetgeving bedrijven

moeten helpen om duurzamer te gaan werken. De kosten van nu

niks doen, vallen straks veel hoger uit als het mis gaat. Laatst vertelde

iemand mij dat ingenieurs biddend tot God vragen om hun dagelijks

brood en af en toe een watersnood…. Pas na die ramp in Zeeland werden

miljarden vrijgemaakt voor de Deltawerken. Ik hoop met Paul

Polman dat we geen rampen nodig hebben om ons gedrag stap voor

stap te veranderen.”

Drs. Jeroen Smit is bedrijfskundige, onderzoeksjournalist, schrijver, spreker en voormalig hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit

Groningen. Bekend is hij van zijn boeken ‘De Prooi, blinde trots breekt ABN AMRO’ (2008), waarvoor hij de Machiavelli-prijs

heeft gekregen, en eerder ‘Het drama Ahold’ (2004). Smit presenteerde de documentaireserie ‘Leiders gezocht’. Eind oktober 2019

is ‘Het grote gevecht - Moed, overmoed en onvermogen bij Unilever’ uitgekomen (ISBN: 9789044634716).

Interesse in een lezing? Bekijk het volledige profiel op speakersacademy.com, bel 010 - 433 33 22 of e-mail naar info@speakersacademy.nl

44


IN DE SCHIJNWERPERS

Generatiediversiteit benutten

en ‘bij de tijd’ blijven

Aart Bontekoning

Aart Bontekoning laat zijn publiek op een interactieve en vermakelijke manier ervaren hoe generatiediversiteit

bewust inzetbaar is om ‘bij de tijd’ te blijven. “De toekomst van de vele vergrijzende organisaties en instituten

is afhankelijk van de jeugdigheid van alle generaties. Een te sterke focus op de jongste als vernieuwers van de

organisatie is een grote valkuil. De interactie tussen generaties is bepalend”, aldus Aart.

© MAX KNEEFEL


Mede aan de hand van videobeelden

laat hij zien hoe

‘real time’ waarneembaar

is wat de organisatie

‘veroudert’ en wat je kunt

DOEN om gedateerde processen te updaten.

Alle generaties, van de oudste tot de jongste,

zijn bij die updateprocessen betrokken.

Aart: “Let op, een ge-update organisatie is

aantrekkelijker voor medewerkers en klanten!

Bovendien is een organisatie met een

ge-update cultuur beter in staat de mogelijkheden

van nieuwe technologieën te zien en

te benutten. Een gedateerde organisatie heeft

het omgekeerde effect.”

Hij belicht ook het vermogen van de

allerjongste generatie om haarscherp en

razendsnel gedateerde processen in beeld

te brengen. Dat vermogen wordt vaak

niet gezien en in veel gevallen te weinig

gebruikt. Met behulp van videobeelden van

de bewuste generatie Z (2000-2015) gaat hij

in op de updates van deze jongeren uit de

kleinste generatie. De meeste jongeren gaan

werken in flink vergrijzende organisaties en

zijn daar tijdens hun opleiding niet goed op

voorbereid.

GENERATIETHEATER

Zijn optreden met het generatietheater

is een sterke aanrader, vooral voor wat grotere

groepen. Het is een prachtige en afwisselende

mix van wetenschap, theater en humor.

De scènes zijn gebaseerd op zijn onderzoek

en kunnen tenenkrommend levensecht zijn,

ontroerend en vooral raak. Hij kan ook de

uitkomsten van generatieonderzoek in uw

bedrijf met behulp van het generatietheater

‘rapporteren’. “Nu begrijp ik pas écht waar dit

over gaat”, is na afloop vaak de reactie.

Aart is in 2007 gepromoveerd op

‘Generaties in Organisaties’. De komende

decennia vergrijst 85% van de Nederlandse

en Europese organisaties. Dat maakt zijn

werk actueel. Veel organisaties gebruiken de

uitkomsten van zijn unieke en voortdurende

generatieonderzoek. Hij heeft meerdere

boeken, ‘white papers’ en talloze artikelen

gepubliceerd. Zijn laatste boek is ‘The

Power of Organisations; how to keep aging

organisations up-to-date’.

De volgende thema’s zijn geïntegreerd in

zijn benadering: benutten van generatiediversiteit

en het updaten van sociale processen,

als organisatie sociaaleconomisch en

ecologisch gezond blijven, leiderschap en de

evolutie van menselijk gedrag, de bedrijfscultuur

fris en medewerkers vitaal houden,

kansen en risico’s van de vergrijzing in organisaties,

zelfsturend teams ‘up-to-date’ houden,

energiek duurzaam werken en burn-out

voorkomen.

Dr. Aart Bontekoning is managementconsultant, schrijver en spreker. Al twintig jaar onderzoekt hij de evolutionaire kracht van

generatiediversiteit in organisaties, vooral in Nederland. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


‘DE SMAAK VAN

EEN MERK MOET JE

PROEVEN EN BELEVEN’

46


CULINAIRE CONCEPTEN

Ramon Beuk

Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach

Ramon Beuk is de afgelopen jaren nauw betrokken geweest bij de totale conceptontwikkeling voor de nieuwe hotelketen

BUNK Hotels, die te beginnen in getransformeerde kerken in Utrecht en Amsterdam een brug slaat tussen hotels en hostels.

En natuurlijk is hij de bedenker van het ‘food and beverage’-concept met als centrale slogan ‘verrassen met herkenbaarheid’.

Ramon is door de jaren heen een echte conceptenmaker geworden en deelt zijn visie graag met anderen.

Ik word door mijn achtergrond natuurlijk

nog veel als kok gezien en gevraagd

voor cateringopdrachten. Dat is op

zich logisch. Ik doe het ook nog graag.

Ik zit dan niet meer op de stoel van de

kok, maar meer op die van de ontwikkelaar.

Ik ontwikkel dan het totale foodconcept

en de beleving eromheen op maat voor

de opdrachtgever en ben bij de uitvoering

betrokken en aanwezig. Ik instrueer de cateraar

met wie ik samenwerk om de gerechten

volgens mijn visie te bereiden. Het grote verschil

is dat ik niet meer actief in de keuken

sta maar er wel voor zorg dat de gasten mijn

eten krijgen en volgens mijn visie een door

mij ontwikkelde eetbeleving ervaren, die ik

voor het eerst heb laten zien in mijn restaurantconcept

‘Restaurant voor een Maand’.”

‘Restaurant voor een Maand’? Leg uit!

“Het concept wat ik daar liet zien laat zich

maar lastig uitleggen. Het draaide vooral

om een gevoel dat ik met mijn gasten wilde

delen. Nog altijd spreken mensen mij daarop

aan. ‘Wat was dat geweldig wat je daar toen

deed!’, zeggen ze dan. Wat ik deed had eigenlijk

één basis. ‘Heel dicht bij mezelf komen’.

Klinkt vaag, maar ik zal het proberen uit te

leggen. Mijn moeder inspireerde mij ooit

om kok te worden”, vertelt Ramon. “Ik zag

haar ingrediënten in de pan doen, roeren en

proeven. Een beetje meer en een beetje minder.

Ik vond dat een fascinerend proces om

te aanschouwen. Mijn moeder maakte haar

eigen creaties. Vervolgens zette ze de pannen

en schalen op tafel. Wat volgde waren blije

reacties van haar gasten. Ik realiseerde mij

dat zij iets bijzonders deed. Dat wilde ik ook

kunnen. Later kwam ik tot het inzicht dat

niet wat zij deed het belangrijkste was, maar

de gedachte erachter. De reden waarom ik

kok wilde worden was dus niet dat ik koken

zo leuk vond. Mijn moeder liet mij zien dat

zij iets van zichzelf ontwikkelde, aan mensen

gaf en mensen blij werden van dat wat

zij gecreëerd had. Ik denk dat in elk creatief

beroep dit de kern is. In de restaurantkeuken

(achter een muurtje) miste ik deze totaalbeleving

en besloot vervolgens op zoek te gaan

maar dat gevoel.”

CREËREN, GEVEN,

BLIJ MAKEN

Creëren, geven en blij maken zijn vanaf

dat moment de drie belangrijkste pijlers

waarop hij zich richt en die hem uiteindelijk

het grote geluk brengen. In zijn presentaties

vertelt Ramon Beuk hoe belangrijk het

is echt tot de kern te komen. Vaak zoeken we

te ver buiten ons zelf naar iets unieks. Het

is juist de kunst om onszelf vragen te stellen.

Wanneer de antwoorden echt van jezelf

zijn en je weet dat te vertalen naar iets tastbaars

dan heb je altijd iets unieks ontwikkeld.

Want er is maar één jij. “Als ik uit eten

ging miste ik vaak dingen. Ik stelde zelf de

vraag welke dat waren. Met alle antwoorden

op die vragen ontwikkelde ik een restaurantconcept

waarin ik alles stopte wat

echt van mij was. Een uniek concept dus dat

nooit iemand mij heeft nagedaan. Dat zal

ook nooit lukken, om de doodsimpele reden

dat mijn eigenheid daarin zit. En er is maar

één ik...” Terugkomend op zijn concept ‘Restaurant

voor een Maand’, laat Ramon weten

hoe hij telkens een maand lang iedereen verraste.

“Een van de drie belangrijkste onderdelen

van ‘Restaurant voor een Maand’ was

de open, interactieve keuken. Wat betekende

dat de gasten in de keuken konden stappen

en mee mochten koken met de koks. Tussen

de gangen door vertelde ik mijn verhalen

over het gerecht en de wijn.” Mensen maakt

hij (in zijn ogen) op de juiste manier warm

voor wat ze gaan ervaren.

Dat maakt het heel speciaal. “Ik wilde mijn

inzichten en verhalen doorgeven en niet

alleen uitleggen waaruit het gerecht bestond,

maar vooral vertellen waarom ik het had

gemaakt en wat het idee erachter was. Ik

wil mensen laten begrijpen wat er werkelijk

speelt.” Elke avond gaat het eten over in

een feestje. “Door de setting kwamen gasten

gemakkelijk met elkaar in contact en ontstond

aan het einde van de avond een soort

familiegevoel. Een dj, artiesten en top eten

vulden het totaal aan. Zonder te veel toeters

en bellen. Maar heel mooi en bescheiden.” >


CULINAIRE CONCEPTEN

RESULTAAT MINDER

BELANGRIJK

Eén enkel resultaat is minder belangrijk

dan de totaalbeleving. Het feit dat we naar

een schilderij kunnen kijken maakt dat we

het kunnen beoordelen met ‘mooi!’, ‘lelijk’

of ‘het gaat wel’. Wanneer we eerst leren wat

het idee achter het kunstwerk is, gaan we het

vanuit een ander perspectief bekijken. Dat

werkt volgens Ramon Beuk precies zo bij uit

eten gaan. “Het is de kunst mensen warm te

maken voor de beleving die je met hen wilt

delen. Als we iemands eigenheid begrijpen

wordt de persoon veel interessanter.”

MEER ONDERNEMER

DAN KOK

Ramon heeft na zijn koksopleiding pedagogiek

gestudeerd en een aantal marketing-

en managementcursussen gevolgd om

vervolgens uit de horeca te stappen en zijn

geluk te beproeven bij multinationals als

Unilever en KBB. Daar heeft geleerd anders,

vanuit een commerciëlere gedachte tegen

eten aan kijken. “Ik ontwikkelde nieuwe

producten en gaf regelmatig presentaties

over het gebruik en de voordelen daarvan.”

Zijn natuurlijke manier van presenteren

blijft niet onopgemerkt en al snel wordt hij

ontdekt als tv-gezicht. Hij presenteert verschillende

culinaire programma’s en vliegt

daarvoor de hele wereld over. Hij schrijft

tien kookboeken waarvan er twee bekroond

worden als Kookboek van het Jaar.

Als ondernemer start hij diverse succesvolle

ondernemingen op. “Ik heb in mijn

carrière veel mooie dingen mogen doen,

maar daarbij altijd vastgehouden aan mijn

kern. Natuurlijk heb ik door de jaren heen

ook fouten gemaakt. Ik heb grote successen

gekend en ben keihard in valkuilen gestapt.

Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik het zelf

Jaar gewonnen.

48


moest doen. Dus heb ik zowel mijn positieve

als mijn negatieve ervaringen geanalyseerd

en verwerkt in nieuwe methodieken.

Het mooie is dat ik daar nu zelf heel krachtig

over kan vertellen en anderen verder kan

helpen in hun succes of kan behoeden voor

de valkuilen. De kunst van communiceren

blijft hierbij heel belangrijk. Het is vaak makkelijker

een plankje over een valkuil te leggen

waar de ander vervolgens vrolijk overheen

loopt, dan dat je de valkuilen aanwijst en de

ander laat begrijpen wat de gevaren zijn. Dat

laatste kost tijd en energie maar levert uiteindelijk

het meeste op.”

Door al zijn ervaringen is Ramon uitgegroeid

tot een boeiende spreker. Vanuit zijn

culinaire kern weet hij bijzondere vertaalslagen

te maken naar verschilde bedrijfsvormen.

‘Mijn

concepten

zijn uniek

omdat mijn

eigenheid

erin zit’

ETEN ALS KRACHTBRON

Ramon Beuk vraagt zich daarbij altijd af

hoe hij middels eten een verhaal kracht kan

bijzetten. Als hij een voor een groot elektronicabedrijf

via eten een uniek verkoopkenmerk

of thema moet versterken vindt hij

daarin zijn grootste uitdaging. “Ik heb vorig

jaar automerken verpakt in gerechten. Hoe

smaakt de auto, oftewel waar staat die auto

voor en wat wil je communiceren? Een merk

vertalen naar eten en dat verhaal vertellen.

Laatst heb ik een zaal vol kappers gevraagd

van welk gerecht ze een foto op de muur zouden

hangen omdat het symbool staat voor

hun bedrijf. Diepgang en karakter bijvoorbeeld,

alles waar het bedrijf voor staat kun

je erin verwerken. Ik doe het altijd, maar als

ik dat op voorhand vertel snapt niet iedereen

wat ik bedoel. Op het moment dat ik het

doe krijgen ze een ‘whoa’-gevoel en dringt

het door.” We zijn het erover eens dat dit lastig

in woorden is te vangen. Je moet het proeven

en beleven om precies te weten waar het

over gaat. Ramon zegt het zo: “Het makkelijkste

is friet bakken of een hamburgertent

openen. Dan weet iedereen wat je doet. Als

je met iets totaal afwijkends komt, kost het

veel energie dat goed uit te leggen. Mensen

boeken mij niet omdat kok ben, maar omdat

ik een mijn eetbelevingen centraal stel bij het

behalen van resultaten.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Ramon Beuk heeft pedagogiek gestudeerd en is ondernemer, presentator, kookboekenschrijver, productconceptontwikkelaar

(binnen en buiten de horeca), docent (consumptieve technieken), (culinair) adviseur (eerder voor onder andere Unilever, Lidl en

KBB), spreker, dagvoorzitter en natuurlijk van huis uit chef-kok. Hij is ook bekend van televisie, van tv-kok in ‘Koffietijd’, tot ‘Born-

2Cook’ en in 2010 ‘Terug naar mijn roti’. In 2017 heeft hij samen met huisarts Rutger Verhoeff het boek ‘Lekker beter’ gepubliceerd.

Ramon heeft in 2010 de Wine Professional Diamond Award gekregen. Twee keer heeft hij de prijs voor het Kookboek van het

IN DE SCHIJNWERPERS

Ondernemen is topsport

Jacques Brinkman

• Topsport begint in de wieg

• Karakter is belangrijker dan talent

• Zwijgen is zilver, spreken is goud

• Dwarsliggers houden de rails recht

© KJP | PHOTOGRAPHY

© WILLEM VERNES

Jacques Brinkman is voormalig werelden

Olympisch kampioen hockey. Hij kreeg

als topsporter door de vele reizen naar India

en Pakistan belangstelling en waardering

voor de ambachtelijke productiemethode

van hockeysticks en ontwikkelde zich

uiteindelijk tot brouwmeester in het ambacht

bierbrouwen.

Inmiddels is Brinkman eigenaar van

Bierbrouwerij De Uddelaer. Met de

huisvesting in het koetshuis van Kasteel

Staverden beschikt De Uddelaer over een

unieke ambiance. Een inspirerende plek

voor uw team of bedrijf voor een presentatie,

eventueel aangevuld met een arrangement

op maat.

Bierbrouwen is topsport. Ondernemen is

topsport. Tien principes, vijf regels en vijf

rollen vormen zijn Model Winnaarsmentaliteit.

Het is weggelegd voor iedereen. Nieuwsgierig

naar het complete verhaal?

Bel 010 - 433 33 22 of kijk op

speakersacademy.nl



CHAMPIGNONBAKJE

EFFENT DE

WEG VOOR EEN

CIRCULAIR BESTAAN

Het Zaanse echtpaar Edwin en Liesbeth ter Velde is begin dit jaar teruggekeerd van een expeditie naar

Antarctica. Daar hebben zij uiteindelijk 650 kilometer afgelegd in de voornamelijk van gerecycled afvalplastic

gebouwde zestien meter lange Solar Voyager. Een duurzame, zelfrijdende truck op zonne-energie. Als

vervolg op hun Clean2Antarctica-project willen ze de komende vijf à tien jaar eerst sloepjes en daarna een

VOC-fluitschip op ware grootte bouwen. “We werken niet met eiken, maar met door stadsjutters verzameld

afvalplastic om planken van te maken voor het schip. Uiteindelijk gaan we ook met het schip varen om

mensen ervan bewust te maken dat afval niet bestaat. Het is materiaal waarvoor we respect moeten hebben.”

50


DUURZAAMHEID

Edwin en Liesbeth ter Velde

(expeditie Clean2Antarctica)


De transitie naar een circulaire maatschappij is soms

ongemakkelijk en complex, maar bij Edwin en Liesbeth

ter Velde is die zo’n vier jaar geleden begonnen

met iets heel simpels dat uiteindelijk is uitgegroeid tot

iets groots: een leeg plastic champignonbakje. “Liesbeth

en ik zijn beiden opgegroeid in gereformeerde gezinnen, waar

we het begrip rentmeesterschap meekregen. We zijn netjes getrouwd,

hebben drie inmiddels volwassen kinderen. Ik had een goede baan,

Liesbeth ook en daarna een eigen bedrijf. We waren redelijk gesetteld,

tot we samen in de keuken stonden en Liesbeth het bakje van

de champignons weggooide. Op dat moment sprong ik op en vond

het nodig het weer uit de vuilnisbak te halen.” Edwin ter Velde weet

dan al dat het slecht gaat met de wereld en duurzaamheid te weinig

kansen krijgt in de lineaire economie. Hij heeft net als Liesbeth de

intentie te willen leven in een circulaire maatschappij. “We trekken

de wereld leeg, consumeren tegen de klippen op en gooien spullen

weg zodra we ze zat zijn. Gescheiden of niet. Dus toen we zo met dat

bakje stonden realiseerden we ons dat het te gek voor woorden was

dat we die intentie hadden en tegelijk bleven bijdragen aan een groot

mondiaal probleem.” Liesbeth en Edwin krijgen het inzicht dat ze het

anders moeten doen, want ze willen als ze van deze wereld verdwijnen

niet het gevoel hebben maar wat aan te hebben geleefd ter meerdere

glorie van henzelf. “We konden niet meer net doen alsof er niets

aan de hand was. Eerst dachten we nog dat wij een druppeltje op de

gloeiende plaat waren en dat overheid en industrie alles maar moesten

oplossen. Ik liep lang genoeg mee om te beseffen dat het daar juist

niet vandaan zou komen, dat we samen absoluut niet te klein waren.”

Liesbeth: “Vele druppels maken een plas.”

GEWOONTEGEDRAG

Het gezin gaat afvalloos leven door anders in te kopen. Als je geen

afval hebt hoef je het ook niet weg te gooien. Liesbeth en Edwin proberen

draagvlak te creëren, allereerst bij de kinderen, dan bij anderen.

Liesbeth: “Als je merkt dat mensen er niets van willen weten moet je je

mond houden, dan raken ze geïrriteerd en bereik je niets. Dat is sjorren

aan een dood paard.” Edwin vertelt dat ze net zoals bedrijven dat

doen eerst de problemen zijn gaan analyseren. Letterlijk. “Ik draaide

de kliko om op de tuintafel, waarna we de hele inhoud bekeken. De

kinderen stonden erbij en zeiden dat wij het maar moesten uitzoeken,

want zij gingen niet onder een steen leven. Ze hadden het geluk dat ik

hun opvoeder was, die het hen gewoon verplichtte. Vrij snel zagen we

een bij ons ‘verboden’ Redbull-blikje, waarvan mijn jongste zoon zei

dat hij het van een vriendje had gekregen. “We hadden het niet over

weggegooid materiaal, maar over ons gewoontegedrag, over ons! Dat

inzicht kreeg ik ineens toen hij dat zei”, zegt Edwin. “We praten over

afval, terwijl dat in feite materiaal is. Ook als het is afgedankt blijft

het kunststof, hout, glas of metaal en is er geen molecuul veranderd.

Toch hebben we er kennelijk geen binding mee en respecteren we

het niet. Toen dat champignonbakje de vuilniszak inging was dat een

door het onderbewuste ingegeven automatische handeling. Gewoontegedrag.

Als we willen veranderen moet het dus in ons hoofd gebeuren.”

“Dat werkt door in je huishouden”, vult Liesbeth aan. “Er volgt

een opruimslag, een soort reiniging. Als je boodschappen doet ga je

anders inkopen en op den duur weet je precies wat je wil hebben. Het

is eerst wat ongemakkelijk, daarna krijg je er plezier in.” Zonder ongemak

geen vooruitgang blijkt telkens weer in het gesprek met dit bevlogen

Zaanse koppel.

TECHNOLOGIE BESTAAT AL

De transitie van lineair naar circulair is geen technologisch vraagstuk.

Alle technologie om een circulaire maatschappij mogelijk te

maken bestaat volgens Edwin al. “Maar we willen het niet! We kiezen

ervoor in onze comfortzone te blijven en zolang gewoontegedrag

de boventoon voert verandert er niets.” Liesbeth: “Boyan Slat ruimt

met zijn stichting The Ocean Cleanup een deel van de plastic rotzooi

in de oceanen op, maar wij blijven het maar overal neergooien. Daarentegen,

als wij ons allemaal anders gedragen heeft Boyan straks niks

meer te doen. Daar zou het om moeten gaan, maar helaas laten mensen

zich niet op hun gedrag aanspreken.” Dat werkt volgens Edwin

ook niet, Hij benadrukt dat Liesbeth en hij geen activisten en puristen

zijn. Ze vinden dat mensen net als zij zelf de eerste stap moeten

zetten. “Voor ons is het een mooi avontuur gebleken. Door in winkels

te vragen plastic verpakkingen weg te laten ontstaan mooie gesprekken

over essentiële zaken met de winkeliers, maar ook met de klanten.

Wij raakten wij er al snel van overtuigd dat de circulaire economie

gaat zorgen voor enorme welvaartsgroei. De vraag is dus alleen hoe

we gewoontegedrag zo kunnen veranderen dat de transitie mogelijk

wordt, want waarom zouden mensen het ongemak willen omarmen?”

IDEE VOOR DE EXPEDITIE

Daarover nadenkend is het idee voor de expeditie naar Antarctica

ontstaan. “Als we een wagen printen uit afvalplastic en die laten rijden

op zonne-energie laten we in één keer zien dat het niet over technologie

gaat. Dat was het idee. Als omdenkers die in waardeloos afval waardevolle

grondstof zien, was het bedenken van een bestemming niet

moeilijk. Het hele verhaal was begonnen met het 180° omkeren van

een kliko, volgens mijn kompas wijst dat naar het zuiden en Antarctica

is het zevende en zuidelijkste continent. Het enige waar niet de


DUURZAAMHEID

‘De eerste stap is gewoon

stoppen met weggooien’


mens maar de natuur heerst.” Er is geen afval

te vinden. Het gebied is nog beschermd tot

2048 door een verdrag. Daarna loopt de milieuparagraaf

af. “Het behoud van ’s werelds

grootste natuurgebied, de thermostaatknop

van de aarde, is van levensbelang.” De industrie

vertelt de Ter Veldes al meteen dat zo’n

wagen niet te maken is, maar Edwin is een

groot aanhanger van de filosofe P. Langkous,

die ooit zei: ‘Ik heb het nooit gedaan, dus ik

denk dat ik het kan’. Dat blijkt zo te zijn. De

industrie is verbaasd, maar komt later langzij.

Edwin en Liesbeth weten zeventig bedrijven

– van mkb tot multinational – aan zich

te binden. Wil, houding en gedrag bij de

start van dit innovatieve experiment zijn

bepalender dan de techniek, die ondersteunend

is. “Onderweg struikelen bij zo’n project

kan, maar richt je op opstaan en daarna

snel verder. Onze werkwijze is gebaseerd op

snel falen, want dan leer je sneller en ontdek

je veel eerder welke richting je uit moet. Te

veel theoretiseren is ook niet goed. Er zijn

zoveel variabelen en het is zo complex dat

je er dan toch niet uitkomt. Doe gewoon en

als je op je platte plaat gaat juich dat dit het

mooiste is dat je kan overkomen. Dit is een

leermoment.”

‘Wij zijn een team van volwassen kinderen,

want met ‘waarom?’ en een speelse aanpak

komen we tot creatieve oplossingen. We

hebben grote dromen, maar richten ons op

de kleine stappen die we vandaag kunnen

zetten. Werk hard, speel het hard’, schrijven

ze op hun website. Een positieve benadering.

“In de huidige economie overwegen

bedrijven een investering of innovatie als

de ‘spreadsheet’ sluitend is. Daar krijgen we

geen circulaire maatschappij mee. We moeten

durven experimenteren, dingen doen

waarvan de uitkomst onbekend is. Einstein

zei al: ‘Het is krankzinnig dezelfde dingen

te blijven doen en andere resultaten te

verwachten’. Een ontdekking doen en jezelf

ook qua gedrag op een niveau hoger bren-

52

gen, nieuwe inzichten krijgen, dat motiveert

en brengt je in beweging. Dat is de reden

waarom we het verhaal rond de expeditie

hebben vormgegeven.”

ZONDER BRANDSTOF

De Solar Voyager, een zestien meter lange

truck van afvalplastic, komt er. “We reden

en leefden dertig dagen op Antarctica zonder

een druppel brandstof. Onmogelijk op

een plateau zonder dieren en vegetatie. Ook

zonne-energie was volgens critici geen optie.

Knap dat het ons als twee simpele inwoners

van Zaanstad toch lukte? We hadden ons

zo goed voorbereid dat professionele partijen

verbaasd waren over onze organisatie.”

Op het plateau doet het innovatieve duo, in

navolging van anderen, onderzoek naar de

hoeveelheid straling vanuit het heelal, seismologisch

en weeronderzoek. Ze faciliteren

zelfs een satellietlancering. Ze bewijzen

bovendien dat het niet meer nodig is op

Antarctica met olie vretende, milieuverkwistende

voertuigen te rijden. De Solar

Voyager is de eerste van een nieuwe generatie

wetenschappelijke arctische trucks,

die bovendien onbemand kunnen rijden en

zichzelf kunnen stilzetten om de accu’s op

te laden. Op gevaarlijk terrein met ijsspleten

maakt dat uit voor het risicoprofiel. Het

Clean2Antarctica-team heeft 650 kilometer

afgelegd. Het plan was 2.400 kilometer te

rijden naar de geografische Zuidpool, maar

extreme weersomstandigheden hebben dat

verhinderd. Edwin: “We hadden 23 jaar

NASA-gegevens geanalyseerd om een beeld

te krijgen van de hoeveelheid zonne-energie

we konden ophalen. Het slechtste scenario

was een sneeuwstorm van drie dagen en

verder zon. Wij hadden te maken met veel

bewolking, sneeuwstormen en ‘white outs’

en slechts drie dagen zonneschijn. De meteorologen

in het Union Glacier Camp, het

basiskamp van waaruit we vertrokken, hadden

dat in de dertig jaar dat zij er zitten nooit

meegemaakt.” Is dit het omslagpunt van een

klimaatverandering op Antarctica, dat vooralsnog

nauwelijks heeft bijgedragen aan de

zeespiegelstijging? Liesbeth: “Als dat verandert

gaat ons dat veel kosten. Daarom moeten

we in actie komen en niet wachten tot

overheden wat doen, want dan verandert er

niks. Helaas hebben mensen er geen gevoel

meer bij.”

WEGGOOIEN IS ZONDE

Daarom is het de missie van Liesbeth en

Edwin iedereen te laten ontdekken dat weggooien

zonde is van het materiaal. “Het is

onnozel op de huidige wijze door te gaan

met consumeren. Dan gaan we regelrecht

onze ondergang tegemoet. Klimaatverandering

is van alle tijden, denk aan de ijstijden,

maar die plastic rotzooi is echt van ons.

De wereld overleeft het wel, wij waarschijnlijk

niet. Daarom is ons advies: respecteer en

koester materiaal. Poog het een toekomst te

geven als ware het je kind. Dat champignonbakje

is overal meegereisd. We hebben het

met fluwelen handschoenen behandeld en

samen met de Solar Voyager geëxposeerd

tijdens ons symposium in het Scheepvaartmuseum

in Amsterdam, van waar de expeditie

ook is vertrokken.” Tijdens het opruimen

blijkt dat iemand dIt voor Edwin en Liesbeth

belangrijkste onderdeel gewoon heeft weggegooid.

“Dat bakje was de aanleiding, het

heeft me een beter, rijker mens gemaakt, de

relatie met Liesbeth nog beter gemaakt en

anderen overal ter wereld geïnspireerd.”

Edwin ter Velde is oprichter van de stichting Clean2Antarctica en was kapitein van de gelijknamige expeditie naar Antarctica in

2018-2019. Liesbeth ter Velde was co-piloot en verantwoordelijk voor het nieuwe project Zero Waste.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



IN DE SCHIJNWERPERS

Een onvergetelijke bijeenkomst?

Boek TOP-spreker Patrick van Gils

WIE IS PATRICK VAN GILS?

• Keynote-spreker;

• Ambassadeur-maker;

• TOP-moderator.

Al vele jaren te boeken via

Speakers Academy®!

WAAROM PATRICK VAN GILS?

• Inspiratie, interactie en inzichten!

Voor een TOP-bijeenkomst waar publiek

én organisatieteam blij van worden. Persoonlijk,

authentiek en direct toepasbaar!

HIGHLIGHTS

• 1 uur gepitcht en gepresenteerd voor

Koningin Máxima;

• 5 jaar zelfstandig ondernemer met z’n

eigen pitchen presentatiebedrijf

TOPpresentaties. Ontstaan, na een reorganisatie,

vanuit Patricks passie voor pitchen

en presenteren. ‘TOP’ is altijd het

meest genoemde woord na Patricks

podium-optreden;

• 20 jaar marketingcommunicatie-topman

en woordvoerder bij:

McDonald’s Nederland (ruim 13

jaar), Studio100 van Gert Verhulst,

Content & Schoevers van

Sylvia Tóth en Makro van Fentener

van Vlissingen.

Patrick heeft meer dan 25.000

mensen geleerd en geïnspireerd

hoe je door kort,

krachtig en overtuigend

te spreken en

pitchen je impact

kunt vergroten.

THEMA’S EN MASTERCLASSES

1. Kort & Krachtig Pitchen!

Deze sessie brengt op energieke en inspirerende

wijze het gesprek op gang bij de deelnemers

in uw publiek! In 6 en 60 seconden.

Pak je podium! Wat vertel jij?

2. De allerbeste ambassadeur ben jijzelf!

Hoe overtuigend spreek jij? Deze sessie

inspireert en leert mensen hoe zij de allerbeste

versie van zichzelf, of bijvoorbeeld

van de afdeling, het project, de organisatie

of uw bijeenkomst kunnen uitdragen!

3. Vergroot jouw zichtbaarheid en naamsbekendheid!

Deze sessie bevat een inspirerende ‘rollercoaster’

aan praktische marketing- en

communicatiegeheimen! Hoe komt bijvoorbeeld

McDonald’s in Nederland aan

3 miljoen klanten per week? Hoe benut

je sterke storytelling? Dat ontdek je; voor

jouw organisatie of bedrijf!

WAAR IN TE ZETTEN?

Tijdens Klantevenementen, tijdens relatiebijeenkomsten

of -congressen en tijdens

'op de zeepkist'- en medewerkersbijeenkomsten.

Inzetbaar voor bijeenkomsten van

10 tot 10.000 deelnemers

WAT ANDEREN ZEGGEN

· Erica Terpstra: “Patrick is

een energiek en vakkundig

spreker” ;

· “De pitchkoning

van Nederland”;

· “Gewoon TOP”;

· “Wat een sprankelende ‘pitch-fit-energizer’”;

• “Patrick heeft onze dag gered... wat een

passie, verbinding en beleving!”

OPDRACHTGEVERS

• Profit: dienstverlening, foodsector, retail,

corporates, e.v.a.;

• Non-profit: zorg, overheid/gemeenten,

vrijwilligersorganisaties, dienstverlening,

e.v.a .;

• Verenigingen: branche-, bedrijfs-,

beroeps- en ondernemersverenigingen in

heel Nederland.

WAT IS DE VOLGENDE STAP?

• Altijd mogelijkheid tot vrijblijvend telefonisch

contact, via Speakers Academy®;

• Presentatie (inhoud, lengte, vorm) altijd

afgestemd op uw bijeenkomst en doelen;

• Zie voor meer informatie over Patrick van

Gils de site van Speakers Academy®.

WAAROM DOET PATRICK WAT

HIJ DOET?

• Patrick van Gils: “Ooit vond ik het knap

lastig en spannend om mijzelf te laten

zien en horen… Sinds ik dit durf en doe

ben ik succesvol. Ik stoorde me jarenlang

mateloos aan saaie, langdradige presentaties

en oneindige powerpoint-monologen.

Ik laat zien hoe het anders kan:

boeiend, compact en bomvol interactie!

Mijn droom: ieder mens verdient z'n

podium en z'n pitch!”

T 010 - 433 33 22



© JACQUES KOK

© JACQUES KOK


‘DUMPERT ‘REET’

UITSTEKEND BIJ DE

ONLINE GENERATIE’

René van Leeuwen (1988) is vooral bekend van online videoplatform Dumpert TV. Hij bedenkt, produceert en

presenteert reportages, series en originele formules, zoals ‘DumpertReeten’ en ‘Dumpert filmt je werkplek’. In de

humoristische show ‘DumpertReeten’ zijn niet alleen geüploade filmpjes en eigen content te zien, maar ook in

samenwerking met partners ‘branded content’ die via dit platform precies bij de goede doelgroep terechtkomt.

Hij praat jong en wat ouder tijdens boeiende lezingen bij over Dumpert, pr, marketing, het bereiken van jonge

doelgroepen en het internet.

54


ONLINE MEDIA

René van Leeuwen Msc


“

Dumpert is een succesvol

videoplatform, dat niet is

afgeleid van televisie. Maxim

Hartman en ik zijn vijf jaar

geleden met de show ‘DumpertReeten’

begonnen. Komische filmpjes

kijken bestond hier al, maar nauwelijks op

internet. SBS had wel compilatieprogramma’s,

zoals ‘Lachen om video’s’, dat body kreeg

doordat tv-persoonlijkheid Hans Kraaij het

presenteerde. Bij ‘DumpertReeten’ zijn persoonlijkheden

en hun inbreng nog belangrijker

en spelen zij een nog grotere rol dan op

televisie. Zelfs als het onbekende gasten zijn

die we uitnodigen naar aanleiding van filmpjes

die ze hebben geüpload, zoals in aflevering

180. Jelle had zijn auto in vlammen zien

opgaan. Dat was gefilmd en dus een prima

sollicitatie om bij Nick, Sylvana en mij te

komen zitten om met ons de week doormidden

te breken”, vertelt René van Leeuwen.

“Dumpert is geen negatieve verzamelplaats

voor filmpjes waarin mensen letterlijk op

hun bek gaan of uitgescholden worden. Je

kunt niet alleen gebaseerd op negativiteit

zo’n enorm platform bouwen.” De filmpjes

in de show zijn vaak afkomstig van de website

en staan vast, maar de presentatoren

weten niet tevoren welke dat zijn. Een groot

gedeelte is ingeladen door de kijkers of komt

van het internet. De mensen van Dumpert

gaan zelf ook op zoek naar het verhaal achter

de ‘viral’ en maken daar korte filmpjes van

die losstaan van ‘Dumpert Reeten’. ‘Dumpert

Nazorg noemen we dat.”

“Laatst was stand-upcomedian, cabaretier

en acteur Henry van Loon te gast. Die show

begon gewoon met stilte. Henry, die niet is

te regisseren, had niets te maken met een

filmpje, maar kwam om zijn nieuwe serie te

promoten. Als een bedrijf of organisatie, in

dit geval een streamingdienst, naar ons toekomt

maken wij content die precies past bij

de helemaal op online georiënteerde doelgroep.

Deze jonge mensen kijken – behalve


live voetbalwedstrijden of samen met hun

ouders – nauwelijks nog reguliere televisie,

zijn niet anders gewend dan online en weten

eigenlijk niet beter. Hoe je hen het beste kunt

benaderen vertel ik graag tijdens lezingen of

minicolleges. Dan geef ik voorbeelden, zoals

van een ministerie dat jongeren wilde bereiken

met een gelikte, duidelijk voor televisie

gemaakte reclamefilm. Dat werkt niet bij

deze doelgroep.” ‘Branded content’ als marketinginstrument

is volgens René van Leeuwen,

‘creative producer’ bij het Mediahuys

(Telegraaf Media Groep), waaronder ook

Dumpert valt, een beter idee. Dit concept

versmelt de merkuiting met amusement of

informatie die waarde toevoegt voor de consument-kijker.

In tegenstelling tot adverteren

staat bij deze contentvorm de commerciële

boodschap van een merk niet direct centraal.

Het is reclame, maar voelt niet zo. “Ik zit met

m’n 30 jaar op de grens van twee werelden

en ben als kind nog opgegroeid met televisie.

Met internet kwam ik pas in aanraking

tussen mijn negende en elfde. Ik kijk nog tv,

maar heb vaak het idee naar allerlei generieke,

inwisselbare poppetjes te kijken die

wat voorlezen van de autocue. Bij Dumpert

werk ik met collega’s Nick en Sylvana, een

mooie meid met een heel eigen karakter die

zonder uitgeschreven tekst presenteert en

interviewt. Ik wil haar niet authentiek noemen,

want dat woord wordt zoveel gebruikt

dat het niet meer authentiek is, maar wel origineel.

Zij is de persoonlijkheid die wij op

internet wilden en heeft, al ben ik bevooroordeeld,

de potentie heel groot te worden.”

Misschien ook wel op de reguliere televisie.

Voor zichzelf ziet René dat niet zo. “Ik denk

dat televisie op den duur niet duurzaam is.”

‘REETEN’

Terug naar ‘DumpertReeten’, waarin

René, Nick en Sylvana samen met gasten de

populairste internetvideo’s van de voorbije

week ‘reeten’ (van het Engelse ‘to rate’). De

filmpje die voorbijkomen geven ze tussen 1

en 5 ‘reeten’ in de vorm van ♥.Uit die filmpjes

bestaat negentig procent van de content

van de show.” Kijkers moeten het idee

kunnen hebben dat als er morgen iets geks

gebeurt, ze ook bij ons kunnen zitten. We

nodigen mensen uit op gevoel en het is altijd

even spannend als de camera’s aangaan. We

hebben Arjen Lubach gehad. Die is waanzinnig

getalenteerd en gewend met een

script of autocue te werken. Bij ons moest hij

het ineens uit de losse pols schudden. Dat

maakte het spannend. Iemand ziet een filmpje

en moet daar liefst op het juiste moment

een gevatte opmerking bij maken, wat best

ingewikkeld kan zijn. Dat geldt ook voor ons.

Bij een filmpje getiteld ‘Bier aan een touwtje’

plaatste ik een harde opmerking over Bonnie

St. Claire, maar zoals altijd met een knipoog.

In deze setting kan dat, maar in een andere

omgeving kunnen mensen met mij een serieus

gesprek voeren.” Niet elke opmerking

haalt de show. “Wij draaien een uur of iets

langer in de studio en houden twintig minuten

over waarvan de helft videobeeld is. We

knippen driekwart weg, maar twintig minuten

internettijd is nog steeds bizar lang.” Op

de website staat de top 5 altijd rechtsboven

op de app staan de ‘toppers’. Het aantal ‘pluskudos’

dat kijkers geven bepaalt de rangorde.

‘DUMPERT FILMT JE

WERKPLEK’

René denkt dat ‘DumpertReeten’ zeker

aflevering 200 haalt. Elke week komt er een


ONLINE MEDIA


nieuwe aflevering. Veel risicomanagers kennen

Dumpert ook via Facebook. Dat blijkt

als hij in de zaal vraagt wie Dumpert kent

en waarvan. “Het internet droogt niet op.

Rob Dyrdek van de gelijksoortige MTVshow

‘Ridiculousness’ hoorde ik in het ‘achter

de schermen’-stukje na de bumper aan

het einde van de show zeggen dat hij dacht

dat het internetaanbod na twee seizoenen

op zou zijn. Elke dag zijn er nieuwe filmpjes

en plaatjes. Qua materiaal stopt het nooit.”

Hij vertelt graag over het succes van ‘DumpertReeten’

en ‘Dumpert filmt je werkplek’,

met exclusieve kijkjes achter de schermen

van bijvoorbeeld de Jostiband, de brandweer

en de Mobiele Eenheid. Pure professionele

documentaires, waarin René ook

als interviewer in zijn element is. “Daarin

kunnen we veel kwijt, ook op het gebied

van het in de markt zetten van werkgevers

en arbeidsmarktcommunicatie. Belangrijk

voor bedrijven en organisaties, want zij

bereiken met hun medewerking jonge mensen

die bijvoorbeeld hun bedrijf kunnen

versterken, waar we met ‘DumpertReeten’

misschien eerder kritische jonge consumenten

trekken. Wij weten hoe we die doelgroepen

moet bereiken en benaderen, zonder ze

weg te jagen.” René kan boeiend en informatief

vertellen over wat de nieuwe privacywetgeving

betekent. Niet alleen voor

internetgebruik in het algemeen, maar ook

voor videoplatforms. “Privacy is altijd al een

dingetje. Mensen denken vaak dat ze portretrecht

hebben, maar dat geldt niet als

ze op straat lopen en worden gefilmd.” Het

controversiële Europese artikel 13 regelt het

auteursrecht op internet en is volgens velen

een inperking van het vrije verkeer op het

wereldwijde web. “Wij krijgen ook materiaal

waarvan we niet altijd weten hoe het zit

met auteursrecht, maar hoe dat uiteindelijk

uitpakt weet niemand. Dumpert, maar ook

het web in brede zin, moet wat dat betreft

nog een hele ontwikkelingsfase doormaken.

Ik zie internet na 20 jaar nog steeds een

beetje als een puber, waarvoor nog geen hel-

56

dere regels zijn. Auteursrecht is belangrijk,

maar er is een verschil tussen brutaal materiaal

jatten of het bewerken. Bedrijven betalen

ons vaak om hun content bij ons te laten

zien. Dat zal in de toekomst het probleem

niet zijn. Vaak gaat het ook om citaatrecht.

Ik heb liever dat men zich druk maakt over

wie de controleurs controleert en de gigantische

platforms in bedwang houdt. Volgens

internetondernemer, blogger en journalist

Alexander Paul Klöpping zijn Facebook

en Twitter al groter dan de economie van

een staat. Ze hebben vanwege hun grootte

een bepaalde nutsfunctie, maar in hoeverre

mogen zij beslissen Geert Wilders bijvoorbeeld

van hun platforms af te gooien.

Dat is heel arbitrair. Ook YouTubers kunnen

van het ene op het andere moment worden

geweerd. En als iemand een filmpje op

internet post, dat niets te maken heeft met

muziek, film of sport, moeten we daar niet

met een auteursrechtblik naar kijken. De tijd

is niet terug te draaien.”

‘Je kunt niet

alleen op

negativiteit een

enorm platform

bouwen’

RISICOMANAGERS EN

STUDENTEN

René van Leeuwen heeft gesproken voor

studenten pedagogiek, psychologie en

bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit.

Hij heeft expertise op het gebied van reputatiemanagement

en pr-schade en spreekt

daar ook over, zoals laatst voor een groep

‘risk managers’. Divers publiek met verschillende

kennisniveaus.“Public relations-schade

is eigenlijk niet te verzekeren.

Je weet nooit wanneer iets gebeurt dat het

imago van jouw bedrijf aantast. Dat kun je

niet afbakenen. Organisaties vragen mij

hoe ze daarmee moeten omgaan. Ik zeg niet

dat ik het weet, maar heb wel enkele jaren

ervaring. Ook over schadelijke internetvideo’s

die nog jarenlang op internet blijven

ronddolen. Hoe haal je die weg? Vaak kan

dat niet, omdat het vaak gaat om openbaar

– en meestal niet door ons – gefilmde dingen.

Soms maken we iemand op voorhand al

onherkenbaar of halen beelden van een minderjarige

weg, maar dat heeft niet altijd zin

doordat die filmpjes vaak al oud zijn en niemand

ze nog bekijkt. Publiek vertel ik soms

over het Streisand-effect. Barbra Streisand

wilde haar villa verkopen, maar een luchtfoto

ervan van het internet laten halen.

Daarmee bereikte ze een averechts effect.

Het werd er juist interessanter door en voor

de gemiddelde nieuwsconsument onweerstaanbaar.

Het was niet lang wachten op

koppen als ‘Barbra Streisand wil niet dat je

dit ziet’. Wanneer ze geen actie had ondernomen,

was de publiciteit minder geweest.”

“Ik dacht als spreker gevraagd te worden

door marketeers, ‘brand managers’, communicatiewoordvoerders

of overheidsmensen

die een bepaalde doelgroep willen bereiken.

Ik denk nu dat mensen juist meer willen

horen over alles dat met internet of pr

te maken heeft. Ik weet naast Dumpert en

marketing veel van onlinemogelijkheden én

hoe ze jongeren kunnen bereiken. Dumpert

is een vrij uniek platform. De kritische doelgroepen

waarnaar ze allemaal op zoek zijn

zitten bij ons. Ze kijken de hele dag op de app

en sociale media. Dus maken wij voor hen

content op maat in een aansprekende setting.

Dan vreten ze het op.” Alleen wie zijn

merk op de juiste manier neerzet voor het

juiste publiek heeft succes.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



René van Leeuwen is ‘creative producer’ in het Mediahuys (Telegraaf Media Groep) en presentator van online videoplatform

Dumpert. Hij werkt samen met professionals op het gebied van marketing, pr en communicatie en is bedenker van campagnes

voor merken die jonge mensen willen bereiken die zijn opgegroeid met het internet. Daarnaast is hij professioneel spreker. Van

Leeuwen heeft een BA in geschiedenis (‘major’ internationale relaties) en een Msc-graad in arbeids- en organisatiesociologie.

COLUMN

Klimaatverandering: niet langer schuilen

achter complexiteit – doen!

Manuel Adamini

Als we over klimaatverandering

spreken, dan maken we

het heel complex. En complexiteit

vormt een prima

excuus om tot nader order

niets te doen.

Toegegeven, de wetenschap achter klimaatverandering

is waanzinnig ingewikkeld.

Veel systemen op aarde, of het nou gaat

om water- of luchtstromingen, het ijs te land,

ter zee of in de bodem, de pH-waarde van de

oceanen of woestijnvorming, we begrijpen

het nog amper. Laat staan dat we de wisselwerking

tussen deze systemen overzien.

Alleen al in juli 2019 is door extreme

warmte 200 km 3 (!) ijs op Groenland gesmolten.

Dat is een blok van 20 x 10 x 1 km! Giet

je hetzelfde smeltwater over Engeland uit,

dan staat het 1,5 meter hoog! Dat dit de zeespiegel

doet stijgen, begrijpt iedereen. Maar

wat gebeurt er met de permafrost, de Golfstroom,

de jetstream, neerslagpatronen? En

de impact op de reële of de financiële economieën

weten we nog slechter in te schatten.

Toch is de basis simpel: de veranderingen

zijn groot en zullen een omvangrijke en blijvende

impact op de aarde en haar bewoners

hebben. Willen we de planeet voor mens en

dier leefbaar houden, dan moeten we ons

handelen fundamenteel aanpassen. En snel.

Zo vraagt het Internationaal Energieagentschap

om extra investeringen in klimaatmaatregelen

van 2.500 miljard dollar

per jaar. Volgens de secretaris-generaal van

de Verenigde Naties moeten we aan minstens

het dubbele denken, willen we bredere

duurzame ontwikkelingsdoelen realiseren,

die zijn gericht op een einde aan extreme

armoede, ongelijkheid, onrecht, conflict én

klimaatverandering.

‘We moeten

ons handelen

fundamenteel

aanpassen.

En snel’

Het International Institute for Sustainable

Development berekende dat we de energietransitie

op een totaal ander niveau kunnen

tillen als we maar 10-30% van alle huidige

subsidies voor fossiele brandstoffen inzetten

voor duurzame energie. Gemiddeld investeren

we wereldwijd jaarlijks ongeveer 300

miljard dollar in hernieuwbare energievormen

- tegenover 600-700 miljard voor

olie- en gasproductie plus 400-500 miljard

aan subsidies (heel even: hoe kan het dat we


nog steeds geen BTW op vliegtickets betalen…?).

De Nationale Akademie der Wissenschaften

Deutschlands bracht eind juli een vernietigend

rapport uit over de klimaatprestaties

van mijn geboorteland. De kernboodschap

is een dringende vraag om een ‘sectoroverkoepelende

en identieke’ prijs voor CO 2

-

emissies, ver boven de prijsniveaus van nu.

De opbrengsten moeten op transparante en

sociaal draagbare wijze (denk aan de gele

hesjes…) geïnvesteerd worden in klimaatmaatregelen.

Niets nieuws onder de zon –

wel is de toon verrassend scherp.

Daarnaast zullen we ook ons voedselpatroon

moeten wijzigen. Elke seconde wordt

een hectare regenwoud (een opslagplaats

van CO 2

) gekapt of neergebrand om ruimte

te maken voor de teelt van veevoer. Het klimaatorgaan

van de VN, de IPCC, heeft ons

in een recent onderzoek wederom opgeroepen

om minder dierlijk eiwit te consumeren,

zeker met een almaar groeiende

wereldbevolking. Het gezaghebbend tijdschrift

The Lancet gaf eerder een studie in

opdracht waarin een compromis tussen lekker

en gezond vlees eten en het klimaat werd

gezocht: 98 gram rood vlees per week (!), 203

gram gevogelte, 196 gram vis… voor carnivoren

niet veel, maar anders best okay.

Het is allemaal zo moeilijk niet. We weten

wat ons te doen staat. Nu!

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




ONDERNEMERSCHAP

‘ONDERNEMEN

IS UIT HET NIETS

IETS CREËREN’

Rasondernemer Roland Kahn (67) is de pensioengerechtigde leeftijd gepasseerd, maar voelt zich beter dan toen hij 50

was. Het strakke lijf is er. De zin om leuke dingen te blijven doen, als hij per 1 januari 2021 het directievoorzitterschap van

Cool Investments overdraagt aan tweelingzonen Joshua en Jonathan (35), straalt er vanaf. “Er zijn nog zoveel uitdagingen,

zoveel ideeën bijvoorbeeld voor nieuwe ondernemingen die ik kan opdoen tijdens de reizen die ik wil maken. Ik heb 42

jaar ervaring als ondernemer en wil mensen inspireren, adviseren, kennis met hen delen en tegelijk betrokken zijn bij een

wereld die voor iedereen werkt vanuit liefde, zorg en tolerantie.”

Roland Kahn


Achter de ingang van zijn kantoorpand

in Diemen begint

een andere wereld. Met een

moderne restaurantruimte

en een binnentuin. Op het

bruggetje over de vijver met aaibare koi

poseert ‘Mr. CoolCat’. Even later zegt hij in

zijn gezellige en met bijzondere ‘schilderijen’

geïllustreerde kantoor: “Juist nu bestaat

veel behoefte aan connectie en moeten we

ons focussen op wat ons bindt in plaats van

scheidt. Dat laatste zie je helaas het vaakst.

Dat is erg.” Die opmerking tekent hem, net

als zijn liefde voor ondernemerschap. Roland

Kahn noemt zichzelf een createur,

omdat ondernemen volgens hem synoniem

is voor uit het niets iets creëren. “Managen

betekent letterlijk iets in stand houden,

waardoor je het risico loopt dat je creativiteit

en innovativiteit na enige tijd zoekraken.

Dat is erg gevaarlijk.” Een ondernemer repareert

het dak als de zon schijnt, want als hij

dat niet doet, komt hij in de ellende terecht,

vindt Kahn. “Soms is dat lekker, want doordat

je in de shit zit word je scherper en weet

je weer dat het niet had mogen gebeuren.”

HOOFDREKENEN IS

BELANGRIJK

Zijn leven bestaat uit bergen en dalen,

maar de bergen zijn hoger dan de dalen.

Dat is al zo sinds hij op zijn zestiende kennismaakte

met de detailhandel. “Ik zat nog

op school toen ik in een kledingwinkeltje

ging werken. Niet zo gek dat ik daar affiniteit

mee had. Mijn opa van vaderskant importeerde

stoffen uit Frankrijk. Mijn andere opa

en later mijn vader, die het van hem overnam,

had een confectiefabriek. Ik had talent,

was extravert, geïnteresseerd in mensen en

empathisch. Verkopen en vooral het adviseren

van klanten vond ik leuk. Ze kwamen

uit heel Nederland en ik wist de hele oude

voorraad te verkopen door voor iedereen de

juiste spullen te vinden.” Zara, H&M en Primark

bestaan vijftig jaar geleden nog niet.

Zijn ouders zijn uit elkaar als hij bedenkt

dat het geweldig zou zijn als er een tienerformule

zou komen met betaalbare hippe

kleding. Het zaadje voor wat rond 1979

CoolCat zou worden is geplant. Als 17-jarige

gaat hij bij de Bijenkorf werken als assistent

van de assistent van de assistent van de inkoper.

Na negen maanden is hij zelf assistent

van de inkoper.

Het wordt spannend als tegen 1970 de

automatisering in de kledingbranche haar

intrede doet. “Ik heb het geluk dat zowel

mijn linker als rechter hersenhelft goed werken.

Daardoor ben ik heel creatief, maar

kan ik ook extreem goed rekenen. Jammer

dat mensen niet meer leren hoofdrekenen,

want dat helpt ze met grootheden bepalen

en dingen inschatten. Als ze alles op een

rekenmachientje uitrekenen, begrijpen ze

niet wat getallen inhouden en verliezen ze

flexibiliteit en zekerheid.” Roland Kahn heeft

ook nog eens een enorm goed gevoel voor

locatie en oog voor schoonheid. “Dat alles

tezamen heeft van mij een goede ondernemer

gemaakt. Zoals gezegd heb ik pieken en

dalen gekend, maar uiteindelijk heb ik het

58


voor een jongen die op zijn zestiende begon zonder een cent op zak niet verkeerd

gedaan. Niet alleen als ondernemer, maar ook tien jaar lang als lid van de

raad van advies van het AMFI (Amsterdam Fashion Institute), waarvan drie

jaar als voorzitter.” Nyenrode Universiteit, een van de onderwijsinstellingen

waar hij gastdocent annex ‘lecturer’ is, heeft hem een ‘Lifetime Achievement

Award’ gegeven en hij heeft een penning gekregen voor zijn betrokkenheid bij

het mbo, waarop hij later tijdens ons gesprek terugkomt. “Het feit dat je niet

ongemerkt op deze planeet bent is leuk. Dat je iets van jezelf toevoegt aan het

leven van anderen heeft waarde.”

ZONEN

Daarvan kunnen zijn zonen Joshua en Jonathan volop profiteren als zij in

2021 de zaak, waarin ze alweer een flink aantal jaren actief zijn, overnemen

van hun vader. “Joshua heeft hbo fashion management gedaan en is creatief

en nieuwsgierig, Jonathan heeft een MBA en is heel cijfermatig, serieus en

heeft veel overzicht. Beiden houden als zonen van een Aziatische moeder van

diepgang, zijn zelfbewust en tegelijk bescheiden en nederig. Als zij CEO zijn

van de groep word ik ‘consigliere’, een adviserende rol waarin ik mijn kennis

zoveel mogelijk wil delen met hen (en anderen), naar goed joods gebruik,

want vader heeft een grote bek en zij presteren veel. Ik ben fier op mijn

kinderen, van wie mijn dochter Joëlle het creatiefst is en de meest vrije geest

heeft. Ze heeft de New York Film Academy gedaan en is nu bachelor in Fine

Arts Film Direction. Het zijn alle drie prachtige mensen en zeer betrokken bij

de wereld. Ik ben trots dat ik iets heb mogen bijdragen aan hun ontwikkeling.

Mijn volgende stap is hen helpen hun dromen te verwezenlijken. Want

mensen helpen succes te hebben is een nieuwe uitdaging die ik wil aangaan.

Bijvoorbeeld jonge mensen die hun bedrijven groot willen maken. Dat

doen we nu al via ons door Jonathan geleide investeringsbedrijf, waarvan ik

adviseur ben. Dan zijn er bedrijven waarin we investeren die het leuk vinden

als ik regelmatig met de directie praat. Ik bereid me voor straks vaker de rol

van nieuwsgierige observant, raadgever, coach en adviseur te spelen. Ik moet

alleen oppassen niet te veel de schoolmeester te gaan uithangen, want het rare

is dat ik van al die jonge mensen, op wie we best trots mogen zijn, meer leer

dan zij van mij. Zij hebben nog onbevangenheid, drijfveer en passie.”

‘Mensen die

vragen zijn maar

‘even’ dom’

V&D

Was V&D een icoon in de winkelstraat en wilde hij de keten vanuit zijn passie

voor ondernemerschap redden? “Ik heb zes jaar bij de Bijenkorf gewerkt,

V&D was altijd de tegenstander. Toen het warenhuis naar de Filistijnen ging

had ik absoluut geen fiducie in Hudson’s Bay. Ik noemde dat zelfs een fata morgana,

maar dat wilden degenen die hoopten dat het een succes zou worden

niet horen. Frappant trouwens dat zovelen moeite hebben met een oprechte,

directe of afwijkende mening.” Kahn probeert V&D in 2016 een doorstart

te geven, maar krijgt zijn plannen niet rond. Hij heeft dan wel ideeën over

hoe zijn warenhuis van de toekomst eruit moet zien. “Een winkel met etages

die allemaal een eigen thema hebben en dat verhaal vertellen, bijvoorbeeld

onderwijs of reizen. Mode hoeft niet, kleding is overal al te vinden.

De Bijenkorf heeft op dit moment een vintage shop met tassen, horloges en

sieraden. Een enorme klapper. Unieke dingen doen, de klant centraal stellen,

daar gaat het om.” Samen met Jaco Scheffers en Ronald van Zetten, die

mede-eigenaar en directeur is, neemt Kahn nog datzelfde jaar de merknaam

en een aantal concepten van V&D over. Webwinkel vd.nl loopt inmiddels

steeds beter. Het Prijzencircus is terug en via de 'influencers’ op het platform



ONDERNEMERSCHAP

Frendz worden twee tot drie miljoen mensen

ventileren. Spelers zijn in de minderheid. “Ik

bereikt. Dat sterkt hem in het idee dat ben altijd speler geweest. Een aantal goede

je zowel leert van de dingen die je goed spelers wordt coach. De beste goede spelers

doet als van de dingen die fout gaan. Over

worden leiders. Daarvan zijn er nooit

die dynamiek en andere ervaringen uit zijn genoeg. We hebben in dit land een ongelooflijke

lange ondernemersloopbaan spreekt Roland

neiging te nivelleren. De cultuur is

Kahn voor en met bedrijven, vaak tegen zesjes halen. Degenen die daar met kop en

een vergoeding die naar zijn CoolCat Foundation

schouders bovenuit steken en dat niet wil-

gaat. “Die ANBI-stichting is in 1999 len worden soms verketterd. Gelukkig is dat

opgericht om financieel bij te dragen aan de nu minder dan vroeger, maar daarvoor in

ontwikkeling van kinderen in achterstandssituaties

de plaats is het ‘milieucommunisme’ geko-

in Nederland en het buitenland. men, dat zover gaat dat mensen zich moeten

Hoe vaker ik dus word uitgenodigd, des te schamen om in een vliegtuig te stappen. Het

meer geld ik kan weggeven. Ik hoef voor is ongelooflijk hoe hypocriet mensen zijn.

mezelf geen geld meer te verzamelen, dat heb Het aller bizarste is biobrandstof. We kappen

ik al voldoende, maar ik wil wel bijdragen

bomen om CO₂ te bestrijden, in plaats

aan een betere wereld.” Na het faillissement van dat we die bomen het werk laten doen!

van CoolCat heeft Roland Kahn het bedrijf We bouwen windmolens, maar laten de

teruggekocht. De voorraad is opgeruimd, de natuur niet doen wat ze moet en kan doen.

complete bankschuld is terugbetaald. De stenen

De milieumaffia beperkt ons en daar ben ik

winkels verdwijnen desondanks en net redelijk verbaasd over. Die hypocrisie hoort

als bij V&D veranderen de ‘bricks’ in ‘clicks’. bij mensen en het mooie daarvan is wel dat

“Zo’n overdracht is geen feestje en uiteindelijk

we ervan kunnen leren.” Niet alleen over

is het door omstandigheden niet gelukt hoe we omgaan met het milieu en klimaat-

op de oude voet door te gaan en alle betrokkenen

verandering, maar ook over ons onderwijs

te steunen. CoolCat komt als online maakt Roland Kahn zich zorgen. Al jaren.

kinderen jongerenmerk terug. Daarvan “Wij merkten twintig jaar geleden al dat het

hebben we hoge verwachtingen. Ik help het zeer moeilijk is mensen te vinden die in een

team weer met opstarten. Daarnaast hebben winkel leiding willen geven. Dat komt deels

we het lingeriemerk Sapph en zeventig America

doordat scholen mensen al tientallen jaren

Today-winkels. De eerste pilot in Duits-

vooral dingen leren die niet meer nodig zijn.

land is pas geopend en internet groeit hard. Het schoolsysteem is, net als de overheid en

MS Mode grote maten telt nu 180 winkels in eigenlijk ons allemaal, echt aan innovatie

de Benelux, Frankrijk en Spanje. Die doorstart

toe. Het is te gek dat er een onderwijzerste-

loopt redelijk, hoewel er nog veel te kort is, terwijl iedereen een laptop heeft. De

doen valt. Naast de oudere klanten, zijn er nu beste docenten kunnen online op elk niveau

steeds meer jongere mensen aangewezen op lesgeven, leerlingen van alle leeftijden kunnen

grotere maten. Het is best een uitdaging hen

de digitale lessen opnemen en afspelen

er leuk te laten uitzien. De een is graag strak, wanneer ze willen en indien gewenst begeleiding

de ander kiest ervoor maat 46-48 te hebben.

krijgen van een leraar. Dat heeft

Dat is de vrije keuze waarop iedereen recht immense voordelen. Iemand die ziek is mist

heeft, ongeacht de eventuele gezondheidsrisico’s.

nu een les. Niet meer van deze tijd! Onzintefeuille

Ten slotte hebben we een vastgoedpornig!

Eigenlijk houdt de overheid vooruit-

in Nederland, België, Duitsland en gang op een geweldige manier tegen door

sinds tien jaar in Amerika.”

op zulke dingen niet optimaal in te zetten.

Ze zijn bang voor vooruitgang uit angst voor

‘IK BEN EEN SPELER’

banenverlies.” Enige tijd geleden heeft Kahns

Volgens Kahn zijn de meeste mensen toeschouwers

bedrijf samen met een Brabantse mbo een

(“De oude Romeinen zeiden het joint venture opgericht om medewerkers in

al: ‘Geef het volk brood en spelen’.”), maar staat te stellen een mbo-opleiding binnen

zijn er in Nederland ook abnormaal veel enkele jaren te voltooien, met nadruk op

commentatoren. Mensen die aan de kant praktijklessen en -ervaringen die de leerlingen

staan en hun mening over alles en iedereen

daarna theoretisch konden onderbouwen.

“Dynamische jongeren die heel snel

met computers zijn moet je niet de hele dag

in een klaslokaal opsluiten, vandaar deze

aangepaste opleiding. Die hebben we later

opgeheven omdat andere instellingen dat nu

beter kunnen.” De flamboyante ondernemer

constateert dat de huidige leiders compleet

achter de feiten aanlopen. Een boeiende ontwikkeling.

“Als we die niet weten te stoppen

komt West-Europa erg in problemen. Om

ons heen zijn er geen of minder beperkingen.

Kijk naar de enorme groei van Azië en

de dynamiek van die landen. Dan zie je dat

veel dictatorialer geregeerde landen zich

sneller ontwikkelen dan landen waar iedereen

zich met alles bemoeit. Kijk naar China,

dat kennis koopt, steelt en ontwikkelt.

Voor we afscheid nemen geeft Roland

Kahn nog enkele tips. “Leg focus op waarin

je goed bent en vlak de rest zoveel mogelijk

af. Dan maak je enorme stappen.” En: “Zoek

hulp als je er niet uitkomt. Mensen die vragen

zijn maar ‘even’ dom.”

Roland Marcel Kahn is eigenaar

van investeringsbedrijf Cool Investments

(CoolCat junior, Sapph, America

Today, MS Mode grote maten)

en een van de initiatiefnemers van

VD.nl. Daarnaast handelt zijn bedrijf

in vastgoed. Kahn opende zijn eerste

eigen kledingwinkels in 1976 en

de eerste CoolCat in 1979.

© R EMCO VAN DEN BRAAK

COLUMN

Pascal Fredrik

Ken je het verhaal van de bokser die kampioen wilde worden om zijn armoede

te ontvluchten? Hij werd geïnspireerd door de wereldkampioen boksen die

bekend staat als The Greatest (Muhammad Ali). De jongen groeide op in

het getto van Brooklyn, New York. Zijn vader verdween toen hij 2 jaar oud

was en zijn moeder overleed op zijn 16e. Hij raakte op het criminele pad en

kwam terecht in de jeugdgevangenis. Totdat een bokstrainer zich over hem

ontfermde en hem weer op het rechte pad bracht. De jongen bleek talent te

hebben voor het boksen en maakte indruk door als amateurbokser van zijn

24 partijen er 21 te winnen. Hij zag een uitweg om uit zijn situatie van pijn

te komen en richting het succes te gaan. Met zijn 20 jaar werd hij de jongste

wereldkampioen ooit in het zwaargewicht…

‘Het

succes zit

al in je,

alleen jij

bepaalt

of je het

naar

boven

haalt’

VAN PIJN NAAR SUCCES

Ondanks zijn successen heeft Mike Tyson

ook vele schandalen gekend. Hieruit blijkt

wel waarom het belangrijk is om ook op

mentaal vlak te groeien. Zijn talent en zijn

honger waren mooie drijfveren, maar mentaal

is hij blijven hangen in zijn armoede.

Oude gewoontes verdwijnen niet zomaar.

Hij zei altijd: ‘Iedereen stapt met een plan de

ring in, maar dat plan is meteen vergeten als

je die eerste klap hebt gekregen’. Met ratio en

verstand kunnen we onszelf het een en ander

wijs maken, maar wanneer de emoties het

overnemen komt de ware aard bovendrijven.

En het is die ware aard die ons succesvol

maakt, ongeacht wat we willen bereiken. Die

persoonlijke ‘why’ komt voort uit die ware

aard. De ‘pijn’ waar we iets aan willen doen

en daardoor in actie komen.

‘MINDSET’

Als ‘recruiter’ heb ik meer dan 2000 sollicitatiegesprekken

gevoerd met kandidaten.

Dan dan ga je vanzelf patronen herkennen

en door de presentatie van de kandidaat

heen prikken. Het zijn de ervaring en persoonlijkheid

van de persoon die een betere

voorspelling geven van hoe diegene in die

rol zal functioneren. Zelfs als we die ervaring

nog niet eerder hebben opgedaan, kunnen

we daar een beeld bij schetsen en inschatten

hoe die ervaring moet zijn. Het gaat dan ook

om het gevoel wat daaraan ten grondslag ligt.

Daar komt ons gedrag uit voort. Het is de

invulling die we zelf geven aan datgene wat

we waarnemen.

Die zintuigelijke waarneming op zich kent

geen waardeoordeel. Dat komt pas nadat we

er met onze eigen filters overheen gaan. Dit

zelfinzicht is me als ondernemer goed van

pas gekomen met als gevolg dat ik anderen

daarin kan trainen en coachen. Dat vormt

tevens de basis van mijn bedrijf Speaker’s

Night Productions.

Vanuit zijn missie om onrechtvaardigheid

tegen te gaan en meer

begrip voor elkaar te realiseren,

besloot Pascal zich te ontwikkelen

tot ‘Motivational Speaker’. Met

zijn studie Communicatie, 10 jaar

werkervaring als ‘recruiter’ en NLPkennis

is Pascal een bekrachtigende

‘mindset’-expert.

Voor boekingen of meer

informatie: T 010 - 433 33 22

speakersacademy.nl


‘RETAIL IS STRAKS

OVERAL, OOK IN DE

WINKELSTRAAT’

62


RETAIL- EN GERELATEERDE TRENDS

prof. Kitty Koelemeijer

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Eric Fecken

Kitty Koelemeijer is hoogleraar Marketing & Retailing aan de Nyenrode Business Universiteit. Wanneer er

binnen of in relatie tot de detailhandel ook maar iets gebeurt vragen de media haar om commentaar en visie.

Ze analyseert en blikt vooruit. Kitty schrijft en spreekt over digitale disruptie en de ontwrichting van de fysieke

winkelstraat (“die blijft, maar niet overal”) en kijkt naar betaal- en ecosystemen. Als China-kenner op retailgebied

weet ze welke impact dat land ook op de langere duur op ons kan hebben en hoe we ons daartegen kunnen

wapenen. “Algemeen gesteld kan het nog vijf jaar goedgaan en dan ineens over zijn. Sommigen weten dat allang,

maar anderen schud ik goed wakker tijdens colleges, lezingen en in mijn publicaties.”

Retaildeskundige prof. Kitty

Koelemeijer is voor het interview

naar de rand van Utrecht

Centraal gekomen, tegenover

het pas verbouwde en

druk bezochte winkelcentrum Hoog Catharijne.

In deze on-Nederlandse ‘mall’ lijken

fysieke winkels nog ver van verdwenen en

is van leegstand nauwelijks sprake. Kitty

ondersteunt de gedachte dat kleinere plaatsen

veranderen in spooksteden op winkelgebied,

terwijl winkelen in de grote steden

juist aan aantrekkingskracht wint, omdat de

mensen dat als een beleving ervaren. “Voor

zaken waarvoor je niet ver wilt rijden, zoals

de dagelijkse boodschappen, gaan ze naar de

kleine winkelgebieden, maar die hebben het

vaak moeilijk.” Verrassend zegt Kitty: “De

winkelstraat verdwijnt nooit helemaal, maar

is alleen niet meer vanzelfsprekend. Mensen

zijn fysieke wezens en hebben stenen winkels

nodig om gezellig te kijken, zoeken en

inspiratie op te doen. De grote verandering

is dat retail straks echt overal is waar mensen

zijn en de verschillen tussen online, offline

en de winkel vervagen. Je kunt ook via Facebook,

Pinterest, Instagram en andere nationale

en internationale platforms kopen en

op alle mogelijke manieren betalen. Die ontwikkeling

is al in gang gezet en gaat steeds

sneller.” Ontwrichting van de detailhandel is

volop bezig. Fysiek door de komst van succesvolle

discounters als Action (zelfs een

aparte bestemming voor veel mensen), dat

allerlei artikelen door elkaar heen verkoopt

tegen lage prijzen. Ook het mede daardoor

verdwijnen van de branchering – een drogist

verkoopt allang niet alleen meer drogisterijartikelen,

maar ook speelgoed, koffie en

kleding – draagt bij aan die disruptie. Online

kopen bij websites zorgt voor digitale ontwrichting

van de stenen detailhandel. Vooral

kledingwebwinkels hebben echter extreem

veel last van de vele retouren. Dat drukt de

winsten, omdat consumenten er nu (nog)

niet voor hoeven betalen. Primark laat wel

zijn collectie zien op zijn website, maar klanten

moeten naar de winkel om te kopen. “Ze

zouden teruggestuurde spullen anders vernietigen,

omdat het niet loont alles uit te

zoeken en opnieuw neer te leggen.” Kitty

Koelemeijer wijst ook op geluiden dat de

mensen te hard en te lang achter elkaar werken

in de distributiecentra van webshops en

dat de maatschappelijke verantwoordelijkheidsdiscussie

over online verkopen nog

maar aan het begin staat. Dat thema neemt

ze mee in haar verhaal, net zoals de ontwrichtende

impact van nieuwe technologieën

zoals 3D-printen.

ECOSYSTEMEN

“Ik ben vanuit mijn studie Economie

aan de Universiteit Wageningen in de retail

gerold, maar zie mijn expertisegebied graag

breder door er onder andere technologie,

e-commerce, en innovatie bij te betrekken.

Ik houd me ook bezig met groeistrategieën,

‘omni-channel retailing’, digitale transformatie

en ketensamenwerking en welke lessen

uit de retail toepasbaar zijn op andere

sectoren, die ook te maken krijgen met ontwrichting”,

zegt Kitty. Ook platforms, of

marktplaatsen, zijn blijvertjes en daarom een

ander geliefd onderwerp dat ze graag behandelt.

“Ik spreek over ecosystemen, waarin

verschillende marktplaatsen verenigd kunnen

zijn. Denk aan het Chinese Alibaba dat

daar een schil van diensten omheen heeft

gebouwd op het gebied van betalen, logistiek,

marketing en ‘cloud computing’.” Digitalisering

leidt niet alleen tot meer transparantie,

maar ook tot aantasting van lokaal gebonden

of monopolistische branches. De winkelstraat

is niet meer nodig om informatie

te vergaren over producten en diensten. Net

zoals het bezoeken van fysieke ziekenhui-



‘Sinds de opkomst van online winkelen is het

vergroten van het winkelnetwerk niet per se de

beste strategie’


zen niet altijd meer hoeft voor onderzoek en

diagnose. Software neemt veel over (SAAS:

‘Software as a service’), maar bijvoorbeeld

Ahold Delhaize stelt daar RAAS (‘Retail as a

service’) tegenover. “Vroeger moest iedereen

naar de winkels, die gingen zitten waar de

vraag was en alle synergie- en inkoopvoordelen

doorgaven aan de klant in de vorm van

lagere prijzen. Het draaide om strategische

groeimodellen, volume- efficiëntie en het

bouwen van winkelnetwerken om de toetreding

van concurrenten te voorkomen en

dus de concurrentiepositie verstevigen.” De

Nederlandse detailhandel wilde ooit overal

zijn waar directe concurrenten ook waren.

Het feit dat sommige bedrijven het aantal

Nederlandse vestigingen wil verminderen is

een teken dat de retail is veranderd. “Sinds

de opkomst van online winkelen is het vergroten

van het winkelnetwerk niet per se de

beste strategie.”

‘SLIMME ZET’

Het feit dat de Bijenkorf, die het nu goed

doet, enkele jaren geleden een aantal kleine

vestigingen heeft gesloten is volgens de

retaildeskundige eveneens ‘een slimme zet’.

“In deze markt zouden die winkels wellicht

een blok aan het been zijn geweest. Nu zitten

ze in het juiste, hoogste segment op

de beste locaties.” Naar nu blijkt tijdelijke

nieuwkomer Hudson’s Bay heeft vanaf het

begin tussen wal en schip gelaveerd. “Ik ben

in het begin een tijdje meegegaan met hun

gedachte dat een dynamisch assortiment

voor de millennial, met ongewone en inspi-

64

rerende combinaties en ondersteund door

sociale media, een troef zou zijn. Daar is in

de praktijk niets van terechtgekomen, doordat

de van de Bijenkorf afkomstige jonge

managers zich blindstaarden op de millennials

en de millenniumvisie niet goed uitvoerden.

Ik kan niet zeggen of dat een verkeerde

strategische keuze of een executiefout was,

maar als het management er niet meer in

gelooft kun je het vergeten. Aan de andere

kant had het ook geen zin zich te richten op

het oude V&D-publiek, dat bedrijf bestaat

niet meer en dat is niet voor niets.”

TOEKOMST

De toekomst van de detailhandel gezien

door de ogen van en verteld door Kitty

Koelemeijer. Daarbij aanwezig zijn verveelt

geen moment. “Online, offline, in de Ubertaxi,

de winkelstraat, op de raarste plekken.

Overal kun je dingen zien en kopen.

Dat heet ‘The great dispersal’, de grote spreiding.

Alle kanalen vermengen zich. We vinden

het nog steeds gewoon producten in de

winkel of via exotische platforms te kopen en

ze tevoren via ‘augmented reality’ vast virtueel

en levensecht te bekijken. Straks kunnen

we dus overal kijken, zoeken en aanschaffen,

wat leidt tot grote structurele veranderingen,

ook in de detailhandel. Retail was altijd een

verzameling functies en activiteiten, die we

straks uiteenrafelen. Er komen nieuwe partijen

en dienstverleners die daarvan gedeelten

oppakken om bestaande handelaren te

beconcurreren. In veel sectoren zal de rol

van intermediairs binnen de distributieketens

wegvallen. Bij de infrastructuur van

banken zie je juist veel informatie-intermediairs

komen die hun diensten aanbieden

op het gebied van betaaloplossingen. In het

steeds meer door data gedreven betaalverkeer

gebeurt van alles. ING die Apple Pay

introduceert, slimme portemonnees, overal

koppelbare loyaliteitssystemen, in combinatie

met een enorme privacy-discussie. Die is

al aan de gang met PSD2. We krijgen straks

allemaal onze eigen gegevens onder beheer.

Dan geef je een leverancier toegang wanneer

jij daarvoor expliciet toestemming geeft.”

Kitty legt uit hoe groot het contrast is met

China en wat dat betekent voor de handel.

Niet straks, maar nu al. “Daar zit de overheid

in twee grote platforms, Tencent en AliBaba

Group die alles van iedereen weten. Tencent

heeft de Wechat-app waar miljoenen

Chinezen dagelijks op zitten om te chatten,

kopen, daten en betalen. Dit entertainmenten

sociale media-platform koppelt patiënten

aan specialisten, heeft een verzekeringsfunctie,

koopt ziekenhuizen op en scant

jaarlijks heel veel mensen met enge aandoeningen

met kunstmatige intelligentie. De

andere helft van de betalingen gebeurt met

Ali Pay, een veel handelsgerichter logistieken

mediaplatform. Privacy telt daar niet,

het draait in China vooral om vertrouwen.

SkyNet kan met 220 miljoen camera’s vrijwel

alle Chinezen constant in de gaten houden,

in afgelegen gebieden via telefoons. Nog

een verschil is dat het Westen denkt in landsgrenzen,

waar Chinese bedrijven als AliBaba

zichzelf beschouwen als een economische


entiteit. AliBaba wil trouwens een distributiecentrum

in Luik vestigen – hoewel premier

Rutte het bedrijf wil overhalen dat in

Nederland te doen. Die logistieke verschuiving

is nodig. De steden gaan op slot voor

al die vervuilende bezorgbusjes van leveranciers.

Een partij als online supermarkt

Picnic speelt daar handig op in door nu al

elektrische wagentjes in te zetten en die ook

te gebruiken voor het bezorgen van artikelen

van andere leveranciers.”

WAKKER SCHUDDEN

“Mijn perspectief is altijd distributie,

klantgedrag en technologie. Ik ben geen

blockchainexpert, maar raak er wel aan, bijvoorbeeld

als het over agrofoodketens gaat.

Samengevat leg ik vooral nadruk op hoe je

uit de vroege ontwrichting van de detailhandel

de gevolgen voor andere sectoren kunt

detecteren. Ik laat zien wat we nog kunnen

verwachten van de voorsprong van China op

dat gebied. Dat is een ruggengraat van mijn

verhaal, waarna ik kan doorsteken naar bijvoorbeeld

kunstmatige intelligentie. Of naar

wat in de fysieke winkels gebeurt. Als het

publiek daarin is geïnteresseerd heb ik het

bijvoorbeeld over ‘Food innovaties’ in winkels

(de Jumbo Foodmarkten) of de Amazon

viersterrenwinkel in New York, die is

gevuld met bestsellers van de website inclusief

de recensies. Ik heb ook verhalen vanuit

klantgedrag en vertel over hoe mensen

gewend raken aan nieuwe serviceniveaus of

hoe de grote techreuzen denken en elkaar

beconcurreren.” De kennis van Kitty Koelemeijer

is breed en dus spreekt en schrijft ze

niet alleen over platforms en ecosystemen,

maar ook over (de toekomst van) franchising

(eerst ‘Hema wil van franchisenemers

af ’ en nu ‘Hema wil meer franchisenemers’)

en logistieke systemen. Waar mogelijk geeft

ze voorbeelden uit China. “Ik kijk naar al

die ontwikkelingen, ook de economische,

die ik vaak academisch insteek, zonder dat

het publiek dat doorheeft. Dat is mijn toegevoegde

waarde.” Enthousiast: “Ik heb pas

voor Shopping Tomorrow, hét netwerk voor

‘digital commerce’-professionals, een verhaal

gehouden over de ‘Customer Journey’

en hoe organisaties zich moeten aanpassen

aan de reis die de klant maakt.” Het mooie is

dat vrijwel geen lezing hetzelfde is, ook deze

niet, omdat Kitty Koelemeijer er altijd voor

zorgt actueel te zijn.

‘Samengevat leg ik vooral

nadruk op hoe je uit de

vroege ontwrichting van de

detailhandel de gevolgen

voor andere sectoren kunt

detecteren’

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Prof. Kitty Koelemeijer is hoogleraar marketing & retailing aan de Nyenrode Business Universiteit en directeur van de Marketing and

Supply Chain Management Cluster. Ze heeft daarnaast diverse commissariaten bij onder andere Brunel, Intergamma, B&S Group,

Coram Internationaal en het Centraal Boekhuis. Kitty is gespecialiseerd in retail, koopgedrag van consumenten en het neerzetten

van merken. Ze is kenner van de Chinese markt. Daarnaast schrijft ze columns, becommentarieert ze actuele retailontwikkelingen

in de media en is ze spreker en dagvoorzitter.


© SANDER VAN DER BORCH

‘ZONDER MIJ IS ER

GEEN WIJ EN DUS

GEEN TEAM’

66


NIEUW LEIDERSCHAP

Gerd-Jan Poortman


Drie keer is Gerd-Jan Poortman de wereld rondgevaren met de Volvo Ocean Race. Hij is winnaar van diverse

Europese en wereldkampioenschappen. Tijdens zijn professionele zeilcarrière ontdekt hij dat teamwerk heel

erg belangrijk is om uiteindelijk succesvol te kunnen zijn. In de sport én het bedrijfsleven. In zijn boek ‘We by me

– Teamwork begint bij jezelf’ en tijdens lezingen en trainingen gaat Gerd-Jan in op zijn eigen ervaringen en het

concept ‘high performing teamwork’ en geeft hij waardevolle adviezen, ook over aspecten als eigenaarschap,

talentmanagement, intrinsieke motivatie en nieuw leiderschap. “Succes is de reis, niet de eindbestemming.”

De dag dat hij naar Palma de

Mallorca vliegt om daar

aan een zeilwedstrijd deel te

nemen, spreek ik Gerd-Jan

Poortman (43) op het terras

van zijn ‘thuishaven’, de Koninklijke Roei- en

Zeilvereniging ‘De Maas’ aan de Veerdam in

Rotterdam. In de wind, met uitzicht op de

Nieuwe Maas. Het gesprek gaat vooral over

‘We by me’: concrete stappen die samen de

basis vormen van zijn concept om als sportof

bedrijfsteam succesvol topprestaties neer

te kunnen zetten. Hij vertelt ook welke (positieve)

rol zijn dyslexie heeft gespeeld bij het

bereiken van zijn doelen. “In 2014-2015 heb

ik als lid van Team Brunel mijn tot nu toe

laatste Volvo Ocean Race gevaren. Vorige

zomer, bij de finish in Den Haag van de

vorige race waaraan ik niet heb deelgenomen,

speelde ik puur een ambassadeursrol.”

Hij is dan schipper van een jeugdteam. Edicola

Publishers benadert hem. De uitgeverij

wil een boek publiceren over de dames in

de Volvo Ocean Race. “Dat snapte ik, maar

vroeg me gelijk af of zij er blij mee zouden

zijn weer in een hokje te worden geduwd.

Bovendien was er zoveel meer te vertellen.”

Uiteindelijk is begin dit jaar ‘Het spel met

de oceaan’ uitgekomen, waarin Gerd-Jan

vertelt over zijn ervaringen. In interviews

komen sleutelfiguren bij de prestigieuze

Volvo Ocean Race aan het woord. Dat levert

een uniek inkijkje op. Van de elf hoofdstukken

gaat er één specifiek over de vrouwen in

de race, alle andere gaan over zaken als voorbereiding,

teamwerk, het leven aan boord,

tactiek en navigatie en de gevaren die de zeilers

onderweg tegenkomen.

Gerd-Jan vertelt tegen de uitgever dat

hij hard werkt aan een ‘high performance

teamwork’-verhaal, waarover hij veel lezingen

geeft. Dat resulteert in zijn tweede boek

dit jaar, ‘We by me’ – Teamwork begint bij

jezelf ’. “Het is een onderbouwing van de

reis die ik heb gemaakt naar waar ik nu

ben, na twintig jaar topsport en vele jaren

zeilen in kleine bootjes sinds mijn zevende.

Daarin heb ik altijd mijn passie gevonden.”

Gerd-Jan Poortman is dyslectisch. Als hij 6

jaar is gaat hij daarom naar een school voor

kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden.

Aan zijn denkvermogen en intelligentie

mankeert niets. Die gebruikt hij bij

het zeilen, een ingewikkelde sport waarin

het gaat om tactiek, strategie en verantwoordelijkheid.

“Een absolute denksport,

waarvoor je niet hoeft te kunnen lezen en

schrijven om te kunnen uitblinken tussen

kinderen en jongeren die vaak hoger opgeleide

ouders hebben. Dyslectische mensen

kunnen beter het grote plaatje zien en buiten

gebaande paden denken.”

’WERKNEMER VAN

DE TOEKOMST’

Adviesbureau EY heeft in april een stuk

gepubliceerd waarin staat dat dyslectici de

werknemers van de toekomst kunnen zijn,

doordat ze beschikken over zogenoemde

‘21st Century skills’ en daardoor problemen

beter aankunnen en oplossen. “Dat is voor

mij vanaf het begin een absoluut een voordeel

in mijn sportcarrière, naast het feit dat ik

ook wel een fysieke sterke gast ben.” Hij komt

al snel op het voordek. Er is één groot zeil,

maar de bemanning moet de verschillende

voorzeilen onder alle condities kunnen wisselen.

Fysiek zwaar werk, management en

de noodzaak samen te werken komen hier

samen. “Dat managen heb ik door mijn dyslexie

ook jong geleerd. Ik moest leren compenseren.

Je kunt bepaalde dingen trainen,

maar er zit een draadje los in je hersenen en

dat blijft zo. Ik oefende elf uur op een dictee

en haalde in plaats van een 1 een 3. Daar ben

ik mee gestopt. Ik haalde liever een 10 voor

begrijpend lezen, dat kon ik wel. Zo haalde ik

m’n gemiddelde op.” Lachend: “Geen school

wilde mij in eerste instantie aannemen, maar

ik heb alles gehaald – mavo, daarna havo 4

en 5 in een jaar . Uiteindelijk ben ik afgestudeerd

aan de Solent Universiteit in Engeland

met een ‘bachelor honours degree’ in ‘Mari-


© STEFAN COPPERS

‘Ieder

individu

heeft zijn

eigen

motivatie en

doelstelling’

time Leisure Management’. Net als Marc

Lammers zeg ik: maak van een 6 een 10 en

excelleer in iets dat je leuk vindt of goed kan.”

‘KEYNOTES’ VOOR

BEDRIJVEN

Managen bevalt Gerd-Jan zo goed dat hij

ermee doorgaat. Sinds 2005 geeft hij ‘keynote’-lezingen

met zeilen als metafoor voor het

bedrijfsleven. Gerd-Jan 2.0: “Ik heb intussen

veel opgestoken van de allereerste coach leiderschap

en -teamontwikkeling die Team

Brunel heeft begeleid. Dat was tijdens de

Volvo Ocean Zeilrace van 2014-2015.” Organisatiepsycholoog

Anje-Marijcke van Boxtel

schrijft later het voorwoord van ‘We by me’.

Gerd-Jan: “Ik moest uitzoeken wat ik echt

vond om zelf verder te kunnen als coach.

Toen ik tijdens een ‘delivery’ – geen race –

als schipper met Team Brunel op de oceaan

voer was ik er na vijf minuten nadenken uit:

het belangrijkste teamwerkaspect tijdens

EK’s en WK’s, pogingen voor het Guinness

Book of Records en andere prestaties was

ik! Ik deed ertoe en leverde meerwaarde en

kon het talent inzetten dat ik wilde. Dat gold

68


overigens niet alleen voor mij, maar voor alle

individuele teamleden. De cultuur was dat

iedereen het uiterste uit zichzelf en de anderen

wilde halen. Dat was puur intrinsieke

motivatie.” De naam ‘We by me’, wij door mij,

komt daar vandaan. “Als ik er niet ben is er

ook geen wij. Wanneer iedereen dat gevoel

heeft, kun je ergens aan beginnen. Bij goed

presterende teams maakt de schipper of de

manager/leidinggevende in een bedrijf dat

mogelijk.”

De eerste stap in het boek is investeren in

ieder individu. “We praten vaak over team-,

project-, bedrijfsdoelstellingen, maar beseffen

te weinig dat teams bestaan uit verschillende

personen die ieder hun eigen

doelstelling en motivatie hebben. De een

zit aan het begin van zijn carrière, de ander

aan het einde. Sommigen zijn ambitieus,

anderen vinden het prima. Wanneer je dat

van elkaar weet kun je samen aan de gang

en stappen zetten als het gaat om intrinsieke

motivatie. “Talent is niet helemaal

onderdeel van het concept. Ik heb er wel

ideeën over. Zestig procent van de Olympische

sporters heeft talent, anders nemen ze

niet deel aan de Spelen, maar ik durf beweren

dat zij altijd landgenoten hebben die in

dezelfde sportdiscipline talentvoller zijn. De

enige reden waarom die zich niet kwalificeren

en presteren is dat zij de motivatie missen.

Talent alleen is onvoldoende. De basis

is met elkaar praten over die motivaties, de

doelstellingen, de wijze van communiceren.

Daarna creëer je teamkernwaarden en

vastzetten in iets tastbaars.” Gerd-Jan visualiseert

dat met een voorbeeld: “We namen

ons voor elkaar als team na de finish in Göteborg,

Zweden, op de steiger in de ogen te kijken,

elkaars hand te schudden en te zeggen:

‘Ik heb honderd procent van mezelf gegeven

tijdens dit project en tegelijk honderd procent

uit jou willen halen. Ik respecteer je en

hoop in de toekomst weer met je te kunnen

zeilen’. Voor de race hebben we dat neergezet

als ons doel bóven het winnen, maar ook

onderweg al toonden we respect naar elkaar

als we het moeilijk hadden of er doorheen

zaten.” Nadenkend: “Waarden zijn woorden

die je vergeet, maar dankzij een goede metafoor

of beeldspraak worden ze onderdeel van

een cultuur die iedereen veel brengt, zowel in

NIEUW LEIDERSCHAP

de sport als het bedrijfsleven. Als iedereen

elkaar helpt en respecteert kun je dat vast in

je zak stoppen en meenemen.”

‘PLAY BOOKS’

In de sport is het redelijk normaal om ‘play

books’ te hebben, waarin standaardsituaties

stap-voor-stap zijn opgeschreven en uitgewerkt.

Iedereen kan volgens Gerd-Jan een

wedstrijd zeilen, maar het gaat erom of ze in

teamverband extra inspanningen willen en

kunnen leveren ten opzichte van de competitie.

“Het bedrijfsleven moet, net als in de

sport, groeiruimte creëren, zodat alle teamleden

de capaciteiten kunnen ontwikkelen

om dat waar te maken. Pas dan kunnen ze

het ‘high performance’-domein te betreden.

Door de ‘play books’ als leidraad te gebruiken

kunnen teamleden basismanoeuvres

en -handelingen automatisch en vlekkeloos

uitvoeren, waardoor ze kunnen ontspannen

en tegelijk anticiperen op de steeds veranderende

omgeving. Door simpele dingen

extreem goed te doen en poppetjes op de

juiste plek te zetten kun je zeer effectief en

efficiënt werken.” Gerd-Jan wijst erop dat

geen race of bedrijfsproces eender is. De

concurrentie kan rare dingen doen of de economie

kan tegenwerken. Door basistaken te

standaardiseren, de taken goed te verdelen

en te weten waar de motivatie ligt, blijft er

tijd over om adequaat op uitdagingen te reageren

en te groeien. “Soms kom je er achter

dat je te weinig kennis hebt van belangrijke

zaken. Creëer leerpunten of huur experts in.”

BALLENBAK

Een leider/schipper die weet wat hij of zij

doet en de taken goed verdeelt en indeelt,

kan mensen nog beter motiveren. “Da’s echt

een wapen. Als iemand zijn hele leven ‘sales’

heeft gedaan en aangeeft meer marketing te

willen doen is het een prima idee dat goed

te vinden, bijvoorbeeld in een verhouding

80-20. Dat motiveert die werknemer, ook bij

de uitvoering van zijn huidige taak. Dat eigenaarschap

maakt dat deze medewerker zich

belangrijk en onderdeel van het team voelt,

dat daardoor een nog betere basis krijgt.” Zo

gaat het nog niet altijd. Er zijn nog zat schippers

en leiders die denken dat commanderen

de beste manier van leiden is. Om topprestaties

te krijgen is echter nieuw leiderschap

nodig, waarbij de leider faciliteert, motiveert

en indien nodig richting geeft. Dankzij zijn

dyslexie kan Gerd-Jan Poortman goed visualiseren

en dat helpt bij het creëren van een

leeromgeving. “Stel je een ballenbak voor.

Die ballen zijn de talenten die als moleculen

op elkaar rammen en omhoog klimmen.

Af en toe heeft er één een zetje nodig. Laat

ze binnen de kaders waarin ze functioneren

kans zichzelf en hun talent te ontwikkelen.

Dat gaat veel sneller dan wanneer iemand

hen constant vertelt wat te doen. Dat kan

ook niemand, een leider is eerder coach dan

opdrachtgever.”

Anje-Marijcke heeft een model van Bruce

W. Tuckman geïntroduceerd bij Team Brunel

over de gedragsstadia ( ‘Behavourial stages’)

in de teamontwikkeling. ‘Forming’ is

door haar in de tweede ronde geschrapt.

De teamleden hebben immers al kennisgemaakt.

‘Storming’ kijkt naar het aanwezige

talent, taakverdeling, vertrouwen en

samenwerking. Dit stadium kost energie.

“Met behulp van een ‘play book’ zoeken we

dat uit en dan kom je bij ‘norming’(keuzes

maken) en ten slotte ‘performing’. In die fase

worden de keuzes getraind. Dat creëert een

verbetering, die leidt tot ‘high performance’.

In ‘We by me’ is uitgebreid aandacht voor

dit model, waar ieder team een keer doorheen

gaat.” Voor het gelijknamige concept

heeft Gerd-Jan de cirkel van succes ontwikkeld,

die bestaat uit de onderdelen motivatie,

bewustwording, taakverdeling (wat

moet er gebeuren om het doel te bereiken

en hoe doen we dat) en op topniveau presteren.

“Telkens als je die cirkel doorloopt presteer

je beter.” Volgens Gert-Jan pakken ook

vooraanstaande bedrijven en alle managementlagen

het model en de cirkel goed op.

“Het is simpel. Dat geldt ook voor het boek.

Door mijn dyslexie ben ik iemand van simpele

taal. Dat werkt heel effectief.”

GENIETEN

Ten slotte zegt Gerd-Jan: “Iedereen

denkt dat je op een boot van de omgeving

en het weer geniet. Zo werkt het voor mij

niet. Ik geniet van het winnen, topprestaties

neerzetten, niet per se van de zon of

een voorbij zwemmende walvis. Dat zijn

mooie zijdingen. Ik geniet als ik de prijs

omhoog houd én van een rondje mountainbiken

in Zeist door het bos. Dat zie ik

niet zoveel, water zie ik dagelijks. Daar ben

ik een beetje op uitgekeken.”


Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Gerd-Jan Poortman (1976) is professioneel zeiler. Hij werd veelvuldig Europees-en Wereldkampioen en zeilde drie keer de wereld

rond met de Volvo Ocean Race. Tijdens zijn avonturen op het water staat teamwerk centraal. Alleen dan kun je successen behalen.

Volgens Poortman is dat niet alleen zo op het water, maar ook in het bedrijfsleven. Tijdens ‘keynotes’ en ‘high performance’-

trainingen brengt hij al jaren zijn boodschap succesvol over op het bedrijfsleven. Boeken: ‘We by me’ en ‘Het spel met de oceaan’.


‘WAAROM EEN

DISTRIBUTIECENTRUM

VOOR ONLINE ALS JE

AL DUIZEND

WINKELS HEBT?’

“Als ik nu retailer zou zijn en er een nieuwe geografische markt bij wil pakken, zoals Frankrijk of Spanje, zou ik

hoogstwaarschijnlijk niet meer uitgaan van een zeer zwaar fysiek winkelnetwerk. Dat kan niet meer, ook al komt

online in die landen wat later en langzamer op gang.” In Nederland verwacht retail- en marketingexpert René

Repko (voormalig marketingbaas bij onder andere Action, HEMA, Rituals en Sligro) dat de kleine kernen het nog

moeilijker krijgen. Een aantal bedrijven evolueert van multichannel naar omnichannel, waarbij retailers klanten

optimaal bedienen via alle mogelijke kanalen. In China doen ze het nog anders. Met succes.

70


RETAIL MARKETING

René Repko

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Merce Mouthuysen

“

Ik ben verschrikkelijk enthousiast over

wat in China gebeurt. De ontwikkelingen

op het gebied van retail-innovatie

zijn er nog interessanter dan de groeiende

omnichannel-benadering van

retailers hier. Eén van de vele experimenten

van e-commercegigant AliBaba is Hema

(spreek uit: Gemma), een moderne, kwalitatief

hoogstaande keten van stenen supermarkten,

die overigens niets heeft te maken

met de Nederlandse naamgenoot. Hema

heeft nu 140 fysieke winkels in China, in

2022 ongeveer 2.000. Dat is althans de ambitie.

Ze verkopen er heel veel verse vis, die tot

het laatst zwemt in enorme aquaria. Er zijn

meer ‘food counters’ te vinden dan in welke

Jumbo ook.” Detailhandeldeskundige René

Repko vertelt over het feit dat alle artikelen

scanbaar zijn met de speciale Hema-app. Dat

is niet alleen handig bij het zelf afrekenen,

maar levert ook allerlei informatie op. Bijvoorbeeld

waar het voedsel vandaan komt,

hoe lang het onderweg is geweest en onder

welke gemiddelde temperatuur verse producten

zijn vervoerd. “De Chinees is na alle

voedselschandalen erg gefocust op kwaliteit.”

Caissières zijn in de supermarkten niet

te vinden. Mobiel betalen is de norm, waarbij

gezichtsherkenning ervoor zorgt dat het

nog sneller gaat. Natuurlijk kan de klant zijn

boodschappen laten bezorgen op vrijwel elk

gewenst tijdstip. “Wanneer je niet meer dan

een paar kilometer van de winkel afwoont

kun je 24/7 een bestelling, boodschappen of

een maaltijd, laten bezorgen binnen dertig

minuten. Hema regelt alles, want de klant

is het vertrekpunt en alle relevante data zijn

bekend.”

Hema lijkt op onze grote supermarkten.

Hypermarkten kennen we in Nederland niet

(al staan er een paar vlak over de grens in

bijvoorbeeld Brugge en Turnhout). In China

zijn ze er wel. RT-Mart en het Franse Auchan

vormen samen de Sun Art Retail Group. Ali-

Baba investeert in het bedrijf, dat in 2013 zijn

eerste hypermarkt op het Chinese vasteland

heeft geopend. “Bijzonder is dat er – net als

bij Hema – niet alleen klanten rondlopen,

maar ook ‘runners’ die met een digitale persoonlijke

assistent (PDA) in de hand producten

verzamelen en die via een lopende

band aan het plafond naar de achterkant van

de winkel transporteren. Daar staan koeriers

met elektrische scooters klaar om de spullen

te bezorgen. De winkel is tegelijk het distributiecentrum

(DC). De producten staan

daar toch al, dus waarom een apart DC voor

online? Dat supermarkten en bijvoorbeeld

bouwmarken in Europa wel een aparte leveringsketen

(‘supply chain’) hebben vinden

de Chinezen gek en dat kan ik me voorstellen.

Waarom zou Home Depot, de Praxis van

Amerika, dertig van die centra bouwen als ze

al duizend winkels verspreid over het land

hebben?” René kan toch een reden bedenken.

In China zijn de lonen laag en hier hoog.

Al die dure ‘order pickers’ op de winkelvloer

laten rondlopen is misschien minder efficiënt

dan robots het werk te laten doen in een

DC. De toekomst zal het leren.

‘Als IKEA naar

de binnenstad

gaat is dat

revolutionair’

HEMA EN ALBERT HEIJN

In twee stedelijke HEMA’s – Rotterdam

(Koopgoot) en Utrecht – komt een Albert

Heijn met een volledig assortiment vers en

houdbare producten. “Ik ben er wat kritisch

over”, zegt René Repko. “In mijn perceptie

als voormalig CMO (‘Chief Marketing Officer’)

van HEMA komt dit niet voort uit een

technologische of klantgedreven gedachte,

maar is het gewoon een oplossing voor het

feit dat met name de Rotterdamse HEMA

een teveel aan vierkante meters heeft. Dat

geldt zeker voor het HEMA-restaurant dat

te groot is nu er in de directe omgeving veel

aanbod is van horeca. Voor Albert Heijn, dat

waarschijnlijk één verdieping overneemt,

zijn deze pilots een kans zich te vestigen op

een mooie locatie in het centrum met niet

te veel concurrenten in de buurt. Kortom, ik

denk niet dat ze samen veel spannends gaan

doen.” La Place is volgens de detailhandelexpert

wel een club die innoveert. Dat kan

doordat eigenaar Jumbo een familiebedrijf

is en pragmatischer is ingesteld. Niet beursgenoteerd,

dus geen aandeelhouders en geen

bank die voortdurend meekijkt. “Jumbo is

een formule die echt goed bezig is en investeert.

In de fysieke retail hebben ze een van

de mooiste transformaties ooit volbracht. Ze

hebben de afgelopen jaren met succes Super

De Boer, C1000, Emté en La Place overgenomen,

Foodmarkten gecreëerd en nu hun

portfolio uitgebreid met Jumbo City-vestigingen,

een wat kleiner concept. “Digitaal

is er wat achterstand. Er is flink in online

geïnvesteerd, maar het duurt even voordat

de resultaten zichtbaar zijn. Jumbo staat als

online supermarkt nu op de derde plaats na

AH en Picnic, die als nieuwkomer in postcodes

waar ze alle drie beschikbaar zijn de helft

van alle klanten bedient. Hun app is super

en lijkt op die van Uber. Hun autootjes zijn

leuk, de bezorgers zijn aardig en er zijn meer

bezorgmomenten zodat klanten beter weten

wanneer hun boodschappen komen. Bovendien

is de bezorging gratis.”

IKEA IN DE WINKELSTRAAT

René Repko vindt IKEA vanaf het begin

fantastisch. Hij is weg van de nieuwe ‘augmented

reality’-app waar klanten bijvoorbeeld

een fauteuil virtueel in hun huiskamer

kunnen plaatsen en tegelijk met de bekleding


RETAIL MARKETING

en kleuren kunnen variëren. In Parijs – één van de pilots in Europa wel het bedrijf wel aanwezig is op online marktplaatsen als Zalando).

en Amerika – bekijkt hij of en hoe het nieuwe concept met IKEA-vestigingen

in winkelstraten werkt. “Als IKEA naar de binnenstad gaat app, waarop de persoonlijke voorkeur, besteltransacties, profielen en

De keten gebruikt vooral eigen winkels en e-commerce en heeft een

is dat revolutionair. In dat segment ken ik niet veel formules die dat maten van consumenten zijn terug te vinden. De bon uit de fysieke

doen. Ik vind deze formuledifferentiatie wel een slimme gedachte. winkel wordt online opgeslagen. Hunkemöller was één van de eerste

winkels die het mogelijk maakte via een console of tablet een niet

Eerst hadden ze een grote bak, daarna is online erbij gekomen en nu

dan die stadswinkel. Respect.” Iedereen kent het bedrijf met 330 vestigingen

in 43 landen, waaronder moeilijke markten als India waar het het qua omnichannel ook redelijk voor elkaar, sinds het warenhuis

voorradig artikel te bestellen en te laten bezorgen.” De Bijenkorf heeft

verplicht een percentage van zijn producten lokaal moet laten produceren.

In Nederland heeft IKEA dertien woonwarenhuizen. “De van zet. “Kleinere winkels met een niet volledige Bijenkorf-belevenis ver-

zo’n tien jaar geleden een gedurfde strategieverandering heeft inge-

oorsprong Zweedse onderneming is hier relatief flink vertegenwoordigd

doordat de Scandinavische stijl populair is, die we ook heb toe-

als in online veel investeren. Ook daar zijn alle klantgegevens overal

dwenen. Sindsdien doen ze het perfect in zeven winkels, waarin ze net

gepast bij HEMA design.” Voor het eerst ligt de competitie op de loer. en altijd bekend. Een naadloze winkelen online-ervaring, snelle en

Die casus heet made.com: “Dat is een onlinewinkel die een significante

overlapping heeft met IKEA-producten, zoals stoelen, banken, ben een mijn account-omgeving, al dan niet in een app., en een 'pri-

gratis bezorging, ook van artikelen die niet op voorraad zijn. Ze heb-

tafels en lampen, qua stijl, ontwerp en prijs. De nieuwe online motor is vilege members'-omgeving, vergelijkbaar met Amazon Prime. Tik er

gigantisch succesvol. Inmiddels zijn er fysieke showrooms in Amsterdam,

Berlijn en Londen. Over vijf à tien jaar kunnen we zeggen of zaam zijn meer retailers aan het opschalen, maar deze bedrijven zijn

nog een paar aan en je hebt een redelijke omnichannelcasus. Lang-

made.com wel of niet in staat was in het grote sterke bastion IKEA een voorlopers.”

bres te slaan. Ik gebruik daarvoor Darwin als metafoor, omdat het te

maken heeft met hoe de digitale evolutie daar plaatsheeft.” Het assortiment

van de woonwinkel bestaat overal uit dezelfde ruim 10.000 Zeeman maakt, zij het in een heel ander segment dan De Bijenkorf,

ZEEMAN STAAT VOOR UITDAGING

producten. Dat geldt ook voor de internationaal succesvolle formule de keuze het fysieke winkelnetwerk in Nederland te verkleinen en te

Action, waarvan René recent marketingdirecteur is geweest. Inmiddels

heeft de discounter 1.400 winkels in zeven landen. “Je kunt niet zegt René Repko, "een e-commercepropositie voor lageprijsformu-

expanderen in Spanje en zegt nu ook in online te investeren. "Maar",

per regio andere producten aanbieden, want alleen door schaalbaarheid

en eenvoud kun je een groot aantal artikelen tegen lage prijzen onder 30 euro onhaalbaar is. Action heeft geen e-commerce, Zeeman

les is moeilijker, omdat gratis en snelle bezorging voor bestellingen

blijven verkopen. Je kunt wel ‘minmaxen’ door kleinere aantallen van wel maar als dat opeens echt hard zou gaan hoop ik voor hen dat klanten

meer afrekenen dan de 7 tot 12 euro die ze in de winkel besteden.

artikelen die in een bepaalde streek niet zo populair zijn te leveren aan

de winkels daar. En omgekeerd.”

Deze detaillisten moeten dan hun CMS en digitale marketingsysteem

zo inrichten dat ze consumenten verleiden veel meer te besteden. Ze

OMNICHANNEL

moeten ook uitkijken voor het monster dat kannibalisatie heet.” Als

Veel detaillisten gebruiken een aantal kanalen om hun klanten te die Zeemanklanten massaal online gaan eet het bedrijf zijn eigen winkels

op. “Wanneer ik nu retailer zou zijn en er een nieuwe geografische

bereiken. Dat is de multikanaal- of multichannelaanpak. Sommigen

maken de transitie naar de geëvolueerde variant omnichannel, waarbij

alle beschikbare kanalen op elkaar zijn afgestemd om de klant een schijnlijk niet meer uitgaan van een zeer zwaar fysiek netwerk. Dat

markt wil bijpakken zoals Frankrijk of Spanje, zou ik hoogstwaar-

optimale ervaring te bieden. De twee sterkste bedrijven met een omnichannelpropositie

zijn volgens René Repko in Nederland Rituals en mer.” Betekent dit in de toekomst dat we alleen nog ouderwets kun-

kan niet meer, ook al komt online in die landen wat later en langza-

Hunkemöller.” Rituals, waar ik heb gezeten als interim CMO, hangt nen winkelen in de steden? “Ik ben pessimistisch over kleine kernen,

op vier kanalen. Deze privéonderneming heeft fysieke winkels, vierkante

meters in vestigingen van onder andere Sephora, Douglas en dicht. Daar zal niets voor in de plaats komen.” De winkelstraten in

behalve de lokale supermarkt en misschien de drogist. Dicht, dicht,

De Bijenkorf, bedient reizigers op luchthavens en e-commerce. Het grotere steden en ‘malls’ met veel diversiteit en beleving kunnen sterk

omnichannelaspect daarvan is dat Rituals verbindingen legt tussen blijven. Winkelliefhebbers kunnen gerust zijn.

de kanalen. Als je naar de fysieke winkel gaat om iets te ruilen, kunnen

ze daar de internetbon vinden en alles naar wens regelen. Een zogenoemde

naadloze ervaring. Rituals moet nog een stapje maken en is Voor boekingen of meer informatie:

pas helemaal omnichannel als alle productvarianten ook bij Douglas

T 010 - 433 33 22

uitruilbaar zouden zijn. Internationaal lingeriebedrijf Hunkemöller,


dat pas heeft aangekondigd te willen uitbreiden naar China, heeft het


wat simpeler. Daar ontbreekt het winkel-in-winkelconcept (alhoe-

René Repko is retail- en marketingdeskundige en heeft een passie voor het ontwikkelen en bouwen van sterke merken. Hij heeft

dat gedaan in topposities bij onder andere Rituals, HEMA, Sligro en Action en nu bij Expert en zijn eigen bedrijf The New Bazaar.


IN DE SCHIJNWERPERS


De combinatie

doen en denken

prof. dr. Maarten Verkerk

Maarten Verkerk is een doener die altijd de combinatie met denken opzoekt. Hij heeft leiding gegeven aan grote organisaties

in de industrie en de zorg. Deze chemicus, organisatiedeskundige, ethicus en filosoof houdt van complexe vraagstukken en

komt met spannende oplossingen.

Prof. dr. Maarten Verkerk is

gepromoveerd in technologie én

organisatiekunde/filosofie. Hij

heeft leidinggegeven aan (grote)

organisaties en complexe netwerken

en is een doener die altijd de combinatie

met denken opzoekt. Een bekwame

fabricagemanager die baanbrekende sociale

innovaties durft te implementeren. Een

ervaren bestuurder die complexe problematiek

weet te vertalen naar praktische oplossingen.

Een liefhebber van Marx, Nietzsche

én de Bijbel.

Innovatie is een rode draad in de lange

carrière van Maarten Verkerk. Hij heeft in de

industrie nieuwe producten en nieuwe processen

ontwikkeld. Zelfs een geheel nieuwe

fabriek gebouwd. Hij heeft leiding gegeven

aan sociale innovaties in de fabricage, zorginnovaties

in een psychiatrisch ziekenhuis

en een innovatienetwerk in de zorg. Hij is

tevens actief in innovatie in het onderwijs.

Steeds weer weet hij de praktijk te verrijken

met ethische inzichten en filosofische overwegingen.

Altijd leidt dit tot meer inzicht en

betere oplossingen. Hij heeft onder andere

gewerkt bij Philips, Psychiatrisch Ziekenhuis

Vijverdal, VitaValley en de universiteiten

van Eindhoven en Maastricht.

NIEUWE WEGEN INSLAAN

Maarten Verkerk daagt mensen, van de

‘boardroom’ tot de werkvloer, uit om nieuwe

wegen in te slaan. Hij kan mensen enthousiast

maken om lastige problemen op te lossen.

Hij werkt graag in een context waarin

aan de ene kant de diepte ingegaan wordt en

aan de andere kant praktische oplossingen

worden gerealiseerd. Maarten durft vragen

rond zingeving en ethiek in de organisatie

aan de orde te stellen. Als hoogleraar Christelijke

filosofie daagde hij zijn studenten

graag uit verder te denken. Dat ‘verder denken’

heeft hij als bestuurder binnen verschillende

organisaties en netwerken toegepast.

In 2014 als lid van de commissie Schnabel,

die is opgesteld om advies te geven over ‘voltooid

leven’. Hij heeft hierbij sterk bijgedragen

aan het leggen van de ethische basis voor

de besluitvorming.

Maarten Verkerk heeft verschillende speerpunten, die hij tijdens lezingen adresseert: Innovatie in de zorg en het onderwijs, Duurzaam

ondernemen, innovatie en zingeving, Leiderschap en zingeving/Leiderschap, macht en vertrouwen, Ethiek van het ondernemen/

Ethiek van het ontwerpen, Voltooid leven. Hij heeft veel publicaties op zijn naam staan, waaronder ‘Iedereen beter. Een toolbox voor

zorginnovatie’ (BSL, 2019; als hoofdredacteur), samen met Jan Hoogland: 'Ecclesiastes for Managers'. Worldly Wisdom for Executives

and Professionals’ (Dordt College Press, 2018). Hij was één van de redacteuren van ‘Breakthrough: From Innovation to Impact’ (The

Owls Foundation, 2014).

Interesse in een lezing? Bekijk het volledige profiel op speakersacademy.com, bel 010 - 433 33 22 of e-mail naar info@speakersacademy.nl


‘HET

HERSTELMECHANISME

VAN DE ECONOMIE

IS STUK’

De Nederlandse economie is over haar top heen. Als de huizenmarkt stokt en de aandelenmarkt minder vrolijk is,

blijkt dat het macro-economisch herstelmechanisme stuk is en lange discussies gaan volgen over wat te doen met

het monetaire en begrotingsbeleid. Bas Jacobs trekt zich al acht jaar de haren uit het hoofd, omdat de overheid

met negatieve rentes maar geen investeringsagenda ontwikkelt. “Het verminderen van staatsschuld door daarvoor

begrotingsoverschotten te gebruiken kost geld doordat we daarover negatieve rentes betalen. Dat er geen geld

is voor het Klimaatakkoord is een lachertje als de overheid bij een tienjaarslening tegen -0,5 procent rente of

lager kan lenen. Dit is de tijd om te investeren in onderwijs, onderzoek, energietransitie en infrastructuur. De

kapitaalmarkt schreeuwt om zinvolle investeringen, maar de overheid houdt vast aan het huishoudboekje.”

74


ECONOMIE

prof. dr. Bas Jacobs


“

Mensen begrijpen niet goed

waarom die rentes zo laag

zijn. Ze houden de Europese

Centrale Bank (ECB)

verantwoordelijk voor het

lage rendement op hun spaargeld en problemen

met de pensioenen. Dat is echter

in beperkte mate het geval. De economie

gedraagt zich al jaren niet ‘normaal’. We zijn

aangeland in de liquiditeitsval, een situatie

waarbij de rente van de centrale bank op

nul of er net onder staat en niet verder kan

dalen”, zegt hoogleraar economie en overheidsfinanciën

prof. dr. Bas Jacobs.

Veel mensen vragen zich volgens Jacobs af

waarom de overheid voor 10 jaar tegen een

negatieve rente van -0,5 procent kan lenen.

Dus eigenlijk geld toe krijgt. “Wereldwijd

bestaat zowel in de private als publieke sector

een grote wens om te sparen. Mensen

willen geld opzijzetten voor hun oude dag.

Daarnaast lossen ze schulden af, een na-ijleffect

van de Grote Recessie, net als overheden.

De inkomens- en vermogensongelijkheid

neemt ook toe. Niet zozeer in Nederland,

maar wel in de rest van de wereld. Dat verhoogt

de wereldwijde besparingen aangezien

rijke mensen relatief meer sparen. Ook

vereisen nieuwe investeringen steeds minder

spaargeld. De economie draait veel minder

op gebouwen en machines en veel meer

op ICT. Dankzij nieuwe technologie zijn

die investeringen steeds goedkoper geworden.

Bovendien hebben banken, pensioenfondsen

en verzekeraars veel meer behoefte

aan risicovrije beleggingen nadat de toezichtregels

zijn aangescherpt. Tegelijkertijd

zijn er minder risicovrije beleggingen. Niet

alleen omdat staatsschulden omlaag gaan,

ook doordat sommige risicovrije beleggingen

dat niet bleken te zijn, zoals schulden

van Zuid-Europese landen en pakketten

met hypotheken. Door het grote aanbod van

besparingen, de geringe vraag daarnaar voor

investeringen en de grote behoefte aan zekerheid

zijn de rentes op obligaties zo laag.”

Centrale banken staan eigenlijk met

lege handen bij geldmarktrentes die op nul

staan. Daarom zoeken ze hun toevlucht tot

kwantitatieve verruiming (QE, ‘quantitative

easing’), waarbij ze op grote schaal waardepapieren,

zoals staatsobligaties, kopen van

banken. “Dat is echter zeer beperkt effectief.

Fundamenteel gezien kan onconventioneel

beleid alleen goed werken als de centrale

bank zich committeert aan een veel hogere

toekomstige inflatie. Feitelijk moet de centrale

bank daarvoor een hoogconjunctuur in

de toekomst creëren. De ECB heeft zich echter

nooit willen committeren aan een hoger

inflatiedoel dan twee procent. Als de centrale

bank niet in staat is de inflatieverwachtingen

te verhogen, en nominale rentes staan

op nul zoals nu, dan daalt de reële rente (de

voor inflatie gecorrigeerde rente) niet. Dus

lukt het de ECB niet meer de economie te stimuleren

zolang ze vasthoudt aan haar inflatiedoel

van twee procent.”

“Het opkoopprogramma komt nu vooral

neer op vervanging van de ene vermogenstitel

met nul rente – obligaties – door een

andere vermogenstitel met nul rente – geld

– in de portefeuilles van financiële partijen.

Dat is lood om oud ijzer. QE werkt alleen als

de markten daadwerkelijk geloven dat de

economie sterk opleeft en de toekomstige

inflatie hoger wordt. Een andere optie is het

monetair financieren van overheidsschulden,

ook dan krijg je meer inflatie, maar

beide mogen niet.”

“Het zou daarom goed zijn als de ECB

haar inflatiedoelstelling verhoogt naar zo’n

vijf procent. In een typische recessie moet

de rente met ongeveer drie procentpunten

omlaag kunnen gaan om de economie te stabiliseren.

Maar als de beleidsrente nul is bij

een evenwichtige conjunctuur kan de ECB

niet naar -3 procent gaan bij laagconjunctuur.

Mensen stoppen hun geld dan in hun

matras of in een brandkast. Zolang contant

geld een vermogenstitel is die nul procent

rente oplevert, maar waarvoor je ook niets

hoeft te betalen, kun je de rente op andere

vermogenstitels niet ver onder nul krijgen.

Dit is een wezenlijk probleem van een

geldeconomie. Als de inflatie echter rond

de 5 procent ligt, dan is de beleidsrente van

de ECB bij een evenwichtige conjunctuur

ongeveer 3 à 4 procent. Dán is er wel genoeg

manoeuvreerruimte om een normale recessie

te kunnen bestrijden, zonder dat de rentes

negatief hoeven te worden.”

AANPASSINGSINSTRUMENT

WERKT NIET

Het grote macro-economische probleem

is dat de rente niet meer voldoende kan dalen

om evenwicht te brengen in de economie.

“Het macro-economisch aanpassingsinstrument

is stuk, wat de oorzaak is dat de economie

zich raar gedraagt. In normale tijden

kan de rente dalen om evenwicht te brengen

in de economie bij een recessie. Consumptie

en investeringen nemen dan toe, de euro

deprecieert en de export groeit. Maar door

genoemde structurele economische ontwikkelingen

– vergrijzing, ongelijkheid, technische

ontwikkelingen, tekort aan risicovrije

beleggingen – zijn de rentes zover omlaaggedrukt

dat het rentemechanisme bij een

nieuwe economische terugval niet meer kan

zorgen voor automatisch economisch herstel.”

“Als rentes zo langdurig op nul staan

treedt langdurige stagnatie op. Daar hebben

we in Nederland en Europa mee te maken


ECONOMIE

gezien de zeer matige groei en zeer lage inflatie. De inflatieverwachtingen

voor de eurozone zijn zelfs in een duikvlucht naar beneden

terechtgekomen. We zijn dan voor economisch herstel na een tegenslag

aangewezen op golven van optimisme of bubbels op financiële

en huizenmarkten.”

Bas Jacobs wijst erop dat de groei na de crisis nogal tegenvalt. “De

inkomens- en vermogensstijgingen zijn de drijvende kracht achter de

economische ontwikkeling geweest de afgelopen jaren in Nederland.

Maar de ramingen laten zien dat het hoogtepunt in 2018 achter ons

ligt en we alweer gaan vertragen. Tussen 1970 en 2008 was de gemiddelde

groei 2,6 procent. Vorig jaar, de top van het herstel na de Grote

Recessie, lag dat percentage op 2,7. Slechts marginaal beter dan het

historisch gemiddelde van voor de crisis. Een economische groei van

3,5 à 4 procent had normaal moeten zien in de voorbije periode met

meevallende omstandigheden. Er was inhaalgroei na de Grote Recessie,

de bezuinigingen zijn gestopt, de huizenmarkt is opgekrabbeld en

de aandelenmarkten zijn flink gestegen.”

“Als het economisch optimisme van de afgelopen jaren, huizenprijzen

en aandelen afvlakken, dan is nog steeds het economisch herstelmechanisme

stuk en staan we weer met lege handen. Centrale banken

kunnen niet veel meer. Eigenlijk werkt alleen nog budgettair beleid

goed om de conjunctuur te stabiliseren, maar dat is volledig ingesnoerd

in de Europese begrotingsnormen. Het is dan alsof je met je

auto in het zand staat!”, aldus Bas Jacobs.

HANDELSCONFLICTEN

Dat de groei vertraagt komt ook door het handelsconflict tussen

China en de Verenigde Staten en de Brexit, die al lange tijd als een

zwaard van Damocles boven Europa hangt. Jacobs: “Ik denk dat de

verstoring van de internationale handelsrelaties belangrijk is voor de

lange termijn, zeker voor een handelsland als Nederland. Een andere

oorzaak van de neerwaartse groeiverwachtingen zijn de problemen

in Italië met politieke instabiliteit en zwakke banken en de afvlakkende

groei in China.”

RENTES BLIJVEN TE HOOG

Jacobs: “In de Nederlandse discussie wordt niet erg benadrukt dat

de rentes misschien onvoldoende kúnnen dalen, met als gevolg dat de

kapitaalkosten te hoog blijven en investeringen en innovaties achterblijven.

Als bedrijven niet investeren en innoveren blijft de productiviteitsgroei

achter. Het spiegelbeeld van de lage productiviteitsgroei is

dat de lonen en inkomens onvoldoende groeien. De vertraagde loonontwikkeling

heeft in Nederland echter ook te maken met de uitholling

van vakbondsmacht en de opkomst van flexibele arbeid (zzp en

flexwerk).”

De rentes zijn laag en kunnen niet veel meer zakken. Maar op het

huidige niveau hebben ze al consequenties voor de pensioenfondsen.

“Nederland is een land met netto vermogen en de pensioenfondsen

spelen daar een hoofdrol in. Als een negatieve reële rente nodig is

om tot volledige bezetting in de economie te komen, heeft dat direct

gevolgen voor de dekkingsgraden. Die gaan dan verder onderuit. Dat

is natuurlijk heel vervelend voor gepensioneerden en mensen die


pensioen opbouwen. “Dieper liggend speelt daarom niet alleen een

belangrijk economisch probleem van langdurige stagnatie, maar ook

een enorm verdelingsvraagstuk tussen vermogenden (de crediteuren)

en mensen die schulden hebben (de debiteuren). Om langdurige

stagnatie te voorkomen moeten rentes eigenlijk negatief kunnen

worden. En dat gaat direct ten koste van vermogenden en pensioenfondsen

en komt ten gunste van de schuldenaren. Tegelijk gaat ook

de financiële wereld op z’n kop. Banken komen in problemen als ze

spaarders geen negatieve rente in rekening willen brengen. Misschien

zijn het wel die verdelingsconflicten tussen vermogenden en schuldenaren

samen met de politieke dominantie van vermogenden en de

financiële sector waardoor het onmogelijk is gebleken om adequaat

macro-economisch beleid te voeren.”

Jacobs bestempelt de tegenstellingen tussen mensen en landen met

vermogen en mensen en landen met schulden ook als het grote politieke

probleem tijdens de Eurocrisis. “Iedereen herinnert zich het

conflict tussen netto vermogende landen en netto schuldenlanden:

Noord- versus Zuid-Europa. Maar het oplossen van een crisis komt

eigenlijk altijd neer op herverdeling van crediteuren naar debiteuren.

En daar verzetten de crediteurenlanden zich tegen.”

FINANCIËLE ARCHITECTUUR

NIET OP ORDE

Jacobs vindt ook dat te weinig lessen zijn getrokken uit de crisis om

Nederland financieel beter te organiseren: “We zijn een netto vermogensland

vanwege onze enorme pensioenvermogens en huizenvoorraad,

maar dat vermogen is tamelijk illiquide, daar kunnen we niet of

nauwelijks bij. Tegelijkertijd hebben we bijna de hoogste huishoudschulden

van de OESO, vooral dankzij een reusachtige hypotheekberg.

Dat maakt onze economie fragiel en huishoudens kwetsbaar.

Als het goed gaat, gaan we hard omhoog en als het slecht gaat hard

omlaag. Dan kunnen we ons bezit niet aanspreken om van onze schulden

af te komen.”

Zo stond een derde van de woningen van huiseigenaren op het

hoogtepunt van de crisis onder water. Hun schuld was hoger dan hun

hypotheek. Jacobs: “Die mensen gingen hard op de rem met hun uitgaven.

Er is niet serieus nagedacht over het op een betere manier met

restschulden omgaan. Mensen kunnen bijvoorbeeld niet een deel van

hun pensioengeld aanspreken om een restschuld af te lossen en zo een

persoonlijk faillissement af te wenden.”

Zo zijn ook de pensioenen de voorbije tien jaar nauwelijks of niet

geïndexeerd en zijn zelfs uitkeringen gekort en premies verhoogd.

“We geven mensen die pensioen opbouwen harde garanties over de

hoeveelheid pensioen die er straks minimaal voor hen is. Maar als

iedereen zekerheid wil is dat extreem duur. Je moet je bij zeer lage

rentes een ongeluk sparen om een goed pensioen op te bouwen. Sterker,

de rentes zijn nu zo laag dat pensioenfondsen ook de nominale

toezeggingen niet meer kunnen garanderen. De kans is groot dat er

gekort gaat worden op de pensioenen en de pensioenopbouw.”

“Doordat we ons vermogen illiquide hebben gemaakt is alsof we

al ons bezit in de brandkast hebben gestopt en vervolgens de sleu-

ECONOMIE

‘De ECB

moet zich

verbinden

aan een

toekomstige

inflatie van

vier à vijf

procent’

tel hebben weggegooid. Daardoor gedraagt

onze economie zich macro-economisch als

een schuldeneconomie, terwijl we enorm

rijk zijn. Een deel van die enorme rijkdom

zou moeten worden gebruikt om meer risicodragend

vermogen in Nederlandse economie

te krijgen. Dan kunnen we veel beter

met financiële schokken omgaan dan nu.

Bijvoorbeeld als mensen meer van hun eigen

geld in hun huis steken, als banken meer

eigen vermogen aanhouden en als pensioenaanspraken

minder zeker worden. Zo

worden in het nieuwe Pensioenakkoord de

pensioenen wel wat onzekerder. Daardoor

wordt in slechte tijden eerder gekort en in

goede tijden eerder bijgeplust.”

GEEN RENTE, TOCH SPAREN

De rente op spaarrekeningen is het nulpunt

dicht genaderd en toch sparen Nederlanders

meer dan ooit. “Mensen hebben

tijdens de Grote Recessie ingeteerd op hun

vermogens. Ze willen hun schulden aflossen

en hun buffers aanvullen nu het beter

gaat. Het is natuurlijk prima als particulieren,

bedrijven en overheden zorgen voor een

appeltje voor de dorst. Maar het levert juist

een macro-economisch probleem op wanneer

iedereen dat tegelijkertijd doet. Daardoor

daalt de economische groei, stijgen de

besparingen, daalt de rente en dan zijn we

weer terug bij af.”

“Nederland spaart te veel en investeert

te weinig. Dat blijkt ook uit het megaoverschot

op de lopende rekening van zo’n 10

procent van het nationale inkomen. Dat

zit vooral bij het bedrijfsleven. Bedrijven

investeren dus niet in Nederland, maar zetten

onze spaaroverschotten in het buitenland

uit. Het feit dat bedrijven wel kunnen,

maar niet in Nederland willen investeren is

een van de redenen waarom de economie zo

matig draait en de productiviteitsgroei achterblijft.”

BELEIDSRELEVANTIE

In zijn wetenschappelijk onderzoek heeft

Jacobs heeft onlangs een aantal artikelen

geschreven over de vraag hoe verdelingsproblemen

bij het klimaatbeleid moeten

worden aangepakt. Arme mensen betalen

vaak relatief meer voor het verminderen

van de CO₂-uitstoot en het verbeteren van

het milieu. “Hoe haal je de klimaatdoelen

zonder dat de gele hesjes de straat op gaan,

omdat minder bedeelden onevenredig worden

geraakt? Voor mij is wetenschappelijk

onderzoek daarom eigenlijk alleen interessant

als het uiteindelijk ook maatschappelijk

of beleidsrelevant is.”

“De Grote Recessie en de eurocrisis hebben

mij totaal gevormd als econoom. Van

2008-2014 kon ik aan weinig anders meer

denken. Ik vond mijn wetenschappelijke

onderzoek naar optimale belastingen van

secundair belang ten opzichte van de economische

problemen waarmee de wereld toen

worstelde. Aanvankelijk begreep ik weinig

van wat er gebeurde met financiële markten,

de macro-economie en het monetaire beleid.

Tot aan ongeveer 2010 heb ik me suf gelezen

om het te snappen en dat heeft tot een

omwenteling in mijn denken geleid. Keynes

schijnt ooit te hebben gezegd: ‘Als de feiten

veranderen, verander ik van mening. Wat

doet u, meneer?’”

Prof. dr. Bas Jacobs is de Sijbren

Cnossen hoogleraar economie en

overheidsfinanciën aan de Erasmus

School of Economics van de

Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Jacobs is analytisch, scherp en bevlogen.

Hij kan complexe economische

vraagstukken helder en gepassioneerd

uitleggen. Jacobs voelt zich

een telg van Jan Tinbergen, die zijn

wetenschappelijke inspiratie haalt

uit de beleidspraktijk. Zijn wetenschappelijke

onderzoeksbelangstelling

is breed: overheidsfinanciën,

belastingen, macro-, welvaarts-, arbeidsmarkt-

en onderwijseconomie.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




© SVEN VAN DER VLUGT

‘BEDRIJVEN ZIJN

NIET DISRUPTIEF,

MENSEN WEL!’

78


KEYNOTE WELCOME TO DISRUPTIONLAND

Tom Sligting


Ruim 25 jaar geleden is Tom Sligting één van de eerste stand-up comedians van Nederland. Hij bezoekt

daarna meer dan duizend bedrijven en overheidsinstellingen met zijn maatwerkshows en blijkt bovendien

een krachtig wapen te zijn om evenementen mee af te sluiten. Nu timmert hij internationaal vooral aan de

weg met zijn keynote-lezing ‘Welcome to Disruptionland’. Met inhoud, interactieve elementen én natuurlijk

humor. In zes stappen leert Tom zijn toeschouwers, gevoed door bedrijfsinformatie, hoe zij zichzelf kunnen

ontwrichten. “Wanneer een patroon verandert, moet er iets nieuws komen. Disruptief zijn is dan positief, zorgt

voor creativiteit en nieuwe ideeën, begint bij mensen en is sterker dan veranderen.”

De afgelopen kwart eeuw heb

ik talloze bedrijven bezocht

met mijn maatwerkshows.

Dankzij die ervaringen weet

ik nu precies hoe ik de zaal

moet wakker schudden. Mijn opdrachtgevers

en het publiek verwachten heldere content

over waar de organisatie nu staat als het

gaat om innovatie en wat zij kunnen verwachten.

Na een voorgesprek met de CEO

zorg ik voor zes stappen ‘to disrupt yourself ’,

die ik verpak in een boeiende keynote vol

serieuze informatie, humor en interactie.”

Tom Sligting heeft in de loop der jaren heel

veel (keynote) sprekers meegemaakt. Goede

en minder goede. Enkele jaren geleden denkt

hij erover na wat er zou gebeuren als hijzelf

een keynote-lezing zou geven. Echt een serieus

verhaal, waaraan behoefte bestaat, over

jezelf ontwrichten, ‘disrupt yourself. “De

term ‘Disruptive Innovation’ is eind vorige

eeuw bedacht door Clayton Christensen en

op zich al disruptief. Iedereen heeft er zo

zijn eigen ideeën over, maar voor mij betekent

het dat niet bedrijven moeten veranderen,

maar de mensen die er werken. Bij hen

begint het. Door er zo in te gaan kan ik dat

ook spiegelen bij mezelf en mooie persoonlijke

voorbeelden geven. Met andere woorden:

als mensen niet ontwrichten, ontwricht

de organisatie ook niet en gebeurt er niets.

Dat in tegenstelling tot wat in negen van

de tien lezingen wordt verkondigd en veel

trainingsprogramma’s ons willen leren. Die

zeggen allemaal dat de bedrijven moeten

veranderen en we met z’n allen een bepaalde

kant uitmoeten. Waar ik vroeger daarna

voor de komische noot moest zorgen, vertel

ik nu als spreker en niet als comedian mijn

verhaal aan het publiek.” Tom hecht eraan

te vertellen dat hij het woord disruptie of

ontwrichting positief benadert. “Veel mensen

hebben er een soort negatieve connotatie

bij en denken dat het betekent dat je alle

schepen achter je moet verbranden. Dat is

in mijn beleving totaal niet waar. Disruptie

geeft juist veel energie, doordat je op nieuwe

ideeën en inzichten komt.” Het feit dat hij in

het buitenland, waar ze zijn achternaam niet

kunnen uitspreken, Tom Lightning wordt

genoemd is wat dat betreft zeer illustratief.

ZAKELIJKE ACHTERGROND

“Ik leef me tevoren goed in en weet wat de

problemen en uitdagingen zijn. Doordat ik

een zakelijke achtergrond heb – mijn vader

was ondernemer en ik heb commerciële economie

gestudeerd – kan ik de boodschap

goed en zakelijk overbrengen. Door metaforen

en komische inzichten op doelstellingen,

doelen en problemen te plakken wordt het

voor het publiek veel tastbaarder en onthouden

ze alles beter. Met dat idee in het achterhoofd

heb ik de keynote geschreven. In het

Engels, want ik wil hem graag internationaal

in de markt zetten. Daarom profileer ik mij

ook als ‘global keynote speaker’ in filmpjes

op LinkedIn en Facebook, Er zijn al succesvolle

shows geweest in Parijs, Singapore en

Antwerpen.” Een hele verandering: “Het is

altijd mijn werk geweest een serieuze conferentie

of bijeenkomst humoristisch af te

sluiten met maatwerk, of een ‘wrap up’ zoals

de Engelsen dat noemen. Ik ben dan de hele

tijd aanwezig, zie en hoor alles en verwerk

dat in mijn afsluitende speech. Dat betekent

dat ik inmiddels veel inzicht heb in wat

er bij al die bedrijven gebeurt, hoe het allemaal

in elkaar zit. Dat komt nu allemaal heel

mooi uit.” ‘Disrupt yourself ’ is geen ‘rocketscience’,

wel een leuke en dankbare manier

om mensen in een patroon te krijgen waarin

ze op een andere manier nadenken over

zakelijke beslissingen. “Ik mag in december

mijn keynote houden tijdens het Grand

Speakers-evenement, als één van de vijf van


KEYNOTE WELCOME TO DISRUPTIONLAND

‘Het feit dat hij in het buitenland, waar ze zijn

achternaam niet kunnen uitspreken, Tom Lightning

wordt genoemd is zeer illustratief’

de meer dan duizend sprekers van Speakers om radicale beslissingen. Dan komen die zes bedrijfsevenementen. Hij heeft daardoor

Academy®. Het geeft vertrouwen dat ik me stappen weer om de hoek kijken, die ik ook een goed idee gekregen van wat in Nederland

wordt verwacht van een presentator.

ook voor mijn collega sprekers kan waarmaken.”

veranderingstraject.”

“Ik weet wat goed en vooral wat fout gaat.

op mezelf heb geprojecteerd in mijn eigen

Daarom heb ik dit boek geschreven voor de

HET BEGIN

DE KATAPULT

zakelijke markt, voor mensen die op kantoor

Als Tom Sligting in de jaren negentig Bij de maatwerkshows werkt Tom vooral of binnen een organisatie een presentatie of

begint is er nog geen internet, geen Google met de content die hij van zijn opdrachtgevers

krijgt. De keynote speech is een vastteren.

Veel mensen hebben er moeite mee,

speech moeten geven of iets moeten presen-

en moet hij het als een van de eerste Nederlandse

beginnende stand-up comedians omlijnd verhaal, maar uiteraard speelt maar het gaat erom dat iedereen – behalve

maar uitzoeken. “Exact na mijn vijfde optreden

in 1994 vroeg een van de toeschouwers de bedrijfsleiding bijvoorbeeld dat hij de probeert zichzelf te verbeteren. Ik bied het

bedrijfscontent ook hierin een rol en wil de mensen met totale spreekangst – altijd

of ik de week erna op een bijeenkomst van medewerkers met iets confronteert of even totale plaatje aan, want ook microfoontechniek

en zaalsetting (hoeveel meter moeten

zijn bedrijf in Amstelveen wilde optreden. laat schrikken. “Daar heb ik onder andere

‘We hebben nu zo gelachen, kun je dat bij een levensgrote katapult – de Catapultizer – er zijn tussen de voorste rij en het podium)

ons doen?’ Op dat moment opende zich een voor, die op het podium staat tijdens mijn zijn belangrijke onderwerpen, die in andere

wereld, waarvan ik geen idee had wat die letterlijk

en figuurlijk kon opbrengen. Ik zag daarmee een ‘angry bird’ de zaal in. Daarin dat nodig is voor een goed optreden staat

speech. Op een gegeven moment schiet ik publicaties te weinig aan bod komen. Alles

het niet als een schnabbelcircuit, die optredens

waren mijn businessmodel. Inmiddels de interactie kan aangaan. Dat is redelijk dis-

graag wil profileren dat ik een goed verhaal

zit ook een microfoon zodat ik direct plenair erin. Ook het boek past bij het feit dat ik

ziet iedereen mij als een zakelijke spreker en ruptief. Die gesprekken, waarin ik mensen heb en mensen iets wil leren. Het liefst door

comedian en wat dat laatste betreft heb ik in uitdaag in een paar zinnen te zeggen wat nu over een serieuze boodschap een laag met

Nederland de meeste ervaring. Dat durf ik echt hun boodschap is, kan ik opnemen en humor en interactie te leggen.

hardop te zeggen. De kracht is echter absoluut

de combinatie, die ook nu weer in mijn komen. Dan sluit ik niet af met mijn woor-

aan het einde van de keynote laten terug-

keynote tot uiting komt. Zoals recent bij de den, maar met wat drie mensen uit de zaal

Kamer van Koophandel van Gorinchem. Ik twintig minuten eerder hebben gezegd. Dat

heb een serieus verhaal verteld, maar wat werkt heel krachtig. De opdrachtgever weet

hebben de mensen gelachen! Er was enorm tevoren dat ik ga opnemen. Ik vraag waar hij

veel reflectie en ik kon scherp reageren op of zij achter wil komen en pas daarop mijn

de opmerkingen uit de zaal”, vertelt Tom nog vraagstelling aan.”

nagenietend. “Ik durf te zeggen dat er weinig

keynote sprekers zijn die aan dat niveau SPREKERSBIJBEL

kunnen tippen. Aan de andere kant ben ik Begin 2019 heeft Tom Sligting de Sprekersbijbel

uitgebracht. Hij beschrijft de complete

ook geen professor met een wereld verbeterend

verhaal. Zo profileer ik mij ook niet. ervaring van wat hij in 25 jaar gedurende

Wel maak ik duidelijk dat alle verandering bijna vierduizend shows heeft ervaren als

bij jezelf begint en dat dit soms ook vraagt spreker/comedian in het theater en tijdens

Tom Sligting is keynote-spreker (‘Welcome to Disruptionland’) en stand-up comedian. Hij heeft daarvoor commerciële economie

gestudeerd en in het bedrijfsleven gewerkt, onder meer als trainer van marketingconcepten. Hij treedt vanuit die expertise en

ervaring nu veel op voor bedrijven en instellingen. De maatopdrachten van organisatoren van evenementen en bijeenkomsten

resulteren steevast in spetterende en tegelijk serieuze optredens.



© KARIN HUIJZENDVELD


PASSIEVOL ONDERNEMEN

De mythe van weerstand

tegen verandering

Jan Vermeiren

Er wordt vaak gezegd dat mensen

weerstand hebben tegen verandering.

Dat is echter niet zo.

Niet iedereen heeft weerstand en

voor degenen die weerstand vertonen,

gaat het niet om de verandering zelf,

maar om de spanningen die gelinkt zijn aan

de verandering.

De eerste (en meestal overgeslagen) stap

om hier duidelijkheid in te krijgen, is kijken

in welke vibe een individu of een team zich

bevindt. Is dat de negatieve of neutrale vibe

dan zal verandering meestal als iets bedreigend

gezien worden. Als het om de positieve

of inspirerende vibe gaat, dan wordt verandering

als een kans waargenomen.

In de positieve en inspirerende vibe zijn

mensen ook bereid om vol enthousiasme

voor doelen te gaan en bij te dragen tot het

vervullen van de purpose van de organisatie.

In de negatieve en neutrale vibe zijn mensen

eerst gefocust op het creëren of beschermen

van hun eigen (psychologische) veiligheid.

De reden dat spanningen door mensen

in de negatieve of neutrale vibe als negatief

worden ervaren, is dat ze niet weten hoe er

mee om te gaan. Dit geldt zowel voor leiders

als voor medewerkers. Ze hebben geen technieken

of tools ter beschikking. En dan ontstaat

het fenomeen van “the elephant in the

room”: het niet willen bespreken van wat

iedereen weet, ziet en voelt. Het gevolg is dat

er vaak een kluwen ontstaat van praktische,

persoonlijke en interpersoonlijke spanningen

waardoor het nog moeilijker wordt om

te onderscheiden waar het nu werkelijk om

gaat en aan te pakken. Dit is één van de redenen

waarom 70% van de veranderprojecten

© EVELIEN CEULEMANS

‘Eerst de ‘vibe’

verhogen, dan

pas veranderen’

hun doelen niet haalt (bron: McKinsey).

De sleutel tot succesvol samenwerken en

behalen van de doelen van veranderprojecten

is dus eerst de vibe verhogen door

spanningen op te lossen in de dagdagelijkse

werking. En dan pas over te gaan tot grote of

kleine change projecten.

Dit is niet zo moeilijk, tenminste als je

de juiste (eenvoudige) methodes kent en

dit door een leider of coach op de juiste

manier begeleid wordt. Er is namelijk een

andere dan de klassieke command and control

(bege)leiding voor nodig. Dit wordt

Compassionate Leadership genoemd. Meer

bepaald gaat het om “het vermogen om individuen,

teams en organisaties op een veilige

en inspirerende manier naar een hoger

niveau van welzijn en resultaten te brengen

(= een hogere vibe) wanneer spanningen

zich voordoen.”

Hoe de vibe te verhogen door spanningen

aan te pakken en hoe een Compassionate

Leader te worden kan je te weten

komen in het boek “The Compassionate

Leader” of in een sessie met de auteur Jan

Vermeiren die de oprichter is van het gelijknamige

bedrijf.

Jan Vermeiren is oprichter van The Compassionate Leader en auteur van het gelijknamige

boek (zijn vierde ondertussen). Na de verkoop van zijn vorig bedrijf Networking

Coach, dat de eerste training partner van LinkedIn ter wereld was, heeft hij zich

toegespitst op de onderliggende dynamieken van samenwerken. Jan heeft gewerkt

voor meer dan 450 organisaties, waaronder 3M, IBM, ING, Nike en Philips.


© MEDEA HUISMAN

Arko van Brakel is een veelgevraagd

spreker, inspirator, vertaler van

trends en expert op het gebied

van persoonlijk leiderschap en

ondernemerschap in onze betekeniseconomie.

Vanuit die context helpt hij

ondernemers, leiders, professionals

en organisaties betere keuzes te

maken en besluiten te nemen.

Hij gebruikt daarbij de allerbeste

inzichten, wetenschappelijke

modellen en natuurlijk zijn eigen

ervaringen als leider, bestuurder en

ondernemer. Thema’s als zelfsturing,

zelforganisatie, ‘agile’, wendbaarheid,

ondernemerschap en de rol van

mensen daarin staan centraal. In

zijn nieuwe boek 'Ondernemen met

impact' gaat hij daar uitgebreid

op in en legt hij als geen ander

verbanden tussen de exponentiële

lessen van internet en de duurzame

werkelijkheid van vandaag.

‘STRATEGISCHE

DIVERSITEIT IS

BETER DAN

ALLE NEUZEN

DEZELFDE

KANT OP’

Arko van Brakel

Eén van de vijf belangrijke waarden

van het internet is vertrouwen.

“Wanneer we elkaar mailen,

sturen onze computers elkaar

een certificaatje dat aangeeft dat

wij te vertrouwen zijn. Als dat niet op persoonlijk

niveau geregeld zou zijn, had het

internet nooit zo snel kunnen groeien. Het

is een plat, niet-hiërarchisch systeem zonder

eigenaren en totaal zelfsturend. Internet

regisseert zichzelf doordat alle gebruikers

dat met elkaar regelen”, vertelt serie-ondernemer

Arko van Brakel, in 1994 een van

de oprichters van EuroNet, de eerste commerciële

internetprovider in Nederland.

“Ondersteuning van die waarden is elementair.

Ondernemers hadden in het begin veel

moeite succesvol te zijn op internet, doordat

ze wel de techniek omarmden, maar niet

begrepen hoe de online cultuur werkt. Ze

vonden het lastig transparant te zijn, konden

moeilijk delen en samenwerken, terwijl dat

de sleutel tot succes bleek te zijn. Daar konden

we ze prima mee helpen.” Belangrijke,

82


PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

vaak exponentiele wereldwijde ontwikkelingen, zoals disruptieve

technologie,, vergrijzing, ‘verobesisering’, duurzaamheid, en kunstmatige

intelligente, vragen volgens Arko van Brakel zeker in de huidige

tijd om een andere benadering van ondernemen en organiseren.

“De oplossing is voor individuen en organisaties bijna hetzelfde: georganiseerd

zijn en werken als ecosystemen in harmonie met de omgeving,

controle hebben zonder te controleren en betekenisvol zijn voor

mensen die belangrijk voor hen zijn. Nu economische en maatschappelijke

wetmatigheden verdwijnen is innovatie noodzakelijk. Neem

bijvoorbeeld vergrijzing. Deze ontwikkeling vraagt niet alleen om

hogere arbeidsproductiviteit, maar we zullen ook langer werk-fit

moeten blijven terwijl de generatiekloof op de werkvloer groeit.

Je kunt alle drie deze problemen oplossen door mensen ruimte te

geven om samen oplossingen te bedenken.” Arko voegt daaraan toe

dat dit vooral lukt als we beseffen dat strategische diversiteit op de

werkvloer noodzakelijk is. “Dat is beter dan alle neuzen dezelfde

kant op. Maar het betekent ook stoppen met management vanuit

macht of angst. Deze aanpak leidt niet alleen tot meer plezier, vitaliteit

en tevredenheid, maar ook tot innovatie, duurzaamheid en

financiële gezondheid.”

OORVERDOVENDE INNOVATIESTILTE

Ook voor bedrijven die als een ecosysteem in harmonie met hun

omgeving ondernemen is groei echter niet meer vanzelfsprekend.

Dat heeft een demografische oorzaak. Wanneer de bevolking krimpt

– zoals in een aantal landen al het geval is – kunnen niet alle sectoren

meer groeien. Hetzelfde geldt voor de economie als geheel, die

vooral door demografische oorzaken grote financiële uitdagingen

kent. Daardoor lijkt het een flinke uitdaging om onze welvaart op

peil te houden. Maar tegelijkertijd willen we dat onze planeet leefbaar

blijft. Lang voordat het water over onze duinen klotst door zeespiegelstijging,

dreigen rivierdelta’s al onleefbaar te worden, raken fossiele

brandstoffen op en kan schoon drinkwater schaars worden. Het

interessante is dat alle oplossingen voor deze combinatie van factoren

al lang voorhanden zijn. Er is in west-Europa nog nooit zo veel

geld geweest als nu, technologische oplossingen variërend van kunstmatige

intelligentie en blockchain tot zonne-energie en informatietechnologie

zijn al lang beschikbaar. Het enige probleem is een breed

gedragen verslaving aan traditionele businessmodellen en oude leiderschapsculturen.

Organisaties proberen hun winstgevendheid in

beton te gieten met regels, procedures, 'governance' en 'compliance'.

Maar dat is hetzelfde als in de herfst de blaadjes aan de bomen lijmen:

ze vallen misschien niet naar beneden, maar zijn wel dood. De prikkels

om te veranderen zijn weg-gestructureerd, waardoor zelfs grote

bedrijven door een oorverdovende innovatiestilte kunnen omvallen.

HET MENSELIJKE ASPECT

Daar komt het menselijke aspect nog bij. Arko: “Mensen voelen

zich van nature maar bij een beperkt stukje van de levenscyclus van

een organisatie thuis. Sommigen houden van structuren, regels en

processen, zijn normerend en zorgen ervoor dat de winstgevendheid

van een bedrijf lang aanhoudt. Deze groep zorgt voor consistentie

en financiële gezondheid, maar vermoordt tegelijk de innovatie.

Waarom veranderen als het goed gaat? Innovators maken winstgevendheid

juist lastig. Zij creëren weliswaar de toekomst, maar vervelen

zich snel en bedenken steeds wat nieuws, zonder ooit een cent

te verdienen. Elke organisatie heeft een ideale mix nodig, met zowel

exploratieve, waarden-gedreven medewerkers als zaakgerichte en

behoudende mensen. Wie van mensen houdt neemt niet altijd de

beste financiële beslissingen, in tegenstelling tot collega’s die zakelijker

zijn, maar de mens-kant soms vergeten. Het is zaak ook die twee

in evenwicht te brengen om tot betere en meer afgewogen besluiten

te komen. Ik pleit dus voor strategische diversiteit. De grootste bonus

van een juiste, diverse mix van mensen is dat zo’n groep per definitie

betere, meer integere besluiten neemt. Dit leidt tot meer klanttevredenheid

en medewerkersgeluk en minder stress, zonder dat de financiële

gezondheid hieronder lijdt.”

‘Organisaties

moeten in harmonie

met hun omgeving

ondernemen’

DIVERSITEIT

Arko van Brakel benadrukt dan ook het belang van een goede

balans tussen de normen van een bedrijf en de waarden die het naleeft

om optimaal integer te kunnen zijn. “Bedrijven die naar hun winstoptimum

streven hebben zoveel normen dat de waarden onherkenbaar

zijn. Klanten voelen zich daar niet prettig bij en dat heeft een negatief

effect op het innoverend vermogen. Afnemers – met uitzondering

van vroege adoptanten – voelen zich echter ook niet thuis bij een startend

bedrijf dat zich weliswaar op zijn innovatie optimum bevindt,

maar daardoor onvoorspelbaar en niet consistent is. De meerderheid

van de klanten wil een gezond bedrijf, waarin zowel stabiliserende

mensen werken die de ‘cash cows’ in de organisatie bewaken,

als innovatieve en exploratieve mensen die zorgen voor een gezonde

toekomst”. Naast strategische diversiteit spelen ook culturele en functionele

diversiteit een rol. Een team met bijvoorbeeld alleen westerse,

mannelijke verkopers van middelbare leeftijd, loopt het risico op het

ontstaan van tunnelvisie. Met meer diversiteit neemt het begrip voor

elkaar toe, wat leidt tot betere beslissingen. Multidisciplinaire teams

zijn altijd beter.” Binnen die teams is het van belang dat mensen de

ruimte hebben de beste versie van zichzelf te worden. Ze moeten hun


PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

werk zo leuk vinden dat ze niet eens met pensioen willen. “Als mensen

meer autonomie ervaren om zelf hun tijd in te delen, blijven ze bijvoorbeeld

langer gezond. Door bovendien met elkaar te bepalen wat

de doelstellingen zijn, in plaats van die van bovenaf op te leggen, ontstaat

meer harmonie met de omgeving en verdwijnt de stress uit het

systeem.” Om dit mogelijk te maken, moeten leidinggevenden durven

loslaten, valt op te maken uit Arko’s woorden. “Dus niet alleen proberen

samen een doel te bereiken en behendig (‘agile’) te werken, ook

zorgen dat je de psychologische veiligheid creëert waarbinnen mensen

fouten durven maken, hun mening durven te geven en het oneens

mogen zijn. Dat is het fundament voor ondernemen met Impact. Ook

als je geen eigen bedrijf hebt.”

SEMCO STYLE INSTITUTE

Arko heeft samen met Ricardo Semler en twee Nederlandse partners

het Semco Style Institute opgericht dat organisaties helpt bedrijfsresultaten

te verbeteren door de bedrijfscultuur aan te pakken. Het instituut

focust op vertrouwen, respect, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheidszin

en het optimaliseren van het potentieel aan ambassadeurschap

bij medewerkers. Gelukkige werknemers zijn immers duidelijk

veel meer betrokken en productiever, omdat ze dat zelf willen. Dat

komt gedeeltelijk van Semler. Zijn werknemers mogen bijna alles zelf

beslissen en dat heeft hem geen windeieren gelegd. “Van Ricardo heb

ik geleerd dat je jezelf als leider niet te serieus moet nemen. Eigenbelang

is even belangrijk als het teambelang. Vanuit mijn calvinistische

opvoeding heb ik geleerd mezelf weg te cijferen voor het grotere

belang, maar dat houd je niet vol. Dat is zelfs bijna een garantie voor

een burn-out. Door een organisatie te creëren waarin iedereen de

mogelijkheid krijgt de beste versie van zichzelf te worden, groeit niet

alleen het team, maar ook ieder individu. Dat werkt door in het hele

bedrijf. Het resultaat is een ondernemende bedrijfscultuur met meer

innovatie en daarmee een grotere impact op klanten en samenleving.”

INTERNATIONALE RESULTATEN

“We zijn overal ter wereld actief. Maar ook in Nederland hebben we

grote klanten, waaronder enkele banken. De 3.500 man van een ‘personal

banking’ afdeling hebben we naar zelforganisatie begeleid. Die

bank heeft het roer verregaand omgegooid. Dat vergt veel lef en leiderschap

van het management, vooral als het even tegenzit. Bij deze

bank hebben ze dat bijzonder goed gedaan. Het aantal doelstellingen

is teruggebracht van meer dan dertig naar zeven, waardoor mensen

zich er beter mee kunnen identificeren. Klant- en medewerker-tevredenheid

zijn gestegen terwijl de kosten en het ziekteverzuim in het

eerste jaar al zijn gedaald. Minder hiërarchie leidt tot meer intern

ondernemerschap. Dat zie je bij alle bedrijven die dit hebben doorgevoerd.

Ook de kleinere ondernemingen.” Arko noemt webdesignbedrijf

Infocaster in Arnhem, waarvan hij aandeelhouder is. “Het laatste

besluit van de oprichters was nooit meer een besluit te nemen. De volwassenheid

van een organisatie waarin mensen eigenaarschap ervaren,

maakt werknemers ondernemend. Ze werken dan prettiger en

het bedrijf is daardoor gezonder, wendbaarder en weerbaarder, terwijl

innovaties tot voortdurende verbeteringen leiden.”

‘SPOTIFY EN APPLE WERKEN CONSTANT

AAN VERBETERING’

Als ander voorbeeld geeft Arko muziekdienst Spotify. “Dat bedrijf

is door dit model geïnspireerd en heeft een echt innovatief en gaaf

businessmodel gepresenteerd. Het streamen, downloaden en online

kopen van muziek kon daarvoor al, dus je zou kunnen stellen dat het

helemaal niet zo’n innovatief bedrijf is. Toch is dat te kort door de

bocht, want dankzij de transparante bedrijfscultuur, waarin alle medewerkers

eigenaarschap voelen, gaan ze slim om met artiesten en zetten

ze hun merk goed neer. Het bedrijf zet in op permanente verbetering

en blijft daardoor actueel. Hetzelfde geldt voor Apple, volgens velen

het meest innovatieve bedrijf ter wereld, terwijl het feitelijk al jaren

voortborduurt op maar een paar baanbrekende innovaties. Het bijzondere

is dat ze dit doen met een relatief laag innovatiebudget waarmee

exceptionele resultaten worden behaald. Dat komt doordat de

medewerkers net als bij Spotify in een cultuur werken waarin mensen

voortdurend met verbeteringen bezig zijn en ze daar inderdaad

de ruimte krijgen te falen (en daarvan te leren) en experimenteren.

Dat vind ik knap.”

Steve Jobs zei ooit: ‘Wij nemen geen talent aan om hen te vertellen

wat ze moeten doen, wij nemen talent aan om ons te vertellen wat wij

moeten doen’. Dat is een beetje de essentie. Het gaat er niet om dat je

denkt alles te weten, maar dat je je realiseert dat medewerkers op de

werkvloer ook goede ideeën hebben. Mensen die thuis grote besluiten

nemen, kunnen dat ook op hun werk.

Als ondernemer pur sang, inspirator en 'entrepeneurial influencer' is Arko van Brakel te boeken voor motiverende lezingen, workshops

en als dagvoorzitter. Arko leert zijn publiek talenten, competenties en gedachten op de juiste manier in te zetten en hierdoor

adequaat te reageren op innovatie, disruptie en verandering. Na zijn studie Marketing Management, krijgt Arko’s carrière als serieondernemer

in 1994 een vliegende start als medeoprichter van EuroNet Internet. Daarna volgen diverse ondernemingen, zoals de

Next Marketeer-opleiding, PuntEdu, Jamby, trainingen adviesbedrijf Nieuwe Helden en internationaal opleidingsbedrijf Semco

Style Institute, waar hij nog steeds werkt als ‘Chief Inspiration Officer’. Hij was ook bijna vier jaar directeur van de Baak, het eerste

bedrijf waarin hij geen aandeelhouder was, zodat hij het verschil tussen management en ondernemerschap heeft kunnen ervaren.

Arko heeft vier boeken geschreven: ‘Nieuwe Helden’, over ontwikkelingen in de nieuwe economie, ‘Iedereen Ondernemer’, over een

ondernemend leven als sleutel tot succes in de communicatiemaatschappij, ‘Ondernemen met Lef’, over hoe ondernemen een

manier van leven kan zijn en nu zijn nieuwe boek, ‘Ondernemen met Impact’, waarin hij ervoor pleit te ondernemen op basis van

vertrouwen en het creëren van ecosystemen als basisingrediënt voor de innovaties die de samenleving nodig heeft.


84


IN DE SCHIJNWERPERS

Dagvoorzitter des Vaderlands

Zoekt u een ervaren dagvoorzitter die bevlogen en vol

humor uw bijeenkomst tot een succes maakt?

Marc de Hond

Marc de Hond (bekend als presentator voor onder andere KRO-NCRV en NOS, cabaretier en schrijver) is de

Dagvoorzitter des Vaderlands! Op informele en ontspannen wijze geeft hij leiding aan uw evenement. Bevlogen

en ad rem maakt hij één vloeiend geheel van uw bijeenkomst. Zijn soepele stijl en humor worden zeer

gewaardeerd en hebben al van menig evenement een groot succes gemaakt.

Voor boekingen of meer informatie: 010 - 433 33 22 | info@speakersacademy.nl | www.speakersacademy.nl

© BASTIAAN MUSSCHER


© METINA JAGER

JITSKE KRAMER

'CORPORATE'

ANTROPOLOOG

86


MOTIVATIE EN INSPIRATIE

Jitske Kramer is 'corporate' antropoloog en reist de wereld over om te leren van traditionele healers,

leiders, verrassende innovators en willekeurige voorbijgangers. Zij heeft de ambitie om organisaties te

activeren om voor alles en iedereen woest aantrekkelijk te zijn. Zij een idealist, maar geen dromer.

SAMEN MENSEN ZIJN

Culturele antropologie is de discipline die

zich afvraagt wat het betekent om mens te

zijn tussen mensen, in organisaties en daarbuiten.

Hoe je kunt samenwerken met mensen

die je leuk vindt, maar vooral ook met

mensen die je niet zo leuk vindt. Over hoe

mensen culturen vormen, en culturen mensen.

Jitske is altijd op zoek naar manieren om

sterke 'tribes' te bouwen en onderlinge relaties

te verstevigen. En wat dit vraagt van leiders.

Ze brengt deze kennis via ijzersterke

lezingen en masterclasses naar de wereld

van organiseren, samenwerken, veranderen

en leiderschap.

HERKENBARE VERHALEN

Jitske neemt je mee in verhalen die ruimte

creëren voor nieuwe manieren van kijken en

handelen. Ze spreekt over verandermanagement,

'agile', innovatie, inclusie, teamcultuur,

leiderschap en zelforganisatie… maar

dan in termen van chiefs, magiërs, kampvuren,

jamsessies, sabotage en rituelen die

nodig zijn in het chaotische ondertussen

© LOWLANDS | SCHOOL OF LIFE

van een verandering. Gaandeweg wordt dat

wat vertrouwd is vreemd. En wat vreemd is

vertrouwd.

VAN LEZING TOT

'PERFORMANCE'

Jitske kan in korte tijd complexe menselijke

dynamieken helder en gedegen uitleggen.

Zij combineert theorie met prachtige

foto’s en spannende reisverhalen uit bijvoorbeeld

Iran (handeldrijven aan de oude zijderoute),

Togo (het buitengewone bekeken

door de ogen van een voodoo priester) en

Las Vegas (huwelijksrituelen om fusies beter

te begrijpen). Jitske weet haar publiek te

raken. Gelachen wordt er altijd en ontroering

en verbazing hebben ook hun plek. In

haar nieuwste lezing over inclusie gaat ze

nog een stap verder. Daarin treedt ze samen

met muzikanten op. Een indrukwekkende

en persoonlijke 'performance' die nog lang

blijft hangen.

INTERNATIONAAL

ONDERNEMER

Jitske bracht Deep Democracy in 2012

vanuit Zuid-Afrika naar Nederland. Ze is

oprichtster van Human Dimensions. Trainer

van het jaar 2013. Ze werkt zowel in profit

als non-profit, van fabrieken in India tot

scholen in Friesland tot glimmende kantoren

aan de Zuid-as. Als antropoloog voegt

ze overal in en verwondert en verbaast zij

zich over de enorme diversiteit aan mensen

en gewoonten. Als spreker beklimt ze

de podia van grote en kleine conferenties en

theaters. Ze spreekt in het Nederlands en in

het Engels.

‘DEEP DEMOCRACY -

‘JAM CULTURES – OVER

‘DE CORPORATE TRIBE –

‘BUILDING TRIBES – REISGIDS

‘VOODOO - OP REIS NAAR

DE WIJSHEID VAN DE

INCLUSIE: MEEDOEN,

ORGANISATIELESSEN UIT DE

VOOR ORGANISATIES’.

JEZELF VIA EEUWENOUDE

MINDERHEID’.

MEEPRATEN, MEEBESLISSEN’.

ANTROPOLOGIE’

Over hoe culturen en 'tribes'

RITUELEN’.

Over besluitvorming,

Over diversiteit, inclusie,

(managementboek van het

zich vormen in interactie en

Op uitnodiging van een

sabotage, omgaan met

macht, in- en uitsluiten en

jaar 2016)

besluitvorming, over tribale

voodoo priester ondergaat

conflicten en de rol van

culturele ritme werelden.

Over hoe je als antropoloog

'guilty pleasures', de power en

Jitske Kramer in Togo een

leiders en begeleiders

Zware thema’s die zij

naar jouw organisatie

love van leiderschap, tribale

week lang eeuwenoude

hierin. Deep Democracy is

middels verhalen en muziek

kunt kijken. Over

archetypen en het belang

voodoo ceremonies. Is

ontwikkeld in post-apartheid

voor iedereen bespreekbaar

organisatiecultuur en

van kampvuurgesprekken.

voodoo net zo duister als het

Zuid-Afrika.

maakt. Een vernieuwende

cultuurverandering.

Over hoe we omgaan met

imago doet vermoeden? Kun

Een zienswijze en een

visie op het thema inclusie.

anderen tijdens fusies. Hoe

je een beetje in iets geloven?

methode die de onderstroom

Te boeken in combinatie met

we rituelen nodig hebben

Over hoe je in de confrontatie

in groepen zichtbaar en

muzikanten en/of comedy.

bij verandering. Over hoe we

met de ander vooral jezelf

hanteerbaar maakt.

rituelen maken en uitvoeren.

ontmoet.

Wat anderen over Jitske zeggen: “Jitske Kramer is een van de beste sprekers van Nederland. Verbindend, heeft humor, is onbevangen

en energiek. Ze prikkelt je om stevig na te denken en je stem te laten horen. Met flair en met lef zoekt ze de diepgang op. Op zoek

naar verrassende nieuw inzichten en praktische toepasbaarheid. Verbindend en daadkrachtig.”



87

© SJAAK RAMAKERS

COLUMN

Charles

Groenhuijsen

Donald Trump is als een circusdirecteur.

Hij prijst luidruchtig zijn wereldacts aan

alsof er nooit een mooier, spannender

circusnummer is vertoond. Het publiek

weet wel beter, maar ach: “Het is The

Donald.” Hij overdrijft natuurlijk maar dat doet hij zijn

hele leven al. Het applaus voor de ene act is nog niet verstomd

of het volgende glitterige en lawaaiige nummer

is er al. Aan het einde van de voorstelling ben je alweer

vergeten wat er aan het begin van de voorstelling zat.

Zo werkt het met Donald Trump dus ook. De schandalen

en scheldpartijen volgen elkaar zo snel op dat je

ze ook weer snel vergeet. Dat is precies zoals Trump het

wil. Door die permanente overdrijving staat hij in het

middelpunt van de belangstelling. De schijnwerpers

zijn áltijd op hem gericht.

IS ER

LEVEN NA

CIRCUS

TRUMP?

Echt waar: De VS wordt een

steeds progressiever land!

De president beschimpt en beledigt naar hartenlust

tegenstanders, lapt internationale verdragen aan zijn

laars, zegt vreselijke dingen over vrouwen en immigranten,

en neemt gemiddeld tien keer per dag een

loopje met de waarheid. Zijn duizenden, veelal boze

tweets borrelen over van de aantoonbare jokkebrokkerij.

Kritiek daarop wijst de president nijdig van de hand.

Hij gaat er ook niet over in discussie. Cowboy Donald

Trump heeft zijn eigen variant op het welbekende 'handen

omhoog of ik schiet'. De Trump-variant? 'Handen

omhoog of ik tweet'. De Democraten in het Congres

zijn Trump zat. Ze zijn in september 2019 een procedure

gestart om de president af te zetten (impeachment).

Veel Nederlanders kijken met afgrijzen naar het

nieuws uit Amerika: draconische abortuswetten, het

drastisch terugdraaien van milieuwetten, razzia’s om

vluchtelingen op te pakken, steeds meer racistische

incidenten en de zoveelste massaschietpartij.

Maar toch is dit slechts een deel van het verhaal. Ja,

het is waar dat de sfeer in het land verhardt. Als de vertrouwde

dreun van CNN, Fox of MSNBC met 'Breaking

News' door de Amerikaanse huiskamers dendert, is het

heel soms goed nieuws (over de florerende economie

en lage werkloosheid bijvoorbeeld), maar veel vaker

88


COLUMN

slecht nieuws: over conflicten en ruzies, beledigingen en scheldpartijen.

Wat we dan horen en zien, is een eenzijdig relaas over de gekkigheid

van gisteren en vandaag. De verslavende 24-uurs nieuwsfabriek

vertelt ons níet over de minstens even spannende en hoopgevende

ontwikkelingen in de Amerikaanse samenleving die zich over jaren

uitstrekken. En ja, dan is er hoop.

AMERIKA WORDT JONGER EN

VEELKLEURIGER

Echt waar: Amerika wordt snel een progressiever land. Er ontstaat

een ánder, progressiever Amerika. Een paar voorbeelden: ik had in

mijn beginjaren als NOS-correspondent (1986-1989) niet durven

voorspellen dat Amerika nog eens het homohuwelijk zou legaliseren.

Toch is het gebeurd en de meeste Amerikanen – zelfs veel Republikeinen

- vinden dat nu prima.

Na vele jaren van hysterische opsluitgekte denken Democraten én

Republikeinen – ja, gelukkig ook Donald Trump – eindelijk nuchter

na over een minder bruut en racistisch gevangenissysteem.

Marihuana is in steeds meer staten legaal. Amerika heeft Nederland

al lang links ingehaald. In Amerikaanse coffeeshops zijn oer-

Hollandse stroopwafels met marihuana (‘Dutch Girl Stroopwaffles’)

te koop. Marihuanawinkels hebben ook een rijk assortiment aan vrolijk

makende chocola, snoepjes, kauwgum en drankjes in de aanbieding.

In Nederland zijn die producten amper te verkrijgen. Wij zijn

conservatiever geworden en dit uit zich ook in ons gedoogbeleid (ontmoedigingsbeleid).

BILL CLINTON: ZELFREINIGENDE,

PRESIDENTIËLE KLETSPRAAT

Wie had dat 10, 15 jaar geleden verwacht? Marihuana legaal! Er

zitten halve gevangenissen vol met betrapte gebruikers en kleine dealers.

In 1992 zei Bill Clinton wel eens een ‘stickie’ te hebben gerookt.

Hij voegde er – weinig geloofwaardig – aan toe: “I did not inhale”. Dit

soort zelfreinigende, presidentiële kletspraat lijkt érg lang geleden.

We moeten ook hoognodig ons beeld bijstellen van Amerika als

een fanatiek godsdienstig land. De kerken lopen leeg. Vooral jongeren

keren God massaal de rug toe. Ze zijn niet meer godsdienstig. De

ontkerkelijking, die in West-Europa in de vorige eeuw het fundament

onder veel kerken verpulverde, heeft nu Amerika in zijn greep. De

gevolgen voor politiek en samenleving zijn vergaand. En niet terug te

draaien. Zelfs niet door Donald Trump en zijn companen.

Ook onomkeerbaar is de verkleuring van de Verenigde Staten.

Het aantal 'whites' neemt percentueel snel af, met name in de

oudere generaties. Onder jongeren tot achttien jaar zijn blanken al

in de minderheid. De gekleurde minderheden stemmen overwegend

Democratisch. Op den duur trekt

demografie het land onstuitbaar naar

links! Is Trump zo tegen immigranten

omdat hij deze potentiële Democratische

kiezers buiten de deur wil houden?

Of is dat te cynisch?

De jonge generatie van millennials

(1981-1996) en de nog jongere Generation

Z vormen nu al de grootste groep

kiezers. Ze willen een ánder Amerika:

duurzamer, socialer, minder ongelijk.

De kritiek van jonge kiezers op Amerika

en zijn merendeels bejaarde leiders

is diepgaand. Deze groep kiezers

tot pakweg 35 jaar bepaalt het eigen levenspad. Zij

zijn de energieke, creatieve en veelal progressieve leiders van morgen.

Welkom in de 21ste eeuw.

EEN ANDER AMERIKA

Maar de beeldvorming over Amerika is anders: Niemand komt

boven herrie van de Trumpmachine uit. Hoe dit afloopt? Misschien

zeggen linkse Amerikanen over 10 jaar: “Vréselijke man was die

Trump toch. Maar achteraf is het ‘t beste wat ons had kunnen overkomen.

Hij probeerde ons uit elkaar te drijven maar bracht ons juist

samen. En eh…, over Trump gesproken: wanneer komt hij eigenlijk

uit de gevangenis?” Wat een scenario zou dat zijn! Of is ‘t naïeve dagdromerij

van Trumphaters?

In mijn lezingen bespreek ik met mijn toehoorders altijd de Amerikaanse

actualiteiten (politiek, economie, internationale ontwikkelingen

en dreigingen) en natuurlijk neem ik de laatste schandalen

door. Ik praat mijn publiek ook bij over de stille revoluties van dat

ándere Amerika. Wie de verkiezingen van 2020 wil begrijpen moet

beide verhalen volgen.

Nog even naar dat circus en The Donald als directeur. Trump is

een unieke president. Schandalen en rechtszaken lijken hem niet te

deren. Van kritiek lijkt hij te genieten. Alleen zo blijft hij – bij goed én

slecht nieuws – áltijd het middelpunt van het nieuws. Zo ziet Donald

het graag. Het is bijna Cruijffiaans. Die had in zijn topdagen als adagium:

“Als wij de bal hebben kunnen hun niet scoren'. Dat had Trump

kunnen bedenken.

PS. Ik krijg elke dag de vraag een paar keer: Wordt hij herkozen?

De meeste Nederlanders denken dat de Amerikanen dom genoeg zijn

om Trump een tweede termijn in het Witte Huis te gunnen. Wat ik

voorspel? Niet verder vertellen: Ik denk dat Trump op 3 november

2020 verliest.

Charles Groenhuijsen is journalist en moderator. Hij schreef vanaf 2007 zes boeken over de VS en Amerikaanse politiek. Al sinds zijn

eerste jaren in Washington (1986-1990) is hij op radio en televisie een graag geziene gast en houdt hij overal in het land lezingen over

zijn ‘Good Old USA’. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© KENNETH TAN

‘DISRUPTIE IS MEER

DAN TECHNOLOGIE’

Menno Lanting is dé expert als het gaat om de impact van wereldwijde snelle veranderingen op het gebied van

innovatie, organisaties en leiderschap. In zijn boek ‘De disruptieparadox’ (2017) – en het vervolg ‘Disruptie in

de overheid’ (2019) – kijkt hij op verfrissend nuchtere wijze naar het modewoord disruptie (ontwrichting) en de

hype er omheen. Lanting duikt onder bij de bedrijven zelf, niet alleen om te adviseren, maar ook om te zien hoe

zij omgaan met ontwrichting en vernieuwing, waarbij technologische ontwikkelingen niet altijd leidend zijn.

Hoe passen zij zich aan? Kunnen ze het goede behouden en daarmee het nieuwe financieren?

90


INNOVATIE | DISRUPTIE

Menno Lanting


Veel disruptieve ontwikkelingen

hebben weinig met technologie

te maken, maar wel

met het introduceren van

nieuwe organisatie- of samenwerkingsvormen

in bedrijven die toch al

slimmer zijn georganiseerd. Dat is onderbelicht.

Ondernemers denken dat ze iets moeten

met digitalisering, maar dan maken ze

van technologie het doel en niet het middel

dat het zou moeten zijn. Snelheid, kunnen

veranderen, aanpassen, falen, leren en experimenteren.

Daar draait het om”, zegt Menno

Lanting die al twintig jaar meeloopt in het

veld en als consultant van grote partijen

actief is. “Op een dag, na te vaak in bestuurskamers

van niet al te opwindende organisaties

te zijn geweest die in één keer een soort

Uber hoopten te worden, bedacht ik dat de

termen disruptie en innovatie te pas en te

onpas worden gebruikt. Ik zou dat wel even

doorgronden, maar het heeft me uiteindelijk

anderhalf jaar gekost.” Gelukkig vindt hij

het leuk zo’n hypethema uit te pluizen en te

ontdekken hoeveel paradoxen of schijnbare

tegenstellingen dat oplevert. “Natuurlijk zit

in de rol van de technologie een kern van

waarheid, bijvoorbeeld wanneer WhatsApp

binnen enkele jaren sms verdringt, maar de

echte waarheid ligt altijd ergens in het midden.”

Menno geeft een voorbeeld. Hij beseft dat

mensen morele problemen kunnen hebben

met het Uber-concept. Een traditionele vernieuwing

zou zijn taxi’s goedkoper te laten

rijden en benzineauto’s te vervangen door

elektrische. Uber kiest een asymmetrische

benadering. ‘Wat gebeurt er als iedereen met

een privéauto taxichauffeur kan zijn of maaltijden

bezorgt?’. “Dat is disruptief en tegelijk

een paradox, doordat Uber geen nieuwe

technologie gebruikt. Alle technologie is er

in principe, alleen het gebruik is anders en

in andere combinaties. Uber is totaal anders

georganiseerd dan andere taxibedrijven en

heeft geen kapitaal in de vorm van auto’s. Een

andere paradox is dat disruptie de bestaande

markt veelal niet vernietigt, maar zelfs vergroot.

Bijvoorbeeld in de luchtvaart. Organisaties

als KLM en British Airways bestaan

al lang, maar sinds de komst van budgetmaatschappijen,

die een heel ander organisatiemodel

hebben, is vliegen voor veel

meer mensen mogelijk. Ook hier is technologie

niet leidend, maar zorgt omdenken

– de tickets zijn bijvoorbeeld voor deze

maatschappijen niet meer de voornaamste

inkomstenbron – voor de ontwrichting. Die

duurt nog voort. KLM moet haar organisatie

er nog steeds op aanpassen.”

STARTUP-HYPE TENIET

“Ik heb veel leuke dingen gevonden die

veel hypeverhalen lichtjes teniet doen. Neem

wat ik noem de startup-hype”, zegt Menno.

“De indruk bestaat dat alle startups met

nieuwe ideeën komen. Dat is totale quatsch.

Ruim negentig procent mislukt, daar hoor

je nooit meer wat van.” Om voor zijn boeken

een goed beeld te krijgen van wat daar

gebeurt loopt hij bij veel ‘van die clubs’ een

tijdje rond, zoals hij ook drie dagen bij Spotify

en een week bij NASA doorbrengt. “Ik

wil meer dan een casus beschrijven. Daarom

maak ik mijn ervaringen en gesprekken met

de mensen in die bedrijven onderdeel van

mijn boek. Ik ben ongeveer drie maanden

per jaar op reis en inmiddels heb ik tussen

honderd en honderdvijftig succesvolle en

vermeende innovatieve bedrijven bezocht.

In die periodes zeg ik nee tegen andere klussen,

maar later vertel ik mijn opdrachtgevers

en de zaal wat ik daarvan heb geleerd,

bijvoorbeeld dat het ook in bedrijven die

er op het oog gaaf uitzien ‘klote’ kan zijn.

Uit het zicht zie je daar bij wijze van spreken

de faxmachines nog staan en hoor je de

matrixprinters ratelen. Ook daar rommelen

ze soms maar wat aan, hoe hip ze ook zijn.”

Hij bereidt zich goed voor als hij op

bedrijfsbezoek gaat, zodat zijn gesprekspartners

snappen dat hij weet waarover hij het

heeft. Menno gelooft in het persoonlijke en

haalt ook veel informatie en inspiratie voor

zijn boeken uit wat om hem heen gebeurt.

Dat leidt soms zelfs tot bijzondere ontmoetingen.

“Ik interviewde een oud-collega van

John Sculley, voormalig president-directeur

van Apple die met Steve Jobs heeft samengewerkt

en normaal onbenaderbaar is. Toen

ik zei dat ik hem graag zou spreken belde hij

ter plekke. Twee dagen later sprak ik Sculley

op een New Yorkse luchthaven. Twintig

minuten lang, gezeten op twee tegen

elkaar geduwde bagagekarretjes. Hij hoefde

de tekst van het gesprek, dat ik had opgenomen,

niet eens te lezen, ik kon hem zo citeren

in mijn boek.”

ALLES KLOPT IS OOK

DISRUPTIEF

Terug redenerend zijn er maar zo’n twintig

ontwrichtende bedrijven die succesvol

zijn, denk aan Netflix en Airbnb. Zij behoren

tot de voorlopers. Er zijn overigens veel

onbekende disruptieve ontwikkelingen die

minder ‘fancy’ zijn, maar wel veel impactvoller.

Ontwrichting klinkt negatief, maar

kan ook heel positief en zelfs noodzakelijk

zijn. Menno: “Het is hoe je er inzit. ‘Disruptio’

is Latijn voor uit elkaar scheuren. Zoals

gezegd zitten de disruptiefste ontwikkelingen

zelden aan de technologiekant, soms

vormen ze een businesscasus, maar vaak

betreffen ze de organisatiekant. Professor

Henk Volberda, bedrijfskundige en hoogleraar

Strategisch Management en Ondernemingsbeleid,

heeft daarnaar onderzoek

gedaan en al jaren geleden geconcludeerd

dat veel bedrijven vooral innoveren in hun

eigen organisatie. Dat heeft niets te maken

met het hebben van een pingpongtafel of



© HENNIE KEERIS

flipperkast, maar bijvoorbeeld wel met het loslaten van het denken in

loondienstverband. Deze bedrijven werken graag met onafhankelijke

gasten met wie het klikt. Soms zijn dat bestaande ondernemingen,

zoals Volvo. Daar zijn ze zich disruptief aan het heruitvinden. Alle

mannen en vrouwen die er werken hebben een enorm oog voor detail.

Dat begint bij de balie, waar ze weten dat je komt en alles klopt. Dat

is ook ontwrichting. Soms zijn er sessies over disruptie waar heel veel

ellende voorbijkomt, maar waar uiteindelijk klantgerichter opereren

de oplossing is.” Lachend: “Soms ontmoet ik mannen en vrouwen die

me in een moment van openhartigheid vertellen dat hun secretaresse

de nieuwe apps op hun telefoon installeert.”

DOMINANTE LOGICA

Menno Lanting haalt een term uit de sociale psychologie aan die

hij vaak gebruikt, dominante logica. Bij familiebedrijven en andere

succesvolle organisaties waar alle neuzen dezelfde kant opstaan is die

heel sterk. Daar zie je een doorgaande lijn, een olietanker die door

blijft varen. Wanneer de ondernemer zich alleen op de techniek focust

bestaat het gevaar dat speedbootjes van andere bedrijven de tanker

inhalen. Om snelle bootjes toch bij te kunnen houden, moet hij flexibel

en open zijn om proactief, wendbaar, met de blik naar buiten en

verbonden in een netwerk waarde te kunnen toevoegen en constant

blijven leren. Menno heeft daarover het boek ‘Olietankers en speedboten’

geschreven, dat nu aan zijn zevende druk toe is. “In tijden van

gewenste verandering is dominante logica de allergrootste barrière.

Dan hoor je ‘Dat hebben we al eens geprobeerd’ of ‘Als we dat gaan

doen zijn we geen verzekeraar of bank meer’. Niet zozeer uit angst

voor het nieuwe, maar eerder voor het loslaten wat je hebt. Daarin

92


zit ook de paradox die we elkaar hebben aangepraat dat we het oude

móeten loslaten en het nieuwe omarmen, terwijl de ervaring leert dat

je gewoon moet blijven doen wat je doet. Met andere woorden: Laat

de tanker doorvaren, voorkom dat die aan de grond loopt voordat je

wat nieuws hebt, zet de speedbootjes er omheen en vorm desnoods

een vloot. Daardoor verdien je met het oude en kun je daarmee het

nieuwe financieren. Zo biedt disruptie eerder kansen dan bedreigingen

en vaak vergroot dat je markt.”

Hij noemt een bijzonder voorbeeld. “Oprichter Reed Hastings van

Netflix had een film gehuurd bij de videotheek. Hij moest 40 dollar

boete betalen omdat hij de dvd te laat terugbracht. Daar was hij zo

gepikeerd over dat hij een dienst begon, waarbij mensen dvd’s kregen

opgestuurd en konden doorsturen als zij er klaar mee waren. Dat

idee is doorontwikkeld naar streaming video, maar de analoge dvdservice

bestaat ook nog steeds met 2,2 miljoen abonnees in de Verenigde

Staten.” Ook al zit het water vol speedbootjes, Netflix houdt de

olietanker in de vaart.

OPJAGEN

Er zijn organisaties die zich door goedbedoelde verhalen verschrikkelijk

laten opjagen. “Door technologie te omarmen, omdat ze

denken dat het moet om te kunnen vernieuwen, verbranden ze zoveel

geld.” Dat geldt ook voor de volgende hype: kunstmatige of artificiële

intelligentie. “Ik geloof daar op bepaalde onderdelen zeer in. Het

lastige van al die technologie is dat het vaak langer duurt dan gedacht

voordat het manifest is. E-commerce heeft er bijna twintig jaar over

gedaan en nog steeds is met online-verkoop, mede vanwege het

‘Een paradox is dat

disruptie een bestaande

markt veelal niet vernietigt,

maar zelfs vergroot’


enorme aantal retourzendingen, zelfs door

grote spelers als Zalando nauwelijks winst te

behalen.” Samengevat vertelt Menno dat veel

bedrijfsbestuurders zich inderdaad niet realiseren

dat het toepassen van bestaande technologie

vaak voldoende is om een probleem

te adresseren. “Dat geeft al in de bestuurskamer

al veel meer richting, daar kunnen de

bestuurders wat mee. Als de technologie er al

is, kunnen ze kijken hoe ze daarmee bijvoorbeeld

zelf een probleem bij een klant kunnen

attaqueren, voordat een startup het doet. Ik

houd van teruggaan naar de basis.”

DE VOLGENDE DISRUPTIE

Disruptie is een hype. Nederland en

Scandinavië lopen voorop, het Verenigd

Koninkrijk volgt en China walst – ook wat

kunstmatige intelligentie betreft – over alle

regels heen. Ze zijn daar veel verder met

gezichtsherkenning en komen met nieuwe

producten en diensten. Ontwrichtend, maar

niet op een goede manier. De volgende disruptie

is in aantocht. “Er komt een enorme

‘clash’ tussen wat de consument wil en wat

dat privacy-technisch gaat betekenen. Dat is

opnieuw paradoxaal. De grote massa installeert

steeds meer apps, maar wil tegelijk dat

een heleboel dingen geheim blijven. Dat zal

de komende jaren veel frictie opleveren. De

wetgever loopt hopeloos achter de ontwikkelingen

aan, maar we willen ook een overheidssysteem

dat beter te controleren is. In

Dubai daarentegen kopen ze gewoon vijfhonderd

drones om paspoorten thuis te

bezorgen, zonder dat het parlement zich

daarmee bemoeit en let op de privacy.” De

vraag of disruptie zich ook binnen de overheid

kan afspelen heeft Menno Lanting altijd

beziggehouden. “Als ik lezingen houd voor

overheden vergelijk ik de overheid vaak met

een bedrijf. Dat levert eveneens frictie op.

Waarom? Ook de overheid heeft een businessmodel

dat toegevoegde waarde heeft

voor een groep mensen. Het bedrijfsleven

verdient aan de overheid, die op haar

beurt belastinginkomsten terugkrijgt voor

de diensten die zij levert. Ik zie het verschil

niet zo erg, De dynamiek is wel anders.

Het marktmechanisme speelt minder bij de

overheid. Wie Netflix niet meer leuk vindt

gaat online naar een andere aanbieder, maar

een nieuw paspoort kun je maar op één plek

halen, aan het loket.”

GEEN TOEGANG TOT TALENT

Er ligt volgens Menno een negatieve disruptie

in het verschiet: de overheid zal wellicht

in de niet al te verre toekomst geen

of onvoldoende toegang meer hebben tot

talenten. Die willen graag werken op innovatieve

werkplekken, die vaak te vinden zijn

bij bedrijven die veel innoveren. De overheid

loopt, zegt hij, op dat gebied erg achter

en is nog niet ver met het bevorderen

van samenwerking en het terugbrengen van

hiërarchie. “Ik was bij de NASA. Je zou zeggen

dat iedereen bij die overheidsdienst wil

werken, maar feit is dat ze met moeite mensen

binnenkrijgen. Ook daar willen hoogopgeleiden

niet meer in loondienst werken

en hebben ze al helemaal geen zin in stoffige

bazen en vergaderingen. Een van de

grootste uitdagingen bij NASA is niet alleen

nieuwe raketten ontwikkelen, maar ook toegang

houden tot talent. Het gaat om anders

kijken naar hiërarchie, carrièrepaden ideeën

over dienstverbanden.” Menno houdt niet

van het benadrukken van scherpe tegenstellingen

tussen generaties, maar constateert

dat de huidige jonge generatie minder

hecht aan bezit, status, functietitels en eigen

kantoren en bureaus. “Het probleem is dat

de gemiddelde organisatie nog niet is ingesteld

op deze zeer disruptieve, maar onderschatte

gedragsverandering. We zijn de 21ste

eeuw ingegaan met organisatiestructuren uit

de 20ste en leiderschapsprincipes die hun

oorsprong vinden in de 19e eeuw. Ook dat

maakt dat de technologische ontwikkeling

per definitie sneller gaat dan de organisatieen

politieke ontwikkeling. Wij zijn in onze

DNA-opmaak ongeveer nog hetzelfde als

toen we op de steppen rondholden.”

MISVATTINGEN

Menno besluit, zoals hij het gesprek is

begonnen met te zeggen dat er veel misvattingen

bestaan over disruptie. “We moeten

praktisch bekijken hoe we ontwrichting

kunnen terugbrengen naar de essentie en er

dus vooral geen hype van maken. Als mensen

drie kwartier naar me luisteren denken

ze waarschijnlijk dat ze verder van huis zijn

dan ze waren, tot ze het laten bezinken en

alles op zijn plaats valt. Ik kom bij De Baak

vandaan, hét trainingsinstituut voor leiderschap

en persoonlijke ontwikkeling. Ik heb

altijd organisaties begeleid, zelf bedrijven

gehad. Die poot houd ik vast. Die voedt me

enorm en geeft me enorm veel inzichten en

inkijkjes. Ik ben nu ook bezig met een boek.

De werktitel is ‘Re-connect’ en het verschijnt

tien jaar na ‘Connect’, destijds managementboek

van het jaar over nieuwe manieren van

verbinden voor bedrijven. Het is leuk vanuit

2020 vooruit, maar ook terug te kijken of

die verbindingen zijn gelegd. Ik wil praten

met dezelfde mensen die ik toen heb geïnterviewd,

die ook van alles hebben geroepen

waarvan veel anders of niet is uitgekomen.

Dat stilstaan en reflecteren doen we veel te

weinig. Dat geldt ook voor mij.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Menno Lanting is deskundige op het gebied van de impact van de snel veranderende wereld op innovatie, organisaties en leiderschap.

Hij is veelgevraagd spreker, schrijver en adviseur. Zijn lezingen en workshops blinken uit door een bijzondere mix van humor,

praktijkvoorbeelden en onderbouwde casussen. Meer dan 100.000 mensen lazen zijn bestsellers waaronder ‘Connect!’, managementboek

van het jaar, ‘De disruptieparadox’ en 'Disruptie in de overheid'. Eerder was hij bijna tien jaar in diverse managementfuncties

werkzaam voor het leiderschapsinstituut De Baak en succesvol internetondernemer.


TEGENDENKEN

IS OMDENKEN

94


COLUMN

prof. dr. Bas Haring


Afgelopen lente kreeg ik plots van verschillende kanten SMS-jes: Ik ‘zat’ in het eindexamen VWO. Ik wist niet

precies wat ‘zat’ zou betekenen, maar spannend was het wel. Het bleek om het eindexamen Nederlands te

gaan en tot mijn spijt ging het niet om een tekst van mij – dat had ik mooi gevonden – maar om een tekst over

mij. In het eindexamen was een column opgenomen naar aanleiding van een boek dat ik geschreven had.

Alweer een paar jaar terug. Allicht; het duurt wel enige tijd voordat een tekst in het eindexamen belandt.

In de column beweerde de auteur dat ik besloten had geen ‘Fair

Trade’-koffie meer te kopen. Dat zou economisch gezien onverstandig

zijn, had ik in dat boek geschreven. Ik kon me niet herinneren

dat ik zoiets opgeschreven had, maar het kwaad was al

geschied: Honderden boze eindexamenkandidaten stuurden

foto's van mij rond met een groot rood kruis er doorheen. "Wat een

domme filosoof! Hoe durft die lul te beweren dat het kopen van ‘Fair

Trade’-koffie onverstandig is?"

Ik heb toen m'n eigen boek er eens op nageslagen om te checken

wat ik nou precies beweerd had en tot mijn stomme verbazing

schrijf ik daar dat ik juist ‘Fair Trade’-koffie ben gaan kopen! Het stuk

begint met een vraag, een vraag die in me opkomt naarmate ik meer

van economie begin te begrijpen – het is een boek over economie: "Is

het wel zo verstandig om ‘Fair Trade’-koffie te kopen?", vraag ik me

af. "Ben ik door zulke koffie te kopen misschien inefficiënte boeren

aan het stimuleren boer te blijven; en zou iedereen misschien beter

af zijn als ze wat anders zouden doen?" Daarop verdiep ik me wat in

die vraag en kom dan tot de slotsom dat het antwoord "nee" is en dat

ik in het vervolg wel degelijk beter ‘Fair Trade’-koffie kan gaan kopen.

Terwijl die columnist glashard het tegenovergestelde beweerde! Hoe

kan dat nou?

Nu kende ik de columnist in kwestie een beetje en ik nam contact

met haar op. "Ach, of je nou wel of niet die koffie ging kopen is een

detail. Het ging me om de vraag die je stelde. Iedereen begrijpt dat het

verstandig is om ‘Fair Trade’-koffie te kopen en alleen die vreselijke

economen kunnen twijfelen aan dat soort vanzelfsprekendheden."

Het was veel beter geweest, aldus de columnist, als ik me gevoegd had

in wat mensen met hun hart op de juiste plaats wel weten, in plaats

van twijfel te zaaien met zo'n irritante vraag.

Ik ben het daar niet mee eens. Het is flauw, braaf en zinloos om de

bevestiging te zoeken van wat iedereen al weet. Het is veel spannender

en zinvoller om vanzelfsprekendheden te bevragen. Alleen wordt

dat je niet altijd in dank afgenomen.

Ik merk dat ik dat vaker doe en ook dat dingen mij vaker niet in

dank worden afgenomen. Zo bemoei ik me af en toe met het begrip

‘biodiversiteit’. Iedereen weet dat het daarmee slecht gaat en iedereen

voelt ook aan zijn water aan dat dat ernstige gevolgen zou kunnen

hebben. Maar klopt dat wel? Zijn die gevolgen wel zo ernstig? Een

voor mij logische vraag, maar wederom boze reacties.

Geen foto's met rode kruizen erdoorheen, maar wel reacties die

daar op lijken.

Het is niet leuk om ongemakkelijke vragen te stellen, maar ik denk

wel dat het moet. We weten helemaal niet zeker wat we zeker denken

te weten. ‘Omdenken’ is hip. "Kijk er eens op een andere manier

tegenaan", is het motto van de omdenkers. Maar ‘tegendenken’ is volgens

mij net zo belangrijk. Of eigenlijk is tegendenken een vorm van

omdenken. Probeer de boel eens volledig op zijn kop te zien. Neem

een zin die vanzelfsprekend waar lijkt en gooi het woordje ‘niet’ erin

of draai hem om: "Je hebt helemaal niet een diploma nodig”, in plaats

van "Je hebt een diploma nodig." Of "Ik kook met zoveel mogelijk

kunstmatige producten", in tegenstelling tot natuurlijke producten.

Ik ben ervan overtuigd dat we beter af zijn met tegendenkers in

ons midden. En ik hoop er soms eentje te zijn. Maar het is niet altijd

leuk. Hoewel ik wel kan proberen het zo leuk mogelijk te maken.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Prof. dr. Bas Haring denkt en vraagt, schrijft en spreekt. Op een heldere en prikkelende manier probeert hij wetenschap en filosofie

betekenis te geven voor UW leven. Dat doet hij door het schrijven van boeken, columns en het maken van televisieprogramma's.

Bas Haring is hoogleraar aan Universiteit Leiden, waar hij de leerstoel 'publiek begrip van wetenschap' bekleedt en hij is oprichter

van het masterprogramma Media Technologie voor creatieve wetenschap. Bas Haring is een veelgevraagd spreker bij Speakers Academy®,

Het zijn nooit standaardverhalen en hij bedenkt altijd weer iets nieuws; en over uiteenlopende onderwerpen. Bas Haring

hoopt dat mensen na een lezing denken “Hmmm… interessant. Hier moet ik nog eens over nadenken.”


DEMOCRATIE

96


COLUMN

Annemarie van Gaal


Democratie laat mij niet koud. Integendeel. De reden dat ik de negentiger jaren in Rusland een mediabedrijf begon, had alles

te maken met democratie. Dit was de tijd dat Gorbatsjov pleitte voor openheid, vernieuwing en democratie, maar Rusland

kwam net uit het communisme en kon de ommezwaai niet zo snel maken. Een echte democratie kan niet bestaan zonder

onafhankelijke pers, maar in die jaren schreven Russische journalisten nog klakkeloos wat hun baas hen opdroeg, anders

hadden ze de volgende dag geen baan meer. Het was onze overtuiging dat democratie alleen kan bestaan in een land waar

de media betrouwbaar zijn en onafhankelijk van de politiek. Ons bedrijf heette niet voor niets Independent Media.

Ik volg nu ook met een kritische blik de

discussies over vooringenomenheid van

de publieke omroep en het gebrek aan

diversiteit bij de verschillende redacties.

Toch mogen we in onze handen knijpen

met de persvrijheid in ons land.

Nee, er is iets anders op het gebied van

democratie in ons land waar ik me steeds

meer zorgen om maak en dat is dat onze

democratie steeds verder afstaat van waar

wij als burgers voor hebben gekozen en dat

wij, als kiezers, daarop reageren met een

steeds grotere onverschilligheid.

Kijk, terwijl de wereld verandert en continu

innoveert, zitten wij nog steeds opgezadeld

met een kieswet uit ver vervlogen

tijden waardoor de gemiddelde Nederlander

er steeds minder gevoel bij heeft.

Er sluipen steeds meer ondemocratische

kwesties in onze democratie.

Ik noem even een paar voorbeelden.

Neem de zetelroof. Waarom accepteren we

dat gemeenteraadsleden, Statenleden en

Kamerleden opstappen omdat ze het niet

eens zijn met de koers van de politieke partij

waardoor ze er zitten en vervolgens doodleuk

hun zetel houden? Het lijkt steeds vaker

voor te komen en wordt van beide kanten

gedoogd onder het mom van de democratie.

Degene die doorgaat zegt dat hij het volste

recht op die zetel heeft omdat hij door de

kiezers gekozen is. En ook de politiek vindt

het volstrekt logisch dat individuele leden

hun eigen mening hebben en zich niet klakkeloos

schikken naar de koers van de partij.

Ook democratie, aldus de overheid. Maar

even een vraag; als we het zo belangrijk vinden

dat individuele leden hun eigen mening

houden, waarom hebben we dan nog politieke

partijen?

Wij, de kiezers, moeten lijdzaam toezien

hoe de partij waarop gestemd is, steeds minder

kans krijgt om haar ideeën uit te voeren

doordat zij uitgehold wordt door afvalligen.

Nog een voorbeeld, we stemmen op de

partij waarvan wij willen dat die ons vertegenwoordigt.

Tenminste, zo zou het moeten

zijn, maar dat is het niet. Als er coalities

gesmeed worden dan gebruiken de gevestigde

partijen hun macht om nieuwkomers

te weren.

Nóg een voorbeeld. De gemeenteraad,

Provinciale Staten of de Eerste en Tweede

Kamer zouden een afspiegeling van onze

samenleving moeten zijn, maar zijn het niet.

Twee derde van de Tweede Kamerleden was

hiervoor wethouder, burgemeester, werkte

op het ministerie, bij de politie, jeugdzorg

of in het onderwijs. Kortom een werkzaam

leven als ambtenaar, waarbij hun salarissen

werden betaald uit gemeenschapsgeld.

Bij een juiste afspiegeling zouden het er niet

meer dan 30 in de Tweede Kamer moeten

zijn.

De Eerste Kamer is niet anders. Die

bestaat vooral uit voormalige burgemeesters,

gedeputeerden, hoogleraren, beroepsambtenaren,

wethouders of bestuurders

van een zorginstelling of scholengemeenschap.

Kortom, ook hier vrijwel allemaal

een werkzaam leven gehad als ambtenaar.

De politieke partij bepaalt de kieslijst en

weert de ‘vreemde eenden in de bijt’. Maar

die ‘vreemde eenden’ voor de politieke partij

zijn toevallig wel 80% van de kiezers die nu

niet vertegenwoordigd zijn.

Voor de banen van burgemeester, wethouders

of gedeputeerden wordt geput uit het

ledenbestand van de politieke partij die de

persoon mag leveren. Dan vis je wel in een

hele kleine vijver, want minder dan 2% van

de Nederlandse bevolking is lid van een politieke

partij. Logisch dat je niet altijd de beste

mensen op deze posten krijgt.

Waarom accepteren wij als kiezers onervaren

partijaanhangers op die plek? Waarom

eisen we niet gewoon de beste man of vrouw

met de beste kwaliteiten voor de plek? Onze

democratie is het waard om aangepast te

worden aan de huidige tijd.

Annemarie van Gaal is ondernemer, columnist en investeerder. Haar ondernemerscarrière begon in de negentiger jaren in Rusland,

waar ze de grootste onafhankelijke uitgeverij van Rusland opzette. In 2000 verkocht ze haar bedrijf en vervolgde ze haar ondernemerscarrière

in Nederland. Bij het grote publiek werd ze vooral bekend door haar inzet voor bewustwording in financiële zaken,

bijvoorbeeld door haar boeken en tv-optredens (‘Dragon’s Den’, ‘Ten einde raad’, ‘Een dubbeltje op zijn kant’ en ‘Divorce Hotel’).

Daarnaast is ze investeerder in verschillende bedrijven en ondernemingen. Ze spreekt bevlogen over onderwerpen als ondernemerschap,

financiële fitheid of inclusieve organisaties. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© PETRINA

‘WARE

VERANDERING:

DENK GROTER DAN

JE JE VOELT’

98


COLUMN

Hélène Oosterhuis

Een organisatie in een veranderingstraject houdt een middag vol workshops. De bedoeling is medewerkers

te motiveren ‘de verandering’ te omarmen. Als keynote-spreker verzorg ik die dag de afsluiting en geef

antwoord op vragen als: ‘Hoe leid je succesvol jezelf? ‘En ‘Wat is de grootste uitdaging?

Na mijn inspiratiesessie zijn de reacties enthousiast. Voldaan

stap ik mijn auto in. Terwijl ik mijn navigatiesysteem

instel, lopen er twee mannen voorbij. Ze praten

hardop.

De een zegt: “Ze willen weer zoveel, maar dat moet

ik nog zien. Na twee eerdere pogingen lukte het ook niet.” Waarop de

ander lacht: “Nou ja joh, we hebben het weer gehad. Niemand kan

zeggen dat we niet betrokken zijn. We zijn geweest toch?”

Herken je in je omgeving zulke reacties? Dat is logisch. Want elke

verandering vraagt ook om een gedragsverandering, een andere

manier van voelen, denken en doen. Alleen wat stuurt wat aan? Is je

brein de baas over je lichaam? Of is je lichaam de baas over je brein?

We zijn gewoontedieren, dagelijks houden 60.000 tot 70.000

gedachten ons bezig. Maar liefst 90% van die gedachten zijn precies

dezelfde als die van de vorige dag. Eigenlijk leiden we het merendeel

van ons leven ‘op de automatische piloot’. Dat is prima, tenzij we willen

veranderen.

Wij creëren dezelfde routines en wij reageren constant hetzelfde op

mensen die op onze emotionele knoppen drukken.

Zo wordt je gisteren ook je morgen. En zo bepaalt je verleden in

werkelijkheid je toekomst. Daarom reageerden de twee mannen in

mijn anekdote zo. We kunnen geen nieuwe toekomst creëren als wij

met onze ‘negatieve’ emoties in het verleden leven. Dat is simpelweg

onmogelijk. Als we steeds dezelfde emoties opnieuw beleven doen we

geen nieuwe ervaringen op.

JE GEVOELENS WORDEN NAMELIJK JE

MANIER VAN DENKEN

Emoties zijn de chemische eindproducten van onze ervaringen en

vroegere herinneringen. Er bestaat een neuro-chemische relatie tussen

brein en lichaam.

Wanneer je bepaalde dingen denkt, maakt ons brein stoffen aan.

Die zorgen er op hun beurt voor dat jij je precies voelt zoals je denkt.

Voel je je zoals je denkt, dan begin je te denken zoals je je voelt.

We zitten gevangen in deze cyclus. Tenminste, dat gelooft ons

lichaam. Dat komt doordat ons onbewuste brein werkelijk dezelfde

ervaringen uit het verleden doorleeft. Emoties kennen geen tijd.

Onze gedachten en gevoelens vereenzelvigen zich met het verleden.

We kunnen niet groter denken dan wij ons voelen. We zijn verslaafd

aan onze vertrouwde gememoriseerde emoties. De hersenen

geven het signaal af: maak meer chemicaliën aan, wanneer aan emotionele

chemische behoeften niet wordt voldaan. Zo overheerst het

lichaam het denken.

Echt veranderen vereist meer. Het vereist dat jij uitstijgt boven het

lichaam. Dat je meer wordt dan je beperkende emotionele herinneringen,

verslavingen en onbewuste gewoonten.

POSITIEF DENKEN OP ZICHZELF HAALT

NIETS UIT

‘Je moet meer positief denken’, roepen ze vaak. Maar klopt dat wel?

Sommige menen dat ‘positief denken’ de oplossing is voor de chemische

disbalans tussen emoties, gedragingen en percepties. Dat beeld

is niet helemaal waar. Het klopt bijvoorbeeld niet wanneer sommigen

proberen positief te denken, terwijl ze in werkelijkheid verdringen

hoe ze zich voelen. Ze denken bewust op de ene manier, maar

zijn eigenlijk het tegenovergestelde. Als lichaam en geest tegenwerken,

verandert er nooit iets.

AAN DE SLAG MET JE GEVOELENS

Wist je dat boosheid je immuunsysteem verlamt? Onderzoek wijst

uit dat alléén al het denken aan een boze ervaring de werking van

het immuunsysteem zes uur lang sterk vermindert. Immers, zoals

gedachten de taal zijn van ons brein, zijn gevoelens de taal van ons

lichaam. Emoties als frustratie, boosheid of bezorgdheid veroorzaken

extra stress. Het belemmert ons denken en vraagt veel van onze

energievoorraad. Het is belangrijk dat we bewust worden van wat


© PETRINA

we voelen. Dat we onze emoties zelf in de

hand hebben. ‘Ongezonde’ emoties zorgen

voor minder helder denken, minder efficiënt

besluiten nemen, minder duidelijk communiceren,

verminderde lichaamscoördinatie.

Het verhoogt de kans op hartziekten en een

hoge bloedruk.

Ik hoor: “Fijne avond en ik zie je morgen”

en de twee mannen stappen weer

in hun auto. Ik zie ze wegrijden. Voordat

mijn ‘ongezonde’ emoties met mij aan de

haal gaan, haal ik diep adem en gebruik de

‘Freeze-Frame’-techniek.

Ik herken mijn gevoelens en gedachten.

Even neem ik een ‘time-out’. Ik richt mijn

aandacht op het gebied rond mijn hart en

stel mezelf voor dat ik door mijn hart adem.

Dan haal ik langzamer en dieper adem. Ik tel

zo’n 4 à 5 seconden voor elke in-en uitademing.

Terwijl ik dat doe, roep ik een gevoel

op van waardering, dankbaarheid of plezier.

Hierdoor vermindert de stress. Ik denk helderder,

presteer beter. En bovenal heb ik het

meer naar mijn zin.

100


Door het

gebruik van de

‘Freeze-Frame’-techniek

verschuif je de aard van signalen

die van je hart naar je hersenen

gaan. Dat verhoogt de samenwerking van

je zenuwstelsel, je hart en je hersenen. Het

haalt de ruis van de lijn.

Nogmaals: je kunt geen verandering verwachten

als je op de ene manier denkt en

op een andere voelt. Elke seconde worden

in je brein nieuwe neurale verbindingen

gemaakt en weer vernietigd. Wat goed

is om te weten: voor nieuwe neurologische

hardware hoeven we niet echt fysiek de ervaring

te hebben. Het lichaam kan ook zonder

die ervaring veranderen. Wil je in een

bepaalde situatie anders reageren? Bereid

je dan voor op die situatie. Vraag jezelf af:

Hoe wil ik me niet voelen? Hoe zal ik me niet

gedragen? En stel jezelf de vraag: hoe verander

ik mijn gedrag – mijn handelingen –

en mijn reacties zo dat mijn nieuwe ervaring

tot een nieuw gevoel leidt. Blijf dit repeteren

zodat je eigenlijk in je brein nieuwe software

installeert. Dit zorgt ervoor

dat je oude gedachtepatronen

loslaat, aangeleerde emoties

onderbreekt en impulsieve gedragingen

vermijdt.

Willen wij veranderen dan moeten we

breken met de gewoonte onszelf te zijn.

Hélène Oosterhuis is schrijver, spreker,

trainer, coach en gedragsdeskundige:

‘Meer groei, verbinding en

positieve impact op de werkvloer’. Ze

is auteur van het boek ‘Succesvol jezelf

zijn. Het mooiste wat je jezelf en

de wereld kunt geven’.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



ONAFHANKELIJK ONDERZOEK

‘GESCHIKT

VOOR ELKE

PUBLIEKE

FUNCTIE’

mr. Tjibbe Joustra

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Martijn Beekman

De meeste mensen kennen Tjibbe Joustra als Nationaal

Coördinator Terrorismebestrijding en, recenter, als voorzitter

van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die onder

meer heeft gerapporteerd over MH-17. Minder bekend is hij

nu nog als de jongste secretaris-generaal van het ministerie

van Landbouw en Visserij (vanaf 1987) en hoogste baas van

uitkeringsinstantie UWV. Wat hij ook doet, in zijn hoofd is hij

altijd onafhankelijk. Die geestelijke gesteldheid kan hij als

onderzoeker in hart en nieren nog steeds goed gebruiken.

Je kunt allerlei voorwaarden scheppen om onafhankelijk te

zijn, maar het moet wel in je zitten. Het is belangrijk een eigen

mening en ruggengraat te hebben, zonder meteen dwars

tegen iedereen in te gaan. Onafhankelijkheid wordt een

enkele keer betwist, ook doordat je als onafhankelijk onderzoeker

dingen zegt waar niet iedereen blij mee is. Dat is altijd inherent

aan mijn werk geweest en zal dat blijven. Ik denk goed over dingen

na en als ik dan vind dat ik weet hoe iets in elkaar steekt, moet ik daar

ook voor staan”, zegt Tjibbe Joustra, die kantoor houdt in de toren van

VNO-NCW in Den Haag. “Het is een houding”, vult hij aan. “Als Nationaal

Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) was dat eigenlijk niet

zo, maar als voorzitter van de Onderzoeksraad van Veiligheid (OVV)

was ik formeel zeer onafhankelijk. Natuurlijk zat ik ook toen al in net-



werken en verbanden en ontmoette ik veel en nu een functie kreeg die de vertrouwenwekkendste

persoon die er rondloopt zou

mensen. Dat bracht mijn onafhankelijkheid

echter niet in gevaar.”

moeten vervullen. Dat was voor hen even

Een sprong terug in de tijd maakt duidelijk

hoe Tjibbe Joustra op 27 april 2004 kan waren voorbereid.” Hij vergelijkt het Neder-

wennen, maar nodig omdat we niet goed

beginnen als Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.

Dat jaar wil minister november 2004) is vermoord, met het Noorland

voor Theo van Gogh, die later dat jaar (2

Aart Jan de Geus (Sociale Zaken) dat hij zijn wegen van voor Anders Behring Breivak (nu

functie als directeur van het UWV neerlegt, Fjotolf Hansen), die in 2011 77 voornamelijk

vanwege een overschrijding van de inrichtings-

en verbouwingskosten van het hoofd-

Utøya. “In beide gevallen zag je dat overhe-

jonge mensen heeft vermoord op het eiland

kantoor. “Ik vond dat ik in mijn recht stond den bijvoorbeeld niet over goed materiaal

en had ruzie met de minister. Op een gegeven

moment vroeg ik mij af wat de zin daar-

wisten hoe ze moesten handelen. Daar is bij

en voldoende helikopters beschikten en niet

van was en of ik de organisatie een plezier ons na de komst van de NCTb (later NCTV,

zou doen door te blijven. Na bemiddelingspogingen

door onder anderen toenmalig geleidelijk beter georganiseerd.” De voor-

omdat het woord Veiligheid is toegevoegd)

minister Cees Veerman en toenmalig staatssecretaris

Mark Rutte, kwam er een comstrijding

een gezicht krijgt, dezelfde persoon

naamste verandering is dat terrorismebepromis

en hield ik op met het UWV. Het die ook in de media commentaar geeft. “Zo

eindigde met een soort convenant tussen de iemand was er nog niet. Het NCTb-woordvoerderschap

deed ik op een soort eigen

minister en mij, waarin stond dat ik geschikt

was voor elke publieke functie. Het grappige

is dat ik dat zelf al jaren wist. Kennelijk ministeriële verantwoordelijkheid. Het is

titel, maar viel voor honderd procent onder

was het voor hem een ontdekking en vond ook de kern van waar de staat voor staat. Ik

hij het nodig dat schriftelijk vast te leggen.” deed veel rechtstreeks met de minister, had

Joustra is een paar dagen thuis als minister eigenlijk weinig bevoegdheden, maar naar

Piet-Hein Donner van Justitie hem nu vijftien

jaar geleden belt, een paar dagen na een behoorlijk onafhankelijk persoon was die

buiten toe overheerste het imago dat ik een

terroristische aanslag in Spanje. Explosies in ervoor moest zorgen dat het ging lopen. Een

een forensentrein in Madrid kosten aan 191 ding was van groot belang. We begonnen met

mensen het leven. “Donner constateerde dat dreigingsbeelden. Elke drie maanden werd

er op het gebied van terrorismebestrijding de situatie beoordeeld en het dreigingsniveau

bepaald. Dat was een bevoegdheid van

van alles gebeurde, maar dat samenhang

ontbrak. Hij vroeg mij hoe we dat anders op de NCTB en niet van de minister. Dat was

poten konden zetten. ‘Kun je morgen komen bewust zo afgesproken omdat dit volgens de

en volgende week beginnen’, zei hij. Zo werd minister professioneel het beste moest zijn

ik onderdeel van het terrorismebeleid en wat we op dat moment vonden, zonder dat

begonnen we met inventariseren wat en wie daaraan een politiek oordeel was verbonden.

zich ermee bemoeiden. Dat was inderdaad De minister moest die beslissing wel honderd

procent dekken.” Dat is nog steeds zo.

redelijk onoverzichtelijk.”

“De veiligheidssector was en is druk bezet,

NATIONALE COÖRDINATOR met veel ingewikkelde diensten die allemaal

Joustra doet voorstellen om het anders te eigen bevoegdheden en een eigen zelfstandigheid

hebben, denk aan inlichtingendien-

organiseren, wat resulteert in zijn benoeming

tot Nationaal Coördinator. “Sommige

mensen vonden het wonderlijk dat ik Het is dan laveren. Ik heb van al die diensten,

het Openbaar Ministerie of de politie.

door allerlei gedoe weg moest bij het UWV sten, soms met vallen en opstaan, toch veel


medewerking gekregen, waardoor het beeld

is ontstaan dat binnen Nederland terrorismebestrijding

gecoördineerd gebeurt en we

allerlei instrumenten ontwikkelen om aanslagen

te voorkomen. Enkele maanden geleden

werd het systeem beproefd nadat een

man het vuur had geopend op een tram in

Utrecht. Dat optreden was professioneel en

totaal anders dan het tien jaar geleden zou

zijn geweest. Met ons is de professionalisering

begonnen, maar destijds kwam de

meerwaarde van de samenwerking er niet

uit. Dat is vanaf 2004 elke keer verbeterd.”

CYBERSECURITY

Tjibbe Joustra voegt eraan toe dat cybersecurity

nu een belangrijk thema is in de terrorismebestrijding

en inmiddels een grote

groep is binnen de NCTV. “Cybertechniek

was in mijn tijd nog echt in opkomst. Nu

gaat er veel dreiging vanuit.” Kwaadwillenden

kunnen immers sluizen, rivierkeringen,

elektriciteitscentrales en openbaarvervoersystemen

hacken, met grote maatschappelijke

ontwrichting tot gevolg. “In dit soort

en andere gevallen moet de coördinator

altijd bereid zijn te reageren op gebeurtenissen

in binnenen buitenland (dat laatste

kan hier repercussies hebben) en bedenk

geen nieuws is ook nieuws. Bovendien zie je

nu dat burgemeesters, ministers, de minister-president,

soms de koning, hun betrokkenheid

uiten bij rampen. Dat is heel anders

dan veertig jaar geleden, toen alles niet zo

direct was. Nu staan mensen overal op de

eerste rij en dat verandert de maatschappelijke

impact.”

TOTAAL ISOLEMENT

VERMIJDEN

Wanneer de Onderzoeksraad voor Veiligheid

ter sprake komt, waarvan hij voorzitter

was van 2011-2019, komt het belang van

onafhankelijk onderzoek direct weer naar

boven. Joustra: “Als je onafhankelijk onderzoek

doet, is het hebben van een netwerk een

voordeel. Er moet een band blijven met de

organisaties die je onderzoekt. Je moet een


totaal isolement vermijden en vertrouwen

geven dat het onderzoek eerlijk gebeurt. Het

is belangrijk dat mensen weten wie ik ben en

mij kunnen bellen als ze willen, hoewel dat

niet vaak is voorgekomen. Ze hebben altijd

begrepen – ook al kende ik mensen persoonlijk

– dat ik een bepaalde rol had, die inhield

dat ik afstand bewaarde zodra het om de

inhoud ging. Ik heb nooit te klagen gehad

over respect voor de onafhankelijkheid van

de Onderzoeksraad. Ook niet bij ingewikkelde

onderzoeken, zoals MH-17. De minister-president

respecteerde volstrekt dat wij

onafhankelijk van de regering ons werk

deden. Dat benadrukten we ook, omdat

anders de geloofwaardigheid van onze rapporten

ten dele weg zou zijn.” Dan: “Als je

iets wilt onderzoeken vindt niet iedereen dat

meteen een ontzettend aardig idee. Slachtoffers

wel, zij hebben schade opgelopen en

willen weten waarom het hen is overkomen.

Organisaties, zeg maar de institutionele

kant, zitten niet op zo’n onderzoek te wachten.

Ze weten tegelijk dat het een slecht idee

is te zeggen dat ze niet willen meewerken.

Dus roepen ze voor de Bühne het tegenovergestelde.

Daar moet je dan doorheen prikken

en een beetje eigenwijs zijn.”

Ter illustratie geeft Joustra een voorbeeld

van een volgens hem uiterst nuttig onderzoek

naar de aardbevingen in Groningen.

“Dat voldeed vanwege de maatschappelijke

verstoring absoluut aan de wettelijke onderzoekcriteria.

Meestal denk je bij de OVV

aan grote explosies en instortende gebouwen,

maar dit was een sluipender proces. Wij

onderzochten hoe rekening was gehouden

met de veiligheid van de Groninger burgers.

Het ministerie van Economische Zaken was

boos, alles was volgens hen goed. Ook de

officiële deelnemers vonden het niks. De uitslag

was echter dat inderdaad in het geheel

geen rekening was gehouden met de burgers.

Een helder en goed onderbouwd antwoord.

Niemand kon er afbreuk aan doen.

Ik vind het achteraf heel bevredigend dat dit

onderzoek heeft meegewerkt aan een cultuurverandering.

De conclusies waren toen

zeer omstreden, maar nu zegt de minister

dat nooit met de veiligheid van Groningers

rekening is gehouden. Er wordt anders naar

gekeken. Eerst was de hele gasproblematiek

alleen financieel, inmiddels is die in een

heel ander vaarwater terechtgekomen. Niet

alleen door ons rapport, maar we hebben er

wel aan meegewerkt.” Voor het eerst hebben

de Groningers het idee serieus te worden

genomen en dat is waardoor dit type onderzoek,

aldus Joustra, de soms wat eigenwijze

opstelling van de OVV rechtvaardigt.

‘Onafhankelijk

zijn moet in je

zitten’

LANDBOUWCARRIÈRE

ONDERBELICHT

Hij zegt met plezier voor de NCTb en de

OVV te hebben gewerkt, maar missen doet

Tjibbe Joustra beide organisaties niet. “Ik

heb het met veel plezier gedaan, maar ben

ook met veel plezier weggegaan. Ik vertel

er graag over zonder erin te blijven hangen.

Wat altijd onderbelicht blijft in mijn curriculum

is dat ik een groot deel van mijn leven

in de landbouw heb gewerkt. Veertien jaar

secretaris-generaal bij het ministerie van

Landbouw, in een tijd met veel grote crises

rond BSE (gekkekoeienziekte), varkenspest,

klauwzeer en dioxine. Met name de laatste

vijf jaar was ik altijd de voorzitter van de crisisstaf.

Er was zoveel opvolgend dat niet goed

ging in de voedselketen! Soms hadden alleen

dieren er last van, maar dat maakte de problematiek

niet minder.” Hij grijpt niet terug

op het verleden, maar gebruikt wel zijn ervaringen.

Bijvoorbeeld als voorzitter van Agri

NL, een netwerkorganisatie van de grootste

agrarische industrieën. “Het is jammer dat

de ervaringen uit de ene sector zo moeilijk

mee te nemen zijn naar de andere.”

Tjibbe Joustra is de pensioengerechtigde

leeftijd gepasseerd, maar stoppen met

onafhankelijk onderzoek komt niet in zijn

vocabulaire voor. “Ik doe een kort onderzoek

naar wat gebeurd is bij ProDemos

(Huis voor democratie en rechtstaat), het

voorlichtingscentrum dat onder meer de

Tweede Kamer bedient.” Daar zou sprake

zijn van een misbruikschandaal. “Een

tweede groot, buitengewoon interessant en

voor betrokkenen ingrijpend onderzoek

is dat naar interlandelijke adoptie. Ik kijk

breed naar wat vanaf de vijftiger jaren misgegaan,

rekening houdend met de steeds

veranderende maatschappelijke context.

Thema’s waar een indringende maatschappelijke

problematiek achter zit en waar we

iets mee kunnen spreken mij aan. Daaruit

zijn lessen te trekken voor de toekomst.”

Mr. Tjibbe Joustra was in 1987 de jongste secretaris-generaal op het ministerie van Landbouw en Visserij. Hij was de hoogste baas

van uitkeringsloket UWV.. Meteen daarna werd hij medeoprichter van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb, nu

NCTV). De laatste acht jaar viel hij op als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), met onder meer het rapport over

MH-17. Joustra heeft Nederlands recht gestudeerd in Groningen en is afgestudeerd op een scriptie over de Amerikaanse antitrustwetgeving.

Huidige nevenfuncties zijn onder andere voorzitter van de Raden van Toezicht van de NPO en de Rijksuniversiteit Groningen.



drs.

Bennie Mols

Fotografie: Walter Kallenbach

Sinds het begin van de industriële

revolutie zijn technologische

innovaties de drijvende kracht van

economische groei. De belangrijkste

innovatie van dit moment is

kunstmatige intelligentie: het steeds

slimmer maken van computers en

robots. Maar ondanks de spectaculaire

toename van het aantal toepassingen

van kunstmatige intelligentie in de

afgelopen tien jaar, is menselijke

intelligentie op tal van terreinen

nog superieur. Voor een succesvolle

toepassing van kunstmatige

intelligentie in uw onderneming of

organisatie is het daarom cruciaal om

het beste van computers en robots

te combineren met het beste van

mensen. De toekomst is aan hybride

intelligentie.

DE SUPERKRACHT VAN

KUNSTMATIGE

INTELLIGENTIE

In de afgelopen twintig jaar hebben computers

’s werelds beste menselijke spelers

SLIM, SLIMMER,

verslagen in spellen als schaken, go en recent

SLIMST: WAT

zelfs poker. Deze computers zijn niet eens

meer getraind door mensen, maar hebben

zichzelf bovenmenselijk leren spelen door

IEDEREEN ZOU

miljoenen malen tegen zichzelf te oefenen

en binnen een paar dagen beter te worden

MOETEN

dan menselijke wereldkampioenen.

Deze doorbraken in kunstmatige intelligentie

hebben tot talloze innovaties geleid.

WETEN OVER

Burgers en consumenten, bedrijven en overheden

hebben de afgelopen jaren kennis

KUNSTMATIGE

gemaakt met kunstmatige intelligentie die

teksten vertaalt, gezichten en andere beelden

herkent, fraude detecteert, artsen helpt

INTELLIGENTIE

bij het stellen van medische diagnoses, producten

aanbeveelt bij het online-winkelen


COLUMN

en klantenvragen schriftelijk of zelfs mondeling

beantwoordt.

Tegelijkertijd zijn fysieke robots geëvolueerd

van loodzware armen die alleen maar

auto’s in elkaar kunnen zetten naar flexibele,

lichtgewicht, lerende robotarmen die in een

handomdraai nieuwe taken kunnen uitvoeren.

Robots zijn ook mobiel geworden. Ze

rijden spullen rond in magazijnen, bezorgen

pizza’s en zijn hard op weg als taxi dienst te

doen. Ze zijn onze ogen en oren in de lucht

en onder water. En robots kunnen steeds

beter met ons communiceren. Kunstmatige

intelligentie is de drijvende kracht achter de

huidige robotica.

Al deze slimme computers en robots worden

niet moe, hebben geen last van emoties,

maken geen domme fouten en kunnen

veel meer informatie verwerken dan zelfs de

slimste mensen. Soms kunnen ze zelfs creatief

zijn en met onverwachte oplossingen

komen. De supermenselijke go-computer

deed enkele zetten waarvan de beste menselijke

spelers dachten dat het domme zetten

waren, maar het bleken geniale zetten te zijn

die menselijke vooroordelen over het gospel

genadeloos blootlegden. In de wetenschap

hebben computers al nieuwe planeten

ontdekt en veelbelovende moleculen voor

het maken van nieuwe materialen en geneesmiddelen.

WAARIN MENSEN NOG

STEEDS BETER ZIJN DAN

MACHINES

Toch moeten we ondanks deze superkracht

van computers en robots niet onderschatten

wat mensen heel goed kunnen.

Mensen zijn nog steeds veel beter dan computers

en robots in een algemeen lerend vermogen

(we kunnen met een en hetzelfde

brein leren voetballen, viool leren spelen

en een nieuwe taal leren), mensen leren van

veel minder voorbeelden, mensen zijn veel

beter in sociaal-emotionele intelligentie, in

gezond verstand en in verbeelding. Driejarige

kinderen begrijpen al meer van de

wereld om hen heen dan de beste supercomputer.

Het menselijk brein werkt ook ongelofelijk

efficiënt: het verbruikt slechts twintig

watt, een factor honderdduizend minder

dan de beste supercomputers.

Daarnaast zijn onze cognitieve vermogens

ingebed in een lichaam van vlees en bloed.

We hebben een wil om te leven, te overleven

en betekenis te geven aan ons eindige

bestaan. Zoals de Britse neurowetenschapper

Steven Rose het zegt: “De informatieverwerking

waaruit wij bestaan, evolueerde in,

en zou weleens in geen ander medium kunnen

werken dan in dat van een sociale, emotionele,

door seks geobsedeerde primaat van

vlees en bloed.”

Tegelijkertijd is de mens altijd een technologisch

wezen geweest dat instrumenten

bouwt om zijn eigen beperkte capaciteiten

mee uit te breiden. De mens ontwerpt zijn

instrumenten en die instrumenten veranderen

op hun beurt het doen en laten van de

mens, of het nu gaat om de uitvinding van

het wiel, de stoommachine, de pil of slimme

computers en robots.

HYBRIDE INTELLIGENTIE

HEEFT DE TOEKOMST

Door ons te realiseren waarin machines

beter zijn dan mensen en waarin mensen

beter zijn dan machines, kunnen we nadenken

over hoe we het beste van beide werelden

kunnen combineren. Alleen zo kunnen we

optimaal profijt trekken uit slimme machines.

De toekomst is niet aan kunstmatige

intelligentie, maar aan hybride intelligentie:

mensen samen met machines. Liever een

arts die met een slimme computer samenwerkt

dan een arts die dat niet doet. Liever

een vliegtuig bestuurd door een combinatie

van mens en machine dan een vliegtuig dat

alleen maar vertrouwt op een van beide.

Elke toepassing van kunstmatige intelligentie,

of het de automatische piloot is in een

vliegtuig of auto, automatische gezichtsherkenning

of een zoekmachine, is nog steeds

bedacht en geprogrammeerd door mensen.

De mens houdt de supervisie, ontwerpt de

interface tussen mens en machine, voedt de

machine met voorbeelden, doet de aanpassingen

en de tests in de praktijk. Hiermee is

elk kunstmatig intelligente systeem in essentie

nog steeds een mens-machine-systeem.

Ten slotte, wanneer kunstmatige intelligentie

in een organisatie wordt geïntroduceerd,

dan verandert er niet alleen iets voor

de werknemers die de toepassing gebruiken

(bijvoorbeeld de chirurg die de operatierobot

bedient), maar vaak verandert de

hele dynamiek in een organisatie (bijvoorbeeld

de dynamiek tussen de chirurg en zijn

assistenten die naast de operatierobot staan).

Willen we kunstmatige intelligentie optimaal

benutten, dan is het belangrijk om ook

voor deze dynamiek oog te hebben.

Net zoals de stoommachine, de elektriciteit

en de verbrandingsmotor in de 19e en

20e eeuw, is kunstmatige intelligentie in de

21e eeuw een ‘general-purpose’-technologie

die vrijwel alle sectoren in de samenleving

gaat veranderen: van de gezondheidszorg

tot de detailhandel, van de landbouw tot de

financiële sector, van het onderwijs tot de

energiesector. Kunstmatige intelligentie is

een soort turbo-boost voor de menselijke

geest.

Kunstmatige intelligentie helpt ons bij het

optimaliseren van oplossingen voor talloze

problemen, maar wij als mensen bepalen wat

we willen optimaliseren en wat als optimaal

geldt. Uitgangspunt zou steeds moeten zijn

dat de mens met computers en robots meer

floreert dan zonder.

Drs. Bennie Mols is wetenschapsjournalist (o.a. voor NRC Handelsblad), auteur en spreker. Hij is gespecialiseerd in kunstmatige intelligentie,

robots en het menselijk brein. Met zijn achtergrond als gepromoveerd natuurkundige en afgestudeerd filosoof biedt hij

een unieke, multidisciplinaire kijk op de digitalisering van onze samenleving. Hij geeft regelmatig commentaar op radio en tv over

actuele onderwerpen in de kunstmatige intelligentie en robotica. Hij is ook auteur van de succesvolle populair-wetenschappelijke

boeken ‘Turings tango’ (over kunstmatige intelligentie) en ‘Hallo robot’ (over robots). Voor de WRR schreef hij als onafhankelijk expert

het rapport ‘Internationaal AI-beleid − Domme data, slimme computers en wijze mensen’.



ANDERS ONDERNEMEN

dr. Roy Martina

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Grietje Mesman

Het kwantumveld, ook gespeld quantumveld, is volgens

Roy Martina absoluut niet zweverig en tijdens de

Koude Oorlog al ontdekt door de CIA. “Ze merkten

dat de Russen hen steeds enkele stappen voor waren

doordat zij gebruik maakten van helderzienden die

door in te tappen op die frequentie een locatie vanop afstand konden

spioneren. De dienst gaf opdracht aan het Stanford Research Institute

te onderzoeken of een vorm van buitenzintuiglijke waarneming,

‘remote viewing’, nuttig kon zijn bij het vergaren van militaire inlichtingen.”

Dit ‘analytisch en structurele’ programma is enkele jaren

later – tot 1995 – overgenomen door het Defence Intelligence Agency

(DIA). “Majoor Ed Dames, bekend van zijn ‘remote viewing’-trainingen,

heeft een voorspellingsscore van honderd procent. Hij heeft de

Japanse tsunami en specifieke gebeurtenissen in Noord-Korea voorspeld,

maar kan ook scannen op welke locatie mensen het succesvolst,

veiligst en gelukkigst zullen zijn.”

“Aan de hand van de structuur van ‘remote viewing’ leer ik entrepreneurs

technieken hoe ze net als ik vanuit hun analytische linker

brein kunnen communiceren met het kwantumveld en zonder

in trance te geraken cruciale informatie kunnen krijgen.” Het kwantumveld

is volgens Martina het speelveld van ons echte bewustzijn,

van waaruit je met je geest naar andere parallelle tijdlijnen kunt springen

(‘quantum jump’). Alles dat je zou wensen kan en bestaat er al. In

feite verander je je instellingen. Het is Martina vanuit het veld gelukt

te springen naar een tijdlijn waarin hij nu zegt moeiteloos te kunnen

leven van het licht, niet hoeft te eten en drinken. Ook krijgt hij de

kans samen met een groep mensen een nieuwe, effectievere en sneller

werkzame vorm van integrale geneeskunde te ontwikkelen, die verzekeraars

veel minder geld kost. “Visualiseren doe je vanuit je eigen

beperkingen en werkt dus niet. Het gaat echt om de sprong die je vanuit

het kwantumveld maakt naar een tijdlijn, waarvan jezelf de coördinaten

tevoren vaststelt zodat je jouw wensen kunt verwezenlijken.”

RARE KENNISMAKING

“Mijn kennismaking met het kwantumveld is op een rare manier

tot stand gekomen. Mijn vrouw Joy en ik bezochten in 2011 Dolores

Cannon, een hypnotherapeute die kwantumhypnose toepast, die

ik als hypnose-expert niet kende. Zij had ontdekt dat het mogelijk is

mensen in zo’n ontspannen staat te brengen dat zij een stem horen

die alles over hen weet, maar die niet de hunne is.” De Martina’s zijn

vervolgens acht jaar bezig met uitzoeken hoe het werkt en vooral om

verbinding te maken met de beste versies van henzelf waarin hun

potentieel het best ontloken is. Ze noemen dat hun Kwantum-zelf.

“Toen ik met de Kwantum Hypnose Joy hypnotiseerde was zij door

de diepe trance niet cognitief alert. Ik vroeg rechtstreeks aan de stem

106


die via haar sprak ‘Wie ben je?’. Het antwoord was ‘Ariel, de geestelijke

essentie van degene die jij kent als Joy’.” Martina legt uit dat ze zo

in het kwantumveld zijn gekomen en dat ze zich sindsdien realiseren

dat er vele parallelle tijdlijnen zijn met in die realiteiten klonen/dubbelgangers

van jezelf die jouw leven allemaal op een andere manier

leiden. “Ik krijg nu regelmatig beelden door, hoor dingen en kan op

een gegeven moment communiceren met mijn kwantum-zelf aan de

andere kant. Hoe vaker je dit doet des te meer informatie je krijgt. In

het kwantumveld zijn er, in tegenstelling tot visualisatie, geen beperkingen.

Je gaat vol voor het allergrootste. Door je te verbinden met

die realiteit en er meer tijd in door te brengen gebeurt iets magisch.

Er ontstaat een enorme toename van synchroniciteit (het samenvallen

van twee gebeurtenissen, die op een of andere manier verwant zijn

met elkaar, waardoor toeval geen toeval lijkt). Allerlei toevalligheden

gebeuren waardoor je versneld in je gewenste tijdlijn komt.”

‘BIG BROTHER’

“Als ik zeg dat ik leef van het licht, zeggen mensen ‘Dat zal wel’.

Daarom ben ik met allerlei partijen aan het praten over een soort

‘Big Brother’-realitytelevisieserie met een wetenschappelijke achtergrond,

waarin ik kan bewijzen dat het mogelijk is via een systeem

van geleide meditatie de DNA-code die ieder mens heeft te activeren,

waardoor we geen voedsel en drinken nodig hebben. Reguliere artsen

houden de gezondheid van de deelnemers in de gaten en camera’s

laten constant zien hoe ze leven zonder iets te nuttigen. Ik heb het

vier weken lang in de kelder van mijn huis non-stop gedaan en voor

mij werkt het.” Martina is van origine huisarts en weet dat wie niet eet

en drinkt binnen een week dood is. “Medisch kan het niet, al na vier

dagen niet drinken raken je nieren in de stress, vanaf de vijfde dag

dreigt nierfalen en de zevende dag raken ze onherstelbaar beschadigd

met de dood tot gevolg. Het lichaam gaat bovendien bepaalde

vitaminen, aminozuren en essentiële vetten missen en kan ook geen

vitamine C aanmaken. Mijn lichaam doet dat wel. Mijn bloedsuiker

is sinds ik leef van het licht honderd procent stabiel.” Hoe wekken en

activeren we dat sluimerende stukje DNA? “Door mentaal, al dan niet

gedwongen door de omstandigheden, af te stemmen op de frequentie

van je geestelijke essentie of het kwantumveld. Bij aardbevingen

en andere rampen blijkt dat bepaalde mensen die vastzitten en niet

meteen vindbaar zijn voor hulpverleners langer overleven dan anderen.

Zonder uitzondering bidden zij of roepen iets groters aan. Wat

ze geloven maakt niet uit. Na acht dagen zonder drinken herstellen

zij volledig. Indianen in Amerika kunnen dat ook als zij meer dan een

week in trance zijn, hetzelfde geldt voor Tai Chi- en Qi-Gong-meesters.

Het blijft een keuze en ik ben er groot voorstander van dat mensen

bijvoorbeeld voor de helft leven van het licht en daardoor minder

‘Ik help

ondernemers

hun DNA-code

te activeren’

VERBINDEN MET HET

KWANTUMVELD IS DE

NIEUWE VORM VAN

ONDERNEMEN

“Genieën als Albert Einstein, Nikola Tesla, Thomas Edison en musicus Carlos Santana hebben hun briljante

ideeën niet bedacht, maar ontvangen via hun verbinding met het kwantumveld, met als gevolg een hogere vorm

van intuïtie.” Holistisch arts en businesscoach Roy Martina leert ondernemers met zijn programma Voyage

hoe ze hun leven en bedrijf op een hoger niveau kunnen brengen door in te tappen op het veld. “Vaak zitten ze

gevangen in een emotionele realiteit die niet de echte is. Wij leren hen uit die programmering te springen en een

nieuwe tak met een andere werkelijkheid te creëren. Alleen dan wordt het onmogelijke mogelijk.


ANDERS ONDERNEMEN

eten en drinken, maar niet volledig stoppen.

moeilijk er af te geraken. Op het moment dat

Dat maakt het toegankelijker. De voordelen LINEAIR ZAKELIJK DENKEN het wel klinisch bewezen is betekent dit een

zijn bijna even groot.” Een goed advies. Helemaal

ophouden kunnen, willen en mogen interessante propositie voor de zakenwereld. pijen. Ik ben uitgenodigd volgend jaar naar

Roy Martina heeft naar eigen zeggen een voordeel voor de verzekeringsmaatschap-

we niemand aanraden. Het is altijd verstandig

eerst een bijeenkomst van Roy Martina te veld kunnen zij een versnelde transformatie raties van ontsnapte slaven wonen die kennis

Door gebruik te maken van het kwantum-

de Surinaamse jungle te komen, waar gene-

bezoeken, te kijken of de realityserie bewijs doormaken van lineair- naar kwantumdenken

en super-intuïtie. Hij brengt ondertigste

sjamanen ter wereld weten welke krui-

hebben meegebracht uit Afrika en de krach-

oplevert en de huisarts te consulteren.

Wat is het licht eigenlijk? “Het is de hoogste

frequentie gerelateerd aan de combinatie theta-hersengolven: niet denken, maar ver-

niet aan blanken, omdat ze bang zijn dat zij

nemers in een staat van zogenoemde den tegen welke ziekten helpen. Ze geven die

liefde, passie, compassie, blijheid, enthousiasme

en geluksgevoel. Deze liefdesfrequentie benodigde informatie krijgen om de toe-

als de brug tussen die twee werelden. Dit ene

binden met het kwantumveld, waarin ze alle er misbruik van maken. Mij beschouwen ze

is niet dezelfde als ‘ik hou van jou’. De liefdesfrequentie

voedt mij en geeft een gevoel bare informatie die ze niet konden weten.

komst te creëren die zij willen. Dat is bruik-

voorbeeld is al miljarden waard.”

van vrede, waardoor alles goed is zoals het is. Bovendien kunnen entrepreneurs het voorvoelen

als een beslissing niet het beoogde Bij ondernemers neemt de synchronici-

DEUREN GAAN OPEN

Daardoor is relatie met mijn vrouw volledig

veranderd. Zij is door allerlei angsten heengegaan

toen ik in de kelder zat. Ze wist niet grote denkers – Albert Einstein, Thomas tina. “Als je een onmogelijk doel hebt en je

resultaat zal opleveren. “Ze halen evenals teitsfactor enorm toe, constateert Roy Mar-

of en hoe ik zou terugkomen, maar is blij met Edison, Nikola Tesla – en ‘disrupters’ zoals steeds naar die tijdlijn toegaat, gaan steeds

wie ik nu ben. Mijn ego bepaalt niet meer Elon Musk informatie uit het kwantumveld. meer (vaak onverwachte) deuren voor je

alles. Er zijn minder heftige discussies. Mijn Hierdoor ontstaat een toename van synchroniciteit

of gelijktijdigheid. Dat maakt veld een intentie uitzendt op een zuivere lijn

open. Het gaat zo snel dat wanneer je in het

normale egopatronen vechten en vluchten

zijn niet meer nodig. Ook als iemand 50 procent

leeft van het licht zie je ook die verschui-

ze niet hoeven weten hoe ze het gewenste staat. In de ‘Business Mind Stretch’ leer ik

het onmogelijke mogelijk. Het enige is dat zonder ruis er een enorm rimpeleffect ontving

weg van het ego. Veel problemen lossen onmogelijke moeten doen. Dat kúnnen ze ondernemers hoe zij en hun business exponentieel

kunnen groeien en de kwantumver-

zich op in die energie. Nu begrijp ik pas wat niet bedenken. Als je drie jaar geleden had

onvoorwaardelijke liefde betekent. Dualiteit gevraagd of ik een toekomst zou zien waarin schuiving van het denken kunnen realiseren.

valt weg. Kritiek lokt geen verdediging meer ik miljardair zou kunnen worden zou ik Een voorbeeld is Elon Musk, die bedrijven

uit en je leert observeren zonder te oordelen,

waardoor spanningen wegvallen. Dat heden en krijg ik kansen, die niets te maken zoals de auto- en ruimtevaartindustrie, en

absoluut nee zeggen. Nu zie ik vele mogelijk-

begint in sectoren waarvan hij niets weet,

maakt mensen veel vriendelijker. Nu ik het hebben met geld. Ik heb een goed leven en desondanks miljardencontracten afsluit.

ook meer uitstraal, is men ook veel vriendelijker

naar mij toe.”

complexer maken. Het moet een functie veld neemt zijn creativiteit, de hoogste vorm

miljarden bezitten zou alles alleen maar Doordat hij is verbonden met het kwantum-

hebben.” In de nieuwe realiteit waarin Martina

zich bevindt heeft hij ideeën die volgens Carlos Santana is een voorbeeld. Hij vertelde

van intelligentie toe. Ook een musicus als

hem de geneeskunde veranderen en betaalbaar

maken voor iedereen. Hij heeft al finankrijgt.

Dat is inspiratie en die komt uit dat

mij dat hij de muziek en de woorden door-

‘Openstaan

ciers. “Een Zuid-Amerikaan heeft een kruid veld. Die verbondenheid is de nieuwe vorm

uit het oerwoud gehaald dat zou helpen van ondernemen.”

voor wat uit

tegen diabetes. Hij heeft al diverse vrienden

binnen twee weken van de insuline af gekregen.

Ik ga dit met een cardioloog helemaal Voor boekingen of

het kwantumveld

naar je

meer informatie:

testen en verifiëren of dat werkelijk zo is. Ik

weet uit eigen praktijk dat diabetes 2 (niet

T 010 - 433 33 22

insulineafhankelijk) met diëten en kruiden

toekomt’


omkeerbaar kan zijn. Dat is me nooit gelukt


bij diabetes. Eenmaal aan de insuline is het

Roy Martina M.D. is holistisch arts met veertig jaar ervaring, 30 jaar ‘Inner Game Business Coach’, bestseller auteur van 86 boeken,

8e dan zwarte Band Karate met drie wereldrecords. Hij geeft workshops en trainingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling,

kwantumtechnieken voor succes, vitaliteit en zelfheling en is grondlegger van onder andere Omega Health Coaching en NEI

(Neuro-Emotionele Integratie). Op 4 en 5 januari 2020 geven Roy Martina en Giovanni Eleonara in Arnhem de tweedaagse workshop

'Quantum Start 2020'. Ook te volgen via online streaming in twee talen.


IN DE SCHIJNWERPERS

Ruimte inspireert ook aardse missies

dr. ir. Mindy Howard

Er zijn maar weinig mensen die de kans hebben gekregen een ruimtevaartreis te maken: 536 om precies te zijn. Dr. ir. Mindy

Howard zal in de toekomst bij dit illustere aantal horen, door ook deze reis naar de ruimte te maken. Vanaf het moment dat zij

‘De man van zes miljoen’ op de televisie zag, is het haar droom geweest astronaut te worden. De allereerste ruimtewandeling

met alleen maar vrouwen heeft net plaatsgevonden en daarom is zij ook verheugd om haar inspiratie voor de ruimtevaart met

anderen te delen. In haar nieuwe boek ‘Blast off! Train like an astronaut for success on earth’ beschrijft zij hoe iedereen zijn

persoonlijke missie op aarde kan ontdekken en succesvol bereiken.

Astronauten hebben altijd tot

de verbeelding gesproken

van velen en nu is het mogelijk

hun specifieke trainingstechnieken

in te zetten en te

gebruiken om onze eigen aardse missies succesvol

te volbrengen.

Howard is zelf één van NASA’s ´Highly

Qualified Astronaut Candidates’ en tijdens

haar eigen astronautentraining, heeft

ze deelgenomen aan parabolische vluchten.

Dit zijn speciale vluchten waarin passagiers

heel even gewichtloosheid kunnen

ervaren. Verder bestaat de astronautentraining

onder andere uit testen in een ‘high-G

(gravity)’-centrifuge, waarin iemand wordt

rondgeslingerd waardoor de fysieke druk

van een raketlancering kan worden gesimuleerd.

“Het meemaken van de ‘high-G’-

krachten is een intense ervaring geweest en

heeft me laten inzien met welke uitdagingen

astronauten te maken krijgen onderweg

naar en in de ruimte”, stelt Mindy Howard.

Ze gebruikt deze inzichten nu voor haar

astronautentrainingsprogramma, zodat

door het volgen van haar trainingen, ruimtevaarders

succesvol voorbereid zijn op hun

eigen missie.

Ook al is Mindy Howard nog niet in de

ruimte geweest, ze is nu wel al bezig de dingen

die zij heeft geleerd over te brengen aan

de volgende generatie astronauten. Ze leert

ruimtevaarders over de mentale kracht die

nodig is om de ruimte in te gaan. Hierbij

© PAUL KLUKHUHN

gebruikt ze technieken die ze voor haar eigen

bedrijf Inner Space Training heeft ontwikkeld.

Mindy Howard geeft deze trainingen

en lezingen in zowel Engels als Nederlands.

Recent zijn Inner Space Training en het

Amerikaanse bedrijf AdvancingX een partnerschap

aangegaan. AdvancingX wilt commerciële

ruimtevluchten mogelijk maken

voor mensen die staan te trappelen om zelf

de ruimte in te gaan. Dit gebeurt door middel

van een wereldwijde wedstrijd, genaamd

‘Career Astronauts’, waaraan iedereen met

een afgeronde bacheloropleiding kan deelnemen.

De kandidaten zullen binnen deze

competitie tot het uiterste gedreven worden

in het uitvoeren van diverse taken. Uit

de meest succesvolle kandidaten kan zo het

Meer informatie over haar boek kunt u vinden op de Inner Space Training-website:

www.innerspacetraining.com/shop. Dr. ir. Mindy Howard woont nu in Nederland.

Haar ruimtemissie is gepland voor 2023.

perfecte ruimteteam worden samengesteld.

Uiteindelijk zullen vier gelukkige winnaars

de kans krijgen daadwerkelijk de ruimte in

te gaan in 2023 en Mindy Howard zal deze

winnaars begeleiden voor en tijdens de missie

in de ruimte.

ENERVERENDE REIS

Deze trainingstechnieken zijn niet alleen

bruikbaar voor astronauten, maar kunnen

ook worden toegepast voor ieder die

een enerverende reis voor de boeg heeft op

aarde. De reis is voor ieder verschillend,

maar iedereen kan handvatten gebruiken

om zo goed mogelijk te kunnen presteren om

onze persoonlijke missie op aarde te kunnen

volbrengen. Mindy Howard heeft meerdere

mensen geholpen om van hun vliegangst af

te komen. Daarnaast heeft ze zowel ‘corporate’

als expeditieteams geholpen met het

werken onder hoge druk. Eveneens is Mindy

Howard recent ruimtevaart ambassadeur en

rolmodel geworden en geeft ze motiverende

lezingen zoals haar TEDx Talk om kinderen

te inspireren hun eigen dromen na te jagen.

Dr.ir. Howard is duidelijk enthousiast over

haar missie hier op aarde en in de ruimte. U

kunt daarvan profiteren! Start uw missie en

realiseer uw dromen door middel van coaching

of training van Mindy Howard.



109

AUTOSPORT

‘AUTORACEN IS

GEWOON HET GEVECHT

OM EEN STUKJE ASFALT’

Jan Lammers

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: John Brooks


Autocoureur Jan Lammers is sportief directeur van Dutch Grand Prix, de Formule 1-race die er tussen 1952 en 1985

dertig maal is verreden en in 2020 terugkeert op het Circuit Zandvoort. Hij onderhoudt de contacten met de media.

Als analist voor de NOS-televisie, -radio en -podcast ziet hij het als zijn taak Formule 1-kijkers en luisteraars te helpen

begrijpen wat ze zien en horen. Racen is zijn vak, dus een fan wil hij zich niet noemen. Ongetwijfeld is hij dat wel van

zoon René (11) die nu al een verdienstelijk karter is. “De nieuwe Lammers! De nieuwe Max Verstappen – die samen met

zijn vader dezelfde weg heeft afgelegd als René – komt eens in de honderd jaar voorbij.”

Het feit dat de belangstelling

manier een Formule 1-expert te zijn. “Er

voor de Formule 1 is aangewakkerd

door de komst van

daardoor veel meer van de Formule 1 weten.

zijn mensen die het internet vaak scannen en

Max Verstappen is super. Het

Ik ben op mijn twaalfde met racen begonnen,

won op mijn zestiende zonder rijbewijs

aantal mensen dat de races

volgt op televisie, naar Spa of Hockenheim

gaat, is enorm gestegen. Honderdduizend

mensen komen af op de Max Racedagen van

Jumbo in Zandvoort, een evenement waarbij

Max alleen een paar demootjes doet.

Door dat succes heeft de Formule 1-organisatie

beseft dat een Grand Prix op Zandvoort

drie dagen achtereen uitverkocht is. Die verwachting

is uitgekomen, de GP 2020 is bij

voorbaat een economisch succes. Ik geloof

dat er al ruim 300.000 kaarten zijn besteld.”

Volgens Jan Lammers is prins Bernhard jr.,

die het circuit in 2016 samen met Menno

de Jong heeft gekocht, direct begonnen met

lobbyen, waarna werd gesuggereerd dat er

onvoldoende geld zou zijn om de Formule 1

te kunnen organiseren. “Vanaf dag één was

het geld er, maar ze zochten natuurlijk wel

naar manieren om het weg te zetten in de

markt om rendement te maken. Het resultaat

is er.” Ook voor Lammers, die dankzij

de hernieuwde belangstelling voor de autosport

nu de opgedane kennis en ervaring kan

gebruiken, die hij de afgelopen vijftig jaar

heeft opgedaan.

Lammers pretendeert op geen enkele

de Groep 1 Toerwagens, heb tussen 1979 en

1982 en in 1992 rondgereden in de Formule

1 en daarnaast deelgenomen aan de Dakar

Rally, BTCC en de 24 uursrace van Le Mans.

Daardoor weet ik meer van de racerij dan

99 procent van Nederland, maar dat betekent

niet dat ik mezelf zie als deskundige.

Ik ben analist voor de NOS en kan feiten en

omstandigheden verklaren. Kennis klinkt

zo pretentieus, het is gewoon hartstikke fijn

dat ik mijn ervaring kan gebruiken en benutten,

zonder dat ik gasten op een verjaardagsfeestje

steeds hoef lastig te vallen met mijn

verhalen”, zegt de autocoureur bescheiden.

‘ALS JE FOCUS HEBT KUN JE

SCHERPSTELLEN’

Feit is wel dat de media hem geregeld om

AUTOSPORT

‘Het

hoeft

niet

allemaal

zo klef’

commentaar vragen als het gaat over de Formule 1, Zandvoort en natuurlijk

Max. Bijvoorbeeld over de straffen die in het begin van het afgelopen Formule

1-seizoen zijn uitgedeeld door de wedstrijdleiding, soms na het vallen van de

vlag, wat tot grote frustratie van coureurs en fans heeft geleid tot verschuivingen

in de uitslag. Lammers is blij met de veranderingen van de laatste tijd. De

wedstrijdleiding is milder en lijkt niet alles meer te bestraffen. “In het begin

werd te veel overgereguleerd, -gecontroleerd en -gemoraliseerd. Wie over een

lijntje ging kreeg al straf. Dat was verschrikkelijk voor de kijker. Autoracen is

gewoon het gevecht om een stukje asfalt.” En dat moet je volgens Jan Lammers

niet kapot regelen. “Het hoeft niet allemaal zo klef. Het zijn geen koorknaapjes,

laat ze het tijdens de race onderling uitzoeken. Dat zal best geciviliseerd

gaan. En wat maakt een beetje bekvechten uit? De organisatie moet zich er

niet gelijk mee bemoeien. Ik maakte me eerst zorgen dat de Formule 1 te saai

zou worden, maar dat is nu dus aardig bijgedraaid, zeker vanuit een Nederlands

perspectief.” Natuurlijk zorgt ook de jonge garde, met Max Verstappen

(22), Charles Leclerc (22) en Alex Albon (23) voor het nodige vuurwerk. “Leclerc

en Verstappen kennen elkaar al lang van haver tot gort en hebben vaak

tegen elkaar geracet. Wanneer je een internationaal kartevenement op topniveau

ziet, realiseer je je dat Formule 1 voor die mannen, vooral onder elkaar,

vele malen makkelijker is dan een race op de kartbaan. In de kartwereld is

ook veel oog voor talent. Daar twijfelde men er geen seconde over toen Max

op zijn zestiende de Formule 1 inging dat hij het zo goed zou doen.” Zien we

hem en zijn collega’s echt in mei op Zandvoort racen? “Ik mag hopen dat het

zeker is. Er ligt gewoon een overeenkomst tussen de Formule 1-organisatie en

het Circuit Zandvoort. Het draait nu om de uitvoering. Natuurlijk hebben we

dan te maken met het rondmaken van een heleboel administratieve bijkomstigheden,

maar dat geldt voor de bouw van elk groot project. Brandweervoorschriften,

verkeersregelingen, natuurbehoud. Daaraan moeten we ons

conformeren. Er is nog veel werk te doen, maar dat maakt het niet onzeker.”

RAAKVLAKKEN MET BEDRIJFSLEVEN

Jan Lammers houdt geregeld spreekbeurten. Over de racerij, variërend van

zijn eigen ervaringen als coureur tot de Formule 1 en wat daar allemaal bij

komt kijken, maar er zijn ook vele raakvlakken met het bedrijfsleven. “Voor

mij zijn een paar dingen belangrijk: hoeveel mensen er zijn, wat hun profiel

is en de boodschap die ik moet overbrengen. Het kan gaan over teamwerk,

snelheid en kwaliteit, presteren onder druk en omgaan met angsten. Door

mijn ervaringen tijdens de 24 uur van Le Mans kan ik ook heel goed spreken

over een 24 uurs mentaliteit en wat die betekent. Ik pas mij altijd aan de wensen

van een bedrijf of de opzet van een evenement aan met lezingen op maat.

Vaak heeft een bedrijf een interne of externe campagne of wil het juist met een

bepaald thema de consument bereiken. Wanneer ze die plannen eerst intern

moeten presenteren, kan het handig zijn iemand uit een andere discipline in

te schakelen. Dat kan een bondscoach van het hockey zijn, maar ze kunnen

ook iemand als ik optrommelen die een andere invalshoek kan laten zien.”

Autocoureur Jan Lammers, geboren in Zandvoort in 1956, is sportief

directeur van Dutch Grand Prix. Als kind werkt hij al op de antislipschool

van Rob Slotemaker, waar hij in 1972 de racecursus wint.

Naast de Formule 1 en de Sportscars heeft hij veel andere klassen

succesvol gereden.


© NICK VAN ORMONDT

VERLEIDEN

IS BETER

112


COLUMN

Astrid Joosten

Het scherpe interview mag dan in hoog aanzien staan bij een krant of talkshow, maar is het altijd effectief?

Voor een geslaagde paneldiscussie geloof ik, naast een goede voorbereiding, veel meer in het creëren van

een sfeer waarin mensen bereid zijn open te zijn. Zoals die keer dat ik een panel leidde met onder anderen

Sylvia Tóth over de vraag ‘hoe krijgen we meer vrouwen aan de top?’

‘Het doel

werd bereikt

met humor,

geen hard

interview’

Alle panelleden hadden hun

licht er al over laten schijnen,

toen Sylvia het woord kreeg.

Ze richtte zich tot een van de

heren in het panel, voorzitter

van een groot consultancybedrijf die zich

net positief had uitgelaten over diversiteit.

Sylvia complimenteerde hem met zijn standpunt

en vroeg vervolgens hoeveel vrouwelijke

partners zijn bedrijf had. Het viel even

stil voor hij zachtjes zei: “Nul, maar we zijn

ermee bezig.” “Mooi”, zei Sylvia, “dan ga ik u

een handje helpen.” Sylvia had met mij iets

voorbereid. Ze haalde uit haar tas een pakje

dat ze overhandigde aan de man. Enigszins

onzeker haalde hij strik en cadeaupapier er af

en zagen we een mooi kristallen vaasje. Vragend

keek hij beurtelings naar mij en naar

Sylvia, die uitleg gaf. “Dit vaasje heb ik voor

u gekocht. Vraag uw secretaresse elke week

om er een verse roos in te zetten, net zo lang

tot u een vrouwelijke partner in het bedrijf

hebt. Die roos zal u dagelijks aan uw belofte

herinneren.”

Schaakmat! Grote lach en applaus vanuit

de zaal. Ook de man kon het waarderen.

Het doel werd bereikt met humor. Geen

hard interview. Een paar jaar later zou Sylvia

gebeld worden dat de vrouwelijke partner

was aangetreden, maar dat de roos zou

blijven als vrolijke noot op zijn bureau.

Een andere keer was het onderwerp: het

veranderen van de cultuur in je bedrijf. Er

zat onder anderen een theaterdirecteur aan

tafel. In het theater wordt ’s avonds gewerkt

en nagezeten in de artiestenfoyer. In dit theater

werd veel gedronken. Door het personeel!

Men had er een gewoonte van gemaakt

te werken met een alcoholische versnapering

erbij. Onverantwoord, maar de nieuwbakken

directeur vreesde voor haar populariteit

als ze dit zou verbieden. Ze riep iedereen

bijeen en zei: “Als tijdens het werk iemand

van een ladder valt, z’n rug breekt en er is

alcohol in het spel kunnen we onszelf niet

meer in de spiegel aankijken. Laten we morgenavond

na de voorstelling alle koelkastjes

met drank die jullie overal hebben staan in

dit gebouw leeghalen en met z’n allen lekker

opdrinken. Laten we daarmee een periode

afsluiten en overgaan op een nieuwe werkelijkheid:

we nemen alleen nog een drankje

nadat het werk klaar is en spreken elkaar er

op aan.” Op de bewuste avond zijn ze met z’n

allen dronken geworden.

Wat ik vaak terugkrijg van opdrachtgevers

is dat mijn voorbereiding zo goed is. Uiteraard;

daar hebben ze recht op. Mijn journalistieke

achtergrond zorgt voor een gedegen

inhoudelijke basis en mijn ervaringen met

de ‘entertaining’-kant van het vak maken

dat ik in staat ben een sfeer te creëren waarin

mensen bereid zijn vaak meer te delen dan ze

van plan waren. Zo vertelde de theaterdirecteur

aan mijn paneltafel openhartig dat zij,

sámen met haar medewerkers dronken was

geworden die bewuste avond.

Harde interviews? Die laat ik graag aan

anderen over.

Januari 1983 maakt Astrid Joosten haar televisiedebuut als omroepster bij de VARA. Ze studeert op dat moment Spaans, maar laat

de studie varen om zich geheel te richten op haar televisiecarrière. In 1987 maakt ze een overstap naar de TROS om met Jaap Jongbloed

het succesvolle ‘Jongbloed & Joosten’ te presenteren. In 1990 keert Joosten terug naar de VARA en maakt sindsdien talloze

talkshows en andere programma’s. Zo is ze al ruim 25 jaar het vertrouwde gezicht van de kennisquiz ‘2 voor 12’ en presenteert ze

de satirische consumentenrubriek ‘Kanniewaarzijn’. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


‘LEIDERSCHAP

DRAAIT ALTIJD

OM MENSEN’

Francesco Wessels is expert op het gebied van leiderschap en de impact daarvan op prestaties. Hij maakt

het effect van gedrag bespreekbaar en legt de relatie met het behalen van doelstellingen. Vooral in situaties

waarbij weerbaarheid een rol speelt en mensen veel druk ervaren. Ex-Defensieman Francesco, die zich tijdens

missies naar Afghanistan, Bosnië en Macedonië heeft gespecialiseerd in presteren als het echt moet, is nu

teamleider bij het ‘High Performance Team’ van sportkoepel NOC*NSF. Hij is coach van de Olympische coaches

bij TeamNL en geeft zijn kennis graag door aan organisaties, waar leiderschap en gedrag net zo bepalend zijn

als in de sport en bij Defensie. Francesco geeft inspirerende, energieke en humorvolle lezingen en prestaties

die zijn publiek op z’n minst aan het denken zetten.

114


MOTIVATIE

Francesco Wessels


Leidinggeven staat niet op zich, maar heeft met veel prikkels

er omheen te maken. Vooral als het lastig en moeilijk is en

sprake is van druk. Zijn mensen zich dan bewust van het effect

van hun eigen gedrag en zijn ze efficiënt of besteden ze aandacht

aan verkeerde dingen? “Vaak bestaat onder druk meer

behoefte aan relationele dan taakgerichte verbinding, maar wordt de

mens die het moet doen juist vergeten. Dan voelen mensen zich niet

meer gewaardeerd en ontstaan scheuren. Leiderschap blijft het beïnvloeden

van andermans gedrag en dus draait het altijd om mensen.”

Het is de kern van het verhaal van Francesco Wessels, die ook constateert

dat men woorden als autonomie, zelfsturing en coachen steeds

vaker koppelt aan het woord leiderschap. “Leiderschap is niet te koppelen

en betekent in de basis nog steeds het beïnvloeden van gedrag

van anderen en dat kan op vele manieren en in vele vormen plaatsvinden.

Zo is het inzetten van zelfsturende teams in organisaties alleen

mogelijk in een hoog competente omgeving.” Francesco legt dat – en

vele andere dingen die te maken hebben met (het effect van) gedrag

en leiderschap in relatie tot het halen van doelen – graag uit tijdens

boeiende presentaties en lezingen op maat.

“Ik draai nooit een standaardverhaal af. Na te zijn uitgenodigd

voor een lezing vraag ik opdrachtgevers altijd wat de kern van de

bijeenkomst is, welke punten ik moet raken en waarmee ik hen blij

kan maken voordat ik wegloop. Vaak vragen ze mij wat het verschil

is tussen sport en Defensie of sport en het bedrijfsleven, maar

eigenlijk is het vooral één grote overlapping: het gaat om mensen.

In alle disciplines draait het erom dat leiders het gedrag van anderen

beïnvloeden, zodat die een gevecht of een wedstrijd winnen of door

hun organisatie gestelde doelen halen. Bij het beter maken en aansturen

van mensen maakt het niet uit of het bijvoorbeeld gaat om een soldaat,

sporter of werknemer van 18 of welke leeftijd dan ook, die verschillen

niet zoveel van elkaar. Het zijn altijd mensen die hun ambities en

doelstellingen moeten waarmaken. Het is wel zo dat maatschappelijke

verhoudingen zijn veranderd. Ervaren leiders met hoge anciënniteit

weten niet altijd aan te sluiten op de behoeften van jongere mensen

binnen hun snel veranderende team of organisatie, met de valkuil

dat ze onvoldoende gebruikmaken van nieuwe mogelijkheden en

manieren om problemen op te lossen. Dit vraagstuk is echter van alle

tijden. Het gaat erom dat leidinggevenden en -ontvangers in staat zijn

ervaring en kennis te koppelen aan jeugdig enthousiasme, zodat zij

binnen een raamwerk van wederzijdse acceptatie samen succesvol

kunnen zijn in relatie tot hun ambities.”

Francesco waarschuwt ervoor oudere leidinggevenden niet meteen

af te serveren, ook niet degenen met ouderwetse ideeën. “Dan

gooi je zoveel kennis en ervaring overboord. Historisch perspectief is

ergens goed voor en ook hier is het belangrijk heden en verleden op

een goede manier te verbinden om gezamenlijke ambities te kunnen

verwezenlijken. Dat geeft kracht, net zoals dat geldt voor het verbinden

van mensen met verschillende culturele achtergronden, geloven

en opvattingen. Het aansturen van die verbintenissen vraagt een

bepaalde leidersvaardigheid en respect voor ethiek.”

DRUK IS PERCEPTIE

Tijdens de ruim twintig jaar dat hij bij Defensie zit zwerft Francesco

de wereld over. Als Operationeel leidinggevende bij de Luchtmobiele

Brigade van de Koninklijke Landmacht gaat hij soms extreme, avontuurlijke

uitdagingen aan. In 2010 komt hij in aanraking met topsport

en begint hij daar met het reflecteren op en inzichtelijk maken van (de

effecten van) leiderschapssituaties waarbij hoge druk wordt ervaren.

Omstandigheden waarin de leider het verschil kan en moet maken,

ook wanneer hij zelf onder druk staat. “Wat betekenen leiderschap en

weerbaarheid en hoe kun je leiders helpen het juiste gedrag te vertonen?

Over die componenten heb ik gesproken tijdens het Nationaal

Coach Platform van NOC*NSF en naar aanleiding daarvan ben ik

gevraagd te gaan doceren aan de Nederlandse Bondscoaches. Toen

ben ik hier begonnen met het begeleiden van een aantal coaches om

hen inzicht te geven in het effect van hun eigen gedrag op de spelers

en het bereiken van doelstellingen. Plat gezegd: wordt de sporter

beter door het gedrag dat zijn coach vertoont? Van lieverlee ben

ik steeds meer coaches gaan begeleiden en op een gegeven moment

kwam de vraag of ik daarin meer tijd wilde steken. Defensie stelde mij

een jaar lang twee dagen per week ter beschikking aan NOC*NSF. Na

de Olympische Spelen in Londen 2012 maakte ik de keuze, waarvan

ik nooit had gedacht dat ik die ooit zou maken: ik verliet Defensie om

bij NOC*NSF te gaan werken. Als zzp’er hielp ik daarnaast bedrijven

en organisaties reflecteren op de effecten van leiderschap en het behalen

van doelen. Natuurlijk ging het ook daar over besluitvorming en

gedrag onder druk en in spannende situaties.” Dat is zo’n beetje waar

zijn werkveld zich sindsdien beweegt. De toon van de stem, de woorden

die de leider zegt en het moment waarop dat gebeurt kunnen de

afloop van een spannende situatie bepalen.

GEDRAG EN HET JUISTE MOMENT

Van coach van coaches groeit Francesco Wessels door naar prestatiemanager,

die ook leiders en managers van organisaties met passie

en plezier naar een topniveau begeleidt, zodat zij in staat zijn het

uiterste uit hun medewerkers te halen. Tevens biedt Francesco leiders

een handvat in de reflectie, wat tot beter leiderschap leidt. Bij

NOC*NSF is hij verantwoordelijk voor een aantal sporten waarbij

hij een aansturende rol speelt. Als dank voor zijn eerdere betrokkenheid

bij het topsportprogramma van de Nederlandse Boksbond is hij


MOTIVATIE

‘Leiders moeten bovenal het juiste gedrag op het

juiste moment kunnen, willen en durven vertonen’

onlangs benoemd tot lid van verdienste. Hij is nu teamleider bij de Soms is een reflector van buiten nodig om even naar binnen te kijken,

sportkoepel en verantwoordelijk voor de operationele kant van topsport,

bestaande uit bondsprogramma’s, talentontwikkeling, infra-

zoals ze zijn en wat hun aandeel daarin is geweest. Reflectie van buiten

zodat de leidinggevende zich bewust wordt van waarom dingen zijn

structuur en coaches. “Dat zijn vier verschillende afdelingen waarvan is niet bezwaard door interne politiek of andere gevoeligheden.” Francesco

geeft aan dat hij in veel van die gevallen iets benoemt wat ieder-

ik de teams aanstuur. Ik ondersteun deze mensen bij het vertonen van

het juiste gedrag op het juiste moment en ga daarbij uit van de coach, een ziet, maar moeilijk bespreekbaar te maken is. Soms loopt het niet

want die moet het overbrengen op de sporters. Ik vertel de coach niet en wijs je naar buiten, een andere keer ben je zelf de bron, Dat zie je

wat hij moet doen. Zonder oordeel, als dat al kan, wil ik met hem kijken

naar wat en hoe hij wat doet, hoe, wat en wanneer hij wat zegt en derschapsgedrag, zowel aan de bewuste als de onbewuste kant. Door

dan niet. Ik geloof sterk in dat gedrag goed te vormen is, dus ook lei-

of dat in lijn is met het bereiken van de gestelde ambities. Die reflectie een omgeving te creëren waarin leiderschap kan floreren.”

zie je terug in groepsdynamica. Je kunt je voorstellen wat het betekent

voor de sporters als de coach onzekerheid of juist veel vertrouwen uitstraalt.

Gedrag zegt soms meer dan woorden. Dat geldt ook buiten de Coachen vraagt lef. Het gaat immers om dingen durven benoemen

COACHEN VRAAGT LEF EN TIJD

sport. Ik geef tijdens lezingen vaak uit eigen ervaringen op het slagveld

voorbeelden, zoals wat er gebeurt bij een wegblokkade in een gen en een vertrouwensbasis, zodat een situatie kan ontstaan waarin

en reflecteren zoals ze zijn. Het opbouwen van functionele verbindin-

uitzendgebied in Afghanistan. Dan kun je je voorstellen wat het verschil

is in de reactie van degenen die op je afkomen wanneer je zeker-

coachen vanuit een gezagsverhouding. “Door het hiërarchische ver-

echt gedeeld kan worden, kost ook tijd. Francesco zet vraagtekens bij

heid uitstraalt of weifelend staat de draaien. Houding en gedrag zijn schil is de kans groot dat het niet tot een gelijkwaardige verbinding

een heel bepalend en sturend mechanisme. Bij de topsport is het kenmerk

dat het nooit over goed of fout gaat. Het moet namelijk altijd wel een techniek die een leidinggevende kan toepassen, maar ver-

komt met het risico dat echte zaken niet op tafel komen. Coachen is

beter. Je bent zo goed als je laatste prestatie.” Organisaties die in spannende

of onbekende omstandigheden niet weten wat te doen hebben chen vraagt om een brede blik, maar – zoals gezegd – door woorden

war het niet met ‘normale’ of andere begeleidingstechnieken. Coa-

uit angst voor consequenties de neiging besluitvorming uit te stellen, voor leiderschap te plakken (vitaal of inspirerend bijvoorbeeld) treedt

wat het alleen maar spannender maakt. “Dat kan in een uitzendgebied

en in de sport niet, want dan is het te laat. In die zin is het belang-

overtuigd dat als je goed begrijpt wat het effect van je gedrag is op het

slechts een verlenging van het begrip op. Dat is zonde. Ik ben ervan

rijk dat mensen, leiders, weten wat het effect van hun gedrag is, gedrag efficiënt kunnen toewerken naar je doelstellingen, je in het kleurenpalet

van leidinggeven zoveel mogelijk kleuren en stijlen (zoals coa-

dat ze bovenal op het juiste moment moeten kunnen, willen en durven

vertonen.”

chen) kunt inzetten op de momenten die nodig zijn.” Francesco komt

zo nog een keer terug op zijn uitspraak dat het gedrag dat leidinggevenden

vertonen in lijn moet zijn met de ambities die zij willen rea-

VOORBEELDGEDRAG

Voorbeeldgedrag is zo’n kreet waarvan iedereen weet dat het liseren. Hij heeft een unieke combinatie van ervaringen bij het leger,

belangrijk is, maar wat betekent het? Reflectie is ook hier nodig, net in de topsport en nu ook met het bedrijfsleven en andere organisaties,

waardoor hij ook een groot aantal anekdotes paraat heeft die hij

zoals aanpassing van het gedrag als dat niet in lijn ligt met het behalen

van de doelstellingen. “Er is sprake van een potentieel conflict als kan delen tijdens zijn lezingen, Hij ondersteund zijn lezingen uitsluitend

met foto’s en filmpjes. Dat maakt van een lezing ook echt een

Iemand die taakvolwassen is een leidinggevende heeft die voortdurend

behoefte heeft aan controle. Andersom hetzelfde. Als een manager

iemand vrijlaat in zijn werk die nog niet competent is die taak beter blijft hangen.

beleving. Je wordt in het verhaal gezogen waardoor zijn boodschap

zelfstandig uit te voeren, is er wellicht juist behoefte aan meer begeleiding.

Om dit soort situaties te voorkomen denk ik dat het voor een Voor boekingen of meer informatie:

leidinggevende goed is te weten wat zijn authentieke stijl is en met

T 010 - 433 33 22

welke vaardigheden en competenties of extra stijlen hij zichzelf kan E info@speakersacademy.nl I www.speakersacademy.nl

verrijken om efficiënt toe te werken naar het halen van de doelstelling.

Francesco Wessels is, na een loopbaan bij Defensie, alweer geruime tijd werkzaam bij NOC*NSF en begeleidt binnen teamNL de

(Olympische) coaches. Hij ondersteunt de persoonlijke ontwikkeling van bondscoaches op het gebied van leiderschap, groepsdynamische

processen en mentaal vormende aspecten. Francesco is inzetbaar als sport en -motivatiespreker, ook treedt hij graag op

als trainer/ coach binnen organisaties. Hij kan helpen als teamanalist, vormer, opleider of gedragsbeïnvloeder.


COLUMN

Drie redenen waarom Nederlanders

zo graag om de tafel zitten

Saskia Maarse

Toen talkshowpresentator Beau van Ervan Dorens begin september begon met zijn praatprogramma ‘Beau’, koos hij voor

een ander decor: een minidesk en een bank. Hij wilde wel eens wat anders dan die eeuwige tafel met stoelen eromheen

die je bij Nederlandse talkshows altijd ziet. Zijn nieuwe opstelling leverde hem veel kritiek op. Een maand later was hij te

gast bij ‘De wereld draait door waar’ hij zich hardop afvroeg: ”Waarom zitten mensen allemaal aan tafel in Nederland?”

Er zijn drie belangrijke redenen waarom

Nederlanders zo graag rondom een tafel

plaatsnemen.

1. OVERLEGCULTUUR

WAARBIJ ELKE MENING TELT

Door onder andere de strijd tegen het

water kent Nederland al eeuwenlang een

overlegcultuur met informele omgangsvormen.

Dat overleggen gebeurt veelal rondom

een tafel. Heel belangrijk daarbij is dat iedereen

zijn mening geeft. Het verzamelen van

ideeën en meningen is essentieel om – bijvoorbeeld

tijdens vergaderingen – sneller

een gezamenlijke beslissing te kunnen

nemen. Managers uit andere landen verbazen

zich vaak over het feit dat er tijdens

vergaderingen in Nederland van hen wordt

verwacht dat ze actief meedoen in de discussies:

“Waarom moet ik altijd een mening

over iets hebben?” Ook bij de Nederlandse

talkshows zit de presentator met zijn gasten

aan tafel zodat iedereen kan participeren in

de gesprekken.

2. GELIJKEN

Om alle meningen en ideeën even serieus

© KARIN HUIJZENDVELD

te kunnen nemen, moeten we elkaar zien

als gelijken. Een tafel lijkt daarbij de ideale

setting, omdat iedereen op dezelfde hoogte

zit en op gelijke afstand ten opzichte van

elkaar. Bovendien hebben we een afkeer

van hiërarchie en dikdoenerij. Als een

presentator hoger zit dan zijn gasten –

zoals bijvoorbeeld in Amerika – of als een

manager op een andere plek gaat zitten dan

zijn team, wordt dat al snel als overdreven

ervaren.

3. DOE MAAR GEWOON

Ook in de privésfeer zien we die ronde

opstelling vaak terug. Denk aan het ‘kringetje’

bij veel verjaardagen in Nederland.

Hiervoor geldt eveneens: in een kringetje is

iedereen gelijk. Daarom feliciteren we niet

alleen de jarige, maar ook vaak alle andere

aanwezigen, tot grote verbazing van mensen

uit andere landen en culturen.

Een algemene norm bij een zakelijk bijeenkomst,

een talkshow of een feestje is ‘doe

maar gewoon’. Het is een vorm van communicatie

en tegelijkertijd een sfeer die samenhangt

met prettig gezelschap. Je mag voor je

mening uitkomen, graag zelfs. Maar negatieve

uitlatingen – zeker als ze gepaard gaan

met heftige emoties – worden niet getolereerd.

Laten we het vooral gezellig houden!

Om de betrokken personen in deze situaties

bij elkaar te houden biedt de tafel houvast.

Rondom de tafel zitten zorgt voor interactie,

dynamiek en gezelligheid.

WEG MET DIE BANK

Beau besloot afscheid te nemen van zijn

bank. De tafel is terug en de kloof tussen

de presentator en de gasten is verdwenen.

Iedereen kan elkaar weer recht in de ogen

kijken, comfortabeler zitten en… makkelijker

praten.

Door haar werkervaring in het buitenland (toeristische sector), de wereldreis die ze maakte, de cultuurtrainingen die ze volgde en de

interviews die ze – terug in Nederland – zes jaar lang voerde met ondernemers en managers uit 30 verschillende landen ontwikkelde

Saskia Maarse veel kennis over de Nederlandse cultuur in relatie tot andere culturen. Ze schreef daarover twee boeken: 'Tutti frutti

– het succes van kleurrijk en ondernemend Nederland' en 'Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders'.

Met beide boeken kreeg Saskia veel media-aandacht, waaronder BNR, ‘Koffietijd’, de Volkskrant, AD en NU.nl. Saskia heeft als missie

om mensen en organisaties op humoristische en inspirerende wijze – via haar lezingen en workshops – culturele inzichten en

bewustwording mee te geven zodat meer wederzijds begrip ontstaat.



‘IS HET MEEST

FANTASTISCHE

LEREN WEL

MOGELIJK IN EEN

SCHOOL?’

Pieter Sprangers is een ‘educational futurist’, onderwijsdesigner, visionair ondernemer en universitair docent die in

parallelle werelden leeft. Hij onderscheidt zich door met een ‘designerblik’ naar leren en onderwijs te kijken. Een

onderbouwde en originele blik, die leidt tot verrassende inzichten. Zijn missie? Leren én onderwijs zó motiverend

maken dat levenslang en met plezier leren vanzelfsprekend is.

118


ONDERWIJS

Pieter Sprangers

Tekst: Kristien Verbist-Domo de Refontiro | Fotografie: Yves Verbeeck-Domo de Refontiro

Leren doe je 24/7 en overal. Onderwijs

is gesystematiseerd, verdiepend

leren, meestal in een instituut dat we

school noemen. Dat is een fundamenteel

verschil. De vraag is of scholen

momenteel in staat zijn om het meest

fantastische leren mogelijk te maken. Ik trek

dat in twijfel. Ik zie zoveel demotivatie bij

lerenden. Tegelijk kreunen leraren onder

werkdruk. Hoe kunnen we scholen anders

vorm geven zodat leren weer motiverend

wordt voor iedereen? We moeten het systeem

omdenken, wetenschappelijk onderbouwd

én vanuit een designperspectief.

Daar doe ik wetenschappelijk onderzoek

naar onder de titel ‘Redesign of educational

systems’. Hetzelfde geldt voor leren in andere

contexten, bedrijven bijvoorbeeld. Ook daar

krijgen werknemers te vaak een gestandaardiseerd

leerpakket aangeboden dat niet

inspireert.”

ONDERWIJSINNOVATIE

IN DE PRAKTIJK

“In mijn doctoraal onderzoek staat het

construct ‘learner experience’ centraal. Ik

bekijk leren met een designerblik, niet louter

onderwijskundig. Hoe ervaart de lerende

dat leren? Je ontdekt al gauw dat heel wat

dingen op zijn minst niet meer natuurlijk

te noemen zijn in scholen. Leren speelt zich

dominant af in een klaslokaal waarin leerlingen

van dezelfde leeftijd per 20 worden

gestopt met een leraar erbij en een gestandaardiseerd

lessenpakket. Vroeger werd er

meer intergenerationeel geleerd, in interactie

met de omgeving.

Daarom ontwikkelde ik het concept van

nomadisch leren. Ik trek met mijn studenten

de stad in om te leren in de maatschappelijke

realiteit. Dat maakt hele andere interacties

met de omgeving mogelijk. Een andere

onderwijsinnovatie die ik ontwikkelde en in

de praktijk heb gebracht is bewegend leren.

Het is heel onnatuurlijk om jonge, gezonde

mensen 7 à 8 uur per dag stil te laten zitten.

Met doelgericht gekozen bewegingsmixen,

vanuit wetenschappelijk onderzoek samengesteld,

kan je in je klaslokaal met behulp van

ondersteunende filmpjes aan de slag.”

TECHNOLOGIE ALS

ONDERSTEUNING

“Ik geloof sterk in de ondersteunende rol

van technologie bij leren. In scholen komt

de digitale transformatie maar langzaam

op gang. Jammer, want digitalisering zorgt

ervoor dat de leraar bezig kan zijn met zijn

kerntaak, motiveren en ondersteunen, en

minder tijd moet besteden aan repetitief

werk. In de toekomstvisie die ik heb, blijft de

leraar centraal staan in dat leren van jonge

mensen. Maar ‘educational technology’ zal

ondersteunen, de leraar zal een ‘digital twin’

naast zich krijgen die zorgt voor een flow van

'learning analytics' waardoor leraren hun

lerenden gepersonaliseerder kunnen benaderen

én tegelijk minder werkdruk ervaren.

Onze onderneming Domo de Refontiro

werkt daarom momenteel samen met het

Finse bedrijf Eduten en de universiteit van

het Finse Turku aan een met wetenschappelijk

onderzoek geflankeerd project rond een

op artificiële intelligentie gebaseerde tool

voor rekenen en wiskunde. Met de bedoeling

om die tijdens het schooljaar 2020-2021

volledig op de markt te brengen in onderwijs

in Vlaanderen en Nederland.”

BLIJVEN SCHOLEN

WEL RELEVANT?

“Is het meest fantastische leren mogelijk

in een school? Ja, maar dan moeten we

scholen herdenken. De manier waarop ze

leren vandaag in systemen gieten motiveert

jongeren gewoon minder. Ik durf zelfs verder

te gaan. Als scholen dit niet doen, dan gaan

ze zichzelf voor een stuk irrelevant maken.

Scholen én bedrijven moeten zich ervan

bewust zijn dat grote technologieproviders

de leermarkt betreden.

Het valt mij op dat mijn studenten op

hun sociale media niet opscheppen met

een deelcertificaat dat ze behaalden aan

hun hogeschool of universiteit maar dat ze

wel pochen met zo’n certificaat van Google

University. De 'learner experience' is er

blijkbaar aangenamer.”

Pieter Sprangers is 'scientific educational design researcher' aan de Creative University IADE (Lissabon). Hij is co-auteur van meerdere

boeken, onderwijsexpert en docent (Universiteit Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen). Hij heeft met zijn onderneming

Domo de Refontiro (onderwijs.domoderefontiro.be of www.domoderefontiro.be)meer dan 15 jaar ervaring in het begeleiden van

scholen, schoolleiders en leraren op alle onderwijsniveaus. Pieter Sprangers denkt graag met u mee om een programma op maat

uit te werken. Met zijn uitdagende, gedreven en interactieve aanpak weet hij uw publiek ongetwijfeld te boeien zowel via een

keynote als via 'delight thinking' workshops! Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


119

© BOB BRONSHOFF

HO EZO,

DIEREN

MUZIKAAL?

120


MUZIKALITEIT

prof. dr. Henkjan Honing

Tekst: Farfields&Honey | Fotografie: Bob Bronshoff

Ieder mens is muzikaal, maar waarom die aanleg zich juist bij mensen zo sterk ontwikkeld heeft, is een

wetenschappelijk raadsel. Prof. dr. Henkjan Honing maakte een ontdekkingsreis naar muzikaliteit bij mensen en dieren

en kwam er tot zijn verrassing achter dat onze naaste verwant, de chimpansee, minder gevoel voor ritme heeft dan een

kaketoe en een zeeleeuw. Wat zeggen (a-)muzikale dieren over onze liefde voor Bach, Beyoncé of Kenny B?

Een zeeleeuw die enthousiast headbangt

op 'Everybody' van de Backstreet Boys… wat

zegt dat over haar muzikale aanleg?

Hoe onderzoek je of een dansende kaketoe

maatgevoel heeft of niet? En waarom is

dat belangrijk?

Hoe komt het dat een Franse baby anders

huilt dan een Duitse?

In zijn onderzoek loopt Henkjan Honing

vaak tegen vragen aan waar je in eerste

instantie om moet lachen, maar die bij nader

onderzoek verrassende nieuwe inzichten

blijken op te leveren over muzikaliteit bij

mens en dier.

BABY AAP ZEELEEUW

Een hoogtepunt in zijn eigen onderzoek

was dat hij bij pasgeboren baby’s gevoel voor

de beat wist aan te tonen. Tot zijn verbazing

bleken resusapen veel slechter te scoren.

Nieuwsgierig toog hij daarop naar een

onderzoeksgroep in Japan, waar hij chimpansees

mocht observeren tijdens vrijwillige

luisteren keyboardsessies. Chimpansees

staan genetisch gezien zo dicht bij de mens

dat je zou verwachten dat ook zij over muzikale

aanleg beschikken. Gek genoeg lijkt een

Californische zeeleeuw hen ver te overtroeven.

En hoe zit het eigenlijk met voor componisten

zo inspirerende vogels? Honing

combineert eigen onderzoek met dat van

collega-wetenschappers die hem deelgenoot

maken van hun onderzoeksvragen,

-methoden, twijfels en -resultaten. Van deze

spannende reizen doet hij in zijn lezingen

enthousiast verslag.

LUISTER VEEL EN

GEVARIEERD

Sinds hij zich aan de wetenschap van

muziek besloot te wijden, heeft Henkjan

Honing zijn muzikale carrière als toetsenist

aan de wilgen gehangen. Maar als het gaat

om muziek luisteren is hij een omnivoor. Hij

haalt dan ook graag mythes onderuit als zou

alleen het luisteren naar klassieke muziek

goed zijn voor het brein of de concentratie.

Luister veel en gevarieerd, is zijn motto.

Want daarmee ontwikkelen we dat grootse

talent waarover we allemaal beschikken en

dat ons leven zoveel waardevoller maakt:

onze muzikaliteit.

HEEFT MUZIEK NUT?

Henkjan Honing: ‘Het idee is dat muzikale

aanleg geholpen heeft om groepen van

de vroege mens bij elkaar te houden. Als je

samen wilt dansen, zingen, muziek maken of

marcheren, moet iedereen maatgevoel hebben.

In hetzelfde tempo kunnen denken. Zo

niet, vergeet dat dansen en zingen dan maar.

En dat zijn allemaal zaken die binden, cruciaal

zijn voor een groepsgevoel. Apen kunnen

elkaar nog vlooien, maar bij de mens

werden die groepen waarschijnlijk al snel

veel te groot voor dat soort tijdsintensieve

dingen. Dan is muzikaliteit en het kunnen

bewegen op muziek een heel mooie oplossing,

een die in de evolutie blijkbaar overeind

is gebleven. En ook echt iedereen heeft

dat talent trouwens. We onderwierpen naast

baby’s en apen ook grote groepen volwassenen

aan die luistertest met omissies in de

beat, zowel musici als niet-musici. Maar daar

bleek wat dit betreft geen verschil tussen. Als

ik tijdens lezingen vraag of mensen vinden

dat ze muzikaal zijn, gaan er weinig handen

omhoog. Dat zie ik vooral in Europa. In Brazilië,

waar ik vaak geweest ben, hoor je dat

nooit. Muziek is daar een belangrijk deel van

het dagelijks leven. Het zou mooi zijn als het

er ook in Nederland meer bijhoorde, thuis,

op school, in de zorg. Zelf maakte ik vroeger

muziek op zolder, met vriendjes: de een

had een trompet, de ander een saxofoon.

Het maakte niet uit of je goed was of niet,

het gaat om het samen spelen en het genieten

van muziek. Ik ben dan ook een groot

voorstander van muziekles op scholen. Wat

dat betreft ben ik wel een missionaris, ja.’

Henkjan Honing (1959) is nieuwsgierig naar de cognitieve en biologische bouwstenen van muzikaliteit bij mens en dier. Naast een

onderzoeksagenda 'The Origins of Musicality, MIT Press 2018' verschenen van hem de populairwetenschappelijke boeken 'Iedereen

is muzikaal' en 'Aap slaat maat' (Nieuw Amsterdam 2012 en 2018). Boeken en lezingen van Honing trekken een breed publiek en

vinden zowel binnen als buiten de wetenschap waardering.


“Het kan alle kanten opgaan tijdens

mijn theaterlezing. Dat maakt het niet

alleen voor het publiek, maar vooral

voor mezelf boeiend”

122

PROF. DR.

MAARTEN

VAN ROSSEM

THEATERCOLLEGE


© KIEKKO FOTOGRAFIE

PROF. DR.

THEATERVOORSTELLING

MAARTEN

EEN AVOND LACHEN LEREN MET DE

BEKENDSTE HISTORICUS VAN NEDERLAND

VAN

SEIZOENSOVERZICHT

ROSSEM

2019/2020

MAARTENVANROSSEMONLINE.NL

MAARTEN VAN ROSSEM IS BEKEND ALS AUTEUR VAN ONDER ANDERE ‘NEDERLAND VOLGENS MAARTEN

VAN ROSSEM’ (2012) EN ZIJN BOEK ‘EUROPA VOLGENS MAARTEN VAN ROSSEM’. DAARNAAST VERSCHIJNT

HIJ VAAK OP TELEVISIE BIJ TALKSHOWS ZOALS ‘DE WERELD DRAAIT DOOR’ EN IS HIJ VAST JURYLID BIJ ‘DE

SLIMSTE MENS’. ZIJN CHARME WAS SAMEN MET DIE VAN ZIJN BROER EN ZUS TE BEWONDEREN IN HET

PROGRAMMA ‘HIER ZIJN DE VAN ROSSEMS’. IN EEN AVOND MET MAARTEN VAN ROSSEM LEERT EN LACHT

HET PUBLIEK NIET ALLEEN VEEL, HET ZAL OOK VERSTELD STAAN VAN DE ONGELOOFLIJKE VERHALEN

WAARIN HIJ HEDENDAAGSE GEBEURTENISSEN SCHERP ANALYSEERT EN MISCONCEPTIES BLOOTLEGT.

SEIZOENSOVERZICHT 2019/2020

2019

zaterdag 07-12-2019 20:15 HOOFDDORP Schouwburg De Meerse 023-5563707 demeerse.nl

donderdag 12-12-2019 20:15 BARENDRECHT Theater het Kruispunt 0180-615958 theaterhetkruispunt.nl

dinsdag 17-12-2019 20:00 NIJMEGEN Stadsschouwburg 024-3221100 stadsschouwburgendevereeniging.nl

vrijdag 20-12-2019 20:15 CAPELLE AD IJSSEL Isala theater 010-4586400 isalatheater.nl

2020

vrijdag 03-01-2020 20:15 HELMOND Theater Speelhuis 0492-587000 theaterspeelhuis.nl

woensdag 08-01-2020 20:15 DEN HAAG Koninklijke Schouwburg 0900-3456789 (10 cpm) hnt.nl

vrijdag 10-01-2020 20:00 MIDDELBURG Stadsschouwburg Middelburg 0900-3300033 (45 cpg) zeelandtheaters.nl

maandag 13-01-2020 20:00 ZWOLLE Schouwburg Odeon 0900-1435 (45 cpm) zwolsetheaters.nl

zaterdag 25-01-2020 20:00 Theaterweekend Locatie wordt t.z.t. bekend gemaakt

donderdag 30-01-2020 20:15 DELFZIJL Congrescentrum de Molenberg 0596-614000 demolenberg.nl

dinsdag 04-02-2020 20:00 ALMELO Theaterhotel Almelo 0546-803000 theaterhotel.nl

woensdag 05-02-2020 20:00 ROTTERDAM oude Luxor Theater 010-4843333 luxortheater.nl

zaterdag 07-03-2020 20:15 WEERT Munttheater 0495-513575 munttheater.nl

dinsdag 10-03-2020 20:00 STEENWIJK Rabo Theater De Meenthe 0521-514004 demeenthe.nl

woensdag 18-03-2020 20:00 STADSKANAAL Theater Geert Teis 0599-631731 theatergeertteis.nl

donderdag 26-03-2020 20:00 ROERMOND TheaterHotel De Oranjerie 0475-391491 theaterhotelroermond.nl

donderdag 14-05-2020 20:30 ENSCHEDE De Kleine Willem 053-4858500 wilminktheater.nl

MAARTENVANROSSEMONLINE.NL

PRODUCENT: SPEAKERS ACADEMY ®

TOURNEEPLANNING EN PUBLICITEITSMATERIAAL: SENF THEATERPARTNERS | TEL. +31 (0)10 592 31 55 OF WWW.SENF.NL


© NADINE MAAS

Egbert Jan van Bel

Tekst: Jan Sunderland

Met veel humor, harde feiten en prachtige

casussen vertelt Egbert Jan van Bel aan een

volle zaal over het belang van klantgerichtheid.

Met een trits aan verhelderende voorbeelden

van weinig klantvriendelijke uitingen

van organisaties, trapt Egbert Jan zijn verhaal

af. Hij toont daarmee de managers in de zaal

aan dat het niet vanzelfsprekend is voor veel

organisaties om daadwerkelijk klantvriendelijk

te opereren. Door (te) sterke focus op

‘operational excellence’ is in veel organisaties

het klantcontact gereduceerd tot een kostenbesparende

machine waarin de menselijke

maat tekortschiet. Dat moet anders en Egbert

Jan laat ook met pakkende voorbeelden zien

hoe organisaties klantgericht en succesvol

kunnen opereren. Uit de zaal komt een vraag:

‘Maar waar begin ik dan?’

KLANTGERICHTHEID

ZONDER STRATEGIE

IS KANSLOOS

Egbert Jan: “Klantgericht werken is een strategie.

Organisaties die jaar in jaar uit hoog in de

lijst staan van klantvriendelijkheid, hebben een

aantal zaken consequent goed voor elkaar”:

• Behandelen klanten niet als een

nummertje > luisteren

• Zetten vaak een extra stap > verwachtingen

overtreffen

• Brengen het gevoel over van ‘ons kent ons’ >

we begrijpen elkaar

• Zijn ook betrokken na een aankoop >

service- en oplossingsgericht

• Zijn er op het moment dat de klant er om

vraagt en niet andersom > geen opdringerig

gedrag

• Zijn ook betrokken bij de (lokale)

omgeving > duurzaam en betrokken

• Hebben intern de klantrelatie en

samenwerking goed vastgelegd > een

klantgerichte cultuur

124


IN DE SCHIJNWERPERS

‘TOPDOWN’? NEE, VAN BINNENUIT…

Het valt op dat deze bedrijven radicale keuzes maken voor het geven

van verantwoordelijkheden voor bevoegdheden aan dié medewerkers

die rechtstreeks contact hebben met de klanten. Service wordt

niet uitbesteed aan een afdeling of externe partij die geen ‘band met de

klant’ heeft. Deze bedrijven hebben door dat degenen die het dichtst

bij de klant staan het beste weten wat nodig is om een uitzonderlijke

klantbeleving te bieden. Egbert Jan: “De managers in zulke organisaties

zijn strategische facilitators die hun collega’s de unieke ruimte

geven hun talenten te benutten.”

Egbert Jan constateert dat deze organisaties ook minder sturen op

strakke en beklemmende richtlijnen en procedures. Egbert Jan: “Deel

met elkaar waarden, ambities en het ‘why’ van de organisatie. Bijvoorbeeld

door meer nadruk te leggen op enthousiaste klanten en minder

op zaken als productiviteit zoals wachttijden, koude ‘sales-targets’ en

gemiddelde gesprekstijden.”

‘Egbert Jan vroeg een directeur marketing

en sales van een grote organisatie wat zijn

definitie van een klant is: “Een klant? Dat is

iemand met mijn geld in zijn zak…!”

KLANTVRIENDELIJKHEID ALS STRATEGIE

De belangrijkste tip die Egbert Jan bedrijven wil meegeven is: “Zet

klantvriendelijkheid neer als strategie.” Dat is wat alle organisaties

die hoog scoren in klantvriendelijkheid doen. Daarnaast adviseert

hij bedrijven om in te zetten op klantkennis. “Klantinzichten zijn ontzettend

belangrijk. Probeer je klant echt te begrijpen. Doe je dit niet

en je concurrent wel, dan verlies je de strijd om de klant. Je kunt een

klant pas goed bedienen als je weet wat deze wenst en nodig heeft.”

Goed kunnen omgaan met data en technologie is hierbij van belang.

Egbert Jan: “Maar niet alles is data-gedreven en kunstmatige intelligentie.

Klanten zijn echte mensen die gewoon door intuïtie en emoties

worden gedreven en handelen. Het zijn geen robots die je kunt

programmeren. We maken als klant vaak keuzes op gevoel, op basis

van gewoonten en emoties en verantwoorden deze achteraf met rationele

argumenten. Een klantgerichte organisatie heeft daarom ook de

‘klantreis’ goed op orde; vóór, tijdens en ná de aankoop.

Ja, de prijs is belangrijk in het aankoopproces. Prijs staat altijd in de

top 5 maar nooit in de top 3. Wat daar wel staat? Vertrouwen, oprechtheid,

kwaliteit… Feitelijk de waarde van een organisatie.

DRIE X ‘KLOTEKLANTEN’ OP RIJTJE

Bijzonder is dat de bestseller ‘Kloteklanten’, voor het eerst verschenen

in 2007, inmiddels twee opvolgers heeft: ‘Kloteklanten 2.0’ (2013) en

‘Kloteklanten 3.0’ (2018). Drie keer dezelfde titel dus, maar steeds

met een geheel nieuwe inhoud. De ondertitels verschillen dan ook.

De eerste versie had als subtitel ‘De klant als noodzakelijk kwaad’,

‘Kloteklanten 3.0’ heeft ‘Leer van de winnaars in klantvriendelijkheid’.

Basis van de boekenserie is een grootschalig onderzoek over klantvriendelijkheid,

dat al jarenlang op continue basis wordt gehouden

Ja, de prijs is

belangrijk in het

aankoopproces.

Prijs staat altijd

in de top 5 maar

nooit in de top

3. Wat daar wel

staat? Vertrouwen,

oprechtheid,

kwaliteit… Feitelijk

de waarde van een

organisatie.

onder tienduizenden consumenten in Nederland. Elk jaar weer en

dat leidt tot prachtige leidende inzichten die Egbert Jan inzet in zijn

workshops en seminars.

In twaalf jaar tijd is er enorm veel veranderd. “Klantvriendelijkheid

was hét agendapunt van 12 jaar geleden”, zegt Egbert Jan. “Dik zes jaar

geleden werden sociale media en ‘customer engagement’ belangrijker;

de kunst om verbinding te maken met de klant. En nu is de focus

op klantkennis, de ‘customer insights’. Data zijn de brandstof voor het

begrijpen van je klanten. Succesvolle bedrijven als Coolblue, ANWB

maar ook Van der Valk zetten hun propositie en belofte steeds zichtbaarder

in op wat de klant wil en daadwerkelijk nodig heeft.” Klantgerichtheid

is een spel met de klant. Dat moet op alle fronten prettig

en interessant zijn.

BRONNEN

‘Klantvriendelijkste Bedrijf van Nederland’: www.SAMR.nl

Whitepapers Beeckestijn Business School: www.Beeckestijn.org en

CustomerTalk www.CustomerTalk.nl

Egbert Jan van Bel is ondernemer, schrijver van (internationale) bestsellers, hoofdredacteur van CustomerTalk en kerndocent bij

Beeckestijn Business School. Egbert Jan is via Speakers Academy® in te zetten als keynote speaker, dagvoorzitter, docent voor

workshops en inspiratiesessies. Hij heeft inmiddels vele honderden lezingen voor Speakers Academy® verzorgd in binnenen buitenland.

Onderwerpen zoals klantgerichtheid, ondernemen, innovatie & trends, strategie, sales en service zijn hem op het lijf geschreven.



© JUDIMAGE/JUDITHKUIVENHOVEN

‘WIJ COACHEN

MENSEN EN

TEAMS NAAR HET

VOLGENDE NIVEAU’

126


IN DE SCHIJNWERPERS

Viktor, Erik en Stephen Steijger

“Een ratrace-maatschappij met razendsnelle veranderingen, digitalisering, hyperconcurrentie, scheve balans

tussen werk en privé en knetterhoge werken prestatiedruk, vereist meer dan ooit dat medewerkers ‘niet

harder, maar slimmer werken’. Talentontwikkeling en wendbaarheid van medewerkers is een absolute

topprioriteit bij onze opdrachtgevers. Anders gezegd, je creëert een voorsprong als mensen juist nu vitaal

succesvol en succesvol vitaal blijven.” We spreken met de drielingbroers Viktor, Erik en Stephen Steijger.

Viktor en Stephen zijn oprichters en managing partners

van bureau Optimaal Talent. Sinds 2001 verzorgen zij

organisatie-, team- en coachtrajecten op het gebied

van talentontwikkeling, loopbaanadvies, persoonlijk

leiderschap en communicatie voor bedrijven en overheidsorganisaties.

Erik, momenteel ‘Head of Global Sales & Business

Development’ bij de verpakkingsmultinational SIG, wordt vaak ingehuurd

door Optimaal Talent als businesscoach of trainer op grond

van zijn expertise en ervaring bij marketing en sales, veranderen

talentmanagement uit zijn directiepraktijk.

Er melden zich veel organisaties met vragen over doorontwikkeling,

met thema’s als werkdruk, zelforganisatie en regie nemen in werk

en loopbaan in tijden van verandering. Stephen: “Je wordt de hele

dag overspoeld met techno-stress van apparaten en boodschappen,

verzoeken en opdrachten. Je móet zoveel. Je relatie, je kinderen, je

carrière, je klanten… De lat ligt voor veel mensen wel heel erg hoog,

met alle gevolgen van dien.” Zijn broer Erik haakt daarop in: “De

informatiedruk van ons volle gedigitaliseerde leven, levert gedoe op.

Niet iedereen kan dat bijbenen en dan schiet je in de overlevingsstand.

Dan ondermijn je je innovatie, creativiteit en lerend vermogen.

Daarom kunnen organisaties maar beter werk maken van wendbaarheid

en vitaliteit: gelukkige en gezonde medewerkers leveren 45%

meer productiviteit, 80% minder burn-out en 300% meer creativiteit

op, tel uit je winst.” Viktor: “Het is daarom noodzaak een tegengif

te hebben voor de ratrace van alledag op het werk door te investeren

in talentbenutting, toekomstbestendig vakmanschap, werkgeluk en

vitaliteit. Daarom is onze eigentijdse missie: mensen op een gezonde

en gebalanceerde manier helpen versterken om toekomstbestendig

te worden en te blijven, het beste uit hun talenten te halen en helpen

meer (werk)geluk te ervaren.”

Ze schreven er recent hun vijfde boek over. Het heet ‘Wendbaar

werken, coachen bij vitaliteit en werkgeluk’ en ze ontwikkelden een

APK wendbaarheidsscan. Een online tool die duurzame inzetbaarheid

helder in kaart brengt voor individuen en teams. “Wij geloven

in onze eigen kennis en aanpak en brengen die ook zelf in de praktijk,

in ons bedrijf en in ons vrijwilligerswerk als bestuurders van organisaties

van meer dan 500 mensen. Bovendien blijven wij ons ook

opnieuw uitvinden. Ons motto: ‘Pak de regie, speel met de punt naar

voren en blijf bouwen aan de tent én talent’. Je hoeft echt niet ‘ziek’ te

zijn om beter te worden”, aldus de bevlogen drielingbroers.

WAAROM ZOU U HEN BOEKEN ALS SPREKER?

Een drieling en drie gedreven professionals die in verschillende

rollen op meerdere schaakborden (bedrijfsleven, boeken, studie,

bestuurders van een voetbalvereniging) met hun eigengereide ‘metde-punt-naar-voren’-filosofie

(individuen, teams en organisaties

naar het volgende niveau brengen) aantoonbaar het verschil maken

en dat op bevlogen en energieke wijze uitdragen.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



In 2001 hebben Viktor en Stephen Steijger (1973) Optimaal Talent B.V. opgericht, een bureau voor talent-, team- en organisatieontwikkeling

in Oud-Beijerland. De betrokken talentontwikkelaars, die hun broer met zijn ruime internationale managementervaring

inhuren, zetten zich dagelijks in om mensen en teams te versterken vanuit het besef dat iedereen veel meer in zijn mars heeft dan

hij dikwijls laat zien. In de rol van teamcoach, trainer, loopbaancoach of adviseur vervult het bureau uiteenlopende opdrachten voor

commerciële en overheidsorganisaties, zoals ‘in-company’-trajecten op het gebied van management-, team- en talentontwikkeling,

cultuur, communicatie, loopbaanplanning, persoonlijke effectiviteit, duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en wendbaarheid. Het doel

is op zoek te gaan naar de beste versie van mensen en organisaties, met als motto: ‘Bouwen aan de tent én talent’.


© LIEKE SCHOTMAN - BEWUST ZOO

KIJK JE

NAAR

APEN,

DAN KIJK

JE NAAR

MENSEN

128


COLUMN

Daniel Seesink

Door het gedrag van apen aan

het gedrag van mensen te

spiegelen besef je ineens dat

het verschil niet zo groot is

als je graag zou willen geloven.

Ik vind het daarom enorm leuk om te

doen. Niet om mensen voor aap te zetten,

integendeel.

Door mensen op een toegankelijke manier

nader kennis te laten maken met het gedrag

van ‘our closest living relatives’ – chimpansees,

gorilla’s, orang oetans en bonobo’s –

geef ik inzicht en maak ik hen bewust van

hoe gedrag in de basis werkt. Ik laat zien dat

vanuit de biologie bekeken de verschillen

tussen mensen en mensapen en zeker ook

tussen mensen onderling niet zo groot zijn.

Toch willen mensen elkaar graag laten geloven

dat die verschillen wel groot zijn.

Ze plaatsen elkaar daarom graag in hokjes.

Bijkomend voordeel: het in hokjes plaatsen

voorziet in de onbewuste behoefte om in

gezelschap van gelijkgestemden te zijn. Dat

verkleint de kans op agressie en verhoogt het

empathisch vermogen. Immers: “Wij begrijpen

elkaar”. Het gevaar bestaat dat mensen

daardoor minder openstaan voor andersdenkenden.

Voor mij de uitdaging om deze

mensen bewust te maken van het kleine

verschil dat er feitelijk tussen al die hokjes

is door ze daaruit te halen en te laten zien

waarin zij juist niet van elkaar verschillen.

Het gedrag van apen is daarvoor het perfecte

hulpmiddel. De wijze waarop en het

doel waarmee bijvoorbeeld een zilverrug

gorilla imponeert verschilt niet veel van de

manier waarop sommige managers zich

laten zien wanneer zij zichzelf weer eens op

de borst slaan, ongeacht het hokje waaruit ze

komen. Hoe anders gaat de alfaman bij de

chimpansees om met zijn ‘ondergeschikten’

binnen de groep. Imponeren alleen is dan

niet voldoende. Daar zijn een gezonde dosis

inlevingsvermogen en politieke behendigheid

onmisbaar. Vaardigheden die niet

iedere alfaman in dezelfde mate bezit. Elke

manager trouwens ook niet.

Hoeveel verder zijn wij dan gekomen in

al die miljoenen jaren van ontwikkeling?

Dat is een vraag die mij vaak wordt gesteld

na afloop van een lezing of een masterclass.

Een logische vraag: wij kunnen tenslotte

praten; apen niet. Wij zijn in staat

om afspraken op papier vast te leggen;

apen niet. Ja, op dat punt zijn we een heel

stuk verder gekomen. Toch laat onderzoek

zien dat we in de basis nog heel dichtbij de

apen staan. Mooie woorden kunnen namelijk

niet verbloemen wat ons lichaam zegt.

Mensen reageren – onbewust – op

lichaamstaal zoals houding en uitdrukkingen

in het gezicht. Niet alleen op de mooie

woorden die worden uitgesproken, vaak

zorgvuldig gekozen om het gewenste effect

te bereiken. Dat maakt het bijzonder interessant

om juist het non-verbale gedrag dat

mensen vertonen te observeren en vast te

leggen. Wederom niet om de betreffende

mensen voor aap te zetten, maar wel om

ze letterlijk de spiegel voor te houden en ze

bewust te maken van hoe hun gedrag kan

worden ontvangen en geïnterpreteerd. Zo

blijft het verhaal over de apen niet op zichzelf

staan, maar leg ik een herkenbare link

naar het eigen gedrag. Een veilige manier om

je bewust te worden van het effect van jouw

gedrag op een ander. Als nieuw vertrekpunt

waar vanuit je jezelf nog miljoenen jaren verder

kunt ontwikkelen. Om te voorkomen dat

apen op enig moment zullen zeggen: “Kijk je

naar mensen, dan kijk je naar apen”.

© PAUL BARENDREGT

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



© RAMON VAN JAARSVELD

Daniel Seesink gebruikt zijn kennis over de gedragsbiologie van mensapen in zijn lezingen en masterclasses om mensen bewust

te maken van de oorsprong van hun eigen gedrag. Daarnaast observeert hij gedrag van mensen, legt het vast om er vervolgens

feedback op te geven. Heel effectief in veranderprocessen en bij reorganisaties, waar het aankomt op het ‘meekrijgen’ van mensen.

‘De wens tot meer diversiteit is een romantisch

verlangen met een discriminerend tintje’

Daniel werkt samen met Denise Dechamps van Body Language Academy. Denise staat bekend als dé lichaamstaalexpert van Nederland.

De van origine psycholoog houdt zich al ruim 10 jaar bezig met het bestuderen van menselijk gedrag en ontwikkelde zich

onder internationale deskundigen tot gecertificeerd lichaamstaalexpert. Ze is een veelgevraagd spreker en bekend van radio en tv

(RTL, SBS, BNR, NPO).


© HANS VAN EIJSDEN

‘MAGIE EN

METAFOREN GEVEN

VERANDERING

KRACHT’

Jan Reinder


Keynote-spreker, illusionist, mentalist en creatief denker Jan

Reinder daagt zijn publiek uit open te staan voor verandering

door zijn kennis over het beïnvloeden van de menselijke geest te

combineren met visuele magische trucs en krachtige metaforen.

Daardoor verslapt de aandacht van de zaal niet als hij tijdens zijn

‘Magic Minded’-shows spreekt over keuzes maken, uitdagingen

aangaan, motivatie, het onmogelijke mogelijk maken, succes,

leren, gedrag, presteren, ondernemen, innoveren en groeien.

Wat Jan laat zien zegt meer dan woorden. De boodschap die

een bedrijf via hem overbrengt komt beter en sterker over dan

tijdens de ochtendvergadering. “Ik ben nu bezig de impact van

de show te verlengen naar de toekomst door zaadjes te planten

die mensen herinneren aan hun dromen en het vervullen ervan.”

130


MOTIVATIE

Als professioneel illusionist

inspireert hij niet alleen

mensen meer te halen uit

hun werk en leven, Jan Reinder

verwondert ze ook, zet ze

aan het denken en stimuleert hun creativiteit.

Daarnaast reist hij de hele wereld over

om theater-, tv- en bedrijfsshows te geven

met bijzondere acts. Zijn geblinddoekte rattenvaltruc

is al 19,8 miljoen keer bekeken via

YouTube. “Dat is puur entertainment. ‘America’s

got talent’ vraagt al twee jaar of ik als

kandidaat mee wil doen, maar daaraan heb

ik geen behoefte. Een talentenshow kan je

maken of kraken, ook al ben je heel goed”,

vertelt Jan die onder andere op de Bühne

heeft gestaan in Las Vegas en Los Angeles.

“Wat ik doe komt voort uit de goochelkunst,

die allerlei categorieën omvat, zoals manipulatie

(vingervlugheid), illusionisme (denk

aan Hans Klok), mentalisme (dan ben je

bijna een psycholoog en gaat het over gedrag

begrijpen, mensen beïnvloeden, manipuleren

en gedachten lezen). Het is geen gave.

Ik ben niet geboren met een zesde zintuig,

maar kan wel de illusie geven dat het zo is en

gedachten planten. Het publiek twijfelt dan

over wat echt is en niet. Het antwoord moeten

ze zelf bepalen. Dat is een spannende mix

die aansluit op wat ik voor bedrijven doe met

mijn ‘Magic Minded’-shows, waarmee ik

met behulp van magie individuen inspireer

hun prestaties te verhogen door hun denken

te veranderen.”

METAFOREN

“Ik gebruik metaforen. Die hebben meer

impact en mensen onthouden ze beter. Kijk

naar sprekers. Powerpoint-presentaties blijven

vaak niet hangen, maar sprekers die

een goed verhaal met beeldende metaforen

combineren raken mensen. Wanneer ik als

illusionist en mentalist in een act iets loslaat,

versterkt magie die metafoor en wordt

duidelijker wat ze daarmee in hun leven of

bedrijf kunnen doen. Vooral mentalisme

is nauw verbonden met psychologie”, aldus

Jan, die ook geschoold is in neuro-linguïstisch

programmeren (NLP) en daardoor

veel weet over menselijk gedrag. Hij bezoekt

seminars van onder anderen Tony Robbins

en bestudeert hoe deze levens- en bedrijfsstrateeg

mensen stimuleert en in beweging

© BAS LOSEKOOT

brengt. Ook bekijkt hij wat hij kan met de

‘Seven Habits of Highly Effective People’

van de inmiddels overleden Stephen Covey,

wiens seminar hij eveneens heeft bezocht, en

bezoekt hij ijsman Wim Hof, die zijn geest en

ademhaling zo heeft getraind dat hij vrijwel

naakt vrieskou kan doorstaan. “Al die mensen

zijn specialist op een bepaald onderdeel

en ik onderzoek hoe zij dat doen. Mensenkennis

is belangrijk. Ik wil weten of ik hun

kennis kan gebruiken, wat interessant is en

goed werkt. Daarop heb ik trucs gebaseerd,

waarmee ik mooie dingen kan doen.”

‘MAGIC MINDED’

Inmiddels heeft Jan Reinder meer dan

drie uur materiaal met mooie metaforen

en interessante onderwerpen voor ‘Magic

Minded’. “Per bedrijf kijk ik op welke boodschap

ik mijn presentatie kan aanpassen en

met welke metaforen, verhalen en trucs ik

die kan overbrengen. Na heel veel shows kan

ik een goede mix maken, doordat ik snap

ik hoe de wereld – ook zakelijk – in elkaar

zit. Elk bedrijf denkt originele problemen

te hebben, maar uiteindelijk komt het altijd

neer op tien uitdagingen, zoals communicatie,

het onmogelijk mogelijk maken en veranderen.

Steeds zijn er nieuwe problemen

die zich voordoen, vooral in deze tijd. Alles

verandert en ontwikkelt zich snel, waardoor

flexibiliteit en bereidheid tot samenwerken

belangrijk zijn. Ik kom dan met een fascinerend

verhaal dat vooral gaat over patronen,

hoe mensen in elkaar zitten en waarom

veranderen zo moeilijk is. 35-plussers hebben

al een blauwdruk gecreëerd van hun

leven en zitten vast in een patroon. Ze denken

met originele ideeën te komen en alles

zelf onder controle te hebben, maar herhalen

eigenlijk gewoon gewoonten die ze zichzelf

hebben aangeleerd. Tegelijk staan jongere

geesten open voor vernieuwing en verandering.

Ouderen hebben ervaring en dus

wijsheid, maar doordat alles zo snel verandert

is het loslaten van ingesleten leefpatronen

voor hen ook lastig. Beide groepen zijn

nodig. Dat wil ik bedrijven en hun medewerkers

duidelijk maken, nadat ik mij eerst door

de directie heb laten briefen over wat binnen

de organisatie speelt.” Door het magische

randje rond de metaforen die Jan zijn

publiek voorhoudt blijft iedereen alert. Jan

noemt zijn show/presentatie ‘entertrainment’.

“Wanneer mensen niet geïnteresseerd

zijn een boodschap binnen te krijgen,

zien ze gewoon een fantastische show. Het is

entertainment, geeft hen energie en tegelijk

plant ik zaadjes. Dankzij de metaforen, die

niet heel specifiek zijn, plukt iedereen er wat

anders uit. Ieder individu is immers met z’n

eigen ding bezig en beschouwt zichzelf vaak

als de belangrijkste persoon.”

NEURO-LINGUÏSTISCH

PROGRAMMEREN

Het bestuderen van neuro-linguïstisch

programmeren (NLP) bij grondlegger

Richard Bandler heeft Jan het instrument

opgeleverd dat hem helpt begrijpen hoe ons

gedrag in elkaar zit, welke invloed dat heeft

op onze leefpatronen en hoe je daarmee kunt

spelen. “Dankzij NLP en andere instrumenten

kan ik mensen lezen en begrijpen, maar

ook beïnvloeden. Bij langere shows kan ik

iets meer de diepte in. Het is interessant na

afloop te horen wat het publiek eruit heeft

gehaald.” Later blijkt pas echt of en welk effect

de geplante zaadjes hebben. Op de vraag wat

de kracht is van zijn presentaties, zegt Jan:

“Als het publiek de hele dag heeft geluisterd

en gekeken naar zeer serieuze sprekers, is die

heel sterk. Mensen zijn niet meer in staat op

de ouderwetse manier informatie tot zich

te nemen. Daarom haal ik mensen op het

podium, betrek ik het publiek bij wat ik doe

en zorg ik ervoor dat ze in een andere staat

komen. Daardoor stijgt hun energieniveau

en begrijpen ze waarom het gaat. Veel mensen

hebben dan het idee dat ze anders moe-


MOTIVATIE

ten denken en doen. Dat is lastig, vanwege de patronen waarin ze toekomst die we willen. Hoe kunnen we dat resultaat beïnvloeden,

zitten. Hersenen vinden het ’t fijnst om op de automatische piloot te wetend dat vijf procent van ons gedrag en dus onze keuzes bewust is

werken. Het aansturen van nieuwe connecties kost immers veel energie.

Dan gaan mensen vanzelf smoezen verzinnen om iets niet te doen want altijd staat er iets op het spel. Ik pak vier zakjes. In één daarvan

en 95 procent onbewust? Toch hebben we invloed. Dat is spannend,

en blijven ze op dezelfde manier functioneren. Daarom zeg ik dat ze doe ik een rechtopstaande spijker. Ik vraag iemand wat hem of haar

zichzelf moeten prikkelen om nieuwe dingen te leren. Dat doe ik ook, gelukkig maakt en die gedachte in een zakje te plaatsen. Dat zakje sla

als ik nu in de file sta probeer ik mondharmonica te spelen. Door af ik plat. Het publiek houdt de adem in, niemand weet in welk zakje

en toe uit de comfortzone te stappen vormen neuronen nieuwe hersenverbindingen,

dat houdt het brein fit.” Verder maakt het volgens nog twee zakjes te gaan, de finale keuze maken. Die persoon moet

die gevaarlijke spijker zit. Na een paar vragen moet de kandidaat, met

Jan Reinder uit hoe iemand staat of zit. Houding is belangrijk. Uit iets noemen dat uitdagend is in zijn of haar werk. De zaal luistert

onderzoek blijkt dat mensen die een beetje gesloten zittend luisteren

naar een presentatie niet openstaan voor informatie. “Doe op het aanwijzen waarin de laatste positieve gedachte terecht moet komen,

mee, want dat houdt hen ook bezig. Dan moet de kandidaat het zakje

werk eens een pen tussen je tanden, dan heb je stiekem een lach op maar neemt hij of zij ook een risico door dat zakje plat te slaan als er

je gezicht en ben je tijdens het uitvoeren van een opdracht positiever een gevaarlijke spijker in kan zitten? Als je voor je droom wilt gaan

en haal je betere resultaten. Als je gelukkiger bent presteer je 31 procent

beter.” Voorover gebukt staan en het onmogelijke mogelijk wil-

het gaat over grenzen verleggen. Ik help de kandidaat natuurlijk door

moet je de risico’s durven nemen. Gekkenwerk? Het hoeft niet, maar

len maken is geen goede combinatie. Dat drukt zelfs depressiviteit uit. hem of haar de juiste richting in te sturen.” Er is voor zover bekend

Rechtop staan, goed ademen en bewegen werkt beter. “Ik laat mensen

ervaren dat ze tot meer in staat zijn dan ze denken, bijvoorbeeld

nog niemand gewond geraakt.

door ze op het podium uit te nodigen, te laten opstaan en dat ook echt

te laten ervaren. Dan voelen ze het verschil tussen verschillende houdingen.

Een ‘powermove’ geeft het hele lichaam energie, waardoor je

beter werkt. Mensen die tijdens een sollicitatiegesprek actiever overkomen

en een bepaalde energie uitstralen maken een grotere kans

op een baan, zelfs als ze niet de beste papieren hebben. Het werkt het

beste voorafgaand aan het gesprek twee minuten in een bepaalde houding

te gaan staan om de energie door je lichaam te laten stromen. Het

toilet is misschien de beste plek om dat te doen.”

INVLOED VAN INFORMATIE

Tijdens de show vraag ik iemand aan een willekeurig woord te denken

en of hij of zij verbaasd zou zijn als dat woord op mijn T-shirt zou

staan. Met grappen en interacties met het publiek toon ik aan hoe

gemakkelijk mensen te sturen zijn, in dit geval in de richting van het

goede antwoord. Daarna ga ik dieper in op de informatie de we tot

ons nemen en hoeveel invloed wat we lezen en sociale media op ons

hebben. Uit de experimenten die we daarna doen blijkt dat vrije keuzes

niet zijn wat ze lijken en patronen vaak flink zijn ingesleten. Iedereen

zit nu eenmaal in een soort bubbeltje.” Een matrix waar we niet Jan Reinder zoekt steeds naar manieren om ervoor te zorgen dat

doorheen kunnen kijken. “Mensen zijn lang gehersenspoeld om op zijn shows/presentaties langer resoneren. “Ik probeer het denken

een bepaalde manier te denken, wat de keuzevrijheid enorm beperkt. zodanig prikkelen, dat het effect ervan niet na een dag verdwijnt. Ik

Met magie laat ik zien hoe we in die bubbel leven en probeer ik een wil zaadjes planten zodat mensen terugdenken aan de show en daarmee

de impact verlengen tot een maand, een jaar of langer. Bijvoor-

boodschap mee te geven, waarna ik terugkom op de patronen waarin

we zitten en hoe we die in een bepaalde richting kunnen sturen.” beeld door te vertellen hoe ze een anker kunnen creëren (NLP), zodat

“Keuzes die we maken creëren onze toekomst, maar niet per se de hun dromen onthouden en vervullen.”

Jan Reinder is professioneel ‘keynote’-spreker illusionist en mentalist met een breed scala aan vaardigheden. Hij amuseert en

motiveert bedrijven en hun medewerkers al bijna 20 jaar met zijn ‘Magic Minded’-shows en korte ‘energy boosts’, met daarin twee

duidelijke stromingen: puur entertainment en een heldere boodschap om mensen in beweging te krijgen. Jan: “Mijn moeder introduceerde

me toen ik acht was op bij Circus Elleboog in Amsterdam. Ik kwam vrij jong in de voorstellinggroep. Op mijn elfde werd ik

gevraagd voor het WK Magic. Samen met mijn broer gaf ik vanaf mijn dertiende succesvolle straatshows.” Na een jubileumvoorstelling

van Circus Elleboog weet Jan dat hij niet achter maar voor de camera wil staan. Hij gaat fysiek theater studeren in Californië,

waarmee hij de eerste zaadjes plant voor zijn eigen carrière.



© MOMENTUM-NEXT_RT

IN DE SCHIJNWERPERS

“De basis van ‘Agile’ is om het zo snel

mogelijk onder controle te krijgen, zodat je

behendig waarde kan toevoegen”

dr. Barry Derksen


Ondernemend is Barry actief

als mede-directeur bij

i-InC.nl, eigenaar van het

Business & IT Trends Institute

(BITTI.nl) en Manager

Risk & Security (CISO) bij een financiële

instelling. Daarnaast heeft hij diverse ondernemers

geholpen om succesvol te groeien.

Onderzoekend is hij actief bij Secure Software

Alliance en ISACA. Als bestuurslid is hij

verantwoordelijk voor academische relaties.

Hij is actief als professor IT-management &

innovatie en publiceert onderzoeksresultaten

in artikelen en boeken waaronder: “Agile

Secure Lifecycle Management”, ‘De IT kersensensatie’

en het bestverkochte IT boek in

Nederland: ‘Trends in Business, IT & OT’.

Onderwijzend vervult hij vele lezingen,

dagvoorzitterschappen en colleges op de

gebieden Agile Cyber Security, IT Risk &

Control, Audit, Trends in IT, IT governance

& management en soft skills in IT. Samen

met prof.dr. Yuri Bobbert & prof.dr. Hans

Mulder werkt hij aan Agile Secure

Lifecycle management binnen

de Masterclass Information

Security Management van

de Antwerp Management

School.

Barry is een zeer energieke en enthousiaste

spreker die midden in de markt staat en

door zijn jarenlange onderzoek ook precies

weet waarover hij spreekt" – Herman van

Bolhuis

"Ik organiseer de ISACA round tables nu

zo'n 3 jaar en ik mag dr. Barry Derksen feliciteren

met de hoogste scores die ik tot dusver

heb gezien!" – Will Franken

“Barry is een gedreven spreker met een

brede deskundigheid uit de praktijk die zijn

publiek weet te enthousiasmeren”. –

prof.drs. Arno Oosterhaven

“Barry heeft de rol van keynote speaker

en moderator vervuld. Hij heeft dat uitmuntend

gedaan. Hij heeft een interessante

en relevante keynote gehouden, waarbij het

publiek ademloos luisterde. In zijn rol als

moderator was hij in staat om de discussie

tussen de deelnemende partijen, die af en toe

lijnrecht tegenover elkaar stonden, in goede

banen te leiden. "- Rosalie van Diemen.

“Barry is een bevlogen spreker die met

verve en voorbeelden zijn verhaal overbrengt

op het publiek; hij is geboeid door

technologische ontwikkelingen en kan de

boodschap vertalen naar relevantie voor het

publiek vanuit zijn achtergrond als lijnmanager

en consultant”. – Aart van der Vlist


‘KIJK VOORBIJ

DE TRENDS, DIE

KENNEN WE AL’

134


ONDERNEMEN

Danny Mekić

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Arenda Oomen

Danny Mekić is een bijzonder veelzijdige spreker, dagvoorzitter en ondernemer die ingewikkelde zaken begrijpelijk

maakt en met een helikopterblik kijkt naar ontwikkelingen. Hij kent en respecteert het recht, beseft wat technisch

wel en niet kan en weet wat betaalbaar en wenselijk is. Door zijn ervaring met al deze aspecten kan hij ze

integreren en verbinden. Dat betekent dat hij in z’n eentje voorbij de trends kan kijken en de actualiteit voor kan

zijn door onderzoek te doen en zich in de voor de wereld meest relevante ontwikkelingen onder te dompelen.

Hij struint niet het internet

af op zoek naar trends over

technologie, innovatie en de

klant centraal stellen. Danny

Mekić ként ze en gaat verder

waar anderen ophouden. “Ik ga er achter

staan en laat mijn toehoorders en klanten

zien wat die trends inhouden, wat er gebeurt

als bezuinigingen door een nieuwe recessie

toch nodig zijn en hoe die kennis voor hen

van waarde kan zijn. Maar vooral probeer

ik ook de vragen te beantwoorden van het

publiek: wat betekent dit voor jou en hoe kun

je hier praktisch mee aan de slag? Ik ben aan

universiteiten en hogescholen als gastdocent

verbonden en probeer er in mijn leven een

soort ecosysteem van te maken, waarin ik in

verschillende werelden, door die verschillende

werelden waarde kan toevoegen. Als

docent voor mijn studenten, spreker of dagvoorzitter

tijdens congressen en bedrijfsbijeenkomsten,

adviseur voor mijn klanten en

opiniemaker voor de samenleving. Ik wil het

zo organiseren dat al die rollen elkaar versterken.”

Danny is ook een verhalenverteller, die

merkt dat mensen het waarderen als hij uit

ervaring spreekt en daardoor ook duidelijk

kan maken wat trends écht inhouden. Hoe

hangt af van het publiek, maar wat altijd

helpt is dat hij als bedrijfsadviseur wereldwijd

directies van grote organisaties in de

meest uiteenlopende branches adviseert.

“Als ik voor een zaal met artsen sta is de vraag

wat techniek voor hen en hun patiënten kan

betekenen. Het helpt dat ik zelf voor ziekenhuizen

en artsenorganisaties heb gewerkt,

waardoor ik verbinding kan maken met hun

belevingswereld. Zo weet ik van henzelf dat

het zeer frustrerend is dat ze veel uren moeten

besteden aan niet-primaire zorgtaken en

administratie en ze tegelijk te maken krijgen

met mondiger patiënten die googelen en als

ze op het spreekuur komen zelf de diagnose

al hebben gesteld en medicatie voorstellen.

Je kunt het hebben over big data, innovatie,

blockchain en andere trends, maar de arts

is op dat moment slechts geïnteresseerd in

wat hij morgen anders kan doen om optimaal

gebruik te kunnen maken van wat de

nieuwe wereld te bieden heeft en zich te verbeteren.”

Hij noemt het feit dat artsen vaak

niet in elkaars elektronische patiëntendossiers

kunnen kijken droevig, maar een goed

voorbeeld. “Ik roep al sinds 2014 tijdens

lezingen dat het grootste gevaar in de zorg

niet een gebrek aan innovatie of budget is,

maar het ontbreken van één standaard om

alle relevante innovaties met elkaar te kunnen

laten praten. Dat lukt nog steeds niet.

Het maakt me blij dat ik het destijds al heb

gezien, maar triest dat het niet gelukt is dit te

voorkomen.”

INTEGRATIE

Dit voorbeeld maakt duidelijk dat Danny

Mekić altijd tracht de actualiteit voor te zijn

doordat hij heeft gewerkt in de meest uiteenlopende

branches met bijna alle beroepsgroepen

en goed kijkt naar wat de grote

uitdagingen in die sectoren zijn, nu én in

de toekomst. Hij doet dat dus niet door uitsluitend

naar trends te kijken, maar door

onderzoek te doen, in gesprek te gaan en

bedrijven tegen betaling van goed advies te

voorzien. “Die werkwijze dwingt mij ook

hun problemen goed te begrijpen. Ik trek

me onderwerpen waarover ik mag spreken

vaak persoonlijk aan, waardoor ik er,

als daarover iets in het nieuws komt, weer

helemaal induik.” Het helpt dat Danny niet

alleen ondernemer en bedrijfsadviseur is

maar ook zowel een technische, als een

juridische achtergrond heeft. “De samenleving

is verkokerd. Dus nodigen organisaties

vaak verschillende deskundigen uit, die

ieder op hun manier een onderwerp behandelen.

De techneut roept dat iets niet kan,

de jurist dat niets niet mag – bijvoorbeeld

om privacyredenen – en een zorgverlener

of onderwijsdeskundige dat iets wel zou

moeten. Die verhalen komen niet bij elkaar.

Als openings- of juist afsluitende spreker of

dagvoorzitter probeer ik deze multidisciplinaire

werelden bijeen te brengen en het

publiek iets concreets mee te geven. Praktische

handvatten over hoe ze met complexe

thema’s daadwerkelijk samen aan de slag

kunnen.” Danny pleit voor een multidisciplinaire

en geïntegreerde aanpak en discussie

om de uitdagingen van de samenleving te

kunnen adresseren. “Doordat mensen vaak


‘Het combineren van volwassen intelligentie

met kinderlijke creativiteit kan heel wat

maatschappelijke problemen oplossen’

ONDERNEMEN

solo-disciplinair denken en slechts uitgaan

van hun eigen discipline gaat het vaak mis

met als gevolg eindeloze vertragingen, verkeerde

processen en uiteindelijk foute beslissingen.”

DE MENS

Lezingen in en over het onderwijs passen

ook goed bij Danny. Gechargeerd roept hij

dat krijtborden het helemaal niet slecht doen

vergeleken met iPads. “Kijk eens naar wat

voor mensen die krijtborden hebben opgeleverd.

Iedereen die nu succesvol is, is ermee

opgegroeid”, zegt Danny, die zelf zonder

zijn middelbare school afgemaakt te hebben

werd toegelaten tot de universiteit en tijdens

zijn studie docent en voorzitter werd van de

studentenraad en eindigde in een adviescommissie

van de ministers van Onderwijs

en Economische Zaken. Toch is volgens

hem het bestaande niet altijd de beste manier

om steeds een stapje verder te gaan. Er zijn

vele uitdagingen en oplossingen die een

zeer snelle ontwikkeling doormaken en vragen

om een overheid die de samenleving op

nieuwe, ondernemende wijze runt. In zo’n

maatschappij kan ook hij zijn ondernemerschap

kwijt. Dat is een reden dat hij zich in

de loop der jaren steeds meer is gaan verdiepen

in de mens. “Je kunt het over techniek,

innovatie, kostenbesparing, online marketing,

sales en cybersecurity hebben, alles

draait uiteindelijk om de mens. De menselijke

vraag hóe we iets gaan doen komt

onvoldoende terug in verhalen van anderen.

Juist daarom heb ik gekeken naar aspecten

van de psychologie om wat dat betreft mijn

eigen beperkingen te leren kennen. Dat helpt

mij helder te krijgen wat onze uitdagingen

zijn als het om mensen gaat. Wat hen mooi

maakt en tegelijk waarom zij zo vertragend

werken als het gaat om verandering en innovatie.

De eerste oorzaak is dat veranderen

veel mensen pijn doet, vooral in hun hoofd.

136


Er zijn steeds meer aanwijzingen dat ook

veranderingen in organisaties hersengebieden

activeren en mensen daarbij pijnprikkels

ervaren. Daardoor ontstaat weerstand

tegen veranderingen, want wie pijn voelt wil

de oorzaak stoppen. Vaak zetten we mensen

die niet willen veranderen in een hoek

en plakken we hen een etiketje op. Zij weten

zelf vaak niet precies waarom, waardoor ze

niet aan een oplossing kunnen werken.”

GEPROGRAMMEERD

“Wij zijn het product van een decennialange

programmatie door de maatschappij

waarin we leven”, zegt Danny Mekić.

“Dat begint op school. Kinderen zijn nog

niet bang voor experimenten. Ze willen

alles proeven, aanraken en uitproberen en

zijn eigenlijk de allerbeste innovators die je

kunt wensen. Het kunnen combineren van

volwassen intelligentie met kinderlijke creativiteit

zou heel wat maatschappelijke problemen

oplossen. Helaas leren kinderen veel

af op school. Hen wordt bijgebracht dat één

antwoord goed is, namelijk het antwoord dat

al eerder door iemand is bedacht. Dat leidt

tot geconditioneerd denken en maakt deze

kinderen minder creatief en ondernemend.”

Er is nog een probleem. “We richten ons bij

kinderen op datgene waarin ze niet goed zijn

en proberen van viertjes zesjes te maken, terwijl

we moeten kijken waarin ze al goed zijn

en hoe we van zevens tienen moeten maken.

Het is dus niet belangrijk of jouw school een

krijtbord of iPad gebruikt. Wél hoe wij de rol

van de mens in de toekomst zien en hoe het

onderwijs betere ‘producten’ kan afleveren.”

CURIOSITHEEK

We zitten gevangen in een matrix die ons

zo beperkt dat we niet zien niet wat daarbuiten

gebeurt. “Kijk niet alleen naar de huidige

wereld. Maak verbinding met de toekomstige.

Een tijdje geleden heb ik een presentatie

gehouden over de bibliotheek van de

toekomst voor mensen die in die branche

werken. Het toekomstbestendig maken van

het huidige concept werkt niet, want zitten

we straks nog wel te wachten op bibliotheken?”

De financiering is al veranderd en ook

de vraag naar papieren boeken neemt af.

“Lezen was lang de enige manier voor mensen

om een wereld te ontdekken waarin ze

zelf niet leven. Die nieuwsgierigheid is er

nog, maar het boek is niet altijd meer de

kennisdrager. Dat is vaker technologie. De

bibliotheek van de toekomst is straks een

curiositheek. Boeken en e-books spelen dan

nog een rol bij het bevredigen van onze specifieke

nieuwsgierigheid, maar ook cursussen,

workshops en activiteiten dragen bij aan die

beleving. Bovendien kun je andere dingen

lenen, zoals drones en VR-brillen om thuis

mee te experimenten en op ontdekkingsreis

te gaan.” Hij vindt het een groot compliment

dat de sector geruime tijd na zijn presentatie

nog steeds discussieert over de door hem

bedachte ‘curiositheek’ als mogelijke reële en

toekomstbestendige oplossing.

Danny raadt het boek ‘The social construction

of reality’ aan, dat aangeeft

waarom mensen zijn geprogrammeerd dingen

te accepteren zoals ze zijn. “Waarom

gaan we er vanuit dat vliegtuigen vervuilend

zijn? In plaats van vliegen minder ongezond

te maken, kunnen we ook inzetten op het zo

gezond maken van vliegen dat dokters een

uurtje vliegen voorschrijven. Waarom geen

technieken ontwikkelen waardoor vliegtuigen

de lucht zuiveren wanneer ze overvliegen?”

ARCHITECT VAN MORGEN

Danny is de architect van morgen die van

de ene naar de andere wereld hopt om oplossingen

te vinden. “We leven in een tijd van

trendkijkers. Hartstikke leuk, maar we hebben

niet meer de tijd om alleen maar te kij-

ken, we moeten aan de slag. Het aardige van het woord architect is ook

dat de nadruk ligt op bouwen. Dat past exact bij het nieuwe decennium

dat aanbreekt en komt ook terug bij congressen en evenementen van

allerlei beroepsgroepen. Ik vind zelf dat we ons door startups zouden

moeten laten inspireren als we ons afvragen wat en hoe we moeten bouwen.

Tegelijk moeten we nadenken over welke problemen we moeten

oplossen en wat uiteindelijk onze droom is. Ook daar kunnen nieuwe

organisaties, die vaak unieke eigenschappen bezitten, een voorbeeldrol

vervullen. Startups zijn snel en efficiënt. Ze hebben geen geld en tijd

om jaren ergens mee bezig te zijn en om dan te ontdekken dat het niet

werkt.” Doordat alleen een voorbeeld onvoldoende is, helpt Danny zijn

toehoorders en klanten graag bij het zélf leren bepalen wat zij moeten

doen om een nieuwe visie te implementeren in hun organisatie, maar

ook bij het snel realiseren van een project of instrument met een beperkt

budget. “De afgelopen twaalf maanden ben ik bezig geweest met het ontwikkelen

van het acht weken durende Engelstalige coaching- en trainingsprogramma

‘Innovation Accelerator’. Ik wil, net als tijdens mijn

lezingen, studenten en iedereen die de waarde ervan inziet leren hoe ze

innovatie in hun eigen organisatie of omgeving concreet kunnen toepassen,

zonder al te veel verzet en risico.”

VOORBEELD VOOR ONDERNEMENDE

JONGEREN

Het carrièreverloop van de nu 32-jarige topspreker en -adviseur is

op zich bijzonder genoeg als onderwerp voor een lezing. “Soms kom

je in het leven iets tegen dat groter is dan jijzelf. Dan moet je een keuze

maken: volgen wat de samenleving voor jou heeft bedacht of je eraan

overgeven. Dat laatste heb ik gedaan en dat heeft geleid tot de bijzondere

route die ik heb gevolgd.” Danny groeit op tussen de computers

en soldeerbouten van zijn vader en zijn vlammetje voor technologie

wakkert aan als hij ziet hoe dat levens kan verrijken en veranderen.

Op zijn 12e krijgt hij op school informatiekunde, maar daar leert hij

– gechargeerd – niet veel meer dan Word-documenten afdrukken,

terwijl Danny al wist hoe hij de webmail van de rector – die hij waarschuwt

– kon lezen. Hij gaat als vrijwilliger onder andere aan de slag

bij Het Net en begint in 2002 zijn eerste bedrijf. “Ik ben toen gestopt

met de middelbare school en mijn onderneming werd winstgevend.”

De rest is geschiedenis, wie kent Danny niet van het ‘Jongeren Lagerhuis’,

‘DWDD’, ‘Dreamschool’ en zijn andere becommentariërende tvoptredens?

Hij vertelt er nog steeds graag over.

Als lid van de eerste generatie die opgroeide in het digitale tijdperk was Danny Mekić niet de enige puber die zijn buitenschoolse

uurtjes sleet achter een computer. Wél was Danny in 2002 een van de weinigen die op vijftienjarige leeftijd de stap naar het ondernemerschap

durfde te maken en stopte met zijn middelbare school. Niet onverdienstelijk, want Danny werd in de jaren die volgden

alsnog toegelaten tot de universiteit, uitgeroepen tot meest succesvolle jonge ondernemer en is hij in Nederland uitgegroeid tot dé

autoriteit op gebied van technologie en innovatie. Als ondernemer, internet- en communicatiedeskundige, topspreker, dagvoorzitter,

schrijver en adviseur helpt hij directies van grote organisaties en overheden bij het strategisch gebruik van digitale technologieën,

innovatie en de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen. Ook is Danny geregeld te zien en te horen op radio en televisie.



IN DE SCHIJNWERPERS

DRS. SVEN RICKLI:

DE BESTE RESULTATEN DOOR MENSGERICHTHEID

PERSOONLIJK &

PROFESSIONEEL

Sven woont in een boerderij op een prachtig

landgoed aan de kust, waar hij echt tot

rust komt en omringd is door een dierrijk

natuurlandschap. Hij is getrouwd, vader en

levensgenieter pur sang. Op jonge leeftijd

maakte hij ingrijpende gebeurtenissen mee

waarin hij geconfronteerd werd met ernstige

ziektes en de dood van dierbaren. Dit

waren 'lifechanging' momenten voor hem,

waarin zijn passie ontstond om de kwaliteit

van leven van mensen te verhogen.

Met zijn achtergrond in de organisatiepsychologie

en bedrijfskunde zag hij een

gat in de markt, want mensen met een hoge

levenskwaliteit blijken significant beter te

presteren. De business case was geboren.

Tegenwoordig wordt hij ook wel de geluksmanager

en cultuurgoeroe genoemd en

helpt hij vele vooraanstaande organisaties

(o.a. de Efteling, KLM, Transavia, Capgemini,

Shell, TNO, Rabobank, Miele, Coca

Cola, Holland Casino en DHL) om mensgericht

het beste uit medewerkers te halen.

Hij doet dit als high-end business coach en

vanuit zijn rol als strategisch directeur van

Nolost, The People Driven Partner.

'FEELING GOOD,

WORKING BETTER'

De overtuiging en inmiddels bewezen formule,

door meer dan 100 succesvolle projecten,

is dat mensen die zich goed voelen, beter

presteren. Zo simpel is het. Dit in de praktijk

brengen is echter uitdagender en daarom

hebben veel leidinggevenden en medewerkers

behoefte aan zijn expertise. De wereld

is drukker dan ooit tevoren en de consequenties

zijn pijnlijk duidelijk. Mensen vallen

massaal uit ten gevolge van spanningen,

stress en overbelasting. Daarnaast ligt er

steeds meer druk op werk/privé balans en

leefstijl met stijgende burnoutcijfers en personeelstekorten

als gevolg. Er moet dus een

kanteling komen en Sven heeft de oplossingen

in huis. Hij weet het optimum te vinden

in bevlogenheid en productiviteit, waardoor

medewerkers gelukkiger zijn en organisaties

betere resultaten bereiken.

'PRACTICE WHAT

YOU PREACH'

Al meer dan een decennium is Sven een

succesvolle ondernemer en inmiddels is hij

aan het promoveren met de bewijslast van de

sterke relatie tussen welzijn en prestatie. Vanuit

het moderne hoofdkantoor in Stadion

Galgenwaard laat hij het goede voorbeeld

zien hoe je als werkgever een werkomgeving

creëert waarbij medewerkers hun energie

optimaal kunnen reguleren, zodat ze gelukkig,

gezond en gedreven zijn en blijven en

in staat worden gesteld om duurzaam topprestaties

te leveren. Recent kwam zijn grote

droom uit, eigenaar worden van één van de

mooiste monumenten, namelijk de inspirerende

Watertoren Hollands Kroon, waar

tal van evenementen plaatsvinden met als

belangrijkste doel het bevorderen van welzijn

en het goed kunnen omgaan met druk,

in lijn met de oorspronkelijke functionaliteit.

MENSENWERK MAAKT

ECHT HET VERSCHIL

Door organisaties mensgerichter te maken

verbeteren de prestaties, reduceren ongewenst

verzuim en verloop en stijgt het rendement.

Kortom, door de juiste mensgerichte

interventies verlies je het meest waardevolle

kapitaal, de mensen, niet! Dus hoe beïnvloed

je op een positieve manier gedrag en welke

cruciale rol speelt leiderschap hierin? Sven

vertelt vol passie in zijn energieke sessies

middels herkenbare praktijkvoorbeelden,

gestaafd met een wetenschappelijke fundering,

wat je kunt doen om betere resultaten

te realiseren door het beste uit je medewerkers

te halen.

Ook benieuwd naar het geheim van succesvolle

organisaties? Sven is te boeken voor

lezingen, geheel afgestemd op jouw uitdagingen

op het gebied van mensgerichtheid,

organisatiecultuur, bevlogenheid, werkdruk,

stressmanagement en geluk.


T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl

© ELISA SMOOK

138


IN DE SCHIJNWERPERS

CHRIS FLINK MSc:

GEVOEL MET FEITEN COMBINEREN

DE JUISTE KEUZE MAKEN

In de gemiddelde zaterdagkrant staat

meer informatie dan iemand in de 19e eeuw

in zijn hele leven te verwerken kreeg. Niet

het hebben van kennis is macht, maar het

juist kunnen toepassen is macht!

Voor een directeur, manager of bestuurder

vertaalt dit zich naar een overdaad aan

goede ideeën, tips en mogelijke aanpassingen

voor de organisatie, maar hoe kies je

wat de beste aanpak is? Welke maatregelen

helpen effectief bij het verlagen van het verzuim,

verhogen van bevlogenheid en/of het

voorkomen van verloop?

LEREN VAN MARKETING

In de marketing weten ze allang hoe ze

effectiviteit kunnen bepalen, dus waarom

zou datzelfde niet werken voor medewerkers?

In de marketing wordt de gewenste

output (clicks, aanvragen, telefoontjes, etc.)

bepaald en gemeten om het effect van een

campagne inzichtelijk te maken. Met deze

inzichten wordt een campagne verfijnd en

verbeterd door bijvoorbeeld de boodschap,

de doelgroep of de timing aan te passen.

HOE WERKT DAT DAN

BIJ MENSEN?

Ook medewerkers hebben output in

de organisatie die geanalyseerd kan worden.

Werkbeleving (zoals bevlogenheid,

betrokkenheid en (ervaren) werkdruk) kan

‘Niet het hebben

van kennis is

macht, maar

het juist kunnen

toepassen van

kennis is macht’

gemeten worden aan de hand van een medewerkersonderzoek,

maar het wordt pas echt

interessant als deze gegevens worden geanalyseerd

in combinatie met andere relevante

organisatiedata rond verzuim, verloop en

productiviteit. Op deze manier worden de

mogelijke interventies heel concreet geprioriteerd

en wordt inzichtelijk welke interventie

op welk moment en bij welke doelgroep

het meest effectief is.

DATA IN EEN MENS-

GERICHTE ORGANISATIE

Het beste in medewerkers naar boven

halen blijft natuurlijk mensenwerk, dus data

zal de (HR-)manager nooit kunnen vervangen,

maar door vanuit de analyse de belangrijkste

inzichten naar boven te halen en te

prioriteren kan de mens zich juist richten op

dat wat de mens uniek maakt: gevoel en feiten

combineren.

OVER CHRIS

Chris Flink is al vanaf begin deze eeuw

gefascineerd hoe mensen met de juiste

inzichten de beste keuzes kunnen maken en

optimaal kunnen presteren. Inmiddels is hij

met de unieke combinatie van wetenschappelijke

achtergrond en ruime praktijkervaring

een van dé experts op het gebied van

People Analytics en datagedreven werken.

Chris geniet met zijn vrouw en drie kinderen

van het leven in Utrecht. Daarnaast is hij

directeur en mede-eigenaar van Nolost en

heeft vanuit die rol toonaangevende organisaties

als KLM, Transavia, Capgemini, Zeeman,

Grandvision, het Meander ziekenhuis

en nog meer organisaties in zorg, onderwijs

en overheid meer datagedreven én mensgericht

gemaakt. In zijn lezingen, workshops

en trainingen neemt hij zijn toehoorders met

een rugzak vol ervaring op een inspirerende

wijze mee langs de belangrijkste lessen en

opbrengsten. Het publiek wordt vermaakt,

maar loopt ook weg met voldoende tips en

aanknopingspunten om de eigen organisatie

meer datagedreven te maken.



© ELISA SMOOK



COLUMN

Willem Reimers


Regelmatig word ik geboekt voor een lezing over gastvrijheid door vele bedrijven en het lollige van

de hele situatie is, dat iedereen wel overtuigd is van zijn product, maar tot de slotsom komt dat de

sleutel van wel of geen succes hebben toch bij de mensen ligt.

In dit land hebben wij 17 miljoen voetbalexperts,

maar ook 17 miljoen hore-

alles is te leren. Het begint bij de leiding en Hairdesign een goed, mooi jasschort en in de

lijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar absoluut een goede formule. In kapsalon

caexperts. Hoe komt dit? Ik ga proberen leidinggevenden van alle bedrijven, ongeacht

welke branche. Als deze dames en uniform aan uw bedrijf aan en laat zien waar

bouwmarkt een even goed werkpak. Pas uw

u dit uit te leggen. Iedereen werkt tijdens

zijn of haar studie wel op de een heren niet het goede voorbeeld geven komt u voor staat. Tevens is persoonlijke hygiëne

of andere manier in de horeca en derhalve

meent iedereen ook verstand te hebben van

ons vak, maar niets is minder waar. Als dat

zo zou zijn was het vak van kelner ook in ons

land een beroep en nog steeds kijkt iedereen

hier tegenaan alsof het iets vanzelfsprekends

is. Een maître d’hôtel of oberkelner in ons

omringende landen is iemand met statuur,

hier alleen de chef-kok. Gemakshalve wordt

er aan voorbijgegaan dat slechte bediening

de beste kok naar beneden kan halen, maar

eveneens dat superbediening een middelmatige

kok omhoog kan halen. Met andere

woorden: het is absoluut essentieel dat beide

partijen samenwerken, niet voor zichzelf,

maar om de gast een supermiddag of -avond

te bezorgen. Dit geldt uiteindelijk voor alle

dienstverlenende branches. In een ziekenhuis,

winkel, kapsalon, supermarkt, bouwmarkt

of alle overheidsinstellingen.

Een dienstverlener??? Natuurlijk zijn dit

dienstverleners en hier moet ik dus een punt

maken, niet alleen voor de horeca geldt dat

wij een tevreden gast de deur uit sturen, maar

in elk dienstverlenend bedrijf. Het is natuur-

er niets van terecht. Als leidinggevende staat

u op eenzame hoogte, dit heeft u zelf bereikt

en u bent ook bereid om de consequenties

te aanvaarden. Het is ‘lonely at the top’ en

tevens heeft deze functie in zich dat iedereen

uw gedrag kopieert. Het kopiegedrag is

een ding, en het ander is dat, net als met kinderen,

u wel honderd keer dingen moet vertellen

c.q. uitleggen wat nu de regels van het

bedrijf zijn en welke daaraan zijn gekoppeld.

UITERLIJK VERTOON

Vergeet niet dat u 24 uur per werkdag in

de ‘picture’ bent. Een van de belangrijkste

dingen is uiterlijk vertoon. Dat wil zeggen: u

dient er altijd netjes en verzorgd uit te zien,

anders kunt u dat niet van uw mensen verlangen.

Uniformen zijn ook een belangrijk

onderdeel van het onderscheid naar de gasten

toe. Met uniformen bedoel ik niet iets

zoals het leger. Het gaat erom dat de medewerkers

duidelijk herkenbaar zijn. Dit mag

van mij alles zijn, op voorwaarde dat het

netjes en verzorgd is en de identiteit van het

bedrijf vertegenwoordigt. Bijvoorbeeld in

Eetcafé Jansen zijn een goede broek en polo

een absolute ‘must’. Het vereist veel takt hier

mee om te gaan, zeker als er werknemers zijn

die het met deze zaken niet zo nauw nemen.

Is dit een moeilijk punt, zeker, maar dit kan

en mag u niet uit de weg gaan, maar vertel het

wel één op één en niet in de groep.

Een ander punt is de mobiele telefoon. Dat

is een absolute gastvrijheidskiller en moet

gewoon weg tijdens diensturen. Een voorstel

mijnerzijds is een afgesloten lade waarin

iedereen bij het begin van zijn dienst de telefoon

deponeert en die er pas weer uithaalt

aan het einde van de dienst. Een goede horecagewoonte

om over te nemen is iedereen

die er werkt even een hand geven en begroeten.

Dit is tweeledig, u weet welke collega’s

aanwezig zijn en zij weten dat u er bent. Het

uiteindelijke doel van gastvrij gedrag is onze

gast onze ambassadeur te maken door hem

of haar het gevoel te geven dat zij, als ze bij

ons zijn, op een voetstuk geplaatst zijn. Niet

letterlijk, maar door ons gedrag de gasten de

indruk te geven dat zij het belangrijkst zijn.

Graag kom ik dit bij u vertellen op een aan

uw bedrijf aangepaste versie.

Na cum laude geslaagd te zijn aan (tegenwoordig) de Steigenberger Hotelfachschule begon de carrière van Willem Reimers in

Zwitserland, waar hij bij gerenommeerde hotels werkte. In 1973 keerde hij terug naar Nederland, waar hij onder andere directeur

was bij Novotel en Sofitel hotels en vijfsterrenhotel The Grand. Reimers richtte in 2005 Reimers Hotel Consultancy op. Hij werkte succesvol

samen met Herman den Blijker en is sinds 2007 co-presentator van succesvolle televisieprogramma’s als ‘Herrie in het hotel’

en ‘Knallen in de Horeca’. Willem Reimers is daarnaast sinds 2017 ambassadeur van het Keurmerk Senior-OK. Hij verzorgt lezingen,

bedrijfstrainingen en masterclasses op zijn kennisgebieden.


KLANTVRIENDELIJKHEID,

GASTVRIJHEID OF

MISSCHIEN BEIDE?


‘KOKEN TOT

HET KOOKPUNT’

142


COLUMN

Pierre Wind


Duurzaam bereiden is in de discussie over duurzaam voedsel een ondergeschoven kindje. De herkomst, manier

van produceren, gebruik van welke energiebron, voedselverspilling en natuurlijk de prijs zijn veelvoorkomende

onderwerpen als het gaat om duurzaam koken. Tot mijn grote verbazing wordt de manier wáarop je duurzaam

kunt koken niet meegenomen. Jaren en jaren geleden dacht ik dat die discussie nog wel zou komen, maar nu

duurzaamheid ‘hot’ is, is er in het wezenlijk bereiden van producten in de keuken nog weinig veranderd.

Ergo, het is nauwelijks een onderwerp

van discussie! Wel zijn de

moestuin bij je keuken, minder

plastic, duurzame apparatuur en

de keuze voor de juiste energiebron

populaire onderwerpen. Ben ik absoluut

blij mee. Toch zijn er enorme kansen

om de duurzaamheid in het bereiden te vergroten.

Deze discussie moet komen. Liever

nog dat het massaal in de praktijk wordt

gebracht. Hopelijk gebeurt dit na het verschijnen

van mijn boek ‘De Eco Keuken van

Wind’. Daarin presenteer ik mijn persoonlijke

kijk op duurzaam koken. In de hoop dat

de methode massaal wordt geadopteerd. Dat

hoop ik écht. Met elke vezel in mijn lijf. Mijn

kijk heb ik verpakt in de methode ‘Koken tot

het kookpunt’.

Stel je voor: dat een groot gedeelte van

de wereld deze kookmethode als basis gaat

hanteren. Tjonge, dan bespaar je mega-hoeveelheden

energie. Duurzamer, makkelijker,

goedkoper en lekkâh! Geweldig toch?

De methode ‘Koken tot het kookpunt’

is veel meer dan alleen energiebesparing.

Gemak, duurzaam, geldbesparing en lekkâh

zijn de andere resultaten. Het boek geeft ook

een compact overzicht van hoe ‘duurzaam

voedsel’ er nu voorstaat! En we hebben een

echt kikkûh tool ontwikkeld: de EcoScore.

Een berekening die van elk gerecht waarvan

je het recept invult laat zien hoe duurzaam

de creatie is. En, niet te vergeten het kijkje in

‘Koken uit de Kliko’.

‘KOOKSTOP’

De methode is gebaseerd op de belangrijkste

pijler: de handeling ‘KookStop’. Waar

het mogelijk toepasbaar is doen! Dat wil

zeggen het product koken tot het kookpunt,

deksel erop laten en dan de warmtebron uit.

In het boek leggen we uitgebreid uit hoe de

‘KookStop’ werkt. Het is een revolutionaire

bereidingswijze. De essentie van deze bereidingstechniek

is dat het te garen product met

het koude vocht wordt opgezet en wanneer

het vocht kookt de warmtebron wordt uitgezet.

En, je de deksel gedurende het hele

kookproces op de pan laat. Hoelang moet

het product, met de deksel erop, in het kookvocht

blijven? In de meeste gevallen is dat de

reguliere kooktijd die het product ook nodig

heeft wanneer het op de klassieke traditionele

manier wordt gekookt. Met het grote

voordeel dat het bij de ‘KookStop’ het vocht

nauwelijks inkookt en het gevaar er niet

is dat het product niet meer geheel onder

water staat. Of ergo, dat het aanbrandt. En,

je bespaart heel veel energie. Zoals bij allerlei

nieuwe technieken is ‘het veel doen’ de beste

leermeester. Gewoon blijven proberen. Ook

wanneer het na de eerste keer niet is wat je

ervan verwachtte.

Hierbij wil ik heel graag Speakers Academy®

bedanken. Zij hebben een belangrijke

rol gespeeld bij het ontstaan van dit boek.

Voor mij een belangrijke publicatie, omdat

ik er echt van overtuigd ben dat de wereld

deze ideeën zou moeten kennen.

Daarom mijn oproep op deze pagina. Ik

ga er zelfs voor op mijn knieën! “Ga massaal

aan de bereidingswijze ‘KookStop’. Of

nog liever gebruik de hele methode ‘Koken

tot het Kookpunt’. Het lost het klimaatprobleem

niet op, maar kan wel een belangrijke

bouwsteen worden om onze geweldige aardbol

iets duurzamer te maken.

Pierre Wind is (televisie-)kok, kookdocent, practor aan de Internationale Hotel & Managementschool ROC Mondriaan in Den Haag,

‘executive chef’ van tramrestaurant Hoftrammm, voedselstilist, columnist en schrijver van culinaire boeken. Hij verzorgt workshops,

kookentertainment en lezingen op maat en ontwerpt en fabriceert digigrafie, websites, i-books en video’s in eigen beheer of samen

met anderen. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© STUDIO OOSTRUM

INNOVATIES

KOMEN TOT

STAND TUSSEN

ORGANISATIES!

144


COLUMN

drs. Dirk-Jan de Bruijn MMC

In deze ‘Volatility-Uncertainty-Complexity-Ambiguity’-tijd – als ‘VUCA’ een inmiddels vertrouwd begrip – is het een

illusie te vooronderstellen dat onze bestaande veilige structuren voldoende soelaas bieden. Daarvoor is het nu

allemaal té complex, té onzeker en gaan veranderingen gewoon té snel. Welke innovaties schreeuwen bijvoorbeeld

om andere wijzen van organiseren: flexibeler, korter op de bal, in wisselende samenstellingen, programmatisch

van opzet én sneller geoperationaliseerd. Met minder verzuchting en gedoe. Om zo die gedroomde stap te kunnen

zetten van startup naar ‘scale-up’. Maar dan niet in het bekende lineaire tempo (de vertrouwde stapjes 1-2-3-4-5), maar

exponentieel van opzet (met ferme stappen 1-2-4-8-16-32).

Dit alles vraagt wél om een

compleet andere wijze van

richten en inrichten. Immers:

meer dan 90% van de innovaties

komt niet tot stand in

een organisatie, maar ertussen. Waarbij niet

de techniek de grootste uitdaging is, maar

verreweg de wijze van organiseren. Vanuit

de bedoeling (‘waarom deden we het ook

alweer?’), niet met het eigen koninkrijk,

maar wel met het maatschappelijke vraagstuk

als centraal middelpunt. Om zo met

álle relevante spelers uit de 4-O werelden

(Overheden, Ondernemers, Onderwijs- en

kennisinstellingen en Omgeving) in co-creatie

mét elkaar stappen te zetten. Vanuit

een ‘community’ en middels netwerkleiderschap,

multidisciplinair van opzet. Met

strak georkestreerde koppelvlakken tussen

al die afzonderlijke delen – gericht op realisatie

van dat gemeenschappelijke hogere

doel. Vanuit een win-win benadering om zo

samen de koek groter te maken. Uitgaande

van het leidende principe dat eigenbelang de

beste drijfveer is voor samenwerking.

Om zo mét elkaar de stap te zetten van

afzonderlijke producten of diensten naar

een geïntegreerde ‘performance’: van lamp

naar licht, van hr-ketel naar klimaat of van

voertuig naar mobiliteit. Gericht op concrete

waarde-creatie. In de geest van Steve Jobs:

‘You got to start with the customer experience

and work backwards to the technology’.

Wat vraagt om zaken als aanstekelijk voorbeeldgedrag,

risico’s in lijn met de te verzilveren

kansen, creëren van regelvrije zones,

duurzame verbindingen met hoofdprocessen

en tonen van wederzijds begrip.

En door zo’n ecosysteem-benadering

worden de problemen niet opgelost op het

niveau waarop ze zijn ontstaan: vaak blijkt

dat duurzaamheid een sleutel kan zijn voor

een sluitend krijgende ‘value case’. Spreekt

voor zich dat innovaties om hele andere

vormen van sturing en leiderschap vragen.

Anders blijven we hangen in het bekende

‘insanity’-gedrag (vrij naar Albert Einstein:

‘Doing the same thing over and over again

and expecting different results’).

© LOUIS MEULSTEE

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Gesterkt met zo’n 35 jaar aan vlieguren – opgedaan bij onder meer IBM, Bakkenist, Deloitte, Rijkswaterstaat, ABD/I-interim,

ministerie van IenW – heeft bedrijfseconoom drs. Dirk-Jan de Bruijn MMC zich gespecialiseerd in het operationaliseren van

netwerkleiderschap. Om zo als regisseur van een ‘community’ stappen te kunnen zetten van startup naar ‘scale-up’. In co-creatie

mét alle relevante spelers, gericht op dat gemeenschappelijke hogere doel – waarbij elke partij wordt aangesproken op haar

verantwoordelijkheid. Vanuit die rol heeft hij meerdere succesvolle innovaties geoperationaliseerd. Daarnaast heeft hij twee

decennia ervaring als toezichthouder, is hij een veelgevraagd spreker (onder andere TEDX) en heeft hij meerdere titels van

geprezen managementboeken op zijn naam staan.


‘KRACHTEN

VERBINDEN

MAAKT EEN

TEAM STERK’

Brian Farley uit Methuen, Massachusetts, maakt in 2011 als eerste bondscoach een Europees honkbalteam

wereldkampioen. De Nederlandse ploeg haalt dan goud tijdens het WK in Panama. “Niet alle spelers waren als

individu goed genoeg om in een sterrenteam te spelen, maar door elkaars krachten te verbinden is het gelukt het WK

te winnen”, zegt Farley, die zijn ervaringen passievol deelt tijdens boeiende lezingen en trainingen. Zijn strategie: de

gedachtegang van spelers zo beïnvloeden dat negatieve perceptie verandert in positieve om blokkades in het team

te elimineren en stimulerende patronen een kans te geven. Authentiek leiderschap, dat zowel voor sportteams als

het bedrijfsleven, gedreven door een missie en kernwaarden, kan zorgen voor groei en succes.

146


AUTHENTIEK LEIDERSCHAP

Brian Farley


Het WK 2011 winnen was een

fantastisch moment in mijn

leven en dat van alle jongens

die erbij waren, met als

resultaat een soort dominoeffect.

Elke wedstrijd speelden we met meer

zelfvertrouwen. Iedereen speelde voor het

team. Dat was onze grootste kracht. Bewust

of onbewust wisten we allemaal dat we niet

ieder voor zich moesten spelen, maar als één

geheel om een goed resultaat neer te zetten

en teams met meer ervaring en talent

te verslaan”, legt Brian Farley uit. “Veel van

onze spelers komen van Curaçao en Aruba

en dat is gezien hun goede prestaties best

merkwaardig. Daar wonen slechts 250.000

mensen, wat niet veel is vergeleken met het

potentieel in landen als Amerika, Korea

en Japan. Zelf ben ik in de Verenigde Staten

begonnen, maar een schouderblessure

maakte een einde aan mijn professionele

carrière daar. Toen hoorde ik van internationaal

honkbal, wat mij verbaasde omdat ik

net als veel Amerikanen geen idee had wat

zich buiten onze grenzen afspeelt.” Na actief

te zijn geweest in de Australische competitie

stuurt Brian zijn cv in 1988 naar clubs in Italië,

Duitsland en Nederland. Het antwoord

komt uit Nederland. “Dat was het begin van

mijn loopbaan in Nederland. Racing Club

Heemstede (RCH) speelde in de derde divisie

en was geen talentvol team. Na een paar

weken stopte de coach en vroegen ze mij of

ik zijn werk wilde overnemen. Dat was mijn

eerste ervaring met niet alleen aan mezelf

denken. Tot dan ging het om Brian Farley en

wat ík wilde en ineens moest ik mijn aandacht

besteden aan anderen.”

Brian heeft daarvoor onderschat hoeveel

kwaliteiten hij binnen de honkbalwereld

had als persoon. “Ik had veel informatie die

anderen niet hadden, maar deelde met hen

de passie voor sport. Het delen van passie is

de drijfveer waardoor mensen naar iets verlangen

en daardoor de kern van groei die ze

doormaken. Het kan even duren, maar wanneer

je verbonden bent om hetzelfde resultaat

te bereiken is dat de motor die prestatie

aandrijft en is er geen grens of barrière die je

tegenhoudt. Dat geeft echt een kick!” Wanneer

het gewenste resultaat tevoren niet duidelijk

is en je niet weet wat je wilt bereiken, is

de bestemming niet sterk genoeg, ontbreekt

de creatie-drijfveer. Met andere woorden: als

je niets kunt creëren in je hoofd kun je beter

stoppen om verspilling van hard werk, energie

en tijd te voorkomen. Draai dan het proces

om. Bedenk als leider/coach wat je wilt

creëren en waar je heen wilt. Dat kan een

toernooi zijn op korte termijn of een kampioenschap

over tien maanden. Bereid je in

de tussenliggende periode goed voor en zorg

dat jij en je team er helemaal klaar voor zijn

als de gelegenheid zich voordoet.”

TWEE DRIJFVEREN

Brian Farley praat over twee drijfveren. De

ene gaat over wat je wilt creëren in je leven

en voor welke passie je je energie wilt inzetten,

de ander heeft te maken met de angst

voor consequenties – wat gebeurt er als je

ondanks een enorme inzet niet haalt? “Al

onze actie is gebaseerd op deze drijfveren.

Om personen en het team bij elkaar te krijgen

moet je als leider naar de kern van wie je

bent – je authentieke zelf – en ontdekken dat

het voldoening geeft aan anderen te geven,

mensen te helpen en hen te zien groeien.”

Volgens Brian moet je trouw zijn aan jezelf,

normen en waarden waarvoor je staat (respect,

vertrouwen en samenwerking) volgen

en definiëren en vervolgens bepalen of

de teamleden elkaar respecteren. “Als ik een

team dertig dagen observeer en weet dat ik

die mensen kan vertrouwen, is hun gedrag

het bewijs dat ze volgens hun normen en

waarden omgaan met elkaar en anderen en

sprake is van samenwerking op hoog niveau.

Een ploeg waarin jaloezie heerst zal niets

bereiken. Dan halen de teamleden elkaar

naar beneden en functioneert het team niet

goed meer. Wanneer zij en ik een collectieve

ambitie hebben, ervoor zorgen dat we op één

lijn zitten en onze krachten bundelen is de

kans groot dat we ons doel bereiken. Waar

de een goed in is, is de ander minder goed

en andersom. Door kwaliteiten te bundelen

en aan te vullen ontstaat een krachtiger

team, dan wanneer het bestaat uit een aantal

individuen die ieder voor zich werken. Als

vijf leden niet meedoen aan de reis naar het

resultaat, doen zij veel schade aan het collectief.

Dan mist de motor onderdelen en dat

zijn dit geval kwaliteiten en vaardigheden.”

VERENIGENDE KRACHT

Bij het samenstellen van een sportof

bedrijfsteam is niet altijd helder of mensen

bereid zijn samen te werken. Sommigen

kunnen heel goed dingen verbergen,

zeggen ja en bedoelen nee. Dat komt op den

duur uit door hen onder druk te zetten en

te zien werken of spelen. Doen ze dan hun

eigen ding en vertonen ze solistisch gedrag

of zijn ze bereid anderen ook de eer te gunnen.

“Winnen doe je met z’n allen. De een

heeft andere kwaliteiten dan de ander en

dat is de kern van wat ik ‘unity of diversity’

noem. Wat doe je dan als coach? Je moet

talent hebben om op het hoogste niveau te

kunnen winnen. Echter, wanneer een talentvolle

speler geen ethiek heeft, weinig inzet

vertoont en niet de wil heeft beter te worden

gaat degene met minder talent die wel

gepassioneerd is hem voorbij. Hard werken

verslaat talent, wanneer talent weigert hard

te werken. Die uitdrukking klopt. Natuurlijk

wil je als coach de talentvolle speler met

te weinig inzet ook begrijpen. Hij zit vast in

zijn ego door een bepaalde angst om te falen.

Daardoor komt hij in de slachtofferrol. Een

goede coach, die zijn eigen ego kan uitscha-


AUTHENTIEK LEIDERSCHAP

‘Delen van passie is een belangrijke drijfveer’’

kelen en beseft dat hij in dienst is van de speler

en niet andersom, ziet dat er iets mis is

met deze persoon en probeert verbinding te

maken. Allereerst door diens vertrouwen te

winnen, wederzijdse kwetsbaarheid te faciliteren

en een voor hem veilige omgeving om

te spelen te creëren. Dan begrijpt de speler

wat het is onderdeel van een geheel te zijn.”

NALATENSCHAP

Een goede coach of leider van een bedrijf

of organisatie denkt aan wat hij of zij nalaat.

“Dat heeft niet zozeer met mijn ego te

maken, maar meer met mijn authenticiteit.

Mijn levensmissie is dagelijks actief te proberen

de barrières van anderen te slechten,

zodat ik hen kan helpen hun potentieel te

bereiken. Zodra ik terugkijk op mijn leven

en terugdenk aan de momenten dat dit is

gebeurd, vraag ik mij af of ik trots ben op die

nalatenschap. Heb ik het gedaan om erkenning

te krijgen en een standbeeld bij een stadion?

Of heb ik mijn passie gevolgd en geeft

hij mij voldoening, wat iets anders is dan

trots, dat ik iemand – hoe bescheiden ook

– heb geholpen de Major League te bereiken?

Erkenning is leuk, maar een bijproduct

en geen noodzaak.” Brians doel is altijd winnen

mét het team. Hij is Coach van het Jaar

geworden, maar ook dat is voor hem een bijproduct

van een succesvol toernooi. “Ik deed

gewoon mijn ding. Het hele team is geridderd,

dat was nooit eerder gebeurd. Fantastisch,

maar geen uitgangspunt. Dat probeer

mijn zoon van 17 en z’n generatie uit te leggen.

Zij zijn bijna volwassen, maar mentaal

vaak onzeker over wie ze zijn en wat ze willen.

Ze willen beroemd zijn, maar hoe en

waarom weten ze niet. Beroemdheid komt

van buiten en is zo oppervlakkig. Daarom

vertel ik hen dat ze dieper in zichzelf moeten

gaan. Met hulp natuurlijk.”

COACHENDEGESPREKKEN

MET BEDRIJVEN

Na het WK begint Brian Farley met het

geven van motiverende lezingen. Het vertellen

van zijn verhaal geeft hem energie, hij

voelt dat dit bij hem past. “Het is een mooie

boodschap over verbinding. Het maakt

niet uit of je op een honkbalveld bent of in

de bestuurskamer, het gaat erom dat coaches,

trainers en leiders, spelers en medewerkers

het belangrijke gevoel geven dat zij

ertoe doen, betekenisvol zijn en het verschil

maken. Dat ze nodig zijn. Daarover praat

ik, dat is de kern van wat wil ik overbrengen.

Want wanneer mensen het gevoel krijgen

dat ze er niet toe doen en bang zijn voor

hun positie, blijven ze steken in angst en

verliezen ze de verbinding met het team. Ze

functioneren dan nooit op het niveau dat ze

zonder angst wel kunnen bereiken.” Brian is

in eerste instantie benieuwd wat de impact

is van zijn verhaal en of het blijft hangen. Hij

besluit leiders te coachen, maar weet nog

niet hoe. Dat komt als hij zich in 2016 aansluit

bij de organisatie Authentiek Leiderschap,

waarmee hij meteen een klik voelt.

Hij volgt een opleiding en krijgt een certificering.

“Ik hoop dat leiders van bedrijven

hun authentieke zelf leren kennen en er hun

missie van maken groei te bevorderen door

mensen beter en blij te maken, voldoening te

geven en het gevoel te geven dat ze het waard

zijn. Wanneer deze leiders alleen maar problemen

zien en zeggen waarom dingen niet

leuk zijn geven ze de verkeerde boodschap

af. Dat negatieve moeten ze wegfilteren en

hun kompas (missie en waarde) gebruiken

om ervoor te zorgen dat zij en hun medewerkers

niet heen en weer worden geslingerd

door de buitenwereld. Wanneer iemand

bang is voor consequenties en daardoor

steeds denkt dat hij dingen beter niet kan

doen, heeft diegene een probleem. Als een

persoon vol passie en energie met een open

mindset een andere cultuur binnentreedt die

dat niet op prijs stelt, is hij of zij binnen de

kortste keren ongelukkig. Angst werkt snel,

daarom zou ik tegen alle leiders willen zeggen:

creëer je eigen wereld door van binnen

naar buiten te leven en daarmee een positief

rimpeleffect.” Het is niet alleen de angst

voor consequenties en door onzekerheid (als

ik zes uur per dag train heb ik dan nog tijd

voor andere dingen, is dat het mij waard?).

Mensen zijn bang om iets te missen, wat

inmiddels bekend staat als FOMO (‘Fear of

Missing out’). “Wat levert het op, wat verlies

je of moet je inleveren? Dat is zowel in

de sport als het bedrijfsleven een belangrijke

vraag waarop ik graag antwoord geef.”

Als honkballer werd Brian Farley beroemd dankzij zijn rechtshandige worp met een snelheid van bijna 150 kilometer per uur. In de

VS kwam hij uit voor de St. Louis Cardinals, maar door een schouderblessure liep hij een plaats mis in de Major League en belandde

hij, na actief te zijn geweest in de Australische competitie, als speler in Nederland. In 1988 kwam hij uit voor RCH Heemstede. Hier

is Brian tot 1992 actief geweest als speler/coach. Daarna had hij managementfuncties in het bedrijfsleven tot hij actief werd als assistent

coach van het Nederlands honkbalteam. Van 2010-2013 was Brian bondscoach van het Nederlandse honkbalteam, waarmee

hij in 2011 de wereldtitel behaalde. Nu werkt hij voor Authentiek Leiderschap.



IN DE SCHIJNWERPERS

‘Data Driven’ Ondernemen - Trend 2020

Bruno Fabre is trendwatcher en Mass Change Agent en volgt al jarenlang de digitale ontwikkelingen. Dat

stelde hem onlangs voor een verrassende conclusie. “Digitalisering is geen item meer. Aanwezig zijn in een

digitale wereld is vanzelfsprekend geworden. De nieuwe term is ‘Data Driven’ Ondernemen.”

ir. Bruno Fabre MCA

Om de snelheid van de digitale

ontwikkelingen te

illustreren, geeft Bruno

Fabre eerst wat getallen.

“In 2015 produceerden we

nog 15 zetabytes aan informatie. Naar verwachting

stijgt dit getal in 2020 naar zo’n 50

zetabytes oftewel 50.000 miljard Gigabytes!

Zouden we deze hoeveelheid informatie willen

afdrukken, dan hadden we onvoldoende

bomen op aarde om hiervoor het papier te

produceren. Evenmin zouden we de mensen

kunnen verzamelen om deze informatie

begrijpelijk en overzichtelijk te ordenen.”

Toch heeft iedereen nu moeiteloos toegang

tot deze informatiebron. Voor de wereld van

machines en kunstmatige intelligentie een

onuitputtelijke bron van kennis en groei in

intelligentie. Het is de plek waar hongerige

ondernemers worden gevoed, hun business

vinden, exploiteren en versnellen.

DATA ALS VERTREKPUNT

De digitalisering heeft grote impact op de

zakenwereld. Wie in 2020 traditioneel innoveert,

mist de boot. “Het is de wereld op zijn

kop”, licht Fabre toe. “Tot voor kort konden

we nog afwachten tot de concurrent iets had

bedacht. We liftten mee op de eerste golf en

zetten vervolgens zelf een tweede golf in door

het idee nog net iets beter te maken. Maar die

tijd is voorbij. Simpelweg omdat het vertrekpunt

van innovatie nu ligt bij de data. Data

vertellen ons waar klanten naar op zoek zijn,

hoeveel zij hiervoor willen betalen en waar

zij hun slag willen slaan.” De ondernemer

die deze oplossing als eerste biedt, wacht de

positie van marktleider volgens Fabre. Vervolgens

beschikt hij over de nieuwe data die

zijn positie verankeren, om deze daarna om

te buigen naar een mon opoliepositie.


DE NATUUR VERTAALD

In 2019 werd de basis gelegd voor een

sterke groei in AI (Artificiële Intelligentie),

'Machine Learning' en 'Natural Language

Processing'. Organisaties als IBM, Google

en Intel doorzagen hoe de natuur er in miljarden

jaren steeds weer in slaagde om effectieve

en duurzame oplossingen te bedenken.

Zij kopieerden de principes en vertaalden

deze naar de machinebouw, Kwantum en

'Neuromorfic Computing'. Nooit had biomimicry

zoveel belangstelling als de laatste

jaren en deze groeit nog steeds.

VANZELFSPREKEND

“De machines zijn er”, vertelt Fabre.

“Niet te koop, maar te leen al naar gelang de

behoefte. Het aanspreken van de informatiebronnen

wordt praktisch ondersteund en is

zo gemakkelijk mogelijk gemaakt. Ondernemers

kunnen hiermee eenvoudiger dan

ooit de stap maken naar een volgend business-niveau.

Dat maakt Data Driven Ondernemen

tot de nieuwe Trend voor 2020. Het

ecologische en economische model dat de

jonge generaties vanzelfsprekend vinden en

waarvan adoptie noodzakelijk is.”

'Data Driven' Ondernemen verschilt per

branche. Om de juiste stappen te zetten

moeten ondernemers weten wat er speelt

in hun branche. Inventarisatie van de

juiste data vertelt hun wat zij kunnen doen

om hun business up to date en rendabel te

houden. Fabre: “Het heeft te maken met

visie, koersen en uitdagingen. Zeker is dat

iedere ondernemer zich klaar kan maken

voor de boeiende reis naar Data Driven'

Ondernemen.”

Ir. Bruno Fabre MCA is 'Mass Change Agent', hij doorziet trends en weet haarscherp vast te stellen wat de impact is op maatschappij

en business. Hij studeerde Kunstmatige Intelligentie in een van de meest prestigieuze Universiteiten van Parijs, werkte meerdere

jaren in de ICT, in Finance en in de Supply Chain. Uitzonderlijk aan Bruno is dat hij ook sociale en psychologische eigenschappen

doorontwikkelde met een Master in Spirituele Psychologie, een Teacher Opleiding in Yoga en een Master Opleiding in NLP. Hij is een

boeiende gesprekspartner en spreker, vol inzichten en maakt van zijn keynotes een ware spektakel en feest voor de toeschouwers.



© THEO SCHOLTEN

DE NIEUWE CEO

IS EEN WARME

CULTUURMAKER

150


COLUMN

Luc van Bussel

Als alles digitaal wordt, maakt cultuur het verschil. Ik kan de preview van mijn keynote & boek niet makkelijker

samenvatten. De digitale revolutie is geen anekdote meer. Het is de keiharde, kille werkelijkheid van de familie

bits & bytes. Er is voor bedrijven, organisaties, instellingen en overheden geen ontkomen aan. Wie niet digitaal

gaat, gaat ongetwijfeld ten onder.

In tegenstelling tot een evolutie, heeft de

revolutie ook een keerzijde en staat er iets

op kantelen. Wat? De afkoelende, kille,

digitale samenleving snakt naar ‘purpose’.

De bedrijven en organisaties van

de toekomst hebben een maatschappelijk

doel, een missie, een geloof en onderscheiden

zich van elkaar door hun bedrijfscultuur.

Als alles digitaal is, maken bits & bytes

niet meer het verschil. De nieuwe leiders zijn

warme cultuurmakers in coole tijden, omdat

warmte verbindt. Kou nooit. In de digitale

wereld is tastbaar, menselijk samenleven

niet meer zo vanzelfsprekend. Ik roep weleens

gekscherend dat de groeiende welvaart

en de steeds grotere invloed van technologie

op de samenleving een gezamenlijke tegenstander

hebben: empathie, de kernkracht

van iedere niet-digitale verbinding. Het creëren

van bedrijfswarmte is dan ook de rode

draad in de cultuurvisie over nieuw werkgeverschap

in werkgeluk.

Warmte verbindt. Kou nooit. Een organisatie

is een organisme en de natuur laat zien

hoe warmte werkt. Het ontwikkelen van

bedrijfswarmte kunnen bedrijfsleiders in de

toekomst niet meer aan het toeval overlaten.

Warmtemakers zijn gevraagd! Wie wordt de

kachel van de organisatie? Is het de HR-afdeling

die snel een training moet regelen of is

het de CEO die ‘chief evangelist’ wordt van

zijn/haar gepassioneerde missie? Een bedrijf

is een oneindige omgeving van verbindingen.

Verbindingen van medewerkers met

het bedrijf, medewerkers met gasten & klanten

en tussen medewerkers en hun leidinggevenden.

Al deze verbindingen bepalen het

transactionele en emotionele resultaat van

het bedrijf. Hoe zorg je ervoor dat deze verbindingen

warm worden en daarmee duurzaam?

Duurzame relaties vragen om warme

verbindingen. Warme verbindingen vragen

om warme cultuurmakers.

‘SWIPERS’

In deze digitale revolutie heeft technologie

een vriendje nodig en wat mij betreft is

dat cultuur. De Generatie Z wordt dit jaar

groter dan de Generatie Y. 3,7 miljoen mensen

tussen 0-20 zijn met de smartphone

geboren en staan beter bekend als de ‘swipers’.

Deze generatie zoekt primair ‘professionele

gezelligheid’ bij bedrijven en werken

om te genieten. Het is aan de bestuurders

van de toekomst om deze slimste generatie

ooit te vinden, te binden en te inspireren. Ze

willen samen zingen, dansen, lachen, gieren

en brullen. Eigenlijk kan het nooit gek

genoeg zijn. Het is daarom begrijpelijk dat

één van de vier kernwaarden van AFAS ‘gek’

is. Wie durft het ook? Cultuur wordt hoe dan

ook de onderscheidende waarde in bedrijven

en organisaties. In mijn lezing en mijn

boek geef ik een onthullend kijkje in het

cultuurontwerp van mijn bedrijf: ‘Kindest

Regardz’. Het is ons cultuurprogramma dat

‘aardigheid’ als hoogste doel heeft omarmd.

Naast een blik in eigen keuken, krijgen de

lezers van het boek een unieke inkijk in de

cultuurvisies van elf topbestuurders. Mijn

jeugdvriend en cultuurspotter Paul Geraeds

maakte een rondje langs de cultuurvelden

van elf vooraanstaande topbestuurders.

Er ontstonden elf, hoogstpersoonlijke

diepte-interviews met Jos Baeten (a.s.r.),

Frits van Eerd (Jumbo), Wilkins (Airbnb),

Bas van der Veldt (AFAS), Michael Levie

(citizenM), Yardena Shitrit (Gemeente

Amsterdam), Bob Hutten (Hutten), Lisette

van Asten (Mise en Place), Laurentien van

Oranje (Missing Chapter Foundation), Jan-

Renier Swinkels (Swinkels Family Brewers)

en Ynzo van Zanten (Tony’s Chocolonely).

Gerard van Vliet, directeur van de Nederlandse

Vereniging van Commissarissen en

Directeuren (NCD) sluit het boek af met

zijn visie over cultuur in de 'boardroom' en

onthult de nieuwe G-spot voor bedrijven &

organisaties.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Luc van Bussel is een Gastvrijheidsondernemer met een missie. Hij gelooft in de groeiende noodzaak van hartverwarmende gastvrijheid

in de huidige digitale samenleving. Hij noemt zijn medewerkers 'WarmteMakers' en heeft 'leiding' een nieuwe lading gegeven.

Hij was de vernieuwer van het succesvolle Center Parcs Europa in de jaren negentig en daarna 13 jaar CEO & Partner van

The Alwaysbemobile Company (onder andere Profile Tyrecenter). In 2014 werd hij Gastvrijheidsondernemer en samen met Michiel

Heilijgers mede-eigenaar van Regardz Hospitality Group. Hij is de auteur van verschillende boeken. ‘De Confetti Company’ is zijn

nieuwste boek.


ANGST WERKT

NIET, EEN ‘JUST

CULTURE’ WEL

152


COLUMN

Frans Hiddema


In 1999 verscheen in de Verenigde Staten het spraakmakende rapport ‘To Err is Human’ van het ‘Institute of

Medicine’. Voor de eerste keer werd duidelijk hoe onveilig de ziekenhuiszorg is. 100.000 patiënten bleken

per jaar te overlijden als gevolg van vermijdbare medische fouten. Uit onderzoek van Johns Hopkins uit 2016

bleek dat de cijfers nog dramatischer waren. Medische fouten zijn met 250.000 doden de derde doodsoorzaak

in de VS. In Nederland gaat het ongeveer om 1.400 doden; twee keer zoveel als in het verkeer. Hoewel er de

afgelopen jaren voortgang is geboekt, blijkt het veranderen van de cultuur een moeizaam traject.

Het Oogziekenhuis Rotterdam (140.000 patiënten per

jaar, 500 medewerkers) Is als een van de eerste ziekenhuizen

in 2003 begonnen met de introductie van ‘just

culture’ in de hele organisatie. Innovatie in het Oogziekenhuis

vindt onder andere plaats door te leren van

andere sectoren. Voor de cultuurverandering is daarbij gekeken naar

de luchtvaart, een zeer veilige industrie en bovendien een die artsen

aanspreekt. Dit is belangrijk voor de acceptatie van de ingrijpende

veranderingen.

De luchtvaart is veilig geworden na de ramp op Tenerife in 1977,

waarbij een KLM 747 bij het opstijgen tegen een PANAM 747 botste,

die nog op de startbaan stond; de grootste vliegtuigramp ooit. Een

calamiteit heeft meerdere oorzaken, maar culturele aspecten speelden

hier een grote rol. De gezagvoerder begon de start zonder formele

toestemming. De andere bemanningsleden uitten hun twijfels, maar

de gezagvoerder luisterde niet, met desastreuze gevolgen.

De luchtvaart heeft naar aanleiding van het onderzoek naar de oorzaken

van deze ramp onder meer ‘Crew resource management’ ingevoerd.

De hiërarchie moet eruit, niet de gezagvoerder is de baas, maar

het team vliegt onder zijn verantwoordelijkheid. Leer elkaar aanspreken,

meld incidenten zonder de schuld te krijgen, leer van fouten,

gebruik controlelijsten en ‘closed loop’ communicatie. Samen met het

in acht nemen van persoonlijke grenzen zijn dit elementen die de

luchtvaart veilig hebben gemaakt. Met behulp van een pilotentrainer

zijn deze elementen in het Oogziekenhuis ingevoerd. ‘Operatiekamerbemanningen’,

hoogleraren, specialisten en verpleegkundigen,

zijn bijvoorbeeld multidisciplinair getraind in ‘crew resource management’

(CRM).

VERLEIDING ALS INSTRUMENT

Om hooggespecialiseerde specialisten naar de opleiding te krijgen

wordt verleiding als instrument gebruikt. Dwang werkt averechts. Na

afloop van de theoretische cursus wordt de opgedane kennis toegepast

in de vluchtsimulator. Daar wil iedereen wel eens inzitten. Oefenen

in een vreemde, onwennige, maar spannende omgeving helpt

bovendien bij de transitie. Het is een ervaring, die je niet licht vergeet.

Cultuurveranderingen beginnen aan de top van de organisatie. In

woord, maar vooral in gedrag van de leiding moet een veilige werkomgeving

worden gecreëerd. Vele organisaties hebben te maken met

een angstcultuur. U hoeft de media maar te volgen.De consequenties

zijn groot. Medewerkers voelen zich onveilig, wantrouwen, stress

en ziekteverzuim nemen toe, een afrekencultuur. motivatie, kwaliteit,

samenwerking en innovatievermogen nemen af, kosten nemen toe.

Ervaringen in Het Oogziekenhuis laten zien dat in een organisatie

met hooggespecialiseerde professionals een veilige cultuur kan worden

ingevoerd.

Frans Hiddema heeft in 1967 medicijnen gestudeerd in Groningen, vervolgens een opleiding gevolgd op het Instituut voor Tropen

in Amsterdam, en de opleiding ziekenhuismanagement gevolgd in Leiden. Hij heeft daarna jaren als tropenarts gewerkt in Afrika

(Ghana, Kameroen). In de periode van 1990 tot 2013 was Frans Hiddema de voorzitter van Raad van Bestuur bij het Oogziekenhuis

Rotterdam, waar vele innovatieve concepten zijn ontwikkeld zowel qua bedrijfsvoering als patiëntenbenadering. Hij is een van de

pioniers in Nederland bij de aanpak van de ondermaatse patiëntveiligheid in ziekenhuizen. Hij is sinds januari 2014 voorzitter van de

Stichting Nederlands Albert Schweitzer Fonds (NASF) en helpt ziekenhuizen in Afrika en Azië met kwaliteitsverbetering.



COLUMN

NEUROWETENSCHAP,

VERANDERING EN

GEDRAG

Paul Smit

Fotografie: Olga Folkerts-Tokareva

We kunnen ons brein onderverdelen

in drie lagen. Ons

reptielenbrein is gericht op

overleven en doet alles vanuit

routine om energie te

besparen. De tweede laag is ons zoogdierenbrein,

dat zoveel mogelijk plezier wil hebben en zoveel

mogelijk pijn en moeite wil vermijden. Dit deel

kiest daarom het liefst de weg van de minste weerstand.

De derde laag is het nieuwste deel in ons

brein, onze neocortex. Dankzij deze laag kunnen

we nadenken, plannen, complexiteit overzien en

de oudere twee lagen enigszins onderdrukken.

Als we ’s avonds op de bank zitten, roept de neocortex:

‘Vanavond echt even geen chocola’. Het

reptielenbrein roept een half uur later: ‘Honger!’

En het zoogdierenbrein roept: ‘Lekker!’ Opeens

zie je jezelf opstaan en richting de keuken lopen

om chocola te halen. Eenmaal terug op de bank

zegt de neocortex niet: ‘Goh, dit is best wel dom’.

Nee, er ontstaat wat we in de psychologie noemen:

‘Cognitieve dissonantie’. De neocortex verzint

gewoon een nieuw verhaaltje. ‘Ja maar dit is

pure chocola en ik heb vorige week nog aan sport

gedacht’. We overschatten de kracht van onze neocortex.

Zo gaat bij verandering de directie vaak

twee dagen de hei op. Op neocortex-niveau wordt

hard nagedacht, worden er nieuwe kernwaarden

geformuleerd en de strategische plannen en protocollen

uitgewerkt. Echter, op maandagochtend

doet bij iedereen het reptielenbrein gewoon weer

z’n routine en het zoogdierenbrein kiest zoals

altijd de weg van de minste weerstand.

Verandering lukt alleen als alle drie delen in

het brein schakelen. Dit gebeurt maar op twee

momenten: (1) passie en (2) urgentie. Wanneer er

passie is doet de neocortex er alles aan het doel te

bereiken, is het zoogdierenbrein bereid moeite te

doen en zo veranderen geleidelijk aan de patronen

in het reptielenbrein. Bij urgentie is de neocortex

zich bewust van het belang om te veranderen, is

er in het zoogdierenbrein noodzaak om moeite te

doen en kan de routine vanuit het reptielenbrein

worden doorbroken. Hoe we principes van verandering

kunnen inzetten, belicht ik in mijn keynote

‘Anders Kijken’.

Filosoof en cabaretier Paul Smit is een van de meest gevraagde sprekers van Nederland. Hij

studeerde af op de evolutie van het menselijk bewustzijn en schreef tien boeken over neurowetenschap,

filosofie en psychologie. Paul staat bekend om zijn unieke combinatie van humor

en neurowetenschappelijke inzichten, waarmee hij laat zien hoe we verandering en samenwerking

makkelijker kunnen maken.


154


‘Het

zoogdierenbrein

kiest zoals

altijd de weg

van de minste

weerstand’


HET BREIN EN

VERANDERING


COLUMN

Arno Folkerts

Fotografie: Olga Folkerts-Tokareva

De wereld verandert razendsnel,

mede door digitalisering, robotisering

en kunstmatige intelligentie.

In deze tijd moeten bedrijven

continu schakelen om zich aan

te passen. Zowel als het gaat om de richting als

de inrichting van de organisatie. Van medewerkers

wordt flexibiliteit verwacht en de bereidheid

continu mee te veranderen. Dit terwijl ons brein

is geprogrammeerd zoveel mogelijk te handelen

vanuit routine, om zo energie te besparen.

Daarnaast denken en handelen we vanuit vaste

patronen en structuren. Het zorgt ervoor dat we

bepaalde dingen niet zien die we wel zouden moeten

zien of juist andersom. We kunnen dit doorbreken

door anders te kijken en te communiceren.

Een voorbeeld: als op een zak chips de tekst

staat 65% vetvrij, denken we gezond bezig te zijn,

maar wanneer er staat 35% vet, laten we de zak

direct liggen. Daarbij dienen we ons te realiseren

dat we allemaal vanuit ons eigen perspectief vertellen,

maar dat wat we zeggen op heel veel manieren

wordt opgevat. Des te beter we dus in staat

zijn te communiceren in een organisatie, des te

verrassender het resultaat. Een andere uitdaging

bij veranderingen is dat ons brein standaard zoekt

naar de fout. We kijken niet gemakkelijk naar wat

goed gaat. Je merkt op dat je neus verstopt zit,

maar niet dat je 99% moeiteloos ademhaalt. Zo

zijn we geprogrammeerd. Elke avond kijken we

naar het Journaal om te zien wat er vrijwel niet

gebeurt in de wereld. Daarom is het belangrijk dat

wat juist al goed gaat te benadrukken. Want als

je aandacht geeft aan wat goed gaat, gaat dit juist

bloeien. En telkens weer. De kracht van herhaling

zorgt ervoor dat alles in het onbewuste gedeelte

van ons brein komt. En dat gedeelte is juist het

gedeelte waarin ritme en routine zitten.

Een ander aspect bij verandering is dat ons

brein zelf wil bepalen. Eigenaarschap ontstaat

nooit onder dwang. Mensen willen het gevoel

hebben dat wat ze doen, hun eigen idee of initiatief

is. Ook zijn verbinding en vertrouwen van fundamenteel

belang. Ondanks alle digitalisering, blijft

persoonlijke ontmoeting het belangrijkst, doordat

ons brein dan oxytocine aanmaakt en het vertrouwen

groeit.

Arno Folkerts (1971) belicht in zijn keynote ‘De Verandering’ (geregisseerd door Paul Smit en

Arno Folkerts) de belangrijkste elementen als het gaat om verandering. Daarin spreekt hij op

een eenvoudige, verrassende en vooral humoristische manier over het brein en de veranderende

wereld die geldt voor vrijwel alle branches. Arno was algemeen directeur bij de Auto

Borchwerf Groep, die hij in een sterk veranderende tijd leidde van een zwak presterend bedrijf

naar een toonaangevende autogroep. In 2019 werd hij onder andere verkozen tot ‘Audi dealer

van het Jaar’. Datzelfde jaar gooide hij het roer om en zette zijn carrière voort als spreker,

trainer en adviseur. Met zijn brede expertise begeleidt hij nu alleen of samen met Paul Smit

bedrijven bij het in gang zetten van verandering. Hij is een man van de praktijk die met kennis,

gevoel en humor zowel op strategisch als operationeel niveau, verandering eenvoudig en concreet

maakt. Door de unieke samenwerking met Paul Smit (pag…), waarbij neurowetenschap,

humor en ervaring een belangrijke rol spelen, is het mogelijk zowel Arno als Paul te boeken

voor uw evenement via Speakers Academy®. Het evenement krijgt dan een kop en een staart

waarbij thema’s nog beter belicht worden. Niet voor niets is de slogan van Folkerts en Smit

‘Keynotes door Kwaliteit!’



© KIRSTENVANSANTEN

Feike Cats is er heilig van overtuigd dat enthousiaste medewerkers en

enthousiaste klanten uw bedrijfsresultaten intern en extern aanzienlijk

verbeteren. Verleuken is een ideaal middel om u daarbij te helpen.


IN DE SCHIJNWERPERS

Feike Cats

‘LAAT U INSPIREREN DOOR

KLANTHOUSIASME &

VERLEUKEN!’

Veel enthousiaste opdrachtgevers gingen u voor. Leest u maar:

Veel leuke reacties gehad op je geweldige

presentatie. Wat een energie man! En ons doel

is bereikt, we zijn er weer eens herinnerd aan

dat we zelf meer kunnen en mogen doen dan

we soms denken. Dat wisten we al maar die

spiegel heb je ons schitterend voorgehouden.

Dank je wel daarvoor.

Marco Holtackers, Partner - Manager

ING Asset Based Finance Regio Zuid

West

Het was mij een waar genoegen om je presentatie

te mogen bijwonen! Je presentatie was

top! Mensen die echt 'ingekakt' waren heb je

voor je zelf weten te strikken! En ook nog 1 uur

lang. Nog aardiger te melden: je had niet 100%

aandacht van ons allemaal, maar 200%!!!! En

nog leuker wij hadden allemaal jouw aandacht.

Je had contact met alle 207 personen in

de zaal. Wat kan ik nog meer zeggen en jou

niet te kort doen? TOP prestatie en presentatie!

Mirjana Kostadinovic, Directeur -

Business Care Support

Ik heb Feike leren kennen als een bonk

positieve energie en bedoelingen. Hij heeft een

ongekend gevoel van wat goed en belangrijk is

in de wereld van bedrijven en klanten.

Zijn concepten spreken mensen aan en slaan

over. Ook wij bij Keytoe meten Klanthousiasme

in plaats van klanttevredenheid en we

proberen zoveel mogelijk leuker te maken voor

onszelf als onze klanten. Fijne vent en mega

inspirator.

Lennard Toma, Partner – KeytoeY

Super enthousiast over de bijdrage van

Feike als Keynote spreker op het Agile Scrum

Event! Feike weet de zaal te boeien en binden.

Wisselt zijn verhaal af met humor en interactie,

naast een heldere uiteenzetting van zijn

verhaal. Vele enthousiaste reacties mogen

ontvangen over zijn bijdrage.

Een echte aanrader, Feike bedankt voor je

bijdrage!

Ivon Reveco, voormalig project

manager bij Agile Scrum Group

Genoten van de energieke, geestige en inspirerende

avond met Feike Cats. M'n hoofd zit

boordevol ideeën en ben op een fijne manier

weer even op scherp gezet. Feike daagt je prettig

uit om continu verleuk-kansen te zien!

'Houden Van Klanten' heeft een ambassadeur

erbij!

Renske Verbeek, Directeur –

Stadsgehoorzaal

Het is wonderlijk om te zien wat het met je

mensen doet, de boodschap: “Het moet niet

beter, maar wel leuker!” Feike is in staat om

vanuit een volstrekt oorspronkelijke en positieve

invalshoek een blijvende verandering in

het denken te veroorzaken. Het maakt niet

uit hóe de termen Klanthousiasme en Verleuken

ingebed raken in een organisatie, áls

het maar gebeurt. Feike, enorm veel dank

voor je inspiratie en voor de spiegel die je ons

hebt voorgehouden.

Michel Carree, Directeur - Twigt

GrafiMedia BV

Nieuwsgierig? Wij helpen u graag verder! Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


COLUMN

Kan meneer Kristel komen spreken?

Kristel Groenenboom

Jonge, ondernemende en succesvolle managers en ondernemers, zowel mannen als vrouwen, worden

onderschat tussen negen en vijf. Vooroordelen zijn heel begrijpelijk, maar zakelijk gezien niet zo slim. De

mensen die mij onderschatten, schieten zichzelf in hun voet. Als je mij een heftruck wilt verkopen, is het

zakelijk gezien misschien verstandiger om mij serieus te nemen.

Succesvol zijn was en is een strijd

voor mij, want ik ben jong, een

vrouw en ik rijd in een dure

auto, allemaal kenmerken die

veel mensen afkeuren of zien

als onwenselijk gedrag voor een directeur. Ik

voldoe niet aan het stereotiepe beeld van de

ondernemer, maar toch is het me gelukt om

respect te krijgen en te groeien. Om te laten

zien hoe onzinnig vooroordelen zijn, neem

ik u tijdens mijn presentatie mee in mijn

leven, dat van de moderne, jonge ondernemer.

Ik vertel waar ik tegenaan ben gelopen,

hoe ik vooroordelen heb overwonnen en nu

al bijna tien jaar een succesvolle onderneming

run.

Vooroordeel een: je bent te jong. Maar

wist u dat jonge managers vaak betere resultaten

behalen dan oudere leidinggevenden?

Onbewust vinden mensen dat een

directeur minimaal veertig-plus moet zijn.

Dit archetypische beeld is heel hardnekkig,

maar nergens op gebaseerd, er is geen

wetenschappelijk bewijs voor. Als tweede

generatie-eigenaar van een familiebedrijf

kan ik u alles vertellen over de vooroordelen

rond bedrijfsopvolging. Al is het volgens

mij heel simpel: hoe vroeger je eraan begint,

hoe beter.

Vooroordeel twee: vrouwen zijn minder

capabel. Als vrouwelijke ondernemer word

je al vlug gezien als een bitch, niet iemand die

tactisch genoeg is om succesvol te zijn. Maar

vrouwen gaan minder snel failliet dan mannelijke

ondernemers. En nu we het er toch

over hebben: vrouwen zijn betere chauffeurs

dan mannen. Mannen vinden misschien

dat ze zo goed kunt rijden, maar de verzekeringsstatistieken

wijzen onomwonden uit

dat wij vrouwen gewoon minder deuken rijden.

Ik ben geen wereldverbeteraar, maar ik

pleit voor meer ruimdenkendheid en diversiteit

in het zakenleven. Ik wil stereotiepe

ideeën doorbreken door te laten zien hoe

het ook kan. En ik roep jonge managers,

jonge ondernemers en jonge vrouwen op

om ervoor te gaan als je een droom hebt.

Mijn verhaal bewijst dat het kan. Het is

herkenbaar en humoristisch, maar ook een

beetje ruig en rauw, maar wat had u anders

verwacht van een vrouw die een metaalbedrijf

runt.

Kristel Groenenboom is directeur en eigenaar van het gelijknamige containerbedrijf.

Ze geeft leiding aan 30 medewerkers en boekte een omzet van 4 miljoen euro.

In de afgelopen jaren werd ze uitgeroepen tot meest veelbelovende zakenvrouw

én internationaal onderneemster van het jaar. Ze stond op lijstjes van succesvolle

ondernemers van onder meer Sprout, het Financieele Dagblad en The Next

Women. Ze is columnist en spreker. En regelmatig te gast bij BNR Radio. Kristel

Groenenboom runt sinds haar 23ste een miljoenenbedrijf dat containers bouwt.

Recent is haar eerste boek uitgekomen ‘Mag ik meneer Kristel even spreken’. Nog

voordat het boek uitkwam stond het in de top van Managementboek.nl. In het

boek rekent Kristel af met alle vooroordelen waar ze elke dag mee te maken heeft.

Niet iedere succesvolle ondernemer is man, blank en 46. Niet iedere vrouw heeft

een hekel aan techniek, boekhouden en auto’s.

Interesse in een lezing? Bekijk het volledige profiel op speakersacademy.com,

bel 010 - 433 33 22 of e-mail naar info@speakersacademy.nl

© CORBINO

160


© MARCEL VAN DRIEL

Dirk Zeelenberg

Dirk Zeelenberg heeft in zijn lange carrière als acteur geschitterd in de meest uiteenlopende film- 'Zwartboek', tv- 'Divorce', 'All

Stars' en theaterrollen (met onder anderen Mary Dresselhuys en Johnny Kraaykamp Sr.). Daarnaast is hij van jongs af aan al aan het

ondernemen (onder meer met een succesvol evenementenbureau). De afgelopen jaren is Dirk tevens een zeer veelgevraagd trouwambtenaar

(Bijzonder Ambtenaar Burgerlijke Stand, BABS), spreker voor bedrijven, ceremonieel begeleider/spreker bij uitvaarten

én speechschrijver voor derden. Al zijn uiteenlopende ervaringen bundelde hij in zijn bestseller boek ‘Niet bepaald een succesverhaal’,

waarin hij op zeer openhartige wijze niet alleen zijn successen omschrijft, maar ook de tegenslagen die op zijn pad kwamen.

Met zijn kenmerkende gevoel voor humor en zelfspot deelt hij zijn ervaringen, ambities, dromen en levenslessen. Door Dirks zeer

brede carrière, kennis van en oprechte interesse in de mens en nieuwsgierigheid naar wat de ander drijft, is hij bij uitstek geschikt

als spreker, dagvoorzitter of presentator. Tijdens congressen, evenementen, workshops of andere bijeenkomsten weet hij als geen

ander met zijn energie, ongebreidelde passie, creativiteit, improvisatievermogen en vooral zijn humor de zaal mee te krijgen. Saai

wordt het in ieder geval nooit. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© MIRJAM VAN DER LINDEN FOTOGRAFIE

162


IN DE SCHIJNWERPERS

Talent en Leiderschap

Ralf Knegtmans

De wereld verandert razendsnel en wordt steeds complexer door de opkomst van digitale technologie. Dat is een

uitspraak die inmiddels bijna tot vervelens toe wordt herhaald. In hun boek ‘Leiderschap in de digitale wereld’

onderzoeken Ralf Knegtmans en Ylva Poelman wat de gevolgen daarvan zijn voor organisaties en de benodigde

eigenschappen van hun leiders. Dat doen zij vanuit twee visies die elkaars tegengestelde waren voordat zij aan het boek

begonnen. Dat maakt hun boek tot een spannende zoektocht naar een waarheid die in het midden ligt.

Als managing partner van een

toonaangevend Leadership

Consultingbedrijf vraagt

Knegtmans zich af of de top

van het Nederlandse bedrijfsleven

klaar is voor de grote impact van digitale

technologie op de maatschappij. Bij het

schrijven van zijn vorige boek over ‘agile’

talent ontdekte Knegtmans al dat leiderschapstalent

in dit tijdperk aan heel andere

eisen moet voldoen. Hij vraagt zich af of de

top van het Nederlandse bedrijfsleven daar

klaar voor is.

“Ik zie CEO’s soms denken dat het allemaal

wel meevalt met de snelheid van de digitalisering

en de impact ervan”, zegt Knegtmans.

“Anderen proberen met de beste intenties te

veranderen, maar worstelen met de vraag

hoe. Een derde categorie doet aan schijnverandering

door een ‘Chief Digital Officer’ te

benoemen, zonder dat de bedrijfsstrategie

wezenlijk verandert of een transformatie in

de top van het bedrijf plaatsvindt.”

“Zo nieuw is het allemaal niet. Eind jaren

vijftig konden computers al beter schaken

dan de gemiddelde mens”, zegt Poelman.

“Als je de ontwikkelingen in AI hebt gevolgd,

kun je zelfs gechargeerd zeggen: heb je niet

opgelet? En is het echt zo ingewikkeld? Als

iedereen heel hard roept dat het allemaal zo

complex is, dan wordt het vanzelf waar. Maar

niet alles wat anders is, is meteen ingewikkelder.”

Knegtmans en Poelman besloten een boek

te maken om zo te proberen hun uiteenlopende

visies met elkaar te verenigen. Zijn de

huidige leiders klaar voor de digitale transformatie?

Vraagt het nieuwe tijdperk om een

nieuw type leider? Of worden leiders zelf

overbodig gemaakt door kunstmatige intelligentie?

Om deze vragen te beantwoorden

gebruikten de auteurs hun eigen kennis en

ervaring en spraken daarnaast met tal van

leiders en experts.

Het resultaat is een prikkelend boek dat

uitlegt wat digitalisering eigenlijk is, welke

gevolgen digitalisering voor het bedrijfsleven

heeft en welke invloed de digitale revolutie

heeft op de zoektocht naar de juiste

leiders. ‘Leiderschap in de digitale wereld’

besluit met de eigenschappen die een leider

in de nieuwe wereld nodig heeft en wat een

leider kan doen om zich in die richting te

ontwikkelen.

‘Niet het eerste tijdperk van grote verandering,

maar hoe voorbereid zijn onze leiders?’

Ralf Knegtmans is managing partner van het gerenommeerde Leadership Consulting kantoor De Vroedt & Thierry. Dit bedrijf ziet

het als uitdaging om op een vernieuwende manier naar talent te kijken. Daarnaast was Ralf Knegtmans columnist bij onder andere

FD.nl, De Financiële Telegraaf, Management Team, Elsevier Magazine en BNR. Hij schreef onder andere de boeken ‘Toptalent: De 9

universele criteria’, ‘Diversiteit als uitdaging’, ‘Hoe word je CEO?’ en ‘Agile Talent’. Ralf Knegtmans is een veelgevraagd spreker op zijn

expertisegebied. Hij geeft interactieve lezingen en presentaties over toekomstbestendig Talent, Leiderschap in de digitale wereld en

over zinvolle Diversiteit voor congressen, bedrijven en universiteiten (onder andere Nyenrode, TIAS) in binnen en buitenland (onder

meer Harvard Business Review). Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 speakersacademy.nl


Wesley dos Santos


‘TIJD OM MET DE

TECHNOLOGIE

MEE TE RENNEN?’

De ‘Gig Economy’ wordt steeds volwassener. Uber, Helpling, Temper, Deliveroo en vergelijkbare bedrijven

zijn de pioniers van deze wereldwijde verandering. De impact op onze arbeidsmarkt is sneller en veel groter

dan waarop we voorbereid zijn. Onze huidige beroepsprofielen kunnen het tempo van deze ontwikkelingen

niet meer bijbenen en maar liefst 65% van de huidige basisschoolleerlingen gaat later een beroep

uitoefenen dat nu nog niet eens bestaat. Het is tijd om met de technologie mee te rennen.

164


COLUMN

Elk jaar neemt de technologie

meer en meer basistaken over.

Van het autorijden tot het inboeken

en analyseren van gegevens.

Als wij mee willen in deze veranderende

wereld ben ik van mening dat wij

ons moeten focussen op vaardigheden die

ons mens maken. Een essentiële nieuwe set

vaardigheden voor de huidige en toekomstige

economie, die niet te vervangen zijn

door technologie. Ik heb het over ‘Tinkhustcularity’;

een zelfverzonnen verzamelwoord

bestaande uit de essentiële vaardigheden;

tinkeren, hosselen en circulariteit.

TINKEREN

Tinkeren is een methode, werkvorm en

manier van denken en werken waarin elementen

van onderzoeken en ontwerpend

leren terugkomen. Het is een proces van zelf

experimenteren, uitvoeren en verbeteren.

Verbeeldingskracht, creativiteit, probleemoplossend

vermogen en plezier hebben zijn

hierbij essentieel. Er is mogelijkheid om vast

te komen zitten en daar weer uit te komen.

Het experimenteer- en leerproces is belangrijker

dan het resultaat.

Je verwacht het misschien niet, maar simpelweg

tinkeren zorgt vaak voor een mooiere

wereld. Als we bijvoorbeeld kijken naar

hoe chips zijn uitgevonden, is dat doordat

een klant irritant bleef vragen om dunnere

en harder gebakken aardappels. Edison had

niet gedacht dat platenspelers gebruikt zouden

worden om muziek af te spelen en de

pacemaker werd toevallig uitgevonden na

het tinkeren met frequenties om het lichaam

op te warmen. Tinkeren is overigens niet

alleen voor techneuten. In het bedrijfsleven

is tinkeren bijvoorbeeld met collega’s brainstormen

over een nieuw evenement of het

optimaliseren van een product of dienst. Bij

het voetballen is tinkeren de bal proberen

hoog te houden en trucjes bedenken die je

tijdens de wedstrijd kunt gaan uitvoeren. En

bij muziek is tinkeren heel veel jammen en

samplen wat vaak ook de aanleiding is van

veel bekende hits. Als ondernemer is tinkeren

een van mijn strategieën om een bedrijf

op te bouwen. Ik hou er namelijk niet van op

het juiste en beste idee te wachten. Wanneer

ik een verbeelding in mijn hoofd heb begin

ik altijd met wat ik kan, wie ik ken, wat ik

weet en wat Google weet.

HOSSELEN

De tweede essentiële vaardigheid voor de

huidige en toekomstige economie is hosselen.

Hosselen is met een diepgewortelde

drijfveer kansen zien en grijpen. Het is een

levenshouding en vaak het vervolg op het

tinkeren. Er spreekt meer durf uit: ‘Dit kan

ik, en daar ga jij voor betalen’. Voor mij is

een hosselaar iemand die een groeimodel

heeft gecreëerd of solide plan heeft bedacht

op basis van het tinkeren. Het is iemand die

zich comfortabel voelt in ongemakkelijke

situaties met de ijzeren wil iets te bereiken.

Een hosselende medewerker is bijvoorbeeld

iemand die optimalisatiekansen ziet in het

bedrijfsproces, een plan bedenkt om het te

verbeteren, het plan presenteert, uitvoert

en uitrolt over verschillende locaties. Het is

iemand die constant op zoek is naar samenwerkingen

om zichzelf en het bedrijf te blijven

verbeteren.

Hosselen gaat dus eigenlijk over het creëren

van een opportunistische houding. Die

wordt steeds belangrijker in deze veranderende

markt met steeds minder vaste banen,

minder zekerheid en meer tijdelijke contracten.

Indien je de lat hoger voor jezelf wil leggen

en de continuïteit van je hossel wil waarborgen

geloof ik dat het belangrijk is om circulair

te denken. Dit brengt mij meteen bij de

derde en laatste vaardigheid van de set; Circulariteit.

CIRCULAIR DENKEN

Circulair betekent voor mij groeien door

terug te geven. En je kunt dit op verschillende

manieren interpreteren. Zowel persoonlijk

als zakelijk. Circulair denken op

een persoonlijk manier gaat voor mij over

die diepgewortelde drijfveer waar ik het bij

het hosselen over had. Mijn diepgewortelde

‘drive’ komt van het feit dat mijn ouders zijn

gemigreerd vanuit Kaapverdië naar Nederland

op zoek naar een betere toekomst. Zij

hebben mij hierdoor perspectief kunnen

bieden en de mogelijkheid om naar school te

gaan. De boodschap die zij mij hebben meegegeven

is dat ik alles kan bereiken zolang

ik respectvol, transparant, authentiek en met

vertrouwen hard werk voor mijn dromen.

Ondanks het feit dat ik mijn ouders op geen

enkele manier terug kan betalen voor wat zij

voor mij hebben geofferd, is mijn plan ze in

elk geval te laten zien dat ik het begrijp door

te doen wat ik doe.

Zakelijk denken op een circulaire manier

gaat voor mij over het teruggeven van kennis,

kunde en ervaringen. Het gaat ook om

het creëren van synergie en het zorgen voor

onze wereld. Het was zakelijk denken op een

circulaire manier dat mij immers het idee

gaf iets terug te geven aan de rivieren waar

ik met iKapitein op mag varen. En natuurlijk

kan ik onmogelijk de rivieren terugbetalen,

maar mijn plan is te laten zien dat ik

het begrijp door plezierboten te ontwikkelen

met ingebouwde vuilvangers. Voor een

ander is zakelijk denken op een circulaire

manier bijvoorbeeld intern een workshop

organiseren voor collega’s door collega’s,

over het belang van fit en vitaal zijn of hergebruiken

van materialen.

Ik ben ervan overtuigd dat we met deze

nieuwe set vaardigheden de wereld een stuk

mooier maken. Zolang we blijven tinkeren

met de ‘mindset’ van een hosselaar op een

circulaire manier kunnen wij mee met de

snelheid van de technologie. Deze nieuwe

set vaardigheden is toe te passen binnen elke

organisatie en situatie.

Wesley dos Santos is als jonge Rotterdamse ondernemer, een rolmodel voor velen. In 2013 is hij afgestudeerd als Bedrijfskundige en

daarna gaan werken bij het UWV als adviseur Werk & Business. Wesley geeft vanuit zijn eigen schoenenmerk Diversité Footwear in samenwerking

met de Willem de Koning Academy workshops aan studenten over hoe ze hun eigen schoenmerk kunnen beginnen. De

ervaren spreker, docent en coach is in 2017 begonnen met zijn bootverhuurbedrijf iKapitein. Wesley heeft in 2018 de FunX Media Business

Award en RET Aardig Onderweg Award gewonnen. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© ADAM SZULY PHOTOGRAPHY

‘SMART CITIES ZIJN

NIET LANGER ALLEEN

MAAR ‘NICE TO HAVE’’

Sinds 2010 houd ik mij bezig met digitale innovaties in stedelijke omgevingen. In eerste instantie als lid van

de gemeenteraad van Amsterdam (2010-2014). Zo diende ik in 2011 het initiatiefvoorstel in om alle data van de

gemeente open te stellen voor hergebruik, tenzij privacy- en veiligheidsbelangen zich daartegen verzetten. Zoals

het gaat met innovatie was het voor iedereen wel wennen. Ik herinner me een ambtenaar die bekende dat alle data

in ruwe vorm openbaar maken toch een beetje voelde alsof je in je onderbroek staat. Verder diende ik een motie in

om niet langer te investeren in vervanging en onderhoud van informatieborden bij tramhaltes. In plaats daarvan

wilde ik investeren in een mobiele app met actuele reistijden. Deze motie werd ook met veel aarzeling ontvangen.

Inmiddels is een app met actuele reistijden een vanzelfsprekendheid geworden. Wat illustreert dat je nooit te snel

moet opgeven als je wilt vernieuwen.


COLUMN

Carlien Roodink

Voor mijn huidige werk in

het Urban Science team

van Axians ben ik bezig

met de technologische kant

van innovaties in stedelijke

omgevingen. Dat doe ik niet vanuit de vraag:

wat is er allemaal wenselijk en mogelijk?

Maar voor mij staat centraal: hoe krijgen we

het geïmplementeerd?

BEOORDEEL HET NUT

VAN INNOVATIE NOOIT

ALLEEN VANUIT JE EIGEN

BEHOEFTES

Mijn interesse voor digitale innovatie

kwam destijds niet uit de lucht vallen. Voordat

ik in de gemeenteraad van Amsterdam

startte, was ik adviseur betalingsverkeer bij

De Nederlandsche Bank. Met een consortium

van partijen werkten we aan een landelijk

programma Diensteninnovatie en ICT.

Terugkijkend was mijn tijd bij DNB heel

bepalend voor mijn kijk op innovatie. Ik

startte in 2007 en werd meteen naar Frankfurt

gestuurd om met collega-adviseurs uit

andere landen te praten over innovaties in

betalingsverkeer. Daarbij kwam ook betalen

met een mobiele telefoon aan de orde.

Dat zou nooit wat worden was het algemene

standpunt; veel te onhandig. Bovendien, de

mobiele telefoon was er alleen voor mensen

met voldoende inkomen en zou nooit het

grote publiek bereiken.

Eenmaal terug in Amsterdam zat ik in de

tram tegenover een haveloos uitziende man

die druk met een mobieltje in de weer was.

Op dat moment besefte ik dat een mobiele

telefoon voor daklozen en vluchtelingen een

‘lifeline’ is om de communicatie met vrienden

en familie in stand te kunnen houden.

DIGITALE PLATFORMEN,

DATA EN DIENSTEN

De periode bij DNB was mijn introductie

in de wereld van digitale platformen, data

en diensten. De gedachte hierachter was dat

de digitale betaalinfrastructuur ook kan dienen

als platform voor andere soorten dienstverlening,

zoals ‘e-identity’. Inmiddels is dit

‘Ik heb geleerd dat het

belangrijk is om nooit

alleen vanuit je eigen

behoeftes en je eigen

blik op de wereld over

het nut van innovaties

te oordelen.’

denken in platformen, waar data verzameld,

ontsloten en hergebruikt wordt om diensten

te ontwikkelen, gemeengoed.

De term Smart City is een verzamelnaam

voor allerlei digitale diensten die ten goede

komen aan de inwoners, bezoekers en bedrijven

in een stad. Traditioneel kent de stad een

aantal fysieke infrastructuren die nodig zijn

om diensten te leveren, zoals voor elektriciteit

en drinkwater. Een Smart City heeft tussen

de fysieke infrastructuur en de laag van

diensten een extra laag gecreëerd, namelijk

de digitale infrastructuur. Die wordt

gevoed door een toenemend aantal databronnen,

zoals IoT-sensoren, camera’s, GPS

en mobiele telefoons. Vanuit Urban Science

richten we ons op de diensten die we kunnen

ontwikkelen met de verzamelde data. Door

de samenwerking met andere onderdelen

van Vinci, het moederbedrijf van Axians,

krijg ik steeds meer inzicht in wat erbij komt

kijken om de digitale infrastructuur in een

dicht bebouwde omgeving te ontwikkelen.

DIGITALE INNOVATIES

IN STEDELIJKE GEBIEDEN

WORDEN STEEDS

NOODZAKELIJKER

Voor bewoners van de stad is de infrastructuur

grotendeels onzichtbaar en zijn het

vooral de diensten die in het oog springen.

Zoals apps die inzage geven in de beschikbaarheid

van deelfietsen of de bezetting van

laadpalen. Omdat een steeds groter deel van

de wereldbevolking in de stad woont, zijn dit

soort diensten noodzakelijk om de leefbaarheid

op peil te houden. In Mexico-Stad is het

privébezit van auto’s sinds 1990 meer dan

verdubbeld met alle gevolgen van dien. Tegelijkertijd

bedragen de kosten van openbaar

vervoer voor forenzen met lage inkomens,

die zich geen auto kunnen veroorloven, de

helft van hun huishoudbudget. Als we kijken

naar Smart Cities, dan voelen we in Nederland

de noodzaak om grootschalig digitale

innovaties in stedelijke omgevingen door te

voeren nog niet. Maar in andere delen van de

wereld is die noodzaak klip en klaar. De leefbaarheid

in steden is één van de grootste uitdagingen

van onze tijd.

DE SMART CITY IS NIET

ALLEEN EEN

TECHNOLOGISCH

VRAAGSTUK

Leefbaarheid kent veel aspecten. Ik ben

optimistisch als het gaat om technologie.

Met een klein team van ‘data scientists’

zijn we al in staat om aansprekende projecten

rondom ‘computer vision’ en ‘predictive

analytics’ te realiseren. Maar het gaat om het

grotere geheel. Hoe krijgen we alle ontwikkelingen

op één lijn? Daarbij zijn ook allerlei

maatschappelijke en economische vraagstukken

van belang. Als we geen oog houden

voor het grotere geheel, kan het snel

bergafwaarts gaan. Ook in steden in de Westerse

wereld.

Wat dat betreft is de stad Detroit exemplarisch.

Door de teloorgang van de autoindustrie

en de financiële crisis konden

veel inwoners de rekening voor drinkwater

niet meer betalen. Wanbetalers werden

rücksichtslos afgesloten. Met als gevolg dat

steeds minder gebruikers de vaste kosten

van het waternet moesten dragen. Dit betekende

minder inkomsten en uiteindelijk was

er geen geld meer voor onderhoud. Door

middel van digitalisering had veel voorkomen

kunnen worden: eerdere signalering

van de sociale problematiek en meer efficiëntie

in het onderhoud. Dit praktische voorbeeld

onderstreept het belang van innovatie.

Smart Cities zijn zeker niet meer alleen 'Nice

to Have'.


COLUMN

Mag het wat meer Rijnlands?

Brigadegeneraal b.d.

Hans Damen

Afgeleid door een groep met paarse hesjes uitgeruste demonstranten struikelde ik in de armen van Sjaak. Ook Sjaak

maakte deel uit van de groep die meestal eufemistisch omschreven wordt als ‘met afstand tot de arbeidsmarkt”. Ze

waren naar Den Haag gekomen omdat hun baan in de Sociale Werkvoorziening onder druk stond. “China is goedkoper

en nu raak ik mijn werk kwijt”, aldus Sjaak. Sjaak profiteert duidelijk niet van de mondiale economie.

In die wereldeconomie overheerst het

Angelsaksische model. Hierin maken megabedrijven

de dienst uit en staan zelfredzaamheid,

particulier initiatief, marktwerking en

een beperkte sociale zekerheid centraal.

De huidige Amerikaanse president is het

ultieme rolmodel voor een systeem waarin

zakendoen wordt teruggebracht tot armpje

drukken.

Ik ben geen fan van dit model waarbij geld

vaak de enige maatstaf lijkt te zijn, de aandeelhouder

de baas is en processen alleen

nog maar zo efficiënt en goedkoop mogelijk

worden gemanaged. Het leidt misschien tot

goedkopere producten, maar de negatieve

effecten en kosten van bijvoorbeeld werkeloosheid

en milieuvervuiling slaan neer bij

de brede maatschappij.

Gelukkig zijn er genoeg voorbeelden dat

het anders kan. DSM Topman Feike Sijbesma

toont aan dat het nemen van maatschappelijke

verantwoordelijkheid absoluut

niet ten koste hoeft te gaan van aandeelhouderswaarde.

Lidl laat discount en duurzaam

samen gaan. Allard Droste (‘Semco in

© MANON LOOF

de polder’) wist van het zieltogende Aldowa

een winstgevend bedrijf te maken.

OOG VOOR ANDERE ZAKEN

Drie voorbeelden van bedrijven die opereren

in het Rijnlandse model. Een model

met oog voor andere zaken dan geld en

de belangen van de aandeelhouder alleen.

Ruimte voor overleg en solidariteit, waardering

voor vakmanschap en voor waarden als

kwaliteit en geluk. In het Rijnland zijn werknemers,

klanten, leveranciers en de samenleving

als geheel allemaal even belangrijk.

Bij de Landmacht merkten we de dat de

Angelsaksische manier van zakendoen niet

meer werkte. Veel van de tanks, kanonnen

en pantservoertuigen stonden stil. Buitenlandse

missies in Afghanistan, Irak en Mali

stonden onder druk. Leveranciers bleken

ondanks compleet dichtgetimmerde contracten

niet in staat of bereid de noodzakelijke

reservedelen te leveren.

Het moest anders. Met het ‘Land Maintenance

Initiative’ (LMI) startten we een

compleet nieuwe manier van zakendoen.

Landmacht en bedrijfsleven gingen samenwerken

op basis van vertrouwen. Eerst de

contacten, dan de contracten. Gestart met

vijf bedrijven groeide het LMI uit tot een

nieuw ecosysteem waarin Defensie met

honderden bedrijven samenwerkt onder de

naam Adaptieve Krijgsmacht.

Samenwerken dus volgens het Rijnlandse

model. Daar worden we als individu, als

bedrijf en als samenleving beter van. En

Sjaak kan zijn baan houden.

Brigadegeneraal b.d. Hans Damen werd verkozen tot Beste Ambtenaar van 2013 en in 2018 tot Logistiek Goeroe. Complexe operaties,

innovatie en intensieve (inter)nationale samenwerking kenmerkten zijn carrière bij Defensie. Tegenwoordig werkt hij als Strategisch

Adviseur en ‘Divemaster’. Ook buiten dienst streeft hij nog steeds naar wereldvrede.

168


THE

CONSCIOUS EDITION II

Met dr. T. Colin Campbell, dr. Caldwell Esselstyn, dr. Will Tuttle,

serie Mind the Matrix II, Frank Suárez en vele anderen...


© GAGE SKIDMORE WIKPEDIA CREATIVE COMMONS | WIKIPEDIA.ORG/WIKI/T._COLIN_CAMPBELL

‘VOEDING IS DE

ALLERKRACHTIGSTE

DISCIPLINE’

170


VOEDING

Thomas Colin Campbell PhD


Maak kennis met T. Colin Campbell, PhD (85), die zich al meer dan zes decennia bezighoudt met de wetenschap van de

menselijke gezondheid. "We moeten voeding erkennen als een hoeksteen van ons gezondheidszorgsysteem, niet als een

voetnoot". Dit citaat zegt eigenlijk al genoeg. Het is te vinden op de website van het T. Colin Campbell Center for Nutrition

Studies, dat hij heeft opgericht om onderwijs te geven over de ‘whole food plant-based’ leefstijl die hij aanbeveelt. Dr.

Campbells primaire focus ligt op de associatie tussen voeding en ziekte, met name kanker. Hij is vooral bekend van het

'China Project', een van de meest allesomvattende studies over gezondheid en voeding die ooit zijn uitgevoerd en door

The New York Times is omschreven als de 'Grand Prix of epidemiology'.

Ik ben opgegroeid op een melkveehouderij,

heb in mijn jonge jaren zuivel

gegeten en was de eerste in de familie

die naar de universiteit ging. Ik studeerde

pre-veterinaire geneeskunde

aan de Pennsylvania State Universiteit. Na

het behalen van mijn bachelor-diploma

kreeg ik een telegram van een professor

aan de Cornell Universiteit, die mij me een

beurs en een onderzoeksmogelijkheid bood.

Die kans was te mooi om af te wijzen. Ik heb

daar mijn opleiding in voeding, biochemie

en toxicologie afgerond op het gebied van

voeding en gezondheid. Mijn proefschrift

ging over manieren om het eten van dierlijke

eiwitten te bevorderen. Op dat moment, 63

jaar geleden, had ik nog nooit gehoord van

de woorden vegetariër of veganist. Ik dacht

over veel dingen totaal anders dan nu”, zegt

dr. Campbell.

Hij krijgt zijn eerste facultaire functie in

1965. "Onze universiteit en het Amerikaanse

ministerie van Buitenlandse Zaken waren

destijds betrokken bij het organiseren van

een nationaal programma voor het voeden

van ondervoede kinderen op de Filipijnen.

Ik coördineerde dat en was echt geïnteresseerd

in hoe we die kinderen zouden kunnen

helpen. Het doel was ervoor te zorgen

dat ze voldoende dierlijke eiwitten kregen.

Dit is volstrekt anekdotisch, maar ik kreeg de

indruk dat de kinderen van iets rijkere Filipijnse

families die het meeste eiwit consumeerden,

meer risico liepen op het krijgen

van leverkanker. Toen dacht ik daar niet zo

over na, tot rond dezelfde tijd een onderzoek

in India een vergelijkbaar effect bij proefdieren

aantoonde. Aangewakkerd door het

krachtigste levercarcinogeen dat we kennen,

kregen alle dieren die een voedingspatroon

hadden met daarin een ‘normale’,

relatief grote hoeveelheid dierlijke eiwitten

leverkanker, terwijl dieren die minder proteïnen

consumeerden de ziekte niet kregen.

Indiase onderzoekers geloofden zelfs hun

eigen resultaten niet. Ik besloot zelf onderzoek

te gaan doen, dat vervolgens jarenlang

werd gefinancierd door het Amerikaanse

Nationale Gezondheidsinstituut (NIH). Ik

wilde erachter komen of een hogere consumptie

van dierlijke eiwitten het ontstaan

van leverkanker kon bevorderen.” Dr. Colin

Campbell legt uit hoe hij met die insteek, die

haaks staat op zijn latere overtuigingen, met

zijn onderzoek begint, maar al snel met een

‘open mind’ de diepte ingaat.

"De wetenschap heeft mij veel geleerd.

Ik heb over mijn onderzoek gepubliceerd

in de allerbeste tijdschriften, in de hoop de

best mogelijke opbouwende kritiek terug te

krijgen.” Dr. Campbells belangrijkste focus

als onderzoeker en docent ligt op voeding

en kanker, maar hij raakt ook zeer geïnteresseerd

in hoe het nationale beleid zich

ontwikkelt. "Ik stak veel tijd in mijn lidmaatschap

van nationale deskundigenpanels en

merkte dat beleidsvorming meer een zaak

was van politici dan van wetenschappers.

Helaas waren het de overheidsfunctionarissen

en politici die de richtlijnen bepaalden

en het publiek op de hoogte brachten.

Daarbij verdraaiden ze wetenschappelijke

uitkomsten op verschillende manieren. Dat

vond ik schokkend.”

HET 'CHINA PROJECT'

Dr. T. Colin Campbell is vanaf begin jaren

tachtig een van de leiders van het 'China

Project', een 20-jarig onderzoek uitgevoerd

door de Chinese Academie voor Preventieve

Geneeskunde, de Cornell Universiteit en de

Universiteit van Oxford, Engeland, "die een

briljante epidemioloog had gestuurd". “We

legden sterftecijfers door kanker en andere

chronische ziekten in de periode 1973-75 in

65 landelijke Chinese provincies naast gegevens

uit de jaren tachtig, die waren verkregen

uit studies naar voedingspatronen en bloedonderzoek.

De conclusie was dat provincies

met een hoge consumptie van westerse ‘dierlijke’

voedingsmiddelen meer kans hadden

op hogere sterftecijfers, terwijl het tegenovergestelde

het geval was in provincies waar


VOEDING

‘Bepaalde krachten in de maatschappij

controleren in principe alle informatie

over voeding’

mensen meer plantaardig voedsel aten.” Dr. Campbell ontvangt in

1983 officieel subsidie voor het langjarige project. “Het was de meest

omvattende en perfecte epidemiologische studie ooit. Er waren 6.500

gezinnen (11.000 mensen) in 130 dorpen bij betrokken, die het grootste

deel van hun leven op dezelfde plaats hadden gewoond. We gingen

ervan uit – wat later correct bleek te zijn – dat het grootste deel van het

voedsel dat op het platteland werd geconsumeerd, lokaal was geproduceerd.

Dat betekende een zeer stabiele bevolking én een zeer stabiel

voedingspatroon.” Het team behaalt resultaten, die echter op zichzelf

niet voldoende zijn om harde uitspraken te kunnen doen. "De resultaten

kregen echter significantie doordat mijn team en ik tijdens laboratoriumonderzoek

een aantal opmerkelijke, in sommige opzichten

moeilijk te geloven dingen hadden gezien. Ik wilde weten of die informatie

overeenkwam met wat we in China hadden gevonden. Dat was

het geval! Uiteindelijk werd duidelijk dat in totaal zo'n vier dozijn

verschillende soorten ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes

en verschillende vormen van kanker zich door een verkeerd

voedingspatroon kunnen ontwikkelen. We hadden veel informatie

over waar mensen aan stierven, maar beseften eveneens dat we ook

in Chinese regio's werkten waar juist weinig dierlijke proteïnen werden

geconsumeerd, zeker vergeleken met westerse landen. Ik vond

een significant verband tussen de markers van de westerse voeding

en de opkomst van westerse ziekten. Dat vertelde me dat zodra mensen

meer dierlijk voedsel gaan consumeren, het risico op ziekten aanzienlijk

begint te stijgen. Opwindend, want dat was eigenlijk ook wat

ik in het laboratorium had geleerd. Bij wijze van spreken kwamen alle

verhaallijnen hier mooi samen."

GEEN VEGETARISCHE ACHTERGROND

"Zoals u weet, heb ik geen vegetarische achtergrond. Mijn vrouw,

met wie ik in 1964 trouwde ook niet. Toen ik er meer over wist vertelde

ik haar daarover en zijn we rond 1980 begonnen met het veranderen

van ons voedingspatroon. Nadat ik de resultaten van de ‘China

Study’ had gezien, stapten we in 1990 voor honderd procent over op

volledig natuurlijke plantaardige voeding. Wetenschappelijk was

naar mijn mening bewezen dat zodra we dierlijk voedsel beginnen

te eten, de consumptie van plantaardige voedingsmiddelen onmiddellijk

afneemt.” Die onevenwichtigheid verdubbelt op z’n minst de

kans op het krijgen van ziektes, maar ondanks alle bewijzen en aanwijzingen

neemt een aantal wetenschappelijke collega’s dr. Campbell

nog steeds niet serieus. Ze werken hem zelfs tegen. Zijn vrouw stelt

daarom voor dat hij een boek gaat schrijven. Hoewel hij aanvankelijk

terughoudend is, besluit hij in 2001 samen met zijn zoon Thomas,

die nu zelf arts is, 'The China Study' te schrijven. Het boek verschijnt

172


in 2005 en wordt een wereldwijde bestseller. "Tegen mijn verwachtingen

in, is het effect enorm. Miljoenen exemplaren zijn wereldwijd

verkocht. In 48 talen, wat ongekend veel is voor een boek over

gezondheid”, aldus T. Colin Campbell, die ook een aantal kookboeken

en een boek getiteld ‘Whole’ heeft uitgebracht. Waren zijn lezers

onmiddellijk overtuigd door de resultaten van de studie of geïnspireerd

door Bill Clinton en andere beroemde volgelingen? "Voor mij

was en is het in sommige opzichten een levenslange reis. Ik raakte

persoonlijk overtuigd door alle wetenschappelijke informatie die ik

tegenkwam, maar de meerderheid van de mensen was dat duidelijk

niet. Dus ik dacht dat het een goed idee zou zijn de resultaten onder

de aandacht van het grote publiek te brengen. Mijn achtergrond in

beleidsontwikkeling kwam goed van pas, want ik begon te begrijpen

dat bepaalde krachten in de maatschappij in principe alle voedingsinformatie

controleren. Niet altijd opzettelijk, maar toch", zegt Dr.

Campbell, die nu een nieuw boek afrondt waarin hij dit fenomeen

uitlegt. "Het feit dat Clinton en enkele andere beroemdheden op televisie

over het boek vertelden, werkte echt. Toen in 1990 de China-projectmonografie

(niet het boek) werd gepubliceerd, was dat document

(900 pagina's) nogal ontoegankelijk en was nadere analyse nodig. The

New York Times bracht echter een omslagartikel dat mensen wel interesseerde,

maar niet per se overtuigde. Het leverde mij veel tegenwerking

van collega’s en instituten op. Zij wilden dit niet horen en gingen

zo ver dat ze hebben geprobeerd mijn carrière kapot te maken."

VERANDERING TEN GOEDE

Sinds de eerste publicatie van het boek is veel verbeterd. Een herziene

editie van de meest uitgebreide studie over voeding die ooit is

uitgevoerd (en de verrassende implicaties voor gezondheid op lange

termijn), is gepubliceerd in 2017. "Tegelijkertijd zijn drie grote documentaire

films over dit onderwerp uitgebracht. De eerste is gemaakt

in Groot-Brittannië en zelfs vertoond in het parlement, de tweede

heet ‘Four Summer Nights’ en is door ongeveer 20 miljoen mensen

bekeken. De derde film, 'PlantPure Nation', is geregisseerd door mijn

zoon Nelson". Deze documentaire vertelt het verhaal van drie mensen

wier missie het is zoveel mogelijk anderen te vertellen over een van de

belangrijkste doorbraken op het gebied van de gezondheid aller tijden.

De documentaire gaat ook in op het gewicht van wetenschappelijk

bewijs dat eerder is gepresenteerd in 'The China Study' en de

populaire documentaire 'Forks over Knives', en heeft aangetoond dat

een op (rauwe) planten gebaseerd voedingspatroon een aantal dodelijke

gezondheidsaandoeningen kan voorkomen of zelfs omkeren.

"Deze drie films hebben veel interesse gewekt en ik krijg nu zoveel uitnodigingen

daarover te spreken dat ik ze lang niet allemaal kan accep-

VOEDING

teren. Aan de andere kant zijn professionals,

onder wie wetenschappers en onderzoekers,

nog steeds zeer terughoudend in het

aanvaarden van deze informatie en juist zij

zijn degenen die nationale beleidsontwikkelingspanels

adviseren. Terwijl ik nu een boek

schrijf over de geschiedenis van kanker en

de manier waarop we er naar kijken, wordt

mij duidelijk dat er in de Verenigde Staten

(en ook in Europa) geen enkele medische

opleiding bestaat die voedingslessen op het

programma heeft staan. Niet één, wat echt

ongelooflijk is. Voeding kan een hoeksteen

van onze gezondheidszorg zijn en een alternatief

voor chemotherapie en bestraling. Het

is de allerkrachtigste discipline!"

OVERHEDEN MOETEN

ZICH OPENSTELLEN

Volgens T. Colin Campbell is het tijd voor

overheden om zich niet langer te laten leiden

door bedrijven en de industrie. "Ze moeten

zich openstellen en niet langer proberen

informatie over wetenschappelijk bewezen

gezondheidsvoordelen van plantaardige

voeding te onderdrukken.” Er is nog

een lange weg te gaan. "De Voedingsrichtlijn

(‘Dietary Guidelines’) is een echt belangrijk

document in de Verenigde Staten. De overheid

werkt hard aan de ondersteuning van

het bedrijfsleven in plaats van het algemeen

belang te dienen. Ik heb geprobeerd politici

het advies te geven informatie over de positieve

effecten van op volledige, onbewerkte

planten gebaseerde voeding te verspreiden

onder de bevolking, waardoor de kosten van

de gezondheidszorg omlaag kunnen. De

laatste tijd heb ik veel lezingen gegeven voor

medische opleidingsinstituten. In het begin

was het publiek begrijpelijkerwijs vrij sceptisch,

maar nu krijg ik staande ovaties als ik

de voordelen van een op planten gebaseerde

leefstijl te berde breng. Dat is hoopgevend,

zeker omdat artsen de snelste leerlingen lijken

te zijn. Ze zijn echt een beetje geschokt

als ze zich realiseren dat ze geen les over voeding

hebben gekregen. Daarentegen hebben

de meesten van hen nog steeds te maken

met de repressieve invloed van de farmaceutische

industrie. Daarom denk ik dat de

overheid een rol te spelen heeft, bijvoorbeeld

door medische opleidingen geen subsidie

meer te geven, tenzij ze voeding een prominente

rol geven in het lesprogramma. Ik kan

een zeer wetenschappelijk, onbetwistbaar en

zeer overtuigend argument aan die discussie

toevoegen. Laat mensen een paar weken

lang een heel ‘whole food plant based’ dieet

proberen en kijken wat er gebeurt. Ze zullen

verbaasd zijn. Hun bloeddruk daalt, ze hebben

geen diabetes meer, het risico op hartfalen

neemt af, enzovoort. De moderne wereld

moet dit weten, maar in werkelijkheid is er

niets nieuws onder de zon. Hippocrates,

Pythagoras en enkele anderen kenden deze

informatie al, die helaas in de loop der tijd

op de achtergrond is geraakt.” De 85-jarige

T. Colin Powell is het levende bewijs dat een

plantaardige leefwijze werkt. "Ik gebruik

geen medicijnen, Hetzelfde geldt voor mijn

vrouw, onze vijf volwassen kinderen, onze elf

kleinkindleren en hun echtgenoten. We zijn

met z'n tweeëntwintigen, eten nu allemaal

op deze manier en zijn allemaal gezond."

‘Er is geen

enkele

medische

opleiding waar

voeding op het

lesprogramma

staat’

ONLINE CURSUS

Het T. Colin Campbell Center for

Nutrition Studies is een samenwerking

aangegaan met online onderwijsaanbieder

eCornell en biedt een revolutionair

programma aan dat mensen het belang van

goede voeding voor de gezondheid helpt

begrijpen. Gedurende enkele weken kunnen

ze zich wapenen met de kennis die nodig is

en nieuwe vaardigheden leren. "In onze

online videocursussen leren meer dan 20

vooraanstaande experts de deelnemers over

onder andere de volgende onderwerpen: de

wetenschap achter een plantaardig dieet,

de rol die voeding speelt bij chronische

ziekten, de impact van voedselproductie op

het milieu (die we zullen benadrukken in

een nieuwe cursus, die in september 2019 is

geïntroduceerd) en hoe overheid en industrie

voedingskeuzes kunnen beïnvloeden.

Onze missie is het bevorderen van een

optimaal voedingspatroon door middel van

wetenschappelijk onderbouwde educatie,

belangenbehartiging en onderzoek. Door

individuen en gezondheidsprofessionals

mondiger te maken, willen we de

persoonlijke, publieke en milieugezondheid

verbeteren."

T. Colin Campbell, PhD, is al decennialang

voorloper op het gebied van

voedingsonderzoek en –onderwijs.

Hij is coauteur van de bestseller 'The

China Study' . Zijn nalatenschap, het

'China Project', is een van de meest

uitgebreide onderzoeken naar gezondheid

en voeding ooit uitgevoerd.

Dr Campbell is oprichter en

president van het T. Colin Campbell

Center for Nutrition Studies.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




174


THERE IS NO

CLIMATE EMERGENCY

Professor Guus Berkhout

A global network of 500 scientists and professionals has prepared this urgent message. Climate science

should be less political, while climate policies should be more scientific. Scientists should openly

address the uncertainties and exaggerations in their predictions of global warming, while politicians

should dispassionately count the real benefits as well as the imagined costs of adaptation to global

warming, and the real costs as well as the imagined benefits of mitigation.

Natural as well as anthropogenic

factors cause warming

The geological archive reveals that Earth’s

climate has varied as long as the planet has

existed, with natural cold and warm phases.

The Little Ice Age ended as recently as 1850.

Therefore, it is no surprise that we now are

experiencing a period of warming.

Warming is far slower than predicted

The world has warmed at less than half the

originally-predicted rate, and at less than

half the rate to be expected on the basis of net

anthropogenic forcing and radiative imbalance.

It tells us that we are far from understanding

climate change.

Climate policy relies on

inadequate models

Climate models have many shortcomings

and are not remotely plausible as policy

tools. Moreover, they most likely exaggerate

the effect of greenhouse gases such as CO 2

.

In addition, they ignore the fact that enriching

the atmosphere with CO 2

is beneficial.

CO 2

is plant food, the basis of all

life on Earth

CO 2

is not a pollutant. It is essential to all life

on Earth. Photosynthesis is a blessing. More

CO 2

is beneficial for nature, greening the

Earth: additional CO 2

in the air has promoted

growth in global plant biomass.

It is also good for agriculture, increasing the

yields of crops worldwide.

Global warming has not increased

natural disasters

There is no statistical evidence that global

warming is intensifying hurricanes, floods,

droughts and suchlike natural disasters, or

making them more frequent. However, CO 2

-

mitigation measures are as damaging as they

are costly. For instance, wind turbines kill

birds and insects, and palm-oil plantations

destroy the biodiversity of the rainforests.

Climate policy must respect scientific

and economic realities

There is no climate emergency. Therefore,

there is no cause for panic and alarm. We

strongly oppose the harmful and unrealistic

net-zero CO 2

policy proposed for 2050.

If better approaches emerge, we will have

ample time to reflect and adapt. The aim of

international policy should be to provide

reliable and affordable energy at all times,

and throughout the world.



© PHOTO FROM PEXELS

‘VLEESETERS

VERSCHUILEN

ZICH ACHTER HUN

INNERLIJK GORDIJN’

176


VEGANISME EN WELZIJN

dr. Will Tuttle


De keuzes die we maken als het gaat om voedsel leiden vaak tot aantasting van het milieu, enorme problemen voor de

menselijke gezondheid en onvoorstelbare wreedheden tegenover onze mede-aardbewoners, de dieren. In ‘The World Peace

Diet’ schrijft dr. Will Tuttle: ‘Voeding is niet alleen een levensbehoefte en onderdeel van alle menselijke culturen. Het is

bovendien een bron van en metafoor voor het leven, liefde, generositeit, feest, plezier, bevestiging, acquisitie en consumptie,

maar ironisch genoeg ook controle, dominantie, wreedheid en dood. We doden immers elke dag (75 miljoen dieren, red.)

om te eten’. Sinds de eerste publicatie van zijn boek in 2005 is een nieuwe beweging ontstaan van mensen die vlees-, vis- en

zuivelvrij eten, leven zonder wreedheid en duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan.

Alle gewervelde dieren hebben

receptoren waardoor ze

pijn voelen. Toch mishandelen

we deze gevoelige dieren

op talloze manieren. ‘Door

dieren op te sluiten en te vermoorden voor

onze voedselvoorziening, hebben we geweld

geïntroduceerd in ons lichaam en onze geest

en de fysieke, emotionele, mentale, sociale

en spirituele dimensies van onszelf halsstarrig

en diep verstoord’. Doordat we vlees, eieren

en zuivel consumeren zijn we in feite

roofdieren en gaan we ons daarnaar gedragen,

ook al beseffen we dat niet. Consequentie

is wel dat we bijbehorend gedrag en

instituties cultiveren en rechtvaardigen. ‘Dat

is de antithesis voor de vriendelijkheid die

hoort bij spirituele groei, want het opsluiten

en slachten van dieren voor voedsel kan niet

zonder geweld’, aldus dr. Will Tuttle in zijn

boek. Het komt eigenlijk neer op het aloude

gezegde ‘wat je zaait zul je oogsten’, waardoor

dit zich uiteindelijk kan vertalen in het uitbuiten

van andere mensen. Denk aan de slavenhandel

en hoe (sommige) mannen zich

opstellen tegenover vrouwen.

“Niemand heeft er bewust en vrijwillig

voor gekozen dieren te eten. Dat heeft

namelijk alles te maken met onze cultuur

en opvoeding”, legt hij uit. ‘Goedwillende

ouders, grootouders, vrienden en buren

hebben ons vlees en andere dierlijke producten

‘opgedrongen’, omdat ze dachten

dat die goed voor ons zijn. Sommigen ontdekken

de waarheid langzaam en wanneer

ze die eindelijk kennen, kunnen ze niet langer

meegaan in de wreedheden en perversiteiten

die erbij horen'. Anderen negeren wat

er met de dieren gebeurt, al sinds de oudheid.”

In ‘The World Peace Diet’ citeert hij

Pythagoras: ‘Zolang mensen dieren afslachten,

zullen zij elkaar vermoorden. Degene

die de zaadjes van moord en pijn zaait, kan

geen plezier en liefde oogsten’. Ook het feit

dat de menselijke fysiologie in feite ongeschikt

is voor het eten van vlees en zuivel,

waardoor we ook onze eigen gezondheid in

gevaar brengen, is kennis die voor veel mensen

verborgen blijft achter het interne gordijn

in hun geest. “De veeteeltcultuur vertelt

ons al heel lang dat mensen superieur zijn

aan dieren, dat de aarde er is voor ons. Op

die cultuur zijn de structuur en attitude van

onze samenleving gebaseerd. Er gaat meer

land, water, energie en aandacht naar voedsel

dan naar wat ook. Voedsel is voor ons heel

belangrijk en het nadenken daarover is precies

waardoor ik ben gaan beseffen dat dat de

kern van onze maatschappij is.”

VERKEERDE MOND

Dr. Tuttle legt uit hoe het zit. “Onze lichamen

zijn zeer flexibel. Met die wetenschap

worstel ik echt. Veel mensen eten vlees, zuivel

en eieren, terwijl uit onderzoek blijkt

dat we niet de mond, het gebit of de juiste

kaakstructuur hebben om vlees te eten. Ook

ons speeksel, spijsverteringsstelsel en de

dikke darm zijn er niet geschikt voor. Tegelijk

doen onze lichamen, die opmerkelijk

genoeg verbazingwekkend intelligent zijn,

hun best zich aan te passen.” Velen zeggen

dat ze gezond zijn, maar het gaat niet altijd

goed, gezien het aantal mensen dat – mede

door de inname van dierlijk voedsel – lijdt

aan obesitas en als gevolg daarvan hart- en

vaatziekten en diabetes. “Als veganist voel

ik mij daarentegen al 39 jaar heel gelukkig,

doordat ik nooit echte gezondheidsproblemen

heb gekend. Ik ben nu 65 en loop rond

alsof ik nog steeds een tiener ben. Ik ben een



© PHOTO FROM PEXELS.COM

‘Doordat we vlees,

eieren en zuivel

consumeren zijn we

in feite roofdieren

en gaan we ons

daarnaar gedragen’

ongewoon gezond persoon.” Hij wijst erop dat het niet alleen gaat om

een gezond lijf. “Naast onze fysieke gezondheid is het eten van dierlijk

voedsel verspillend en zeer schadelijk voor het milieu en de samenleving.

Mensen lijden honger die geen honger hoeven te lijden (veel

landbouwgrond en water wordt gebruikt voor de productie van voer

voor melk- en slachtvee, red.). Het eten van dierlijk voedsel splijt de

geest van degenen die de dieren moeten vermoorden, maar verdeelt

ook de psyche van de consumenten, die het vaak moeilijk vinden na te

denken over waar dat voedsel vandaan komt. Dat komt mede doordat

vleeseters de verbinding niet meer leggen tussen wat zij in de supermarkt

kopen en de dieren die in de wei grazen. Ze eten bacon of zuivel,

zonder te denken aan het lijden, de angst, de pijn en de wanhoop

en ellende die zij veroorzaken door die producten te blijven kopen en

consumeren. “Dierlijk voedsel beïnvloedt de cellen in ons lichaam,

onze tempel, en bepaalt mede hoe we liefhebben en geven. Het laatste

wat je wilt is dan toch het vullen van die tempel met heel veel gifstoffen,

miserie en geweld. Mensen willen niet nadenken over de wonden

die het eten van vlees, zuivel en eieren kan veroorzaken. Daardoor

reageert de samenleving er nauwelijks op, waardoor we makkelijker

onder de duim te houden zijn en we officiële verhalen van overheden

en de media minder in twijfel trekken. Daardoor blijven systemen

bestaan, wat onze kansen op een gezonde wereld voor onze kinderen

ruïneert. Waarom we dat toestaan? Omdat de sector onze intelligentie

en ons gevoel ondermijnt."


NOOIT MEER DIER

Tuttle’s verhaal is zo grafisch en duidelijk dat veel mensen na het

lezen van het laatste hoofdstuk zeggen dat ze geen dier, eieren, kaas en

andere zuivelproducten meer door de keel kunnen krijgen. “Koemelk

is bedoeld voor kalfjes – die vrijwel meteen bij de moeder worden

weggehaald – en niet voor de mens, de enige diersoort die moedermelk

van een ander dier drinkt, inclusief alle pesticiden en groeihormonen

die de koe binnen heeft gekregen. Tuttle beschrijft wat wij

de dieren aandoen heel gedetailleerd. Een harde confrontatie. Is dat

nodig? “Wanneer we niet expliciet zeggen wat de dieren doormaken,

nemen mensen dat voor kennisgeving aan en denken ze dat het niet

zo erg is. Ze kennen een aardige boer, die dierenwelzijn hoog in het

vaandel heeft staan en goed voor zijn dieren zorgt. Hoe kan die man ze

pijn doen? De werkelijkheid is anders, maar om dat te laten doordringen

moet ik een verhaal vertellen en beschrijven wat ik heb gezien.

Hoe ze – vaak opgesloten in veel te kleine ruimten – leven en wij ze

tot slaaf maken en gebruiken, zodat we zo snel mogelijk geld aan ze

kunnen verdienen. De dieren lijden vreselijk. Ik denk niet dat ik overdrijf

wat ze moeten doormaken en genoeg heb doorgegeven om mensen

te laten inzien dat het zeer ernstig is wat wij hen aandoen.” In het

boek beschrijft Will Tuttle onder meer het zonder verdoving afknippen

van extra spenen van koeien in Amerika. Het is een van de vele

voorbeelden. Toch zegt hij: “De mensen die dat doen zijn niet sadistisch,

ze moeten hun gevoelens uitschakelen en hun werk doen. Het

systeem is sadistisch. Het is totaal onverschillig en brengt het ergste

in mensen naar boven. Het gevolg is wel dat een aantal van hen uiteindelijk

wel sadistischer wordt en als je iets maar vaak genoeg doet,

of oefent, word je er beter in. Dat geldt helaas ook voor wreedheid.”

VERBETEREN

Dr. Will Tuttle vertelt niet alleen over gruwelen en wat misgaat,

maar geeft vooral ook de contouren aan waarbinnen we de wereld

kunnen verbeteren. “Die baseer ik vooral op het begrijpen van de

verstrekkende gevolgen van onze voedselkeuzes en van wat we ook

kunnen leren van mythologie, religies en menswetenschappen.” En

natuurlijk op de kennis van onze fysiologie. “Ik geef ook een serie

universele principes door die, ongeacht religieuze tradities, tonen hoe

wij als soort ons bewustzijn vooruit kunnen bewegen, waardoor we

vrijer, intelligenter, liefdevoller en gelukkiger kunnen worden in de

keuzes die we maken.” Sinds de publicatie van ‘The World Peace Diet’


in 2005 (en de jubileumeditie in 2016) is een

hele nieuwe beweging van mensen ontstaan

die een gezond dieet volgen, een wreedheidvrij

en geweldloos leven leiden en duurzaamheid

nastreven. “Ik heb het boek ook

geschreven om antwoord te kunnen geven

op de vraag hoe we mensen ervan kunnen

overtuigen dat het eten van vlees geen goed

idee is, met als centraal thema dat veeteelt

zorgt voor het routinematig misbruiken

van dieren en dat dit als een boemerang op

ons terugkaatst. We kunnen en willen niemand

dwingen, maar wel op een liefdevolle

manier zaadjes planten. Het beste is om dat

te doen aan de hand van ons eigen verhaal. Ik

at dier. Op een gegeven moment realiseerde

ik mij dat de enige reden was dat ik orders

opvolgde. Ik moest vlees eten, maar dat was

niet mijn keuze. Ik besefte dat het een slecht

idee was, slecht voor mijn gezondheid, de

dieren en de aarde. Stoppen met vlees eten gaf

een fantastisch gevoel. Door met dit verhaal

zaadjes te planten ontwaken mensen hoop

ik, denken ze er op een intelligente manier

over na en voelen ze zich vrijer. Als ik die

natuurlijke behoefte kan aanwakkeren en de

zaadjes water kan geven gaan ze groeien en

ontstaat de wil te veranderen. Dan raakt het

bewustzijn, het geweten verlicht.” Dr. Tuttle

constateert dat inmiddels 10 tot 15 procent

van de bevolking veganistisch is of zich

in die richting beweegt. Hij denkt dat daardoor

het overheidsbeleid kan veranderen en

subsidies voor de vlees- en zuivelindustrie

stoppen. “Er moet accijns worden geheven

op vlees, net als bij sigaretten, omdat het zo

schadelijk is. De verandering in onze perceptie

is in gang gezet.” Op resultaat moeten we

nog even wachten. “Zowel de positieve als

de negatieve trends nemen toe. Het is nu een

kritieke tijd. De hoop is dat we dingen tijdig

kunnen veranderen.” Hield u hiermee rekening

toen u uw boek schreef? “Het is altijd

moeilijk te anticiperen op de toekomst. We

zien die trends, maar die kunnen plotseling

veranderen. Eerlijk gezegd bemoedigt het

mij dat mensen zo snel voor hen moeilijke

veranderingen oppikken.”

ONDERZOEK

Voorafgaande aan het schrijven van het

boek heeft dr. Will Tuttle veel direct en indirect

onderzoek gedaan naar alle aspecten en

gevolgen van de veeteelt. “Ik was vegetariër

en sinds 1980 een activistische veganist. Ik

gaf les aan College-studenten en probeerde

hen te laten nadenken over dieren. Daarnaast

heb ik veel geleerd door te mediteren.

Ik leefde vele jaren in meditatiecentra om

mijzelf te leren kennen en ontdekte hoe subtiel

en onzichtbaar ik was geprogrammeerd.

Het was alsof mijn geest vanaf mijn vroegste

kinderjaren was gekoloniseerd door dit

programma, waarin ik geen keuze had. Ik at

dat voedsel en kreeg daardoor tegelijk een

bepaalde houding. Dankzij meditatie werden

die attitudes helderder. Waarom deed

ik dingen die slecht waren en waar kwamen

die attitudes vandaan? Welk gedeelte

kwam uit mezelf kwam en welk van buitenaf

uit het culturele programma? Het ging niet

alleen om te begrijpen dat dieren lijden en

de impact op het milieu, maar vooral om

hoe wijzelf –psychologisch gezien – gewond

raken door het eten van dieren. We verliezen

opties en gevoel, wat het lastiger maakt onze

intelligentie aan te spreken en onze problemen

op te lossen."

TRANSFORMATIE

Ter afsluiting gaat Will Tuttle nog even

wat dieper in op zijn transformatie, waaraan

hij een heel hoofdstuk wijdt. Hij schrijft

onder meer dat hij als jonge puber zijn eigen

kip moest vangen en ‘onthoofden’. “Ik dacht

dat dit hoorde bij het man worden en dieren

moest eten om voldoende eiwitten binnen te

krijgen. Een ervaring met het doodschieten

van een koe was veel grafischer, ook vanwege

de grote hoeveelheid bloed en omdat ik zag

hoe ze leed en niet dood wilde. Ik denk dat

bij mij toen het zaadje is geplant om veganist

te worden. Maar op dat moment dacht

ik nog dat het ’t juiste was om te doen. Ze

gaf immers niet voldoende melk meer, dus

moesten we haar vlees gebruiken.” In hetzelfde

hoofdstuk beschrijft hij hoe het Boeddhisme

hem beïnvloedt en hij samen met

zijn broer een spirituele pelgrimstocht

maakt, die hen in 1975 bij The Farm in Tennessee

brengt, een gezonde gemeenschap

van vegetariërs waar zij overstappen op een

plantaardig eetpatroon. “Het klopte allemaal

en sindsdien heb ik geen vlees meer gegeten.”

In 1984 krijgt hij een tweede kans te verblijven

in een veganistische gemeenschap, een

oud Zen-klooster in Zuid-Korea, waar Will

Tuttle vanzelf transformeert van vegetariër

in veganist. Hij schrijft over zijn terugkeer in

Amerika: ‘Het zou ondenkbaar zijn een dier

te eten, te dragen of te misbruiken, net zoals

het ondenkbaar zou zijn een mens te eten, te

dragen en te misbruiken’.

Dr. Will Tuttle heeft een Ph.D. van de Universiteit van Californië. Hij is bedenker van

diverse wellness- en belangenbehartigingstrainingen. De voormalige Zen-monnik

heeft acht cd’s met oppeppende originele pianomuziek gemaakt. De medeoprichter

van de Circle of Compassion is frequent te zien in de media en bekend als auteur.

Behalve ‘The World Peace Diet’ heeft hij boeken geschreven over wat de veeteelt

dieren aandoet en intuïtie. Hij werkt nu aan een boek over het verdiepen van

ideeën over veganisme en het verbreden van de toepassing in ons dagelijks leven.

“Ik wil veganisme en spiritualiteit met elkaar en de samenleving verbinden. Eigenlijk

zegt 'The World Peace Diet' alles wat ik wil zeggen.” Samen met zijn Zwitserse vrouw

Madeline verzorgt hij lezingen, workshops en concerten.



© SPEAKERS ACADEMY ® WALTER KALLENBACH

SELECTEREN OP

DIVERSITEIT GAAT

TEN KOSTE VAN

PRODUCTIVITEIT EN

SFEER

Er zijn mensen die goed geschikt zijn voor het uitvoeren van een bepaalde taak, rol of functie zoals docent,

ouder, marathonloper, accountant, scherpschutter, komiek, gezelschapsdame etc. En er zijn mensen die, in

vergelijking met anderen objectief minder geschikt zijn voor een bepaalde rol, taak of functie.

180


COLUMN

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman


Het is voor het functioneren van

een samenleving evident beter

voor een bepaalde opdracht

telkens die mensen in te zetten

die beschikken over de kennis,

ervaring, vaardigheid en attitude die nodig

zijn om de betreffende klus tot een goed

einde te brengen. Dat levert materieel en

immaterieel méér op dan taken te laten uitvoeren

door mensen die daar te weinig competenties

voor hebben. Verder mag iedereen

in zijn vrije tijd natuurlijk doen wat hij wil,

heeft iedereen wel ergens talent voor en

moet elke persoonlijke leerdoelstelling toegejuicht

worden. Maar hier heb ik het over

taken, rollen en functies in onze publieke

en private organisaties omdat zich daar het

diversiteitsdebat voor het grootste deel op

richt. Dat gaat niet over waar mensen zich in

hun vrije tijd mee bezighouden, maar of bij

het aanstellen van mensen in formele organisaties

ook bepaalde non-competenties als

selectiecriterium gehanteerd zouden moeten

worden, zoals geslacht, seksuele voorkeur

of culturele achtergrond.

Naar mijn idee zou dat niet of slechts met

uiterste terughoudendheid moeten gebeuren.

De stelling die ik graag wil verdedigen, is

deze: Het is logisch en verstandig om voor

welke klus dan ook, iemand te vragen die

het graag wil doen én het goed kan. Dat heet:

selecteren op motivatie en vakdeskundigheid.

Overige criteria zijn irrelevant. Als je

voor de Koninklijke Nederlandse Marathon

Bond langeafstandslopers moet selecteren

voor de Olympische Spelen en je stuit daarbij

op een Mexicaan of een Eskimo die daarvoor

duidelijk betere papieren heeft (dus een

betere ‘past performance’) dan enkele Ethiopiërs

die zich ook aangediend hebben, dan

moet die Mexicaan of die Eskimo het worden.

Anders ben je dom bezig. Wie niet op

competentie en motivatie selecteert, laat

zich te veel leiden door subjectieve of politieke

en dus particuliere opvattingen.

SELECTEER OP MOTIVATIE

EN COMPETENTIE

Ik werk op de universiteit samen met

Turken, Chinezen, Spanjaarden, vrouwen,

mannen, katholieken, islamieten, diabeten,

iemand zonder linkerhand en heb vóór ik dit

stukje schreef nooit nagedacht over de diversiteit

van die groep collega’s. Ik werk graag

met hen omdat ze goed zijn in hun vak en

omdat ze er zin in hebben. De kans is groot

dat zij ook zo over mij denken. Natuurlijk

moeten mannen en vrouwen voor hetzelfde

werk dezelfde arbeidsvoorwaarden genieten

maar dat doet niets af aan, en is ook niet in

strijd met de stelling dat geselecteerd dient te

worden op motivatie en competentie.

De oplossing is om bij de selectie louter

uit te gaan van de motivatie en de actuele

en potentiële competenties van de kandidaat.

Alle andere criteria kunnen niet anders

dan in essentie willekeurig zijn, modieus of

romantisch en gebaseerd op excuusgedrag,

sociale wenselijkheid of arrogantie. Vanaf

het begin van het selectieproces een extra

criterium hanteren dat niets met competentie

of motivatie te maken heeft, gaat ten koste

van de productiviteit en de sfeer in de organisatie.

Over die relatie zijn planken vol onderzoeksverslagen

beschikbaar. Als aan het eind

van een selectieproces meerdere kandidaten

min of meer gelijk geschikt en gelijk gemotiveerd

worden geacht, dan is kiezen voor

diversiteit naar aard (verscheidenheid) en

omvang (kwantitatief in evenwicht) sociaalmaatschappelijk

zeer gewenst.

Een tweede probleem in het diversiteitsdebat

is dat een ‘communis opinio’ gegroeid

is over welke variabelen onderwerp dienen

te zijn van onze diversiteitsinspanningen.

Dat zijn, op ruime afstand van andere noncompetenties:

leeftijd, geslacht, culturele

achtergrond, religie, ras en seksuele voorkeur.

Het gevolg daarvan is dat mensen die

zich op andere objectieve variabelen onderscheiden,

het met veel minder zorg en aandacht

moeten doen als het om het verbeteren

van hun maatschappelijke positie gaat.

Nergens wordt gepleit voor acties of quota

om mensen met Gilles de la Tourette meer

dan nu het geval is, passende rollen en functies

te geven. Ook horen en lezen we minder

over meer participatie van doven en

blinden, autisten, zwaarlijvigen, ex-gedetineerden,

mensen met ‘tattoos’ en piercings,

voormalige tbs’ers, mensen die ooit uit de

ouderlijke macht zijn ontzet of in de schuldsanering

zitten en allerlei anderen die moeite

hebben met het verkrijgen van een verklaring

van goed gedrag. Het is natuurlijk veel

minder sexy om je over die groepen druk te

maken. Het diversiteitsdebat gaat in grote

bogen om hen heen. Daarin schuilt iets discriminerends.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



‘De wens tot meer diversiteit is een romantisch

verlangen met een discriminerend tintje’


‘GEBRUIK NOOIT

HET WOORD

‘VEGAN’, WANT

OOK VEGANISTEN

KRIJGEN

HARTKWALEN’

© PHOTO BY ELINA SAZONOVA FROM PEXELS

182


NATUURLIJKE, PLANTAARDIGE VOEDING EN GEZONDHEID

dr. Caldwell B. Esselstyn


Hartziekten zijn in de meeste westerse landen de belangrijkste doodsoorzaak bij mannen en vrouwen. Dr. Caldwell

B. Esselstyn (december 1933), een voormalig internationaal bekende hartchirurg en onderzoeker uit Cleveland, Ohio,

concludeert na twintig jaar onderzoek dat deze ziekten zijn te voorkomen, terug te draaien en zelfs uit te schakelen.

Conventionele cardiologie heeft volgens hem gefaald, omdat die zich focust op symptomen en niet kijkt naar de oorzaak.

In zijn boek ‘Prevent and Reverse Heart Disease’ geeft hij aan dat zijn studie onweerlegbaar wetenschappelijk bewijs heeft

opgeleverd dat een op planten gebaseerd voedingspatroon, waarin ook olie en noten taboe zijn, ervoor zorgt dat een

hartziekte te voorkomen of omkeerbaar is.

De patiënten die deelnemen

aan het oorspronkelijke

onderzoek van dr. Caldwell

B. Esselstyn lijden aan kransslagaderaandoeningen

in een

ver gevorderd stadium. Ondanks agressieve

behandelingen, zoals omleidingen en dotteren,

hebben vijf van hen volgens hun cardiologen

nog maar minder dan een jaar te leven.

Door het ‘Prevent & Reverse Heart Disease

Program’ van dr. Caldwell te volgen zijn

dramatische verbeteringen te zien in hun

cholesterolniveaus, anginasymptomen en

bloeddoorstroming. Twaalf jaar later blijkt

dat zeventien patiënten geen hartproblemen

meer hebben gehad. “Ik begon met

mijn onderzoek in 1985 in de wetenschap

dat cardiovasculaire ziekten op nagenoeg

de helft van de planeet niet of nauwelijks

voorkomen. Dat zijn landen waar het eetpatroon

is gebaseerd op natuurlijke, plantaardige

voeding zonder olie. Ik vroeg de

deelnemende patiënten voortaan af te zien

van het eten van voedsel dat de binnenbekleding

van de aders aantast. Het resultaat

was – en daarin ligt ook het bewijs – dat de

ziekte stopte en vaak omkeerbaar bleek te

zijn. Dat gegeven inspireerde mij om verder

te gaan”, vertelt dr. Esselstyn.

© JEFF NELSON

VERMIJD OOK AVOCADO’S

De simpele versie van zijn programma

maakt duidelijk waarom het draait. ‘Je mag

niets eten dat een moeder of een gezicht

heeft’, schrijft hij zijn boek. “Je kunt behalve

vlees, kip, kalkoen en vis geen zuivelproducten

(melk, room, boter, kaas, ijs en yoghurt)

en eieren eten of olieproducten gebruiken.

Geen druppel. Vermijd noten of avocado’s’.

“Vanwege het verzadigde vet”, voegt dr.

Esselstyn toe, want veel mensen denken dat

avocado’s het gezondste zijn wat je kan eten.

Dr. Esselstyn volgt zelf sinds 1984 een op

planten gebaseerd dieet. Het woord ‘vegan’

gebruikt hij nooit, want afzien van producten

die een moeder en een gezicht hebben

is niet voldoende. “Ik behandel geregeld

veganisten die hartkwalen hebben. Zij eten

olie, patat en geglaceerde donuts. Er zit

niets dierlijks in, maar telkens als deze voedingsmiddelen

je lippen passeren tasten ze

het endotheel aan, een bedekkend ééncellig

laagje aaneengesloten cellen dat de binnenkant

van onder andere aderen bekleed.” De

dokter noemt zonder haperen alle oliën op

die we voortaan moeten laten staan: olijfolie,

maisolie, zonnebloemolie, kokosolie, palmolie,

olie in een cracker of een snee brood

en in een saladedressing. “Hetzelfde geldt

voor frisdrank en voeding met suiker: cakes,

taarten, koekjes, stevia, agavesiroop, ahornsiroop,

melasse en honing. Ik raad ook koffie

met cafeïne af.” Wat je wel mag eten is een

enorme variatie aan ‘heerlijke voedingsmiddelen

vol nutriënten’: alle groenten (bladgroenten,

wortelen, rode, groene, paarse,

oranje ‘veggies’ en alles daar tussenin). Verder

volkoren granen en producten, zoals

brood en pasta, zolang die geen toegevoegde

vetten bevatten en natuurlijk fruit.

“Je ziet dat verkeerde voeding een belangrijke

moordenaar is die het heeft gemunt op

mannen en vrouwen in de westerse bescha-


NATUURLIJKE, PLANTAARDIGE VOEDING EN GEZONDHEID


ving, maar die eigenlijk een tandeloze papieren tijger is die zich nooit

had mogen ontwikkelen. De uitkomst van mijn onderzoek was dan

ook geen verrassing, ook eerdere onderzoeken met dieren hadden

dat resultaat al gesuggereerd. De vraag was alleen of artsen bereid

zouden zijn tijd vrij te maken en zich in te spannen om dit patiënten

in begrijpelijke wetenschappelijke taal uit te leggen, zodat zij zouden

inzien dat een ‘whole foods plant-based’-voedingspatroon niet

alleen lekker, maar ook gezond is en ziekten kan voorkomen of terugdraaien.”

In de praktijk blijkt dat slechts weinig artsen hun patiënten

een gezond voedingspatroon aanraden. “Dat komt doordat veel dokters

tijdens hun medische opleiding of postdoctorale training nauwelijks

iets leren over voeding. Cardiologen leren vrijwel niets over

de oorzaken van de ziekte die zij moeten behandelen. Vier jaar geleden

erkende het Amerikaanse College voor Cardiologie dat de voedingseducatie

tekort schiet en mij uitgenodigd hun voedingscomité

te versterken.”

‘Je mag niets eten dat

een moeder of een

gezicht heeft’

OKINAWA, KARELIA EN CHINA

Dr. Esselstyn geeft ook een aantal voorbeelden van de voordelen

van zijn voedingspatroon. “Nergens ter wereld werden mensen ouder

dan in Okinawa, Japan. Dat verandert nu. De jongste generaties hebben

de gewoonten van de Amerikanen overgenomen en eten nu ook

voeding die hun gezondheid bedreigt. Een omgekeerde ontwikkeling

vond plaats in Finland, in 1972 nog dé hartaanvalhoofdstad van

de wereld. Een ondernemende jonge arts, dr. Pekka Puska, trok naar

de historische provincie Karelia en sprak daar met lokale leiders over

het initiëren van programma’s om roken en het eten van dierlijke en

zuivelproducten te verminderen. Het aantal hartaanvallen in Karelia

nam binnen relatief korte tijd af met 85 procent. Hetzelfde zou

met het juiste leiderschap kunnen gebeuren in de Verenigde Staten

of zelfs Nederland, waar mijn voorouders vandaan komen. Zij emi-

184

greerden in 1675 naar Amerika.” Voordat hij een voorbeeld geeft over

China, zegt dr. Esselstyn: “Van duizend vleeseters krijgen de meesten

ooit een hartziekte, maar van duizend mensen die plantaardig

voedsel nuttigen gebeurt dat bij vrijwel niemand, want dat is praktisch

onmogelijk.”

T. COLIN CAMPBELL

Hij noemt zijn collega en vriend emeritus professor dr. Thomas

Colin Campbell (85), een biochemicus gespecialiseerd in het langetermijneffect

van voeding op de gezondheid. Hij is vooral bekend

door de zogenaamde ‘China Study’uit 2005, waarover hij samen met

zoon Thomas M. Campbell II en prof. dr. Jacob Gould Schurman een

bestseller heeft geschreven. De studie, die door een aantal cardiologen

en sceptici scherp is bekritiseerd, maar door anderen is toegejuicht,

legt een verband tussen de consumptie van ‘dier’ (inclusief

zuivel) en chronische ziekten zoals hartkwalen en kankers. Ook zij

concluderen dat het vermijden van dierlijke producten en het verminderen

van bewerkt voedsel en geraffineerde koolhydraten ziekten

kan voorkomen of zelfs terugdraaien. Esselstyn: “Er zijn in een

provincie in zuidelijk China 250.000 overlijdensakten uit de late jaren

zeventig, vroege jaren tachtig bekeken. Niemand bleek in deze plattelandssteden

te zijn overleden aan een hartziekte, in tegenstelling

tot kustplaatsen van nu waar het is vergeven van hartaandoeningen,

hoge bloeddruk en diabetes. Artsen weten alleen niet waardoor dat

komt, doordat zij daarover zoals gezegd niets hebben geleerd tijdens

hun opleiding. Een andere reden is dat er met gezond eten als medicijn

– vergeleken met stents en omleidingen – geen geld te verdienen

is. Dan is er ook nog de enorme weerstand van monopolisten uit de

vlees-, zuivelindustrie, olie- en notenindustrie, wat voor heel veel uitdagingen

zorgt. Vergelijk het maar met de sigarettenlobby in de vorige

eeuw. Het is net zo radicaal en agressief. Maar: niemand dacht dat

mensen ooit zouden stoppen met roken, maar miljoenen hebben dat

inmiddels gedaan. Zulke dingen vragen tijd. Cardiologen die nu nog

zeggen dat hun patiënten alles kunnen eten en drinken na ingrijpend

hartfalen grijpen hun kans om meer stents te plaatsen, maar als meer

artsen plantaardige voeding gaan aanbevelen en mensen op jongere

leeftijd leren dat ze door daarvoor te kiezen ziekten kunnen voorkomen,

begint de verandering.”

SEISMISCHE REVOLUTIE

“Ik probeer een seismische gezondheidsrevolutie te ontketenen”,

aldus de nog immer strijdvaardige dr. Esslestyn. “Onlangs heb ik

daarover in Kopenhagen nog zeven lezingen gegeven, omdat Denemarken

op dit gebied leidend wil zijb. Niet zo gek, want door ‘whole

foods plant-based’ te eten kun je niet alleen hartziekten, maar ook

andere aandoeningen voorkomen of omkeren:

beroertes, hoge bloeddruk, diabetes,

vasculaire dementie (veroorzaakt door

problemen in de doorbloeding van de hersenen),

ziekte van Crohn, Colitis ulcerosa

(chronische, regelmatig terugkerende ontsteking

aan de darm), reumatoïde artritis,

lupus (chronische auto-immuunziekte),

multiple sclerosis, allergieën, astma en dat is

nog maar een deel van de lijst. Kanker? Dit is

interessant. In dezelfde periode van dat hartziekten

met 85 procent verminderden, nam

het aantal kankergevallen in de betreffende

Chinese provincie af met 67 procent.

KOOKBOEK

Volgens dr. Esselstyn is het tegenwoordig

niet moeilijk meer om aan vlees-, vis-, zuivel,

-olie- en notenloze liefst biologische producten

te komen. Dat was in 1984, toen hij met al

deze producten stopte, heel anders. “Gelukkig

was en is mijn vrouw Ann heel creatief,

met elke avond nieuwe spannende experimentele

gerechten op tafel. In 2015 heeft

ze het ‘Prevent and Reverse Heart Disease

Cookbook’ geschreven.” Ook de oppositie

van de industrie lijkt af te nemen. “De farmaceutische

industrie maakt het nog steeds

spannend, maar als iedereen het met elkaar

eens zou zijn over wat ik doe zou ik waarschijnlijk

een nieuwe uitdaging zoeken”, lacht

dr. Esselstyn. “De uitdaging wordt overigens

niet groter. Anders dan dertig jaar geleden

is er nu ook bij de farmaceuten meer begrip.

Hun leiderschap begint langzaam te erkennen

dat een gezond voedingspatroon kan

helpen bij het voorkomen en omkeren van

ziekten, ook al betekent dat voor hen minder

inkomsten. Wie begint met een natuurlijk,

plantaardig eetpatroon, zal zelfs bij een hartkwaal

ontdekken dat hij of zij geleidelijk in

staat is te stoppen met medicijngebruik.” Dr.

Esselstyn tekent daar wel bij aan dat mensen

die bloedverdunners hebben gekregen

na het plaatsen van een stent die medicijnen

wel minstens een jaar lang moeten innemen.

Mensen die willen stoppen met bepaalde

medicijnen doen er sowieso goed aan eerst

met hun arts te overleggen. Ten slotte zegt dr.

Esselstyn: “Nooit eerder in de geschiedenis

van de gezondheidszorg hebben we gereedschap

in onze gereedschapskist gehad dat

zo diep en krachtig is, zo goedkoop en veilig

zonder bijwerkingen.” Dat is natuurlijk,

plantaardig voedsel, dat overigens juist niet

op bestaande vleesproducten moet lijken.

Dr. Esselstyn wil de associatie met ‘dier’ niet

leggen, terwijl anderen – onder wie Heather

Mills en vegetarische slager Jaap Korteweg –

juist denken daarmee mensen over de streep

te trekken.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Dr. Caldwell B. Esselstyn Jr. B.A., M.D., een voormalig Olympisch roeikampioen (1956), is als chirurg opgeleid in Cleveland en Londen.

In 1968 kreeg hij de Bronze Star voor zijn werk als legerchirurg in Vietnam. Hij heeft de Cleveland Clinic onder meer gediend

als stafpresident, voorzitter van de borstkanker taskforce en hoofd van de afdeling schildklierchirurgie. Hij is ‘fellow’ van het Amerikaanse

College voor Cardiologie. In 1991 organiseerde hij de eerste Nationale conferentie over de eliminatie van hart- en vaatziekten

en in 1997 zat hij de vervolgconferentie voor. Prijzen onder meer: Benjamin Spock Award for Compassion in Medicine, the

2013 Yale University George H.W. Bush ’48 Lifetime of Leadership Award en de American College of Lifestyle Medicine 2016 Lifetime

Achievement Award.


OFFICIAL RELEASE

11/11 11:11

FREE FOR 10 DAYS

UNTIL APRIL 1st $ 6.99

(FROM APRIL 1st $ 12.99)

186 PRESENTS


COMING HOME TO AUTHENTIC CONSCIOUSNESS

FOLLOW UP TO THE HIGHLY ACCLAIMED AND AWARD WINNING

MIND THE MATRIX 1 MOVIE (MORE THAN 1.000.000 VIEWS)

SCIENTIFICALLY BACKED-UP

‘MIND THE MATRIX II’- DE SERIE

Christianne van Wijk


Na de film ‘Mind the Matrix’ (2015) – die kijkers handvatten geeft om vanuit een collectief gecreëerde realiteit terug te keren naar een

natuurlijke staat van innerlijke en uiterlijke harmonie, is er nu de serie. ‘Mind the Matrix II’ helpt degenen die deel willen uitmaken van een

positieve nieuwe tijdlijn. In tien delen (en twee bonusafleveringen) krijgen ze praktische instrumenten om te veranderen en hun ware essentie

te hervinden. Filmmaakster Christianne van Wijk interviewt deskundigen en zet pioniers op het gebied van nieuwe paradigma’s centraal,

evenals projecten waarvan de massa nog niets weet, klokkenluiders, uitvinders uit de volgende dimensie en wetenschappers. In de serie kijkt

ze verder naar hoe we bedrieglijke methodes kunnen herkennen van een anti-leven bewustzijn dat deze ontwikkeling wil tegenhouden.

Aan het einde van de film

hebben we oplossingen

aangedragen, maar kijkers

wilden graag weten

wat ze konden doen

om de verschuiving vanuit de collectief

gecreëerde matrix naar de essentie

daadwerkelijk mogelijk te maken. In

‘Mind the Matrix II’ willen we hen de

middelen daarvoor aanreiken, zodat zij

weer in hun eigen kracht kunnen komen

te staan”, zegt filmmaakster Christianne

van Wijk. “In onze collectieve realiteit voelen we ons veilig, want

daarin wonen, werken, eten en slapen we en hebben we ons sociale

contacten. We zijn alleen een beetje vergeten wat dieper te kijken.

Het feit dat onze ouders ons – met goede bedoelingen overigens

– programmeren, zoals ook zij zijn geprogrammeerd, heeft als resultaat

dat bepaalde negatieve patronen ons generaties lang gevangen

kunnen houden. Scholen bereiden kinderen vooral voor op de beste

manier om zich aan te passen aan de bestaande, economisch gedreven

matrix. De echte essentie zien we vaak niet. In tegenstelling tot

de speelfilmreeks ‘The Matrix’ met Keanu Reeves, waarin een soort

computerwerkelijkheid heerst, wil ik juist laten zien dat wij zelf – en

niet alleen de regering of de media – deze matrix collectief in stand

houden en dus de eerste stap moeten zetten om te veranderen. Dat

begint met de intentie.”

© FEMKE VISSER

NIET ZOMAAR ALLES GELOVEN

Deze serie kijkt in elke aflevering naar een bepaald aspect waarmee

de mensheid niet meer helemaal in harmonie en balans is met

het universum. Dat kan op mentaal, emotioneel, spiritueel of puur

fysiek niveau zijn. “De kijkers benaderen we op verschillende niveaus.

We zijn gewend met ons hoofd te luisteren, maar het hart en de geest

luisteren mee, ook al zijn we ons daar soms niet eens van bewust.

Wanneer iemand van geest naar geest spreekt komt de boodschap

niet altijd binnen, maar het heeft toch effect. Toen ik bij de sjamanen

in Colombia filmde vond ik het urenlange verhaal van Mama Nuiyuan

soms langdradig, maar ik begon

zonder aanleiding spontaan flink te huilen.

Er was dus iets in mij dat de boodschap

ontvangen had”, legt Christianne

uit. Ze is ruim een jaar met de serie bezig

geweest en heeft zelf, vanwege het relatief

beperkte budget, veel meer gedaan

dan alleen interviewen. “Ik heb voortdurend

gekeken naar de echte intentie

van wat we met de serie willen bereiken

en me steeds afgevraagd of wat ik wil

overbrengen de mensheid helpt of juist

tegenwerkt. Aan het begin leg ik duidelijk uit waarom het belangrijk

is dat kijkers absoluut niet automatisch moeten geloven wat in de serie

wordt gezegd. Ze moeten vooral bij zichzelf toetsen of wat ze zien en

horen bij hen resoneert of het dieper onderzoeken. Alles zomaar aannemen

is iets waarvan we juist wegwillen.”

STA IN JE AUTHENTICITEIT

Samenvattend zegt Christianne: “We leven veelal in een schijnwereld

die we collectief in stand houden. Deze serie wil zoals gezegd

mensen aanmoedigen meer in de essentie te stappen van wie ze echt

zijn. Ik leg dat tot in de kleinste details uit. We willen dat ook wetenschappelijk

gaan belichten, zodat men ons bij het spreken over dit

soort onderwerpen niet langer als ‘zwevers’ kenmerkt. We staan met

beide benen op de grond, ook als ik zeg dat alles tot op zekere hoogte

een illusie is. Alleen de natuur en alles dat natuurlijk is, is echt.

Ook de mens, die van nature de essentie heeft, maar die vaak niet

meer herkent. Daarom neem ik de kijkers mee op reis naar Nieuw-

Zeeland, Colombia, de Verenigde Staten, Engeland en Nederland

om te ontdekken waarom mensen de verbinding met zichzelf en hun

omgeving zijn kwijtgeraakt en hoe ze die kunnen herstellen. Daarvoor

hoeven ze niet eens uit de matrix te stappen. Dat gaat namelijk

vanzelf als wij weer verbinding maken met onze authentieke staat.

Daaruit ontstaat een nieuw paradigma dat automatisch weer in harmonie

zal zijn. Het is aan ons nu die stappen te nemen.”

‘Mind the Matrix II’ is van 11-21 november 2019 voor abonnees gratis te zien en tijdens die periode en daarna te koop via

mindthematrix.com en worldofconciousness.com. Ook bestaat de mogelijkheid de serie in de voorverkoop aan te schaffen.


© ISHA FOUNDATION

‘DE ENIGE

UITWEG IS

NAAR BINNEN’

188


BEWUSTZIJN

Sadhguru


Sadhguru behoort tot de vijftig invloedrijkste mensen in India. Deze yogi, mysticus, visionair en bestsellerauteur heeft

krachtige yogaprogramma's geïnitieerd voor menselijke transformatie en welzijn. Bovendien heeft hij baanbrekende

projecten gelanceerd om plattelandsgemeenschappen op een hoger plan te brengen. Dankzij zijn gepassioneerde, inzicht

gevende, logische en altijd geestige lezingen is Sadhguru inmiddels een gerenommeerde opiniemaker. Door zijn scherpe

kijk op actuele kwesties, wereldgebeurtenissen en het menselijk welzijn is hij als belangrijke spreker te gast geweest in

de hoofdkwartieren van de Verenigde Naties en UNESCO. Hij spreekt geregeld tijdens het World Economic Forum en de

Indiase Economische topconferentie en is speciale genodigde bij onder andere TED en Google. De afgelopen jaren heeft

Sadhguru in India mega-ecologische initiatieven geïntroduceerd om uitdagingen als waterschaarste, agrarisch leed en

bodemaantasting te kunnen aanpakken. Door het opstellen van een mondiale blauwdruk voor ecologisch duurzame

economische ontwikkeling zijn deze initiatieven uitgegroeid tot ‘game changers’.

Namaskaram Sadhguru, wat

beschouwt u als uw belangrijkste en

meest fundamentele boodschap aan

ons?

Sadhguru: In het streven naar welzijn

hebben mensen naar boven gekeken en de

mensheid verdeeld op manieren die bijna

onherstelbaar zijn. Daardoor zijn we gaan

hallucineren, zijn veel oorlogen gevoerd en

hebben mensen elkaar heel veel leed aangedaan.

Dat gebeurt nog steeds. De afgelopen

honderd jaar hebben we ons ingezet voor

ons welzijn, maar daarmee hebben we wel

de helft van de planeet verwoest. Alle ecologische

rampen zijn slechts gevolgen van het

streven naar menselijk welzijn. Door de situatie

buiten te repareren kunnen we comfort

en gemak creëren, maar geen welzijn. Daarvoor

moeten we naar binnen gaan, want

menselijke ervaringen komen van binnenuit.

Wanneer wetenschap en technologie voor

extern welzijn kunnen zorgen, geldt dat ook

voor innerlijk welzijn. Dus in plaats van te

zoeken naar welzijn, moeten we ons naar

binnen keren. Die fundamentele verschuiving

willen we bewerkstelligen, want dat is

wat yoga betekent: kijk niet omhoog en niet

naar buiten, maar naar binnen. De enige uitweg

is naar binnen.

Is het belangrijk of we boeddhist,

hindoe, christen, moslim of zelfs atheïst

zijn? Speelt religie een belangrijke

rol, of kan iedereen baat hebben bij

uw leringen?

Sadhguru: Laten we eerst het onderscheid

begrijpen tussen zoeken en geloven, tussen

een spiritueel proces en religie. Wie een

bepaalde religie aanhangt, wordt een gelovige

genoemd, wie zegt een spiritueel pad te

volgen een zoeker. Je kunt alleen een echte

zoeker zijn als je doorhebt dat je het niet

weet. Als je denkt dat je het weet kun je niet

zoeken.

‘Ik weet het niet' geeft geweldige mogelijkheden.

Alleen als je 'ik weet het niet' erkent,

kun je weten tijdens je leven. Als je alles wat

je niet weet invult met een geloofssysteem

zul je het nooit weten. Het geeft wat troost,

maar is geen oplossing.

Yoga is de wetenschap van het naar binnen

keren. Een van de basisaspecten van

mijn werk is het presenteren van Yoga als

een absolute wetenschap en technologie. Ik

sta erop dat het een technologie is, omdat

het niet uitmaakt wie je bent – als je het leert

gebruiken, werkt het voor jou.

Wanneer realiseerde u zich dat u

mensen wilde inspireren en waarom?

Sadhguru: Dat overkwam me toen ik 25

was. Ik was klaar met mijn studie, ging ondernemen

en alles wat ik deed was behoorlijk

succesvol. Dan draait de wereld niet om de

zon, maar de zon om jou. Althans dat denk

je. Ik bevond me in een toestand, waarin ik

alles zeker wist. Dus op een middag nam ik,

tussen twee zakelijke bijeenkomsten door,

een korte pauze. Ik kom uit Mysore. Net buiten

die stad ligt een kleine heuvel die ik al

vanaf mijn jeugd goed ken, genaamd Chamundi

Hill. ik heb hier gewandeld, gekampeerd

en er dagen en nachten doorgebracht.

Daar ging ik dus zitten tijdens mijn pauze.

Tot dat moment in mijn leven was ik dit


BEWUSTZIJN

en was dat iemand anders. Ik zat daar gewoon,

mijn ogen waren nog steeds open. Opeens wist

ik niet meer wat ik was en niet was. Wat ik als

mezelf beschouwde was simpelweg overal – de

rots waarop ik zat, de lucht die ik inademde,

de sfeer om me heen – alles was ik. Ik dacht

dat dit vijf tot tien minuten duurde, maar toen

ik weer bij zinnen kwam, waren vierenhalf uur

voorbijgegaan. Ik zat daar en de tranen vloeiden

zo hard dat mijn hemd nat werd. Ik ben

altijd vredig en gelukkig geweest – dat was voor

mij nooit een probleem. Maar hier ervoer ik een heel ander extaseniveau.

Toen ik een verklaring probeerde te vinden, zei mijn geest: "Misschien

word je een beetje gek.". Toen ik mijn ervaring met vrienden

deelde, vroegen ze alleen maar: "Wat heb je gedronken? Wat heb je

verknald?" Ik ben niet opgegroeid in een spirituele traditie, maar volgens

de Europese filosofie – Dostojevski, Camus, Kafka. Dus snapte

ik niet wat er met mij gebeurde. Het enige dat ik wist was dat ik een

goudmijn had geraakt, die ik niet wilde verliezen. De dag dat deze

ervaring mij overkwam, bedacht ik dat als de hele wereld deze tranen

van gelukzaligheid zou kunnen laten vloeien, het een geweldige plek

zou zijn om te leven! Dus dit hele proces dat wij ‘Inner Engineering'

noemen, is slechts een poging om deze ervaring op de één of andere

manier over te brengen op mensen.

Een onbevreesd kind, revolutionaire tiener, oneerbiedige

jongere. Hoe heeft dit alles samen u gemaakt tot de man die

miljoenen levens heeft veranderd?

Sadhguru: Toen ik ongeveer vier jaar oud was, realiseerde ik me

dat ik niets wist. Als ze me een glas water gaven, wist ik niet wat water

was – ik staarde er onafgebroken drie of vier uur naar. Ik wist dat als

ik dit water zou drinken, het mijn dorst zou lessen en kende verschillende

manieren om het te gebruiken. Maar weten we, zelfs vandaag,

echt wat water is? We weten hoe we alles moeten gebruiken, maar niet

wat het is. Sinds ik me realiseerde dat ik niets wist keek ik urenlang

naar elk blad dat ik vond.

In deze toestand stuurden ze me naar school, waar ik alleen maar

naar de leraren keek. Ik gaf hen het soort aandacht dat niemand hen

zou geven: onwrikbare aandacht. Aanvankelijk hoorde ik de woorden

die zij spraken en begreep de betekenis ervan. Na enige tijd realiseerde

ik me dat ze alleen maar geluiden maakten en ik de betekenis

in mijn hoofd verzon. Toen ik dat besefte, stopte ik met het verzinnen

van de betekenis en luisterde ik gewoon naar het geluid. Toen werd

het erg grappig. Ik amuseerde mij enorm, met een grote glimlach op

mijn gezicht, maar dat gold niet voor hen.

Toen ik een jaar of twaalf was, zat ik op een gewone schooldag weer

naar de leraar te staren. Die deed er alles aan mij tot een antwoord te

verleiden. 35-40 minuten lang probeerde hij alles uit, maar ik zei niets

omdat ik niet eens hoorde wat hij zei. Toen werd hij zo woedend dat

hij me bij de schouders vasthield, me door elkaar schudde en zei: "Jij


© JOHN DONABEDIAN

moet ofwel God of de duivel zijn! Ik denk dat jij

de laatste bent..."... Ik voelde me niet beledigd

of misbruikt. Tot op dat moment kende ik niets

anders in het bestaan, maar er was één constante

en dat was ik. Plotseling verwarde deze

man me: "Ben ik de duivel of de goddelijke?"

Mijn hoofd zat daardoor vol vragen. "Wat ben

ik in godsnaam?"

Het voelde als een explosie in mijn hoofd en

plotseling werd al mijn aandacht naar binnen

getrokken. Al jaren staarde ik naar buiten en

nu sloot ik opeens mijn ogen en ging ik zitten. Dit was een dimensionale

verschuiving in mijn leven. Alles aan mij veranderde, simpelweg

omdat ik in plaats van naar iets anders te staren, naar mezelf staarde.

Plotseling begonnen er ongelooflijke dingen in mij te gebeuren, die ik

nooit kon beschrijven. Zelfs sociaal gezien begon het om me heen te

veranderen. Mensen die dachten dat ik een psychiatrische evaluatie

nodig had zeiden: "O, hij is een Yogi". Zo begon mijn reis.

Wilt u uitleggen wat ‘Inner Engineering’ betekent?

Sadhguru: Geen enkele andere generatie heeft ooit het soort comfort

en gemak gekend dat ons ter beschikking staat. In veel opzichten

hebben we de beste deal ooit. De wetenschap en de technologie hebben

ons de noodzakelijke macht en het vermogen gegeven om buitensituaties

te repareren zoals wij dat willen. Met moderne techniek

kunt u zelfs het klimaat van uw huis regelen. Tegelijk kunnen we niet

beweren dat we de vreugdevolste, liefdevolste of vreedzaamste generatie

zijn. Dus we hebben het buitenklimaat gefixeerd, maar hoe zit

het met het binnenklimaat? Je hebt misschien airconditioning in huis,

maar als je van binnen kookt, wat heeft het dan voor zin?

Zoals ik al zei, beschikken we over de wetenschap en technologie

om de innerlijke situatie te creëren die wij willen. Dit was de steunpilaar

van India als natie. Het belangrijkste waarop India zich richtte

was de innerlijke technologie. Technologie betekent iets doen zoals

het werkt. Tenzij je de juiste dingen in jezelf doet, zullen de juiste dingen

niet gebeuren. Als je niet vredig, vreugdevol en extatisch bent,

betekent het dat je met dit leven niet de juiste dingen hebt gedaan’.

Inner Engineering’ is een verkenning van hoe je deze dingen goed

kunt doen.

De aard en basis van je ervaringen zitten in jou. Geen enkele situatie

of persoon zal ooit honderd procent gebeuren of doen zoals jij dat

wilt. Maar jij moet in elk geval voortgaan op een manier die overeenkomt

met wie je wilt dat je bent. Dan is er ook geen noodzaak geluk

na te streven.

‘Inner Engineering’ betekent niet dat we vreugde moeten zien als

iets dat we in ons leven kunnen bereiken, maar juist als de basis van

ons leven. Vreugde is niet het doel, maar het is waarmee alles in het

leven mee begint.

BEWUSTZIJN

Wat zijn de voordelen van de Shambhavi Mahamudra die

u onderwijst als onderdeel van het ‘Inner Engineering’-programma?

Sadhguru: Als onderdeel van het programma bieden we Shambhavi

Mahamudra aan, een krachtige en zuiverende energietechniek

die de manier waarop we ademhalen omvat. Deze praktijk zorgt voor

een aanzienlijke verbetering van gezondheid en mentale focus, verlaagt

de bloeddruk en polsslag en vermindert het slaapquotum. Er is

voldoende medisch bewijs dat er nog een groot aantal andere chemische

veranderingen in het lichaam plaatsvindt. Bovendien gebeurt er

iets dat je alleen door ervaring kunt weten en niet meetbaar is: je hebt

de hele dag een gevoel van gelukzaligheid.

Kunt u mij meer vertellen over de Isha Foundation?

Sadhguru: Het fundamentele doel van de Isha Foundation is en

blijft het spirituele beschikbaar te maken. Tegelijkertijd hebben spirituele

groepen hun relevantie verloren voor veel mensen, doordat ze

zich simpelweg niet bezighielden met externe situaties om hen heen,

zelfs als ze iets konden doen. Op vele verschillende manieren is aandacht

voor deze sociale situaties te genereren, bijvoorbeeld door spirituele

transformatie mogelijk te maken. Dat is een groot goed, maar

bij bepaalde extreme situaties in de samenleving is het moeilijk onze

ogen te sluiten en gewoon door te leven in onze eigen gelukzaligheid.

Als we iets kunnen en willen doen en de middelen hebben zouden we

elke innerlijke menselijke ervaring moeten kunnen omzetten in actie.

Als ik begin te praten over mijn plannen worden mensen meestal

bang, dus geef ik ze altijd stukje bij beetje vrij. Mensen zijn altijd bang

voor plannen en dromen, omdat ze zich afvragen wat er gebeurt als

het niet gebeurt. Als het niet gebeurt, is er geen probleem, maar als het

wel gebeurt, zal het geweldig zijn. (Zie voor vervolg van dit antwoord

het originele interview op de website, zie hieronder).

Uw organisatie wordt ondersteund door meer dan een

miljoen toegewijde vrijwilligers. Dat is verbazingwekkend.

Maar is er niet ook een keerzijde?

Sadhguru: We hebben wereldwijd meer dan negen miljoen vrijwilligers

en zijn betrokken bij verschillende activiteiten. In elke organisatievorm

betekent niet presteren dat je wordt ontslagen. Vrijwilligers

kún je niet ontslaan! Het enige wat ze hebben is enthousiasme - geen

training. Als er iemand gek moet worden, ben ik het wel. (Zie voor

vervolg van dit antwoord het originele interview op de website, zie

hieronder).

lichaam en geest?

Sadhguru: Je denkt misschien dat je actiever wordt als je de hele dag

door iets eet. Wanneer je kijkt naar hoe het lichaam zich voelt met en

zonder voedsel in de maag, zul je zien dat lichaam en hersenen het

beste werken bij een lege maag. Als het spijsverteringsstelsel voortdurend

voedsel moet verwerken kost dat van nature een bepaalde hoeveelheid

energie, waardoor hersenen én lichaam niet optimaal zullen

functioneren.

Tenzij je een extreem lichamelijk actief persoon bent of een medisch

probleem hebt, zijn twee maaltijden per dag, als je ouder bent dan 35

jaar, zeker gezonder voor je. Door meer te eten belast je het systeem

onnodig. Als u dit kunt volhouden, zult u heel goed leven.

Als het gaat over de kwaliteit van het voedsel dat je binnenkrijgt, is

vegetarisch voedsel zeker veel beter voor het systeem dan niet-vegetarisch.

Dat heeft niets met een moreel standpunt te maken. We kijken

alleen naar wat het systeem het beste aankan en proberen het

soort voedsel te eten dat het lichaam kalmeert. Dat is heel belangrijk

wanneer je activiteiten wilt ondernemen. Het soort voedsel dat

het lichaam zonder strijd voedt en waardoor het zich op zijn gemak

voelt, is wat je zou moeten eten. Experimenteer en ervaar wat voor

verschil vegetarisch voedsel in zijn onbewerkte, ongekookte vorm

maakt. Voedsel koken betekent dat je het dood maakt. Het eten van

voedsel na dit vernietigingsproces geeft veel minder levensenergie

aan het systeem. Natuurlijke voeding daarentegen zorgt ervoor dat je

een heel ander niveau van levendigheid binnenkrijgt. Zorg ervoor dat

uw voedingspatroon voor ten minste 30 à 40 procent bestaat uit onbewerkt

plantaardig voedsel. Wanneer u meer kiemen, fruit en andere

groenten die u ongekookt kunt eten, consumeert ondersteunt dat het

leven in uw lichaam heel goed.

Wat heeft de toekomst voor u, de Isha Foundation en ons

allemaal in petto?

Sadhguru: Wereldwijd zie ik meer deuren opengaan voor het spirituele

proces dan ooit tevoren. Zelfs universiteiten, die in veel opzichten

het laatste bastion van verzet waren, gaan nu open. Vroeger

zouden academici nooit mystiek of spiritualiteit als onderdeel van

hun leven accepteren, nu willen ze elk jaar een week lang sessies voor

hun studenten.

Een Internationale Yogadag, zoals aangenomen door de Verenigde

Naties, betekent dat we welzijn als wetenschap bekijken, niet

als geloof of iets dat je per ongeluk overkomt. We kijken niet naar de

sterren om ons welzijn te herstellen. We kijken naar een wetenschappelijk

proces om bewust welzijn te creëren. Zodra dit gebeurt, wordt

Yoga zeer relevant. Je zult in de komende 25-50 jaar zien dat Yoga de

norm zal worden op de planeet, geen uitzondering.

Kunt u iets zeggen over het belang van voeding voor

Voor het originele,

Engelstalige interview, waarin Sadhguru antwoord

geeft op 16 fundamentele vragen, bezoek

www.worldofconsciousness.com


‘ZONDER MEDITATIE

FUNCTIONEER JE ALLEEN

AAN DE OPPERVLAKTE

VAN JE GEEST’

192


TRANSCENDENTE MEDITATIE

dr. Paul Gelderloos

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Enith van Tongeren

Transcendente meditatie (TM) is een in de jaren vijftig in India door Maharishi Mahesh Yogi geïntroduceerde

meditatievorm, waarin inmiddels wereldwijd tien miljoen mensen een training hebben ontvangen. De

techniek is nu vooral bekend vanwege vele wetenschappelijke studies die (positieve) effecten aantonen op het

gebied van stress, posttraumatische stressstoornis, burn-out, depressie, slapeloosheid, angsten, bloeddruk,

hersenontwikkeling en zelfs wereldvrede. Sociaal ondernemer en TM-leraar Paul Gelderloos, die jarenlang met

Maharishi heeft gewerkt in Vlodrop en nu nog voorzitter is van de Stichting Maharishi Vedisch Instituut, vertelt

dat de goeroe de techniek in Amerika presenteerde om verlichting te brengen. “In een krantenkop stond dat

TM hielp bij het bestrijden van slapeloosheid. Dat stelde hem teleur, maar uiteindelijk vond hij dat het niet

uitmaakt waarom je met TM begint, als je het maar doet.”

Het één in ons leven staat niet los van het ander”, zegt

Paul Gelderloos. “Het boeiendste in mijn leven is dat

ik in aanraking ben gekomen met Maharishi. Hij was

een van de weinige verlichte mensen en ik ervoer het

– zoals een swami zei die hem in Seelisberg bezocht –

als een uitdaging voor de geest om te begrijpen wat dat inhoudt. Je

geest wordt als het ware uitgedaagd voortdurend het onbegrensde

en begrensde te combineren. Zelf had de Maharishi onbegrensd

bewustzijn, maar hij kon zich tegelijkertijd zorgen maken of de koffie

smaakte.” Maharishi heeft de laatste achttien jaar van zijn leven, puur

door toevalligheid, in Limburg gewoond. “Doordat hij hier woonde

beschouwde hij mij min of meer als zijn gastheer. Hij was permanent

bezig met het opzetten en uitwerken van projecten. Dat was zijn

manier van onderwijzen. Dat betekende dat ik bijna elk willekeurig

moment een telefoontje kon krijgen wanneer hij weer een nieuw project

ging initiëren”, aldus Paul die in 2009 directeur wordt van de stichting

Maharishi Global Country of Worldpeace en in 2013 tevens van

de Maharishi University of Management in Vlodrop. Sinds 2005 is hij

voorzitter van het Maharishi Vedisch Instituut. Voor deze stichting

beheert, inspireert en superviseert hij de implementatie van de programma’s

van Maharishi, met als voornaamste (goed) doel mensen in

Transcendente Meditatie (TM) onderwijzen. TM op zichzelf is niets

anders dan het tweemaal per dag vijftien tot twintig minuten zittend

verruimen van de geest. De techniek bestaat voornamelijk uit het in

gedachten herhalen van een geselecteerde woordklank, een mantra,

die steeds stiller wordt. Wat overblijft is bewust zijn zonder gedachten,

de ‘inwaartse gang’ van de meditatie met als beoogd resultaat een

transcendent of zuiver bewustzijn. Het is een proces van training.

Paul: “Zonder meditatie functioneer je eigenlijk alleen aan de oppervlakte

van de geest. Volgens de psychologie gebruik je misschien tien

procent van het bewustzijn. Met TM duik je naar binnen naar de bron

van je gedachten, de geest. Tijdens dat duiken ben je permanent bezig

dat beperkte bewustzijn te verruimen. Verlichting is niets anders dan

constant in contact staan met de bron van oneindig bewustzijn.”

TYPISCHE PUBER ZOEKT ZINGEVING

“Als typische puber had ik alles mee. Desondanks had ik een soort

existentialistische visie op het leven: ‘Als het niet meer is dan dit, is het

’t niet waard’. Wij woonden in Putten en ik wilde per se een antwoord

op mijn dilemma vinden. Daarom ging ik ’s nachts stiekem naar het

bos. In het pikkendonker zat ik op een bankje. Na een paar nachten

opende zich een heel groot licht, vol radertjes die ronddraaiden en in

elkaar pasten. Een daarvan was ik. Ik leg dat nu rationeel uit, maar

het gevoel onderdeel te zijn van het grote geheel was voor mij alles

wat ik zocht. Daarna rende ik bijna zwevend naar huis. Om te begrijpen

wat mij was overkomen, vroeg ik mijn vrienden en ouders wat

zij ervan dachten. Ik kreeg geen uitleg en antwoorden, omdat mijn

ervaring totaal niet paste in enig westers denkbeeld. Een maand of

negen daarna ging ik me afvragen of wat ik had meegemaakt echt was

en wilde ik die ervaring herbeleven. In de tweede helft van de jaren

zestig kwam ik boekjes tegen over hatha yoga. Daarin vond ik herkenning

en als 14-, 15-jarige ging ik trouw thuis hatha-yogaoefeningen

doen Mijn wereldbeeld veranderde, maar die ervaring kwam niet

terug.” Paul gaat terug naar het bos, maar ook dat werkt niet. “Het was


TRANSCENDENTE MEDITATIE

een specifiek moment in een specifieke staat

van bewustzijn.” Hij besluit psychologie te

studeren in de verwachting vanuit die discipline

uitleg te krijgen, maar dat is een deceptie.

Enkele jaren later komen er esoterische

boekwinkeltjes en Paul verdeelt zijn tijd tussen

studeren en het lezen van die boekjes en

begint als jongvolwassene met het beoefenen

van meditatietechnieken op zoek naar

die ervaring of verlichting.

‘Wanneer

iemand aan

TM doet heeft

dat effect op

de mensen

om hem heen’

EERSTE AANRAKING

MET MAHARISHI

Paul ziet op een lantaarnpaal een aanplakbiljet

over een TM-lezing met een portret

van de Maharishi en is direct gefascineerd.

In zijn naïviteit denkt hij dat de spiritueel

leider zelf naar de campus van studentenwijk

Uilenstede in Amstelveen komt, maar

het blijkt een vriendelijke man te zijn die

vertelt dat meditatie alles beter maakt. Paul

blijft sceptisch en vindt het quatsch, tot hij

een neef van zijn verloofde ontmoet, die hem

aanraadt ‘er doorheen te kijken, want dat is

de snelste weg naar verlichting’. De volgende

dag begint hij bij de neef, een TM-leraar, met

Transcendente Meditatie en krijgt het gevoel

dat hij eindelijk de diepte ingaat. Zijn vader

zegt hem dat hij alles mag doen wat hij wil, als

194


hij maar afstudeert. Wat hij als een razende

doet. De doctorandus in de klinische psychologie

heeft daarna één doel: snel zelf

TM-leraar worden. Op zijn vader na hebben

alle andere gezinsleden – zijn moeder

en zeven broers en zussen – TM omarmd.

Het gesprek verschuift naar Maharishi. Paul:

“Hij heeft zelf zijn aandacht verlegd, nadat

in 1974 voor het eerst onderzoeksresultaten

naar buiten kwamen die de werking van TM

aantoonden. In twaalf Amerikaanse dorpjes

waar meer dan één procent van de inwoners

mediteerde nam de misdaad, vergeleken

met twaalf dorpen waar niet werd gemediteerd,

significant af. Dat heeft geleid tot de

formule dat één procent van de wereldbevolking

moet leren mediteren om een betere

wereld te krijgen. Alle mensen samen hebben

niet alleen een individueel bewustzijn,

maar zijn ook onderdeel van een collectief,

oneindig bewustzijn. Wanneer iemand aan

TM doet heeft dat effect op de mensen om

hem heen. Daarom heeft een bepaald aantal

mensen effect op de hele wereld. Paul noemt

het geavanceerde TM Sidhi-programma dat

Maharishi enkele jaren later introduceert en

onder andere de basis is van de zogenoemde

levitatietechniek. “Met Sidhi, perfectie,

wordt de geest actief op het diepste niveau

van transcendent bewustzijn. Wanneer dit

programma in een groep wordt beoefend,

hoeft dat niet meer door één procent van de

bevolking te worden gedaan. Groepsmeditatie

heeft een soort kwadratisch effect.”

NEDERLAND

Maharishi Mahesh Yogi (geboren in 1918)

vestigt zich in 1990,na zijn wereldreizen,

in Vlodrop, Limburg, en blijft hier tot zijn

overlijden in 2008. “Hij trainde pandits in

zijn grote religieuze academie in India in het

Sidhi-programma en vedische recitaties. De

aantallen beoefenaars en groepen in Amerika

namen verder af en de effecten waren

duidelijk. Maharishi zorgde ervoor dat daar

zo’n duizend pandits naartoe gingen. Toen

was het weer oké.

Vijf jaar geleden bleek dat ook niet in stand

te houden. De pandits wilden naar huis of in

Amerika werken waar ze een goed inkomen

kregen. In mijn tijd waren er dagelijks zo’n

2.000, nu 500.De enige groep die nog redelijk

groot is, is in India met tussen 2.000 en

3.000 pandits. Er zijn ook groepen in Nepal

en in Zuid-Amerika. Daar is flinke begeleiding

nodig, vooral op scholen (wat Maharishi

graag wilde), zodat jongeren vanaf 14

jaar het Sidhi-programma – dat discipline

vraagt – blijven doen.

Het is mijn missie ervoor te zorgen dat wij

weer permanent grote groepen TM-Sidhibeoefenaars

tezamen kunnen brengen om

de ontwikkeling van de wereld permanent

om te buigen in de richting van wereldvrede,

geluk, vooruitgang en zelfs onoverwinnelijkheid

van elk land."

Dr. Paul Gelderloos is CEO van Scarlet Holding BV, een in data- en mobiele diensten gespecialiseerd bedrijf dat zich ook richt op

opkomende markten. Als vrijwilliger is hij voorzitter van de stichting Maharishi Vedisch Instituut. Eerder was hij directeur van de

Maharishi Global Country of Worldpeace en van de Maharishi University of Management.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



SPECIALE

AANBIEDING VOOR

DE LEZERS VAN DE

Ontdek

Geschiedenis Magazine

SPEAKERS

ACADEMY

Probeer 1 jaar

Geschiedenis

Magazine

voor € 67,50 € 34,95

+ cadeaus!

Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. In ieder nummer lees je meeslepende, rijk

geïllustreerde artikelen geschreven door historici die alles weten over hun onderwerp én er goed over kunnen vertellen.

1 jaar Geschiedenis Magazine voor € 67,50 € 34,95 + cadeaus!

1 jaar Geschiedenis Magazine voor € 67,50 € 29,95

Beide abonnementsvormen eindigen automatisch na 1 jaar. Voor verzending naar een adres buiten Nederland worden verzendkosten doorberekend.

NAAM

M/V

Automatische incasso

Ik kies voor een factuur (€ 5,00 administratiekosten)

STRAAT

IBAN NUMMER

POSTCODE

BIC CODE

PLAATS

E-MAIL

TELEFOON

HANDTEKENING

Stuur deze bon in een envelop naar:

Ten Brink Abonnementenservice, Antwoordnummer 17, 7940 VB Meppel

(Vanuit Nederland kan dit zonder postzegel)

Of stuur een e-mail naar geschiedenis@tenbrinkuitgevers.nl

oktober2019

WWW.GESCHIEDENISMAGAZINE.NL/SPEAKERSACADEMY

JUSTDIGGIT

SCHEPT EEN

GROENE AARDE

Desmond Tutu (Justdiggit patron):

“I believe we can save the world with a shovel. Dig deep within

your heart and join me in starting a green revolution. Justdiggit!”

196


WERELDWIJDE BEWEGING VOOR HERSTEL EN VERGROENING VAN MOEDER AARDE

Dennis Karpes

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach en Justdiggit

Dennis Karpes gooit in 2000 het roer om. Hij wil veranderen om de wereld beter te maken. Tien jaar geleden richt hij

met Peter Westerveld een organisatie zonder winstoogmerk op om de planeet te vergroenen. Justdiggit ontwikkelt

en implementeert landschapsherstelprojecten in Afrika en bouwt aan een wereldwijde beweging. 14 september

2019 is tijdens een evenement – dat gelijktijdig is gehouden in het Amsterdamse Vondelpark Openluchttheater,

Kenia en Tanzania – The Raindance Project gelanceerd om vergroening te positioneren als dé wereldwijde oplossing

voor het klimaatprobleem. “Het idee voor het tienjarenplan Raindance heb ik een jaar geleden opgeschreven. Het

toeval wil dat de Verenigde Naties een paar maanden later het het Decennium van Ecosysteemherstel 2021-2030

hebben gepresenteerd. Dat sluit prachtig op elkaar aan.”

Justdiggit vergroent

op grote schaal gedegradeerd

land door

regenwater vast te

houden, duurzame landbouw

te introduceren en daarmee gezonde ecosystemen

te creëren. De programma’s van

deze organisatie beïnvloeden het regionale

klimaat door CO₂ uit de lucht te halen, de

plaatselijke temperatuur te verlagen en uiteindelijk

lokaal regen terug te brengen. “Als

we de aarde kunnen opwarmen kunnen we

haar ook weer afkoelen”, zegt mede-initiatiefnemer

Dennis Karpes. Bij velen is hij nog

bekend als een van de initiatiefnemers van

Dance4Life, een organisatie die samen met

jongeren werkt aan een aidsloze maatschappij.

Hij legt uit dat hij in 2009 klaar is voor

wat nieuws, maar de wereld nog steeds wil

verbeteren. “Ik werkte aan een gaaf internetconcept.

In mei 2009 kwam ik terecht

bij Peter Westerveld, een super inspirerende

kunstenaar, uitvinder, intellectueel, ‘Crocodile

Dundee’ en klimaatvisionair inéén. Hij

zette mijn wereld gelijk op zijn kop en mijn

intuïtie zei dat ik er bovenop moest springen

en hem helpen, ook al kenden we elkaar

niet. Alle kunstwerken in zijn grote atelier

in Brummen – houtsnijwerken, installaties,

fotografie en bizar gedetailleerde pentekeningen

– vertelden iets over de toestand

van de aardbol. Hij was geboren in Afrika

en getogen aan de voet van de Kilimanjaro

Five

months

later

in Tanzania. Zijn vader was een agrarisch

consultant die bedrijven adviseerde hoe ze

moesten ontbossen om hun producten te

kunnen maken en leveren. Peter vertelde dat

hij als blank jongetje van 10 naar school liep

en rechts van hem het bos zag en links niks

meer”, zegt Dennis, die er wat cynisch aan

toevoegt: “Ontwikkeling noemen we dat in

het Westen, waarbij we natuur, insecten, en

dieren gewoon vergeten. Dit is nog dagelijks

aan de gang.”

Op dat moment is Peter, die in 2014 is

overleden, al bezig met landschapsherstel

in verschillende Afrikaanse landen. Hij

heeft grote en potentieel briljante concepten

geschreven, maar zit vast. Dennis wakkert

alles weer aan en Peter gaat op gevoel

snel mee. “Als ik eerst uitgebreid onderzoek

naar hem had gedaan, zat ik

hier niet. Ik ben altijd vanuit

intuïtie en gevoel bezig en het

kwam niet bij me op dingen uit

het verleden te onderzoeken. Ik wilde hierin

duiken, ervoor gaan, ook al had ik er nooit

voor geleerd. Hij liet me voor en na foto’s

zien van wat het bij de wortel aanpakken van

problemen op het gebied van water, infiltratie

en voedsel oplevert en welke rol het klimaat

daarin speelt. Peter noemde Al Gore

een ‘pannenkoek’ vanwege diens film ‘An

inconvenient truth’. ‘Die man weet niet waarover

hij het heeft’, zei hij. Gore’s opmerking

dat de Kilimanjaro verdwijnt door westers

handelen, noemde hij ‘bull shit’: ‘Het is een

groot lokaal probleem, dat wereldwijd voor

één procent meetelt. Het feit dat de vegetatie

daar grootschalig is verdwenen zorgt ervoor

dat het er nauwelijks nog regent of sneeuwt.

Dat is makkelijk op te lossen. Ik kan makkelijk

de gletsjer op de Kilimanjaro terugkrijgen.’

Ik dacht alleen wauw. Wat stoer.”

NAGA, BEWAKERS

VAN WATER

In Het Parool ziet Dennis een kennis, die

verzamelaar blijkt te zijn van Naga kunst.

Waternaga’s zijn fabeldieren die, in tegenstelling

tot landnaga’s, wolken vormen en

regen geven, maar het land overstromen als

ze boos zijn. “Ze zijn de brengers van regen

en de bewakers van water. Dit was Peter. Hij


© KIRSTENVANSANTEN

Raindance editie Mpwapwa Tanzania

was een Naga. Ik vond het zo mooi dat ik de Naga Foundation heb

opgericht en ging nadenken over hoe we de wereld konden vergroenen

met de projecten die Peter zou ontwerpen. Er moest een concept

komen. In Afrika had ik mensen zien scheppen en terwijl ik brainstormde

met een buurman kwam dat weer naar voren. Op zoek naar

een naam voor nieuwe wereldgroene campagnes kwam ik op ‘Just do

it’ en zei hij ‘Just dig it’. Dat was het en is precies wat we doen. Het ging

me ook om de symboliek. De schep is zo oud als de mensheid, universeel

en staat voor actie. De tijd van kletsen was voorbij, er waren

oplossingen. Iedereen moest het weten onder het motto ‘Doe mee,

schep mee’.” Het lijkt simpel, maar jarenlang moet Dennis verdedigen

dat de grond open maken om regen vast te houden een goede

manier van vergroenen is. Hij laat foto’s zien van projecten van anderen,

bijvoorbeeld in Niger. “Dat land bestaat voor tachtig procent uit

woestijn, is hyper aride. Kijk ze scheppen! Dat moet, want de grond

is er zo hard dat regenwater er niet meer kan intrekken. Heftige buien


lossen daarom de droogte niet op, maar creëren soms allesvernietigende

overstromingen.” Dennis geeft een treffend voorbeeld. “Peter

vroeg het Masai-volk wat hun probleem was met het teruglopende

ecosysteem. Zij antwoordden: ‘Wij hebben een waterprobleem’, terwijl

ze in een flink diepe erosiegeul stonden. ‘Wat is dit dan? Dit komt

door water!’, zei hij. ‘Jullie hebben geen gebrek aan water, het moet

goed beheerd worden zodat jullie het water kunnen oogsten’. Wanneer

alle landen echt als een dolle al het regenwater dat er te weinig

of juist te veel valt gaan managen, zul je snel veel positieve ontwikkelingen

zien.”

Dennis constateert dat we straks met 11 miljard mensen de aarde

bevolken. Vergroenen door het water te managen verdient daarom

een betere plek op de kaart. “Het is raar dat we de mond vol hebben

van zonne- en windenergie, maar niemand regen noemt als een waardevolle

natuurlijke bron of grondstof. Gelukkig is er de afgelopen tien

jaar veel veranderd en groeit het besef dat de natuur zelf voor de beste

oplossingen zorgt. Een recent giga-rapport van The Nature Conservancy

zegt dat we de natuur als de wiedeweerga moeten herstellen.

Dat is 37 procent van de oplossing van het klimaatprobleem. Justdiggits

Raindance Project, dat als idee vooraf is gegaan aan het decenniumplan

voor ecologisch herstel van de Verenigde Naties en daarop nu

prima aansluit, gaat daarin een belangrijke rol spelen.”

KENIA EN TANZANIA

Justdiggit is begonnen met vergroening in Kenia en Tanzania. Tijdens

proefprojectjes zijn meerdere technieken getest, bijvoorbeeld

voor water oogsten. Daarnaast zijn er graszadenbanken en wordt

FMNR (‘Farmer Managed Natural Regeneration’) toegepast, wat

populair gezegd neerkomt op snoeien is bloeien. “Vanwege deze successen

hebben wij onlangs bijna drie miljoen dollar van het Green

Climate Fund mogen ontvangen”, zegt Dennis. “In Tanzania zijn

miljoenen bomen gekapt, meer dan waar ook in Afrika. De stom-

WERELDWIJDE BEWEGING VOOR HERSTEL EN VERGROENING VAN MOEDER AARDE

pen of stronken en wortelsystemen zijn er

nog. Gebleken is dat wanneer je de stompen

goed beheert en behandelt ze opnieuw

uitlopen en de bomen terugkeren. Landbeheerspecialist

Chris Reij heeft al in de jaren

zeventig ontdekt dat de boeren in Nigeria

en Niger daar zelf zijn achtergekomen. Wij

passen dat nu toe in Tanzania. We planten

geen bomen, maar terwijl we water oogsten

gooien we er wel zaden bij. Dat er door wat

we doen meer regen valt is nog wensdenken.

Dat vraagt veel meer tijd, maar het is gaaf

om te zien wat er nu al gebeurt, dankzij die

schep die voor zoveel dingen staat: het openen

van de grond, waardoor de aarde de miljarden

liters regenwater nu wel kan opzuigen

en de grondwaterspiegel stijgt. Dat is al goud

waard en werkt veel beter dan het slaan van

waterputten, die na enkele jaren alweer

droogstaan en in feite de natuur niet helpen.”

Dennis somt nog meer positieve gevolgen

van het openen van de aarde op, zoals

het stoppen van de erosie waardoor vegetatie

en dieren terugkeren. “Mensen kunnen

dan beter in hun levensbehoeften voorzien

en hoeven niet meer te migreren.” De evapotranspiratie

komt eveneens weer op gang, de

beweging van water naar de atmosfeer vanuit

de bodem, het bladerdak en het oppervlaktewater,

waardoor de kleine watercyclus

herstelt. “Dat is ons hoge doel. Ik heb geleerd

dat van alle regen die op onze planeet valt

zestig procent een gevolg is van verdamping

door zeeën en oceanen en veertig procent –

wat ik veel vind – van die kleine watercyclus.”

DUURZAME

ONTWIKKELINGSDOELEN

De Braziliaanse president Bolsonaro staat

toe dat het Amazonegebied steeds verder

wordt aangetast, waarmee hij de regenmachine

waarvan veel meer landen afhankelijk

zijn stukmaakt en de zogenoemde ecosysteemdiensten

ondermijnt. “Met die schep

raken we dat allemaal aan. Deze situatie

zorgt er wel voor dat de rest van de wereld

zich steeds meer betrokken voelt bij de

Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de

Verenigde Naties (Engelse afkorting: SDG).

Als alles en iedereen, inclusief grote en kleine

bedrijven, deze zeventien wereldproblemen

wil aanpakken wordt onze planeet duurzaam.

In één aanpak nemen wij er al acht

voor onze rekening en werken daarvoor ook

samen met ondernemingen. We hebben pas

een mondiale overeenkomst gesloten met

Timberland, producent van buitenkleding

en -schoenen. Zij hebben een boompje als

beeldmerk en beseffen nu ook dat we onze

werkwijze snel moeten veranderen, omdat

er anders straks geen bomen meer zijn om

tussen te recreëren. Een duurzame wereld is

in hun eigenbelang. Samen hebben we een

persbericht uitgebracht waarin Timberland

trots zegt dat zij met Justdiggit tien miljoen

bomen gaan regenereren in Tanzania. Er is

nu een partnerschap dat een win-win-winsituatie

creëert. Wij krijgen geld en kunnen

vergroenen. Timberland helpen wij met

mooie (ook visuele) content die zij naar hun

klanten kunnen communiceren en de invulling

van hun SDG-beleid en de planeet wordt

er beter van.”

THE RAINDANCE PROJECT

Het regendansproject van Justdiggit is

bedoeld om het publieke bewustzijn te vergroten.

“De eerste editie van The Raindance

Project in het Vondelpark Openluchttheater

en op locaties in Kenia en Tanzania was

een enorm succes. Muziek, dans, podiumkunsten,

educatie, comedy en wetenschap

kwamen samen in alle drie landen op één

podium. Het was het begin van iets dat heel

groot gaat worden. Hier moet een gaaf televisieformat

uitkomen dat we gratis gaan

aanbieden aan televisiestations in 28 Afrikaanse

landen die een groene revolutie willen

en zich hebben verbonden aan AFR100

(‘African Forest Landscape Restoration Initiative’).

Het doel daarvan is 100 miljoen

hectare land te herstellen voor 2030. Daar

organiseren we gigantische Justdiggit-campagnes

voor, die onze samenwerkingspartners

daar uitvoeren. Het Raindance Project

gaat niet alleen om muziekevenementen,

maar ook om informatie in een setting die

vergelijkbaar is met ‘De wereld draait door

University’. Mensen leren daardoor wat

ecosystemen zijn, wat er aan de hand is en

hoe natuurherstel werkt. De komende tien

jaar gaan we knallen”, zegt Dennis Karpes

oprecht enthousiast in het Amsterdamse

kantoor van Justdiggit. “Ik heb samen met

Wessel van Eeden in Genève en Nairobi

met UN Environment goede gesprekken

gevoerd en we zijn nu officieel partner. Wij

gaan hen helpen het Decennium van Ecosysteemherstel

te bouwen en laden. Nog een

mooie ontwikkeling: voor de Evergreening

Global Alliance, waartoe andere Oxfam

Novib, Wereld Natuurfonds, World Vision

en IUCN behoren, doen we alle communicatie.

De eerste campagne ‘Green up, to cool

down’ hebben we onlangs samen met de alliantie

gepresenteerd in New York tijdens de

UN Climate Week.” Daar houdt het niet op.

Justddiggits Raindance-projecten gaan de

komende tien jaar onverminderd door op

weg naar een groenere wereld.

Dennis Karpes is bekend van

Dance4Life en het maatschappelijk

verantwoorde kledingmerk Kuyichi.

In 2010 heeft hij samen met Peter

Westerveld Justdiggit opgericht.

The Raindance Project is een nieuw

initiatief van Justdiggit om bewustzijn

te creëren voor de vergroening

van de aarde.

‘Raindance is voor mij een goede

manier om meer bewustwording te

creëren rond klimaatproblematiek.

Het is vijf voor twaalf, en elke manier

om aandacht te vragen voor het

welzijn van de wereld is nodig. Politiek,

activistisch, maar ook door samen

te komen en te vieren en dansen’

– Floortje Dessing is van plan

een keer naar de gebieden waar

Justdiggit actief is af te reizen. Floortje:

"Het is een heel interessant principe.

Het graven van geulen klinkt

bijna te simpel voor woorden, maar

zo werkt het in de praktijk wel", zegt

Floortje. "Het is mooi om te zien hoe

ze zo afgeschreven landbouwgrond

in vruchtbare staat brengen.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




© LENA BLANC

‘LEVEN MET DE NATUUR

IN ECOLOGISCHE DORPEN’

200


ECOLOGIE

James Ehrlich

Interview: Christianne van Wijk | Tekst: Jacques Geluk

Vastgoedbedrijf ReGen Villages kijkt naar de toekomst en werkt wereldwijd aan het ontwerpen en realiseren van

zelfvoorzienende dorpen, die mensen weer met elkaar en de natuur verbinden. Hun huizen en tuinen leveren energie,

water en biologisch voedsel. Een geïntegreerde digitale infrastructuur maakt het mogelijk eventuele overschotten

aan bestaande energienetten te verkopen, wat kan zorgen voor lastenverlichting. ReGen Villages werkt samen met

regionale projectontwikkelaars, architecten, bouwbedrijven, universiteiten en merkfabrikanten om de kosten-baten

efficiëntie te maximaliseren en projecten wereldwijd te kunnen opschalen. In Almere/Oosterwold gaat een project van

203 woningen op 25 hectare grond niet door. De reservering is vervallen, onder meer vanwege het niet op tijd kunnen

voldoen aan alle eisen. Dat betekent niet het einde van het project in Nederland. De organisatie is druk op zoek naar een

nieuwe locatie, mogelijk in de provincie Groningen. Een gesprek met initiatiefnemer James Ehrlich.

ReGen-dorpen – behalve in Nederland staan bijvoorbeeld

ook projecten in Zweden en het Verenigd Koninkrijk

op stapel – focussen behalve op energie en duurzame

materialen ook op de levenskwaliteit van hun toekomstige

inwoners. Gemeenschapscentra bemiddelen niet

alleen bij werk, maar zorgen tevens voor sociaal contact, ondersteuning,

leermogelijkheden en gezelligheid. Deze buurten zijn grotendeels

autovrij en vooral gericht op zelfrijdende auto’s en innovaties

als de levering van goederen door drones. Het zijn straks volledig circulaire

gemeenschappen, die zichzelf kunnen bedruipen als het gaat

om energie, drinkwater, voedsel en afvalbeheer. “ReGen Villages is in

2013 bij de Stanford Universiteit begonnen als een zelf gefinancierd

onderzoeksinitiatief en een vervolg op het casusonderzoek dat ik de

voorafgaande vijftien jaar had gedaan naar biologische en biodynamische

boerenfamiliebedrijven en gemeenschappen. Dat kwam weer

voort uit mijn wens de ecodorpbeweging op een industriële manier

te benaderen en nieuw leven in te blazen”, vertelt ReGen Villagesoprichter

James Ehrlich in een openhartig gesprek met filmmaakster

Christianne van Wijk (‘Mind the Matrix’, de film, en ‘Mind the

Matrix II’, de serie).

“Na de geboorte van mijn zoon Louie in 2010 begon een dramatische

periode, waarin de aarde werd geteisterd door negatieve gebeurtenissen.

Het voelde echter als een openbaring en ik besloot uit mijn

comfortzone als senior onderzoeker op Stanford te stappen en risico’s

te nemen. Ik raakte betrokken bij onderzoek buiten de campus,

maar bleef tegelijk werken met hoogleraren van de universiteit aan

het programma Solar Decathlon, dat een initiatief was van het Amerikaanse

departement van Energie. Het ging erom in competitieverband

met andere universiteiten een energiepositief huis te ontwerpen

en implementeren. Al na vijf minuten realiseerde ik mij dat een slim

huis in een domme buurt absoluut geen zin heeft. Het moet staan in

een veerkrachtige omgeving, die veilig is, schoon water en biologisch

voedsel produceert en afval- en grondstoffen goed beheert. Veiligheid

creëer je door alle woningen onderdeel te maken van clusters.

Een slim, succesvol ecologisch dorp bestaat uit tenminste honderd

woningen, die gesitueerd zijn in de buurt van agrarische bedrijven.

Losse huizen zijn niet kosteneffectief. Het is essentieel bijvoorbeeld

voedselresten, menselijk en dierlijk afval op buurtschaal te verwerken

tot bruikbare grondstoffen.”

PERMACULTUUR

Een ecodorp heeft een logische infrastructuur en is een menselijke

omgeving die ecologisch duurzaam en economische stabiel is

en gebaseerd op complexe ecosystemen in de natuur. De wetenschap

noemt dat een permacultuur. James: “Daarboven sprenkelen we als

het ware een softwarelaag die de complexiteit begrijpt en de verschillende

onderdelen verbindt . De software van het operationele systeem

observeert op buurtschaal overlappingen tussen voedsel, water

en afval en de gevolgen daarvan voor de lokale infrastructuur, leert

daarvan en zorgt uiteindelijk autonoom voor verbeteringen. Of het

nu gaat om hoeveel de landbouw opbrengt, het beheer van het proces

dat van afval weer producten maakt, de efficiëntie van gedeelde

energie tussen woningen en gemeenschappen of het terugleveren van

energie aan het net, software is een middel om die doelen te bereiken.

Onthoud daarbij dat technologie er is om de mensheid te ondersteunen

en te laten opbloeien.” Ere wie ere toekomt: “Onze CTO Rob

Liebeskin, die is gevestigd in Amsterdam, heeft enorme vooruitgang

geboekt met de ontwikkeling van niet te kraken logistieke software,

die bijvoorbeeld helpt bij het vervoeren van groente en fruit door

Nederland.” James en Rob hebben elkaar een tijdje niet gezien, als

ze elkaar twee jaar geleden weer tegenkomen op Facebook. “Ik had

het plan een regeneratief ecosysteemsoftwarepakket te ontwikkelen

en was begonnen met het schetsen van de architectuur, specifiek de

communicatie tussen de verschillende siloplatforms voedsel, water,

energie en afval. Ik had nog niets gecodeerd en onze partners hadden

hun Programma Applicatie Interfaces (API) nog niet klaar. Ik


ECOLOGIE

wachtte op de ecosysteemtechnologie om te

rijpen, zodat wij onze software daar omheen

konden bouwen. In de synchroniciteit van

het moment werd de verbinding tussen Rob

en mij hersteld. We praatten bij in Amsterdamse

kroegen, wat vruchtbare plekken zijn

om ongelooflijke dingen te bedenken. Dat is

waarom we besloten een Nederlandse houdstermaatschappij

op te richten.. Ik ben gezegend

doordat ik omgeven ben door mensen

die het goede willen doen. Bijvoorbeeld als

het gaat om vitale zaken als voedsel, water,

energie en afval. Ik voeg daar een goede

wifi-verbinding en espresso aan toe. Dat is

de basis.”

CIRCULAIRE

BOUWMATERIALEN

Een ReGen-dorp zonder dat circulaire

bouwmaterialen zijn gebruikt, kan niet in de

optiek van James Ehrlich. “Je moet tevoren

weten welke volgende levens die materialen

krijgen. Het idee is dat ze, nadat de levensduur

van een bouwwerk opraakt, opnieuw

worden gebruikt voor nieuwbouw of een

opknapbeurt.” Hij is ook daarom kieskeurig

bij het kiezen van houtsoorten. “Ik ben

voor Noord-Europa erg geïnteresseerd in

Scandinavisch hardhout grenen. Dat is een

geweldig bouwmateriaal dat vuurvertragend,

ademend, natuurlijk en duurzaam is

en een geweldige woonervaring creëert.”

Daarnaast focust James op geprefabriceerde

milieuvriendelijke structuren. Door

bijvoorbeeld muren en modules tevoren

te monteren in een magazijn, dus inclusief

elektrische leidingen, verwarmingsbuizen,

ventilatiesystemen en sensoren, zijn ze eenvoudig

te vervoeren naar bouwplaatsen. Dat

geldt ook voor badkamer- en keukenmodules.

Daarmee kun je een woning binnen 48

uur instapklaar opleveren.” James Ehrlich is

voorstander van het gebruik van hennepbeton

waar dat kan, bijvoorbeeld voor het

deel van een fundering dat niet van hout is

of voor gevelbekleding. Op andere locaties

noemt hij bamboe als sterk en duurzaam

bouwmateriaal. “Het grote voordeel bij prefabricage

is dat er nauwelijks bouwafval is.

Dat betekent minder vervuiling en kosten.

Op een normale bouwplaats is sprake van 35

procent bouwafval. Daarvan bouwen we een

derde van een huis.”

INNOVATIEVE TECHNOLOGIE

Een ReGen-dorp verzamelt en slaat zijn

eigen water en energie op, verbouwt zijn

eigen groente en verwerkt het grootste deel

van zijn afval. De digitale versie van een

ondergrondse elektrische, biologische en

chemische verbinding moet er idealiter voor

zorgen dat een hele buurt voor het eerst kan

begrijpen hoe de nutriëntenstroom functioneert

en wat onze plek is in het nutriëntenecosysteem.

“Wat water betreft komen

er innovatieve technologieën aan waardoor

we het vaste van het vloeibare afval kunnen

scheiden, zonder dat mensen bijvoorbeeld

hun toiletgebruik hoeven te veranderen.

We kunnen fosfor en stikstof gemakkelijk

scheiden van urine en het water dat overblijft

drinkbaar maken of verwerken tot een

extreem waardevolle meststof. Daarnaast

zijn zonnewarmte en aardwarmte belangrijk

voor de dorpen. Tien meter diep boren is

genoeg. Het continu ondergronds circuleren

van water en lucht zorgt voor een constante

temperatuur van 12,8 graden Celsius in een

gebouw. Biomassa is in koudere gebieden

ook een goede manier van energieopwekking.

Wanneer een stroomnetwerk beschikbaar

is in de omgeving sluiten we daar wel op

aan, al was het maar als back-up.”

SERIE-ONDERNEMER

James Ehrlich is al sinds zijn jeugd serieondernemer

en geïnteresseerd in wat hij

noemt logische werelden. “Mijn denkproces

liep ver vooruit. Ik ontwierp interactieve

videospellen. Nadat het afronden van mijn

college-opleiding ging ik werken met mensen

van Lucas Film, Industrialized Magic, en

besloot mijn eigen softwarebedrijf te beginnen

in Noord-Californië. We ontwierpen

en bouwden interactieve video en deden

ook allerlei interessant werk voor film en

televisie. Ik woonde in een huis in Fairfax,

Marin County, waar mensen nog steeds te

paard naar het stadje gingen, hun dier vastbonden

aan een paal en hun espresso gingen

drinken. Deze ambachtelijke, biodynamische

boeren produceerden geweldig voedsel

en inspireerden mij. Ik begon me, aan

het einde van de jaren negentig, te verdiepen

in de ideeën van Rudolf Steiner over biodynamica.

Dat is niet esoterisch, maar levert

producten op met een grotere biologische

waarde, met nutriënten die een hogere frequentie

hebben. Ongelooflijk. Ik leerde ook

meer over Richard Buckminster Fuller, een

Amerikaanse uitvinder, architect, ontwerper

en dichter. Hij ontwikkelde het Dymaxionhuis

in 1927 en werd daarmee een voorloper

van meer op de ecologie gericht denken.

Het concept van naar de planeet kijken door

de lens van natuurlijke hulpbronnen en hoe

die stromen. Tijdens de .com crash van 2000

kon ik een persoonlijke draai maken en stoppen

met het ontwerpen van videospellen. Ik

ging boerenfamilies volgen, filmen waar hun

voedsel naartoe ging en de impact daarvan

op scholen, ouderenzorg, hospices, ziekenhuizen

en restaurants onderzoeken. Ik sloot

vriendschappen met sterrenchefs. We verbonden

die chefs met de boerenfamiliebedrijven.

Dat leverde een casusonderzoek en

verhalen op. En ook een televisie kookshow.

Er werd flink gekeken via 54 zenders. In heel

de Verenigde Staten bereikten we uiteindelijk

35 miljoen huishoudens.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



James Ehrlich is ondernemer verbonden aan de Stanford Universiteit en oprichter van ReGen Villages. Hij is bovendien onder

andere senior technoloog en lid van een gezamenlijke taskforce van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over de

verbinding tussen voeding, water, energie en afval. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 speakersacademy.nl

202


CORporate Yoga

N E T W O R K

by Cor Berkelaar

Het succes van een organisatie of bedrijf

wordt bepaald door de mensen die daar

werken. Zij vormen het kapitaal. Het

werk dat zij verrichten wordt plezieriger

naarmate zij meer relaxed zijn.

Gezonde medewerkers vormen het

fundament voor een gezond bedrijf.

Hoe vaak merk je niet dat medewerkers

urenlang met opgetrokken schouders

achter de computer zitten. Hiermee neemt

bij veel werknemers de concentratie

en creativiteit af en ontstaat een grote

behoefte aan beweging. Een goede richtlijn

is dat voor elk zit-uur 10 minuten beweging

moet staan ter compensatie.

Om opgebouwde spanning los te laten

is een wekelijkse yogales met het team

ideaal. Dit kun je doen aan het begin van

de dag, in de lunchpauze, gedurende de

dag of op het einde van de werkdag. Of

je kunt yoga inzetten voorafgaand aan

bijeenkomsten of vergaderingen.

Tijdens de yogales worden geest en

lichaam ontspannen door ademhalings- en

ontspanningsoefeningen.

CORporate Yoga Network verzorgt

yogalessen voor bedrijven, overheden,

instanties en verenigingen. Deze lessen

zijn geschikt voor 6 tot 16 deelnemers en

toegankelijk voor iedereen, zowel jong als

oud. Bij groepen groter dan 16 deelnemers

worden aparte aansluitende of parallelle

sessies georganiseerd.

Wanneer een werknemer opgebrand raakt, is hij of zij minstens een halfjaar uit de running. Dit kost

de werkgever veel geld. Bel vandaag nog voor een vrijblijvende afspraak en ervaar wat Yoga voor uw

medewerkers en uw organisatie kan betekenen.

corporateyoganetwork.com

06 - 2414 5299 | info@corporateyoganetwork.com

© VINCENT CALMEL

204


NATUURBESCHERMING

Beroemdste primatoloog

komt naar Nederland

dr. Jane Goodall

Dr. Jane Goodall bestudeert vanaf 1960 de dan nog vrij onbekende chimpansees in het Gombe National Park in het

huidige Tanzania. Een kwart eeuw later ontdekt ze, op weg naar Gombe, hoe het leefgebied van de primaten in korte

tijd is weggekapt. Ze besluit wereldwijd voorlichting te geven over de bescherming van de kwetsbare natuur op aarde.

Ze doet dat nog steeds een groot deel van het jaar. In december komt ze ter gelegenheid van haar 85ste verjaardag naar

’s-Hertogenbosch, waar ze ook vertelt over haar instituut en het ‘Roots & Shoots’-programma.

Tijdens haar boeiende lezingen

voor uitverkochte zalen maakt

dr. Jane Goodall haar publiek

bewust van de toenemende

bedreigingen voor de natuur

aan de hand van inspirerende verhalen en

haar vele ervaringen. Ook spoort ze mensen

aan zelf hun steentje bij te dragen. Jane richt

zich daarbij in het bijzonder ook op jongeren

met het door haar in 1991 samen met

Tanzaniaanse studenten opgezette ‘Roots &

Shoots’-programma. Inmiddels is het een

wereldwijd netwerk dat 130 landen omvat

en waarvan bijna 150.000 kinderen en jongeren

– van kleuterschool tot universiteit

– lid zijn. Zij bedenken zelf projecten voor

een betere leefomgeving, waarbij ze bijvoorbeeld

ook dierenmishandeling en milieuvervuiling

betrekken.

Jane Goodall is ervan overtuigd dat ieder

individu telt, een rol te spelen heeft en het

verschil maakt. Bovendien gelooft Jane dat

onze toekomst in handen ligt van jongeren

uit alle culturen met verschillende achtergronden.

Ze wil hen via ‘Roots & Shoots’

inspireren zich te verenigen en samen te

zorgen voor mensen, dieren en het milieu.

Dat dit tot bijzondere dingen leidt, blijkt wel

uit het feit dat studenten van het Amsterdamse

Mediacollege zijn afgestudeerd op de

opdracht een inspirerende media-uiting te

bedenken en regelen voor ‘Roots & Shoots’

of het Jane Goodall Instituut. Ze hebben

© MICHAEL NEUGEBAUER

marktonderzoek gedaan, geschreven, gefotografeerd

en gefilmd. De video’s hebben ze

zelf gemonteerd.

BEDREIGDE CHIMPANSEES

Jane’s onderzoek in Tanzania is baanbrekend

geweest en veel succesvoller gebleken

dan tevoren gedacht. Met haar geduld,

doorzettingsvermogen en karakteristieke

optimisme heeft zij als eerste mens het vertrouwen

van de chimpansees gewonnen en

daardoor toegang gekregen tot de leefwereld

van onze aandoenlijke, soms vreemde

maar herkenbare ‘neven en nichten’. Wereldwijd

zijn mensen via haar onderzoek gefascineerd

geraakt door deze meest aan de mens

verwante diersoort. Het Jane Goodall Instituut

zet zich in voor de bescherming van

de bedreigde chimpansees. Typerend hierbij

is de holistische aanpak, waarbij samenwerking

met en ondersteuning van de lokale

bevolking centraal staan. De uitvoering van

de Jane Goodall-projecten in Afrika berust

mede bij de lokale bevolking, die hiermee

een duurzame omgeving voor zichzelf creëert.

Ooit gestart in Gombe is het Jane

Goodall Instituut inmiddels actief in onder

andere de Republiek Congo, de Democratische

Republiek Congo, Guinee, Senegal en

Oeganda.

BEZOEK AAN NEDERLAND

Tijdens haar bezoek aan ’s Hertogenbosch

op 7 december, waar ze een lezing geeft in

Mainstage (Brabanthallen), vertelt ’s werelds

beroemdste primatoloog haar verhaal. Met

bijzondere gasten gaat zij in gesprek over

haar werk, ervaringen en actuele gebeurtenissen.

De bedoeling is dat jong en oud geïnspireerd

raken en hun bezoek beleven als een

levensveranderende ervaring.

Jane Goodall PhD, DBE, is oprichter van het Jane Goodall Instituut en VN ‘Messenger

of Peace’. Meer informatie, ook over hoe u de projecten van de stichting kunt

steunen op janegoodall.nl.



‘NEDERLANDERS

ZIJN MINDER DIK,

MAAR HEBBEN

VEEL MEER STRESS’

GEZONDHEID

Frank Suárez


De Puerto Ricaanse stofwisselingsspecialist, onderzoeker en auteur Frank Suárez betoogt al jaren dat een trage stofwisseling

ervoor zorgt dat mensen niet afvallen, futloos zijn en diverse (ernstige) kwalen hebben. In zijn boek ‘De kracht van uw

metabolisme’, via zijn door een miljoenenpubliek bekeken YouTube-kanaal, tijdens lezingen en in zijn praktijk in Puerto

Rico en vestigingen in andere landen leert hij mensen hoe zij door hun leefstijl te veranderen hun metabolisme kunnen

herstellen. Zelfs hoe zij van diabetes – een gevolg van overgewicht – kunnen afkomen. Nu legt hij – mede door zijn bezoeken

aan Nederland – de relatie tussen de invloed van stress op de stofwisseling en kanker. Op geen enkele manier – ook niet in

zijn nieuwe boek ‘Metabolisme en kanker’ – claimt Suárez kanker te kunnen genezen, maar geeft hij aan wat mensen kunnen

doen om de kans op het krijgen en verspreiden van deze ziekte zoveel mogelijk te reduceren.

De helft van de Nederlanders zwaar. In Nederland is het aantal volwassenen

(vanaf 18 jaar) met overgewicht in 2018 probleem naar voren gekomen: Nederlan-

met honderden mensen is echter een ander

heeft één of meer chronische

ziekten die zijn gerelateerd ten opzichte van een jaar eerder licht toegenomen

tot iets meer dan de helft: van 48,7 mij zijn er nergens zoveel gestreste mensen.

ders hebben extreem last van stress. Volgens

aan een traag metabolisme,

dat bovendien de oorzaak naar 50,2 procent. Als het gaat om obesitas Ze lijden aan slapeloosheid en zijn depressief,

kan zijn van overgewicht en obesitas. Diabetici

hebben vaak een hoge bloeddruk en

hart- en vaatziekten, soms nierschade en een

5,5 keer grotere kans op kanker. In Mexico is

70,3, in de Verenigde Staten 69,8 en in Puerto

Rico 68,3 procent van de bevolking (veel) te

gaat is het percentage gestegen van 13,9 naar

15. Het aantal kinderen en jongeren met

overgewicht is licht afgenomen tot 11,7 procent.

“Dat betekent dat obesitas in Nederland

niet zo’n groot probleem is als in andere landen.

Na een aantal bezoeken en gesprekken

wat zou kunnen leiden tot de ontwik-

keling van allerlei ziekten. Daarom heb ik

besloten hen te helpen en een gedeelte van

mijn onderzoek voor mijn nieuwe boek over

metabolisme en kanker samen te vatten,

zodat ik een aantal oplossingen kan presen-


GEZONDHEID

teren. Bijvoorbeeld op het gebied van goede

voeding”, zegt Frank Suárez, die al meer dan

100.000 mensen heeft geholpen hun metabolisme

te herstellen en overgewicht/obesitas

en ook diabetes te overwinnen.

In De Kantine in Rotterdam krijgt hij

begin 2019 onverwacht een enorme reactie

van zijn publiek. “Het was voor velen

heel schokkend voor de eerste keer te horen

wat de oorzaak kan zijn van slecht slapen

en uiteindelijk ook kanker. Een overprikkeld

zenuwstelsel, een waarschijnlijk gevolg

van stress, kan leiden tot een zwakke stofwisseling

en daarmee een gebrek aan energie,

chronische vermoeidheid en een hoog

glucoseniveau. Dat kan weer obesitas, diabetes,

allerlei aandoeningen en een slechte

leverfunctie veroorzaken en het immuunsysteem

onderdrukken.” Suárez, die geen

arts is maar onderzoeker, legt uit dat ons

centrale zenuwstelsel uit twee onderdelen

bestaat. Het sympathisch zenuwstelsel

dat ervoor zorgt dat je inspanningen kunt

leveren, maar ook bij stress actief is en het

parasympathisch zenuwstelsel dat ontspant

en lichamelijk herstel bevordert. Bij overprikkeling

van het zenuwstelsel krijgt het

sympathische gedeelte meer invloeden en

informatie binnen dan het kan verwerken.

Dit heeft stress en spanningen als gevolg,

wat op den duur een aanjager kan zijn voor

de ontwikkeling van kankertumoren in het

uit balans zijnde lichaam. “Een groot aantal

wetenschappelijke studies getuigt daarvan.

Het sympathisch zenuwstelsel controleert

ook metastases, uitzaaiingen van kanker, die

zich als kwaadaardige gezwellen door het

lichaam verspreiden. Het parasympathische

zenuwstelsel kan na activatie zorgen voor

minder kankergroei, een betere circulatie

en ontgifting. Ik heb dit gedeeld met wetenschappers

van de Universiteit van Puerto

Rico, die gespecialiseerd zijn in metabolisme

en kanker. Zij zien veel logica in deze bevindingen.”

LEEFSTIJL EN VOEDING

Met een veranderde leefstijl begint volgens

Suárez het herstel van het metabolisme

door overgewicht aan te pakken. Kort door

de bocht: de kans op suikerziekte en zelfs

kanker neemt daardoor af. Het sympathisch

© FRANKSUAREZ.EU/MEDIA/

‘Lichamen

hebben vaak

onwetende

eigenaren die

niets begrijpen

van hun lijf’

en parasympathisch zenuwstelsel komen

daardoor weer in balans. Suárez: “Verslaving

aan geraffineerde suikers en koolhydraten

zorgt – naast uitdroging, schimmelinfecties,

verteringsproblemen en voeding die

een negatieve invloed heeft op het zenuwen

hormonale stelsel – voor een vertraagd

metabolisme. Ook stress en gebruik van

bepaalde medicijnen dragen bij aan dat

effect. Alles tezamen verhindert dit dat

mensen afvallen. Ik help mensen nu al zo’n

twintig jaar met het kwijtraken van overtollige

kilo’s. Inmiddels hebben we Natural

Slim-centra in acht landen geopend, vooral

in Latijns-Amerika en de Verenigde Staten,

waar we zo’n 7.900 mensen per week helpen.

Al snel heb ik gemerkt dat we hen niet alleen

van obesitas afhelpen, maar dat veel patiënten

ook genezen van diabetes en geen insuline

meer nodig hebben. Anderen zijn niet

meer impotent, hebben geen problemen

meer met hun nieren of kunnen stoppen

met hun medicijnen tegen hoge bloeddruk.”

In eerste instantie heeft Frank Suárez geen

idee hoe dit komt. Hij weet dan inmiddels

dat alle gezondheidsproblemen en ziekten

direct zijn gerelateerd aan het metabolisme

en energietekort en dat onwetendheid

over de stofwisseling onnodige verkoop van

medicijnen in stand houdt. “De oorzaak wist

ik in het begin nog niet, maar besefte wel dat

leefstijl heel belangrijk is. ik leerde mensen

hun lichaam goed te behandelen, met goede

voeding en beweging, maar zonder diëten en

medicatie om van hun overgewicht en diabetes

af te komen.”

RESULTAAT

Het draait allemaal om resultaat bij

Suárez. Ook nu hij zich na uitgebreid onderzoek

bezighoudt met de preventie van kanker.

Ook daarbij spelen dezelfde elementen

een grote rol. Op het moment dat we hem

spreken staat hij op het punt te vertrekken

naar Mexico. “De gouverneur heeft mij om

hulp gevraagd. Mexico heeft zoals gezegd

het grootste diabetes- en obesitasprobleem

op de hele planeet, ook bij kinderen. Dat probleem

wil de nieuwe socialistische en socialere

regering aanpakken en tegelijk de last

van de gezondheidszorg op ’s lands financiën

verminderen. Iemand dichtbij de gouverneur

heeft kanker en ze wilden weten

of ik daar verstand van had. Ik heb een lijst

gemaakt van alles dat iemand kan doen om

kanker terug te draaien. Op die lijst staan

allemaal dingen die met leefstijl en voeding

te maken hebben en die ik zelf ook zou toepassen

als ik kanker had. Dezelfde voorbeelden

heb ik in Rotterdam gepresenteerd.

Ik herhaal dat kanker niet te stoppen is bij

een overprikkeld sympathisch zenuwstelsel.

Dat komt onder andere door het ontbreken

van goede hydratatie. Mensen drinken niet

genoeg water. Ik heb het niet over Cola light,

koffie of sap, maar over gewoon H₂O. Zon-


GEZONDHEID

der voldoende water wordt het lichaam steeds inefficiënter in het creëren

van energie en ontstaan allerlei problemen.”

gen kreeg van mensen die kanker hebben, maar bij wie de groei van

bezoeken. Daardoor realiseerde ik mij dat ik bijna wekelijks meldin-

tumoren was gestopt. Dat maakte me nieuwsgierig en zette me aan

GLUCOSE

dieper te graven in wetenschappelijke literatuur. Dat voedsel en dus

“Er zijn vriendelijke voedingsmiddelen, die geen extreem hoog glucoseniveau

produceren. Bij een kankerpatiënt is dat niveau zeer hoog Medici werden daardoor gedwongen het medicijngebruik, ook bij-

een andere leefstijl zo’n impact kon hebben, wist ik daarvoor niet.

en stress is daar een van de oorzaken van, maar veroorzaakt op zich voorbeeld tegen hoge bloeddruk te verminderen.” Nadrukkelijk:

geen kanker. Glucose, insuline en adrenaline zorgen er in het beginstadium

samen voor dat kankergroei moeilijk is te stoppen. Dat is net tegen de kankerindustrie die mensen met chemo en bestraling wil

“Kanker is heel delicaat en tegelijk ‘big business’ en ik kan niet op

zoiets als benzine op vuur groeien. Nobelprijswinnaar dr. Otto Warburg

(1883-1970) heeft ontdekt dat gezonde cellen zuurstof gebrui-

die hun gezondheid willen hervinden.” Al het onderzoek voor zijn

behandelen. Daarom richt ik mij vooral op het helpen van mensen

ken om glucose (suiker) om te zetten in energie. Kankercellen halen boek is klaar en eindredacteuren controleren de tekst om er zeker van

hun energie uit een proces dat hij 'fermentatie' heeft genoemd en men te zijn dat alles wat Frank Suárez beweert wetenschappelijk klopt: “Ik

tegenwoordig kent als ‘intercellulaire verbranding’. Deze kankercellen

hebben tot twintig keer meer receptoren die glucose, insuline en zegt en verklaar wetenschappelijke ontdekkingen op een makke-

ben geen arts, meer onderzoeker en leraar. Ik zie wat de wetenschap

adrenaline de ruimte geven. Farmaceutische bedrijven hebben hun lijke te begrijpen manier. Op mijn YouTube-kanaal heb ik 24 miljoen

volgers per maand. Zij zijn vaak wanhopig en zoeken begrip.

best gedaan kankermedicijnen te ontwikkelen die adrenaline blokkeren

om het stresssignaal te reduceren en te voorkomen dat kanker

zich ontwikkelt in het lichaam. Een der strategieën om kanker niets begrijpen van hun lijf, waarmee in principe absoluut niets mis

Ik heb ontdekt dat lichamen vaak onwetende eigenaren hebben die

onder controle te houden is dus het verlagen van de gemiddelde glucose-,

insuline- en adrenalineniveaus. Er is een overvloed aan litera-

misschien wel door het bestaande businessmodel dat bedoeld is om

is. Dat komt mede door de foute informatie die ze krijgen en dat komt

tuur daarover.”

mensen medicijnen te laten blijven slikken. Het probleem is ook dat

geneeskunde bijna een religie is. Als prestigieuze organisaties, zoals

VERS GROEN GROENTESAP

universiteiten, iets onderzoeken en roepen accepteren mensen dat

Het overprikkelen zenuwstelsel, dat doordat het de stofwisseling zonder discussie. Daarom ga ik altijd op zoek naar wetenschappelijke

validatie.”

verzwakt uiteindelijk een aanjager voor kanker kan zijn, is te kalmeren

door dagelijks zo’n drie glazen vers groentesap te drinken. “Dat levert

een grote verbetering op. Als je kanker hebt moet je altijd controleren

op ontstekingsindicatoren, want die hebben alles met deze ziekte

te maken. In de praktijk merken we dat mensen die de dag beginnen

met groene sapjes beter slapen en energieker zijn. De gezonde

‘Ik zoek altijd naar

drankjes, die vol zitten met antioxidanten hebben een totaal kalmerend

effect en activeren het parasympathische zenuwstelsel. Ze bevat-

wetenschappelijke

ten geen zout, maar wel een overvloed aan vitaminen en mineralen, validatie’

in het bijzonder het kalmerende magnesium en kalium. Die zijn zeer

anti-kanker en werken samen. Wanneer het lichaam een tekort heeft

aan magnesium voert het de druk op, creëert het constipatie en zorgt

het voor een slechte slaapkwaliteit en andere problemen. Het groen

van de sapjes is chlorofyl, vanwege de grote hoeveelheid magnesium.

Een andere effectieve manier om het parasympathisch zenuwstelsel

Voor boekingen of

te activeren is een goede ademhaling. Dan krijg je voldoende zuurstof

binnen. Tel tot vier als je inademt en tot acht bij uitademen. Doe

T 010 - 433 33 22

meer informatie:

dat twintig keer vooraleer je gaat slapen. Dat is de correcte manier.”


Concluderend zegt Frank Suárez: “Ik houd in de cloud computerverslagen

bij van alles dat gebeurt met de mensen die onze centra


Frank Suárez geeft in vele landen voorlichting en lezingen over gezondheidsvraagstukken die te maken hebben met afvallen en

diabetes – en nu ook de relatie tussen stress en kanker’ – en richt zich in het bijzonder op de stofwisseling. De Puerto Ricaan heeft

bedrijfskunde gestudeerd en twintig jaar gewerkt als vice-voorzitter van het goederendistributiebedrijf van zijn vader. Hij heeft

boeken ‘De kracht van uw metabolisme’, ‘Diabetes zonder problemen’ en binnenkort ‘Metabolisme en kanker’) geschreven en

post geregeld nieuwe video’s op zijn YouTube-kanaal.


COLUMN

Van twee walletjes...

Odiel Mennink

Mijn geliefde zet zijn hybride

sportauto aan de rand van

Amsterdam en komt op

zijn zwarte elektrische step

mijn kant op. Niet zonder

reden; de parkeertarieven in mijn fijne buurtje

zijn namelijk zo uit de pan gerezen dat

‘latten’ een dure aangelegenheid is geworden.

Mijn vrienden komen steevast met de

trein en kennissen stappen massaal over op

een elektrische auto. Mijn buurvrouw heeft

onlangs zelfs haar auto van de hand gedaan,

om over te stappen op een deelauto. Bijna

zonder dat je het door hebt, is de wereld van

mobiliteit aan het 'shaken'.

Een vriend nodigde mij van de zomer uit

om mee te gaan naar de lancering van zijn

nieuwe auto. ‘Tijdens ochtendgloren, om

05u00 in de Katwijkse TheaterHangaar zie

ik je’, appte hij me. Maar echt. Zo vroeg? Met

slaap in de ogen hees ik me die ochtend in

een comfortabele spijkerbroek, dronk een

kopje espresso en griste de autosleutels van

de keukentafel. Ik hoor mezelf nog tegen

mijn vriend, die nog lekker op een oor lag,

zeggen: “Ik ben er zo weer!”. Ik bleef ruim

drie uur weg.

Het bleek een hele happening! Ruim duizend

mensen hadden zich in alle vroegte uitgedost

om naar het theater te komen om in

een plas zonlicht de lancering van de Lightyear

One mee te maken. Een auto die kan rijden

op zonnepanelen, ontwikkeld door een

groep oud-studenten van de TU Eindhoven.

Alhoewel ik het een lel van een auto vind, de

presentatie van dit fenomeen geeft aan dat

onze kijk op mobiliteit en met welke wielen

we ons gaan vervoeren, verandert.

Want naast het gegeven dat we niet meer

© STEPHAN VAN LEIDEN

afhankelijk willen zijn van fossiele brandstoffen

is er in de nabije toekomst geen

plaats meer voor de auto. Zeker in de stad

niet. Ook niet voor een elektrische auto (ev)

of een Lightyear One. Amsterdam wordt

de komende jaren autoluw gemaakt. Ik kan

me daar als inwoner met twee auto’s, waarvan

een klassieke Mercedes-Benz 450SL,

soms ongerust over maken, maar ik vind

het ook bijster interessant. Zelfs ik wil in

hartje Amsterdam niet meer autorijden. De

‘last mile’ naar mijn eindbestemming kan ik

Odiel is 'automotive & new mobility' marketingconsultant, jurylid Zakenauto v/h

Jaar en spreker bij de Speakers Academy. In een wereld waar mannen zich de

baas voelen, creëert Odiel meer resultaat en kansen voor merken. Haar aanpak is

verrassend, intelligent, stijlvol én altijd met ballen....

prima met de fiets, elektrische fiets-, deelscooter-

of e-step afleggen. En ik snap dat

mijn buurvrouw is geswitcht naar een deelauto.

Uit onderzoek blijkt dat één deelauto

acht auto’s in eigendom vervangt. Heb ik

weer extra parkeerruimte (knipoog). Ook

de 'automotive'-branche ziet dat en investeert

niet alleen in het elektrificeren van hun

complete wagenpark, maar ook in autodeelprojecten

of gaat zelfs in elektrische fietsen

en steppen handelen. Nieuwe verdienmodellen

waarbij we niks meer ‘bezitten’, maar

ons op alles abonneren. Ze hebben inmiddels

een dikke vinger in de pap als het gaat

om de lobby voor meer laadpalen in steden

en ze denken mee over hoe we de accu’s van

ev’s kunnen inzetten voor thuisvoorzieningen.

Ik voorspel daarnaast dat we binnen

afzienbare tijd aparte rijstroken krijgen voor

autonoom rijdende auto’s.

Het is veel hè, nieuwe mobiliteit. Het gaat

alleen niet vanzelf en ook ik hunker soms

naar die goede oude tijd. Net als de meeste

innovators doen, ben ik achter. Zelfs de ontwerper

van de nieuwste elektrische Mercedes

raakte, na een onderonsje over de

toekomst van autorijden, stiekem niet uitgepraat

over zijn ouderwetse G-Klasse met

dikke V10 in het vooronder: “Ik geniet daar

nu extra van!” En dat is nu juist het leuke aan

deze transitieperiode: lekker van twee walletjes

eten, nu het nog kan.



© ISTOCK - LV4260

‘ZIJN VOORDELEN 5G

HET GEZONDHEIDS-

RISICO WAARD?’

210


INTERNATIONALE OPROEP TEGEN SNEL MOBIEL NETWERK

T-Mobile begint in 2020 als eerste met de uitrol van 5G, het netwerk dat supersnel internet levert, in Den Haag en

daarna heel Nederland. De vijfde generatie mobiel internet maakt het bovendien mogelijk vrijwel onvertraagd data

van het ene naar het andere apparaat te sturen, meer apparaten tegelijk te ondersteunen en het netwerk beter te

beveiligen. Wegen die voordelen, waarvan we in 2023 pas echt kunnen ‘profiteren’ als de inlichtingendiensten een

belangrijke 5G-frequentie verlaten, op tegen de enorme gezondheidsrisico’s en het mogelijk kappen van duizenden

bomen om de ongehinderd contact te krijgen met, alleen in Nederland al, tienduizenden zendmasten die bij wijze van

spreken op vrijwel alle straathoeken komen te staan? Talloze wetenschappers, artsen, milieuorganisaties en burgers

hebben inmiddels via een wereldwijde petitie aangedrongen op het stoppen met het uitrollen van dit draadloze

netwerk, zowel op aarde als in de ruimte. Volgens hen is de schadelijkheid van radiofrequente straling voor mens, dier

en milieu bewezen, terwijl overheden nog steeds wijzen op onderzoeken die uitwijzen dat er geen gezondheidsgevaar

is. In Nederland is in september 2019 in Den Haag tegen 5G geprotesteerd.

Terwijl de Nederlandse tegenstanders

van 5G vooral bang

zijn voor schadelijke biologische

stralingseffecten op de lange termijn,

zoals een grotere kans op

hersentumoren, huidziekten en dementie,

gaan internationale wetenschappers nog veel

verder. Zij denken dat wij en het milieu door

de alom aanwezig radiofrequente straling

enorme schade zullen oplopen. In hun petitie,

gericht aan de Verenigde Naties (VN), de

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de

Europese Unie (EU), de Raad van Europa en

de regeringen aller landen wijzen ze bovendien

op het feit dat de komende jaren ongekende

maatschappelijke veranderingen

zullen plaatsvinden. ‘We krijgen te maken

met 'slimme' huizen, bedrijven, snelwegen,

steden en zelfrijdende auto’s. Vrijwel alles

dat we bezitten en kopen – van koelkasten en

wasmachines tot melkpakken, haarborstels

en luiers – zal antennes en microchips bevatten

en draadloos verbonden zijn met internet.

Vrijwel iedereen op aarde zal toegang

hebben tot supersnelle draadloze communicatie

met een zeer korte vertraging vanaf elke

plek op onze planeet, zelfs in regenwouden,

midden op de oceaan en op Antarctica. Niet

algemeen bekend en erkend is dat dit ook

zal resulteren in ongekende veranderingen

in het milieu, op wereldschaal. De geplande

‘Uitrol van 5G

op aarde en in

de ruimte moet

onmiddellijk

stoppen’

dichtheid van zendmasten is moeilijk voor

te stellen. Naast miljoenen nieuwe 5G-basisstations

op aarde en 20.000 nieuwe satellieten

in de ruimte zullen binnenkort volgens

schattingen 200 miljard straling uitzendende

objecten deel uitmaken van het Internet

der dingen (‘Internet of Things’) en nog

veel meer enkele jaren later’.

Halverwege 2018 is commerciële 5G

met lagere frequenties en een lagere downloadsnelheid

toegepast in Qatar, Finland

en Estland. De uitrol van 5G met extreem

hoge frequenties (millimetergolven) staat

gepland voor volgend jaar.

Het bewijs voor de schadelijkheid van

radiofrequente straling is, volgens de ondertekenaars

van de petitie, voor levende

wezens is overweldigend, hoewel sprake

is van ontkenning op grote schaal. Verzamelde

klinische bewijzen van zieke en

beschadigde mensen, experimenteel bewijs

van schade aan DNA, cellen en organen in

diverse planten en dieren en epidemiologisch

bewijs dat elektromagnetische vervuiling

de meest voorkomende ziektes van de

moderne tijd (kanker, hart-en vaatziekten

en diabetes) voor een groot deel veroorzaakt,

vormen tezamen een literatuurdatabank

van meer dan 10.000 door collega’s gecontroleerde

studies. ’Als de telecomindustrie

de 5G-plannen uitvoert zal geen mens, dier,

vogel insect of plant onder blootstelling aan

straling kunnen uitkomen, 24 uur per dag,

365 dagen per jaar. De hoeveelheid straling

zal tien tot honderd keer zo groot zijn als

nu. De 5G-plannen dreigen serieuze, onomkeerbare

effecten op mensen te hebben en

permanente schade te berokkenen aan alle

ecosystemen op de aarde. Er moeten onmiddellijk

maatregelen genomen worden om de

mensheid en het milieu te beschermen, in

overeenstemming met ethische plichten en

internationale verdragen’.

ELKE 200 METER

EEN ZENDER

‘5G-technologie maakt gebruik van millimetergolven

om de enorme hoeveelhe-


INTERNATIONALE OPROEP TEGEN SNEL MOBIEL NETWERK

‘Onvrijwillige blootstelling aan elektromagnetische

straling is onontkoombaar’


den data die nodig zijn voor het Internet

der dingen te kunnen verwerken. Aangezien

deze golven moeilijk door compact materiaal

heen komen, zal het nodig zijn bij wijze

van spreken om de 200 meter een zender

te installeren in elke stedelijke omgeving.

In tegenstelling tot vorige generaties van

draadloze technologie, waarbij een enkele

antenne straling uitzendt over een groot

gebied, maken 5G-stations en -apparaten

gebruik van meerdere in een bepaalde volgorde

gerangschikte antennes. Elke 5G-telefoon

zal tientallen minuscule antennes

bevatten die samenwerken om een extreem

geconcentreerde frequentiestraal op te vangen

van en uit te zenden naar de dichtstbijzijnde

zendmast. De Amerikaanse Federal

Communications Commission (FCC) heeft

regels opgesteld die een frequentie-intensiteit

van 20 watt toestaat; tien keer sterker

dan de huidige toegestane grenswaarden

voor mobiele telefoons. Alle 5G-basisstations

zullen bestaan uit honderden of

duizenden antennes die gelijktijdig verschillende

laserachtige stralen uitzenden naar

alle mobiele telefoons en apparaten in een

bepaald gebied. Deze technologie heet ‘multiple

input, multiple output’, of ‘MIMO’. Ten

minste vijf bedrijven willen 5G vanuit de

ruimte beschikbaar stellen via 20.000 satellieten

in een lage en middelhoge baan om de

planeet, die een deken van krachtige, gefocuste

en stuurbare straling over de aarde

zullen leggen. Elke satelliet zal millimetergolven

uitzenden met een vermogen tot wel

5 miljoen watt6 afkomstig van duizenden

in fasen gestuurde antennes. Belangrijk te

weten is dat deze satellieten zich bevinden

in de magnetosfeer van de aarde, die grote

invloed uitoefent op de elektrische eigen-

212

schappen van de atmosfeer. De verandering

van de elektromagnetische omgeving van de

aarde kan zelfs een nog grotere bedreiging

vormen voor onze manier van leven dan de

straling van de antennes op de grond.

WETENSCHAPPERS

SLAAN ALARM

Zelfs voor het in beeld komen van 5G is

in tientallen petities, opgezet door internationale

wetenschappers, en daarvoor al

door 3.000 artsen in het zogenoemde Freiburger

Appeal opgeroepen de uitbreiding

van draadloze technologie te stoppen en een

moratorium op nieuwe basisstations af te

kondigen.

In 2015 slaan 215 wetenschappers uit 41

landen al alarm. Zij melden de Verenigde

Naties en de Wereldgezondheidsorganisatie

dat 'meerdere recente wetenschappelijke

publicaties hebben aangetoond dat elektromagnetische

velden (EMF) levende wezens

beïnvloeden.' Meer dan 10.000 door collega’s

beoordeelde wetenschappelijke studies

laten zien welke schadelijke effecten radiofrequentie

straling kan veroorzaken. Dat

blijkt uit de tekst van de oproep op de website

5gspaceappeal.org (waar ook veel meer

informatie te vinden is, inclusief een literatuurlijst

die aangeeft welke onderzoeken

zijn geraadpleegd). Het gaat onder meer om

hartritmestoornissen, hart- en vaatziekten,

veranderingen in genexpressie en metabolisme,

gewijzigde stamcelontwikkeling, kanker,

DNA-schade, cognitieve stoornissen,

verminderde spermakwaliteit, obesitas en

bij kinderen autisme, ADHD en astma. Dan

hebben we het nog niet eens over de schade

die dieren en het milieu oplopen.

BEWIJS GENEGEERD

‘De telecombedrijven en overheden hebben

bekende internationale EMF-wetenschappers,

die de biologische effecten van

5G-straling op mensen, dieren en planten,

hebben vastgelegd in duizenden door vakgenoten

gecontroleerde onderzoeken, bewust

uitgesloten’, staat te lezen in de oproep die nu

ruim een jaar van kracht is. ‘De reden voor

de huidige ontoereikende veiligheidsvoorschriften

zijn de belangenverstrengelingen

die de instanties die de standaarden bepalen

hebben vanwege hun relaties met telecommunicatie-

of elektriciteitsbedrijven.

Dat ondermijnt de onpartijdigheid bij de

regulering van maximaal toelaatbare waarden

voor niet-ioniserende straling’. Emeritus

hoogleraar Martin L. Pall toont de belangenverstrengelingen

en de belangrijke uitgesloten

studies gedetailleerd aan in onderzoek

dat is terug te vinden via het literatuuroverzicht

op de website. De tekst van de oproep

vermeldt dat overheden, de Europese Unie,

de Verenigde Staten en nationale regeringen

in hun haast 5G te implementeren regels

versoepelen en milieuwetgeving buiten

werking stellen. Momenteel zijn de meeste

draadloze voorzieningen op privéterrein

en zeker op enige afstand van woningen en

bedrijven geplaatst. ‘Om op een veel kortere

afstand uit elkaar te staan, zoals 5G vereist,

zullen de zenders nu op de stoep geplaatst

worden, direct voor huizen en bedrijven en

boven de hoofden van voetgangers, inclusief

moeders met baby's. Verplichtingen tot

openbaar maken en publieke hoorzittingen

worden bewust ontweken. Het tegengeluid is

monddood gemaakt’.

© ISTOCK - METAMORWORKS

DE OPROEP

Dit is de tekst van de oproep die de wetenschappers, artsen en vele andere verontruste planeetbewoners

doen aan de VN, de WHO, de EU, de Raad van Europa en regeringen:

‘Wij roepen deze organisaties op

(a) Onmiddellijk maatregelen te nemen om de uitrol van

5G op aarde en in de ruimte te stoppen om de mensheid

(ongeborenen, kinderen, jongeren en zwangere

vrouwen in het bijzonder) en de natuur te beschermen;

(b) Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind en de

Resolutie 1815 van de Raad van Europa te volgen door

burgers te informeren, ook leraren en artsen, over

de gezondheidsrisico's van radiofrequente straling

voor kinderen en volwassenen en hoe en waarom zij

draadloze communicatie en antennes zouden moeten

vermijden, vooral in of nabij instellingen voor kinderopvang,

scholen, ziekenhuizen, huizen en werkplekken;

(c) Telecommunicatie door middel van kabels te prefereren

en toe te passen, in plaats van draadloos;

(d) De draadloze/telecommunicatie -industrie te verbieden

om beleidsmakers door middel van lobbyen te overtuigen

om besluiten te nemen die verdere uitbreiding van

radiofrequente straling mogelijk maken, inclusief 5G op

aarde en in de ruimte;

(e) Onmiddellijk (en zonder inmenging van de industrie)

internationale groepen van onafhankelijke, daadwerkelijk

onpartijdige wetenschappers te benoemen, die

gespecialiseerd zijn in elektromagnetische velden

en gezondheid, zonder dat er sprake kan zijn van

belangenverstrengeling, met als doel het vaststellen

van nieuwe internationale veiligheidsnormen voor

RF-straling. Deze moeten niet alleen gebaseerd zijn op

de sterkte van de elektromagnetische velden maar ook

op cumulatieve blootstelling aan straling, en moeten

bescherming bieden tegen alle gezondheids- en milieueffecten,

niet slechts tegen het warmte-effect. Ook

moeten zij breder kijken dan alleen naar de effecten

op mensen;

(f) Onmiddellijk (en zonder inmenging van de industrie)

internationale groepen van wetenschappers te benoemen,

die gespecialiseerd zijn in elektromagnetische

velden, gezondheid, biologie en atmosfeerfysica, met

als doel het ontwikkelen van een uitgebreid regelgevend

kader dat ervoor zorgt dat het gebruik van de

ruimte veilig is voor de mens en het milieu, daarbij

rekening houdend met radiofrequente straling, raketuitlaatgassen,

roet en ruimteschroot en de gevolgen

daarvan voor ozon, het broeikaseffect, de atmosfeer

en het behoud van het leven op aarde. Niet alleen

grondgebonden technologie maar ook technologie in

de ruimte moet duurzaam zijn voor volwassenen en

kinderen, dieren en planten.

Ondertekenen van de oproep kan via www.5gspaceappeal.org



‘NIEUWE INZICHTEN,

MAAR WONDEREN

BLIJVEN’

214


IN DE SCHIJNWERPERS

Astrid Engels

Inspiratie werkt voor iedereen anders. Het zijn vooral positieve dingen die mensen inspireren, op ideeën

brengen en energie geven. Dat is fijn voor henzelf, maar ook voor bijvoorbeeld hun partners of werkgevers. In

‘A touch of Engels’ vertelt kunstenares Astrid Engels wat haar inspireert. Ze neemt haar toehoorders aan de

hand van haar werken, verre reizen en bijzondere ontmoetingen mee naar de wereld áchter haar schilderijen.

Door heden en verleden te verbinden voedt ze de fantasie van haar toehoorders en deelt ze haar creatieve

prikkelingen met iedereen die nieuwe Inzichten en Inspiratie wil opdoen.

De rode draad in het verhaal

van kunstenares Astrid

Engels is de verborgen symboliek

van kennis en wijsheid

uit de vele mythen sagen en

legenden in de wereld. Dat geldt ook voor

de levenslessen uit de zonnecultus van het

Oude Egypte en het vertrouwen op hemelse

interventie van hun goden en rituelen. “Van

geen andere beschaving heb ik meer geleerd

over positief denken en de achterliggende

betekenis van mystieke energie en wonderen.

Met hun geruststellende filosofie over

een wederopstanding waren ze te allen tijde

bereid hun harde bestaan te dragen in ruil

voor én het vooruitzicht op een beter leven

in het hiernamaals.”

EEN SCHITTERENDE

METAFOOR VOOR ‘OUT OF THE

BOX’-DENKEN EN -DOEN!

“Na het coherent maken van mijn verhaal

heb ik mij gerealiseerd dat dit ook voor

mijn vak letterlijk en figuurlijk ook een soort

creatieve wedergeboorte is geweest”, vertelt

Astrid tijdens haar presentatie waarin de

magie van oeroude rotstekeningen, mysterieuze

beschavingen en vergeten culturen ook

voorbijkomen.

Het schatgraven naar mooie herinneringen,

bijzondere ontmoetingen, levenslessen

en inspiratiebronnen - die Astrid tijdens de

grillige ontdekkingsreis van haar leven heeft

opgedaan - heeft nieuwe waarden, inzichten

en beloftes wakker gekust , die ze graag wil

delen met haar toehoorders.

Waardevolle belevingen en prikkelingen

voor iedereen die nieuwe Inzichten en Inspiratie

op wil doen.

Astrid Engels is een kunstenaar die inspiratie put uit haar passie voor oude culturen en de onweerstaanbare aantrekkingskracht van

heilige en gewijde plaatsen in de wereld, waar ze geregeld naartoe reist. In 1992 heeft ze de Movado Museum Prijs gewonnen. In

2009 is ze benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.



PASSIEVOL ONDERNEMEN

‘Werkt dat wel, mediteren?’

Batul Loomans

(Buddha to Buddha)


Zijn Buddha to Buddha-sieraden zijn een expressie van zijn creativiteit en een vertaling van zijn andere passie: meditatie.

“De combinatie van sieraden en meditatie, van zakelijk succes en bij jezelf naar binnen gaan, is de kracht van mijn

verhaal. Tegen bedrijven zeg ik dat degenen die voor je werken menselijk kapitaal zijn. Zij moeten kracht voelen én

kwetsbaar durven zijn.” En worden behandeld zoals we zelf willen worden behandeld. “Onze sieradenmakers op Bali

krijgen goed betaald en werken normale uren. Als ik al die dingen bij elkaar mag brengen wordt het leven leuk”, zegt

“

Batul Loomans, een creatieve ondernemer die het beste in mensen naar boven wil halen.

Ik zat in de textielindustrie en vloog op

ten te hebben. Dan wordt het rustig in je

en neer tussen Hong Kong, Taiwan en

lijf en systeem. Wanneer je hoofd niet alles

Korea. We maakten collecties voor C&A,

bepaalt kom je in een ruimte waarin creativiteit,

kracht en de werkelijke aard van je

V&D en Peek & Cloppenburg. Dat was

een prachtige en krachtige ervaring, maar

wezen zitten. Daarvoor komen we op aarde.

ik zag ook veel mensen stressen en rennen.

Dat overbrengen is mijn grote passie, die

misschien nog belangrijker is dan het verkopen

van sieraden, die daar overigens wel

Zo wilde ik niet leven. In 1992 werkte ik een

paar weken bij moeder Teresa in Calcutta en

een uiting van zijn en mijn creativiteit laten

bracht later een maand door in een klooster.”

zien. In Amsterdam werken veertig mensen

Batul Loomans, komt daarna terecht in het

op kantoor, onder wie de jonge ontwerpers

meditatiecentrum van Osho. “Dat was een

die constant met de collectie bezig zijn. Na

openbaring. Ik heb aan mijzelf mogen werken,

25 jaar is de nieuwe creatieve lichting bezig

trainingen gedaan en ben me gaan ver-

haar eigen invulling te geven aan Buddha to

diepen in alles wat over het thema meditatie

Buddha. Ik mag het DNA bewaken. En heb

te vinden was”, vertelt Batul, telg uit een handelsfamilie

ik het kwijt wilde. Vier vrienden gaven me tijd voor ons gezin met twee jonge kinderen.

die kledingwinkels in Amster-

ieder 250 gulden om er voor 1000 gulden

dam had. “Vooral ’s winters was ik daar.” Hij een paar te laten maken. De een na de ander Buddha to Buddha is een ambachtelijk

voert meteen al in het begin een gesprek met werd verkocht. Zo ben ik in 1992 begonnen.”

product. Het maken van een armband

een vrouw die al jaren mediteert. Het motto

duurt twee tot drie dagen. Gieten, vijlen,

is Buddha to Buddha, de naam die Batul later WERKELIJKE AARD VAN schuren en polijsten. Als je die jongens, er

aan zijn niet te imiteren 925 sterling zilveren JE WEZEN

werken er 300 tot 400 voor ons op Bali, aan

sieradencollectie geeft. “Tijdens een training Batul geeft regelmatig korte workshops de gang ziet is dat echt meditatie in zilver.

in India heb ik een schets gemaakt van mijn of lezingen in het bedrijfsleven. Altijd praktisch

Alles wat we met aandacht en in aanwezig-

eerste armband, die vervolgens gemaakt is

gericht. Niet zo lang geleden heeft hij heid ervaren kan ons bij de stilte brengen

door een jongen die een zilveratelier had. een drie uur durende sessie gedaan voor een die we in werkelijkheid zijn. Dat ik daarin

Toen ik het resultaat zag was ik ontroerd. groot Belgisch bedrijf met 100 kledingwinkels.

mensen mag begeleiden is mijn mooiste

Een bevriende eigenaar van een kledingzaak

“Ik neem deelnemers mee naar bin-

ervaring in dit leven.”

in de P.C. Hooftstraat legde de armband in nen in zichzelf en laat hen op eenvoudige,

de winkel. Na een week belde hij dat iemand gegronde wijze zien wat terugkomen bij Voor boekingen of meer informatie:

het sieraad wilde kopen, maar hij wist niet of jezelf echt is en hoe het voelt minder gedach-



216


Op de volgende pagina's vindt u een

selectie inspirerende sprekers

UITGEBREIDE PROFIELEN VAN ALLE SPREKERS VINDT U OP

speakersacademy.com

GEOPTIMALISEERD VOOR SMARTPHONE, TABLET EN COMPUTER

Ontwikkelen is cruciaal, privé of als je ondernemer bent. Maar hoe weet je dat je nieuwe kansen kunt grijpen op het moment

dat ze zich aandienen? Een van de meest effectieve manieren is het bijwonen van inspirerende lezingen. Speakers Academy®

werkt al meer dan 20 jaar samen met de beste sprekers, wereldwijd. Consultants begeleiden u bij het selecteren van de juiste

spreker voor elk evenement uit een portfolio van meer dan 35.000 sprekers.

Meest ervaren team van consultants +35.000 sprekers wereldwijd Meer dan 20 jaar ervaring Service van de hoogste kwaliteit

speakersacademy.com

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020 2019 217


dr. André Kuipers

Astronaut & ambassadeur van de aarde

André Kuipers is de eerste Nederlander

met twee ruimtemissies op zijn naam.

Zijn tweede missie brak het record van

de langste Europese ruimtevlucht tot dan

toe. In totaal bracht de ESA-astronaut 204

dagen in de ruimte door: 11 dagen tijdens

missie DELTA in 2004 en 193 dagen tijdens

missie PromISSe. Na jaren van training in

Houston, Moskou, Keulen, Montreal en

Tokio werd André, samen met een Russische

en Amerikaanse collega, op 21 december

2011 voor de tweede keer gelanceerd met

een Russische Soyoez-raket. Twee dagen

later arriveerde hij in het internationale

ruimtestation ISS om daar een half jaar te

wonen en te werken. Aan boord was hij

niet alleen arts en wetenschapper, maar ook

boordingenieur en onderhoudsmonteur.

Op 1 juli 2012 keerde André terug en

landde met zijn ruimtecapsule in de

Kazachse steppe. André Kuipers spreekt

voor een grote diversiteit aan toehoorders,

van jong tot oud en met zeer uiteenlopende

achtergronden. Vanuit zijn ervaring zoomt

hij desgewenst in op verschillende aspecten

die zijn verbonden met de wereld van de

bemande ruimtevaart.

218


© DAVID CENZER

© DANIEL MAISSAN


© MERCE MOUTHUYSEN

Aldith Hunkar

Dagvoorzitter | Multi-Media Journalist

René Repko

De Toekomst van Retail | New Retail

Gerrit Hiemstra

Weerpresentator en Meteoroloog


"Bringing knowledge

to the world"

“Bringing knowledge to the world. Dit motto

van Speakers Academy® verwoordt óók mijn

missie als astronaut. Het is verrijkend én

inspirerend om opgedane kennis te delen

met anderen. Ik leer veel van de organisaties

waar ik word uitgenodigd om te spreken en

hoop dat mijn publiek wijzer weggaat dan het

is gekomen. Speakers Academy® speelt een

belangrijke rol bij de uitwisseling van kennis

tussen veelal heel verschillende werelden.”

André Kuipers

© NICK VAN ORMONDT

Astrid Joosten

Televisiepresentatrice | Vinoloog

Arjen Lubach

Schrijver | Radio-, tv- en theatermaker

Martijn Aslander

Creativiteit | Digitalisering | Innovatie | Ondernemerschap

© INEKE OOSTVEEN

Rahma el Mouden

Maatschappelijk ondernemer | Opiniemaker | Spreker

Rahma el Mouden (60), geboren in Tanger

(Marokko), was de vierde in een gezin met

zeven kinderen. Al op haar zestiende koos ze

definitief voor haar weg naar de vrijheid.

El Mouden kwam, getrouwd en zwanger,

naar Nederland, werd schoonmaakster en

startte later MAS Dienstverleners (Multicultureel

Amsterdams Schoonmaakbedrijf).

Haar bedrijf, waarvan de dagelijkse leiding

inmiddels in handen is van haar dochter,

heeft meerdere vestigingen in Nederland en

er werken bij MAS ruim 500 mensen.

Afgelopen jaar beschreef Rahma el Mouden

haar fascinerende levensloop in het boek

'Rahma, de weg naar de vrijheid', dat in ons

land veel opzien baarde. Ze neemt de lezers

mee naar haar jeugd in Marokko, waar ze als

jong meisje droomde over haar vrijheid. Uiteindelijk

voegde ze de daad bij het woord en

wist – ook tijdens haar huwelijk – de gesloten

Marokkaanse cultuur te doorbreken en

kon zich volop ontplooien. In vrijwel alle landelijke

media werd aandacht besteed aan het

gevecht dat Rahma leverde om succes te hebben.

In talloze interviews op tv, in kranten en

in magazines riep ze jonge meisjes op om ook

hun eigen carrière op te bouwen, ondanks het

verzet bij familie en vrienden.

Rahma el Mouden won verschillende

ondernemersprijzen (in 1999 werd ze ‘Europese

zwarte zakenvrouw van het jaar’), maar

mengt zich ook volop in het maatschappelijk

debat als opiniemaakster. Ze deelt via

de media en haar eigen newsroom (www.

rahmaelmouden.com) haar scherpe standpunten

over integratie en de multiculturele

ontwikkeling in ons land.

Daarnaast heeft de onderneemster een

groot netwerk onder politici, bestuurders,

ondernemers en in de culturele sector opgebouwd.

Ze beschouwt het als een grote eer

dat ze koning Willem-Alexander en koningin

Beatrix heeft ontmoet. El Mouden maakt

zich sterk voor meer vrouwen aan de top via

het door haar opgerichte Rahma Fonds en

zet zich volop in voor jongeren, die dreigen

op het verkeerde pad te komen. Met concrete

projecten wil ze deze jongeren op het rechte

spoor houden door ze perspectief te bieden

op onder andere werk en wonen.

Rahma el Mouden is in staat om haar

levenslessen, maar ook de beginselen van

succesvol ondernemen, gepassioneerd over

het voetlicht te brengen en met anderen te

delen.

Haar visie op integratie en emancipatie,

maar ook: hoe bouw je succesvol een onderneming

op en hoe gaan nieuwe generaties

daar mee om, zijn onderwerpen waarmee El

Mouden haar gehoor van het begin tot het

eind weet te boeien.

220


© GOFFE STRUIKSMA

© BAS LOSEKOOT

© JEAN-PIERRE VAN DER ZANDEN

© RAUL NEIJHORST

Kim Jansen

Generaties | Millennials | Generatiediversiteit | Sociaal psycholoog

Jeffrey Spalburg

Comedian | Cabaretier | Acteur | Schrijver

Jean-Marc Bilderbeek

Verandermanagement

Doelgerichte voeding


"Kennis opdoen van

de beste sprekers op

een intieme manier"

“De Speakers Academy heeft een unieke

setting gecreëerd. Een mix van Nederlands

beste sprekers in een intieme omgeving.

Voor de sprekers is het een feest om met de

mensen van de Speakers Academy te werken

en het publiek krijgt de kans om in contact te

komen met de sprekers. En het is niet alleen

kennis opdoen, het is de combinatie van

interessante topics, de gezellige sfeer en de

mogelijkheid voor netwerken. Een geslaagd

concept met als enige investering tijd.”

Jan Reinder


prof. dr. Jan Latten

Digitalisering | Demografie | Millennials

Wetenschap | Wonen

Inger Strietman

Inspirerend storyteller | Scherpzinnig coach

Burn-out ervaringsdeskundige

Jan Reinder

Spreker | Trainer | Illusionist | Creatief denker

© LIEVE BLANCQUAERT

Ruben Mersch

Auteur | Correspondent | Columnist

We weten minder dan we denken te weten

(al ben ik ook daar niet zeker van)

In 1900 gaf Lord Kelvin, toen een van de

meest vermaarde fysici, een lezing voor de

British Association for the advancement of

Science. “Er valt niets meer te ontdekken in

de fysica”, zo stelde hij. Hier en daar moesten

er nog wat details ingevuld worden maar verder

zat de taak van de natuurkundigen erop.

In de jaren na deze lezing deed Max Planck

enkele ontdekkingen die later zouden leiden

tot de kwantummechanica en publiceerde

Albert Einstein zijn speciale relativiteitstheorie.

Lord Kelvin was net iets te optimistisch

geweest.

In de chaotische, complexe wereld waarin

wij leven is zekerheid een extreem zeldzaam

goedje. Als de geschiedenis van de wetenschap

ons één ding leert is het wel dat ook de

knapste koppen de plank al ontzettend vaak

misgeslagen hebben. Elke keer als ze dachten

te weten hoe de vork in de steel zat, bleek al

snel dat de werkelijkheid toch net iets ingewikkelder

is. Het woord 'zeker' mag je dus

met een gerust geweten uit je woordenschat

schrappen. Sommige dingen zijn hoogstwaarschijnlijk,

maar totaal zeker zijn ze bijna

nooit.

Om de leegte op te vullen wil ik graag

een woord aan ons vocabularium toevoegen:

ultracrepidarianisme. Een ultracrepidarianist

is iemand die fervent een mening

verdedigt zonder al te veel kennis terzake.

Aan ultracrepidarianisten is er geen gebrek.

Onderzoek na onderzoek toont aan dat de

meeste mensen hun eigen kennis mateloos

overschatten. Ze denken te weten, al weten

ze niet.

Doe dat niet. Wees geen ultracrepidarianist.

Want als jijzelf zekerheid claimt dan volgt

daar uit dat iedereen die het niet met je eens is

dom is of slecht geïnformeerd. Van die boodschap

worden de meeste mensen niet vrolijk.

Ze gaan in de tegenaanval en voor je weet sta

je elkaar verrot te schelden en sleurt iemand

er de jaren dertig bij.

En ook jezelf doe je geen plezier met een

overdosis zekerheid. Zodra je denkt te weten

is er geen enkele reden om nog meer te weten

te komen. Als je zeker bent, leer je niets meer

bij.

Laten we dus stoppen met de claim dat

wij de waarheid in pacht hebben. Twijfel en

nuance hebben momenteel de uitstraling van

een natte kartonnen doos. Het wordt tijd dat

we daar verandering in brengen.

Ruben Mersch (1976) studeerde filosofie

en biologie aan de Universiteit Gent. Hij

schreef drie boeken over de valkuilen

van het menselijk denken. Momenteel

is hij correspondent 'Big Pharma' bij De

Correspondent.

222



© ERIK KOTTIER

© SPEAKERS ACADEMY ®

© ELISABETH ISMAIL

Brenno de Winter

Cybersecurity | Privacy | Veiligheid | Spionage

dr. Ben Tiggelaar

Bestsellerauteur | Internationaal spreker | Gedragswetenschapper

© BRENDA DE VRIES

"Speakers Academy

biedt een mooi

platform"

© SJAAK RAMAKERS

Bas Lansdorp MSc

CEO Mars One

“Elke keer als ik voor Speakers Academy

optreed tref ik een aandachtig en intelligent

publiek. Dat maakt het voor mij als spreker

zoveel leuker en uitdagender. Stel je voor

dat je voor een zaal staat die alles voor

zoete koek slikt of vervalt in oppervlakkige

kritiek. Ik houd van een scherp debat. Daar

leren spreker en toehoorders van. Dank aan

Speakers Academy die daarvoor een mooi

platform biedt.”

Charles Groenhuijsen

Charles Groenhuijsen

Journalist | Amerika | Politiek | Economie

Carolijn Brouwer

Winnaar Volvo Ocean Race 2018

prof. dr. Erik Scherder

Hoogleraar Klinische Neuropsychologie

© KEEANDKEE

Renske de Bruine

Zorginnovatie | Trendwatcher Gezondheidszorg

Geef niet op.

“Ik word doodsbang van jouw verhaal”

zei een huisarts die mij hoorde spreken op

het evenement van Vereniging Zorgaanbieders

en Zorginstellingen (VZVZ). Ik sprak

over de 5 grote trends in de gezondheidszorg.

Aan het eind van mijn lezing kwam – na deze

opmerking- een interessante toevoeging van

dezelfde huisarts. Het gaat over 'pre-dictalytics'.

Ons zorgsysteem is reactief. Je krijgt een

hartaanval. Je gaat naar het ziekenhuis. Je

wordt geholpen. Ik noem dit eerder een ‘sick

care system’ in plaats van een ‘healthcare

system’. Maar dit gaat veranderen. In grote

mate zijn consumenten data aan het collecteren

over hun gedrag. Injectables, wearables,

smartphones, etc. creëren een berg aan data.

Uit deze data worden patronen herkent. Bij

afwijkend gedrag gaan alarmbellen af. Extra

tests worden afgenomen om te voorspellen of

jij een hartaanval gaat krijgen. In plaats van er

op te wachten wordt er proactief gehandeld.

Een hartaanval wordt onderschept.

Zelf ben ik ondernemer op het gebied van

de digitale zorg. Ik sta niet met mijn voeten in

de praktijk zoals deze huisarts. Bovenstaande

ontwikkeling ziet hij positief in. Maar, al die

data doet wat met zijn ‘gezonde patiënten’; het

creëert ANGST. Hij ziet nu meer patiënten

die niets mankeren, terwijl hij méér de juiste

patiënt op de juiste plek wil zien. Context bieden

bij de data is cruciaal. Dat blijft vaak uit.

Bij een afwijkend patroon kan jouw gedachte

op hol slaan. Een hypochonder is snel geboren.

En een wachtkamer is snel gevuld.

Dat bedrijven niet alles in 1 keer bij het

juiste eind hebben hoort nou eenmaal bij

innoveren. ‘Trail and error’, oftewel vallen en

opstaan. De keerzijde van dit soort innovaties

–in de zorg– is dat het gerelateerd is aan

jouw of mijn gezondheid. Een verkeerde aanname

voedt direct het idee dat je doodgaat óf

ernstig ziek bent.

Mijn lezing over de 5 trends in de gezondheidszorg

is rooskleurig. Vol mooie voorbeelden.

Waar ik niet aan refereer zijn de

moeilijkheden. De moeilijkheden die de

zorgsector doorloopt om innovaties écht te

laten werken. Wij zijn er nog niet. Dat is duidelijk.

Naast deze huisarts voelen vele zorgverleners

de nadelige effecten van innovaties.

Het levert meer werk op. Hoge kosten. Overuren.

Niet de gewenste resultaten.

Ik hoop alleen dat deze mensen inzien dat

zij meewerken aan verandering. Dat dit een

fase is. Het wordt beter. Geef niet op. Zonder

jullie, geen wijze lessen uit de praktijk, en dus

geen verbetering.

Renske de Bruine die met haar voorgaande

bedrijf Winq.online benoemd is tot ‘Nederlands

start-up van het jaar’ (Computable

- 2018), wordt gezien als 1 van de 50 meest

inspirerende vrouwen in technologie (InspiringFifty

2017). Zij is een TEDx spreker en

daarnaast dagvoorzitter.

224


© CAROLINE D'HOLLOSY

© SUSHILLA KOUWEN

© STEFAN WITTEN

© MARCEL BAKKER

prof. dr. ir. Ionica Smeets

Hoogleraar Wetenschapscommunicatie

Jan Kees de Jager

Finance | AI | Robotics | Mobile

© EVERT JAN DANIELS

"Ik hoop nog vele

jaren met ze te

werken!"

© ESTHER VAN DAM

prof. dr. ir. Guus Berkhout

Kritische denker in het klimaatdebat

Emiritus Hoogleraar Innovatie Management

“Dankzij Speakers Academy word ik

geboekt voor de meest uiteenlopende

evenementen en het is geweldig om

te spreken voor mensen uit allerlei

vakgebieden en te horen waar zij mee

bezig zijn. Speakers Academy regelt de

administratie en technische details altijd

perfect, zodat de opdrachtgever en ik ons

volledig kunnen richten op de inhoud. Ik

hoop nog vele jaren met hen te werken!”

Ionica Smeets

prof. dr. Herman Pleij

Cultuurhistoricus

Ilja Gort

Wijnboer | Schrijver | Televisiemaker

Guido Weijers

Cabaretier | Motivatie & Inspiratie | Persoonlijke Ontwikkeling


Pedro De Bruyckere PhD

Jongeren- en onderwijs deskundige

Pedro De Bruyckere is onderzoeker en

pedagoog aan de Arteveldehogeschool in

Gent en verdiept zich al jaren in de leefwereld

van jongeren en is een zelfverklaarde

verslaafde aan populaire cultuur.

Als spreker streeft hij er steeds naar om

moeilijke theorieën zo helder mogelijk

te verklaren en te vertalen naar de praktijk

aan de hand van ontelbare voorbeelden.

Hierover sprak hij de voorbije jaren bij

onder andere KBC, Rabobank, en verschillende

universiteiten, hogescholen en secundaire

(middelbare) scholen in Vlaanderen

en Nederland. Hij sprak ook bij de Gouden

Apenstaart uitreiking 2011, Europese conferenties

in oa Firenze in 2014 en won in 2011

de prijs voor de beste lezing over onderwijs

op 'Noordhoff: Kunst van het inspireren'.

In 2013 werd Pedro De Bruyckere door

Vrij Nederland omgeschreven als een van de

beste Onderwijsvernieuwers in Nederland.

Deze omschrijving heeft hij mede te danken

aan het boek uit 2013 dat De Bruyckere

samen schreef met Casper Hulshof, psycholoog

en docent onderwijskunde aan de Universiteit

Utrecht: 'Jongens zijn slimmer dan

meisjes, en andere mythes over het onderwijs'.

In deze regelrechte bestseller gaan de

twee auteurs de hardnekkige clichés over

leren, technologie in de klas, neurologie en

onderwijs te lijf. Een nieuwe versie van dit

boek wordt momenteel wereldwijd verkocht

onder de titel 'Urban Myths About Learning

and Education' bij Academic Press.

226


© PETER VAN ENK

© MERLIJN DOOMERNIK


© FRITS VAN ELDIK

Carola Rodrigues

Social Selling expert

Tom Coronel

Autocoureur | Ondernemer

Tom van 't Hek

Voormalig tophockeyer en bondscoach

van het dameshockey elftal |

Radiopresentator | gastspreker


"Ik werk graag met

Speakers Academy"

“Ik werk graag met Speakers Academy.

Een grote naam in de business, misschien

wel de grootste. Professionals, komen

niet met onzin; weten welke klus voor

welke spreker geschikt is en welke niet.

En het zijn fijne mensen!”

Roelof Hemmen


Roelof Hemmen

BNR Radio | Interviewer | Dagvoorzitter

jhr. dr. Walther Ploos van Amstel

Organisatieadviseur | Adviseur supply chain management

Katinka Simonse 'Tinkebell'

Storytelling | Controversieel kunstenaar en opiniemaker

© MEGIN ZONDERVAN

Peter Ros

Impact van exponentiële technologieën

‘Twijfel is het begin van wijsheid’

Ik heb een grote voorliefde voor ’doen’. De

verschillende projecten waar ik aan (mee)

gewerkt heb en nog mee bezig ben zouden er

nooit zijn zonder de kracht van de dopamine.

Voor mij is de actie ondernemen meer een

kwestie van intuïtie dan van kansberekening.

Natuurlijk is het fijn om enige zekerheid te

hebben of de energie (geld, tijd) die je ergens

in wil steken wel goed besteed is. Maar toch,

dat tintelende gevoel van een idee dat zich in

de werkelijkheid manifesteert blijkt telkens

krachtiger. Waarom dan toch voor deze kop

gekozen? Omdat twijfel een minstens even

sterke kracht is. Twijfel zorgt ervoor dat je

verschillende kanten blijft onderzoeken, je

realiseert je dat je het niet zeker weet. Toch

lijkt het wel of een groeiend deel van ons zijn

best doet om de zaken zo zeker mogelijk te

weten, of in ieder geval te doen alsof. Natuurlijk,

een beetje zekerheid uitstralen kan geen

kwaad, maar echt gaan geloven dat je dingen

om je heen helemaal snapt is gruwelijk beperkend.

Enige tijd geleden had ik het genoegen

om een lezing van Jan Terlouw bij te wonen.

Meneer Terlouw is naast schrijver en politicus

ook wetenschapper. Tijdens zijn verhaal

vertelde hij dat een wetenschapper de taak

heeft om zo dicht mogelijk bij de waarheid te

komen, in de wetenschap dat dat nooit helemaal

gaat lukken. Hoewel ik geen wetenschapper

ben, voel ik me wel verwant met

de nieuwsgierigheid die deze mensen moeten

hebben. De nieuwsgierigheid om dingen

te blijven bevragen en onderzoeken. Ja, meer

nog dan twijfel is nieuwsgierigheid een eigenschap

die we moeten koesteren. In een tijd

waarin door de vele technologische doorbraken

het ene paradigma na het andere omver

wordt geblazen is de nieuwsgierigheid naar

nieuwe mogelijkheden onontbeerlijk.

Toch vormde een filosofische uitspraak de

inspiratie voor deze column. Het mooie van

filosofen vind ik dat ze een soort bewustzijn

proberen te creëren waarin de dingen om

ons heen duiding krijgen. En bewustzijn is

soms ook zo’n ondergesneeuwde eigenschap

in onze zoektocht naar zekerheid. Terwijl

bewustzijn in een tijd van verandering juist

ankers biedt voor de zoekende mens.

Hoe zou dan de ideale combinatie om de

toekomst aan te gaan eruit kunnen zien?

Wellicht die van de filosofische wetenschapper

met het lef van de ondernemer? Ik wens

u in ieder geval de nieuwsgierigheid om de

nieuwe ontwikkelingen te onderzoeken, het

bewustzijn te realiseren wat dat voor u kan

betekenen en het lef om ermee aan de gang

te gaan!

Oh, en die uitspraak, was die nou van Descartes

of toch van Aristoteles? Ik twijfel…

Peter Ros is ondernemer, auteur en veelgevraagd

spreker over de impact van technologische

ontwikkelingen. In zijn presentaties

wil hij niet alleen een ‘sense of urgency’ meegeven,

maar vooral perspectieven bieden die

nieuwe kansen in zicht brengen.

228



© PETRINA DERKSEN

© KAREN SCHEFFERS

© GERARD DE HAAN

Diederik Jekel

Wetenschapsjournalist | Spreker

Helga van Leur

Meteoroloog | Klimaat | Duurzaamheid | Gedrag


"Speakers Academy

kent haar sprekers

zeer goed"

© MARCO DE SWART

“Het team van Speakers Academy is enorm

goed op de hoogte van wat elke spreker te

bieden heeft, hierdoor kan de klant goed

ingelicht worden en dus is het heerlijk

presenteren voor mij want de klant krijgt

precies waar hij om gevraagd heeft!”

dr. Erik-Jan Vlieger

Arts | Presentator | Adviseur

Gerd-Jan Poortman

Farid Tabarki

Trendwatcher | Maatschappij | Economie

Gerd-Jan Poortman

Oceaanzeiler - Volvo Ocean Race

Hélène Oosterhuis

Gedrag | Motivatie & Inspiratie | Persoonlijke Ontwikkeling


prof. dr. Paul Iske

Instituut voor Briljante Mislukkingen

Paul Iske is hoogleraar Open Innovation

& Business Venturing aan de School of

Business and Economics van de Universiteit

Maastricht. Hij houdt zich hier vooral bezig

met diensteninnovatie en sociale innovatie,

met als specialiteit Combinatoric Innovation.

Het is zijn missie om organisaties

slimmer, innovatiever en ondernemender

te maken.

Hij was tot medio 2015 verbonden als

Chief Dialogues Officer bij ABN AMRO. Hij

legt verbindingen om daarmee mogelijkheden

voor innovatieve en duurzame waardecreatie

te creëren.

Paul is oprichter van het Instituut voor

Briljante Mislukkingen, met als doel begrip

te kweken voor de complexiteit van innovatie

en ondernemen. Paul is gepromoveerd in

de theoretische natuurkunde en heeft daarna

bij Shell gewerkt, waar hij voornamelijk kennis

binnen en buiten Shell met elkaar in verbinding

bracht.

Voor zijn innovatieve instelling binnen de

ABN AMRO is Paul in 2014 genomineerd

door Management Team en Accenture voor

'Innovator of the Year'.

Paul Iske is spreker en consultant op de

gebieden: creativiteit, innovatie, intellectueel

kapitaal, kennismanagement en ondernemerschap.

Dit doet hij zowel binnen de

private en (semi-)publieke sector in binnenen

buitenland.

230


© HENK SEPPEN

© SPEAKERS ACADEMY® WALTER KALLENBACH

© CASPER RILA


Willem Reimers

Mijn tent is top | Herrie in het hotel | Knallen in de Horeca

drs. Jeroen Smit

Onderzoeksjournalist | Auteur

Jelle Kuiper

Theatermaker | Cabaretier


"Speakers Academy

is voor mij een

belangrijke partner"

“De leads die zij genereren voor mijn optredens

(lezingen, voorzitterschap, workshops) zijn

altijd van goede kwaliteit: een goede match

tussen mijn onderwerpen en het publiek.

Daarnaast zijn de medewerkers van de Speakers

Academy vriendelijk en deskundig en helpen

ze bij het maken van de zakelijke afspraken,

zodat ik mij op de inhoud kan concentreren.

De afwikkeling van de contracten verloopt

buitengewoon soepel. Kortom, ik ben blij met

de Speakers Academy.”

Paul Iske

© YASMIJN TAN

Judith Smits

Keynote spreker | Presentatrice

Akwasi Frimpong

Atleet | Ondernemer | Motiverende spreker

prof. dr. Bas Jacobs

Hoogleraar economie en overheidsfinanciën

© GOVERT DE ROOS

Lucien Engelen

Transform Health | Toekomst Gezondheidszorg

De huidige digitale transformatie brengt

zowel kansen als uitdagingen voor de maatschappij.

Wat vroeger werkte is nu niet goed

genoeg meer, in een wereld die in toenemende

mate digitaal wordt.

Met zijn bedrijf Transform.Health werkt

Lucien op het snijvlak van innovatie en strategie

en adviseert hij directies, overheden,

bedrijven en professionals. Hij is Edge Fellow

voor het Deloitte Center for the Edge

(Amsterdam, Melbourne en San Francisco)

en Faculty member bij de Singularity University

in Silicon Valley en in Nederland.

Zijn modus operandi is uitdagend, soms

provocerend maar altijd techno-realistisch.

Zijn doel is om zich voor te bereiden op een

zachte landing in de toekomst en tegelijkertijd

een wereldwijd en duurzaam zorgsysteem

voor iedereen te creëren.

Lucien voelt zich het meest thuis op het

vlak van technologie en (digitale) 'patient

empowerment'. Als de voormalige oprichter

van de Radboud Universiteit Nijmegen

Medisch Centrum REshape Center en adviseur

van de Raad van Bestuur (2010-2018),

heeft hij enorm veel ervaring opgedaan in de

gezondheidszorg. Het bracht hem de afgelopen

drie decennia op de voorgrond van

gezondheids- en zorginnovatie in Nederland.

Lucien is een van de 105 initiële LinkedIn-beïnvloeders

en meer dan 850.000

mensen volgen zijn blog. Zijn nieuwste

boek, 'Augmented Health(Care)' beschrijft

welke dramatische veranderingen voor de

gezondheid en de gezondheidszorg in het

verschiet liggen.

232



© JULIETTE POLAK EN FLEUR KONING

© SIMON FOSTER

© NATASJA NOORDERVLIET

Manon Ossevoort

Afrika | Cultuur | Duurzaamheid | Motivatie & Inspiratie

Marius Smit

Circulaire Economie | Creativiteit | Duurzaam Ondernemen | Innovatie

drs. Jos Burgers

Marketingdeskundige

© MIRJAM VAN DER LINDEN FOTOGRAFIE

"Het zijn betrouwbare

en deskundige

professionals"

“Inmiddels werk ik al ruim 10 jaar met

veel plezier samen met de betrouwbare en

deskundige professionals van Speakers Academy.

Omdat wij beiden veel waarde hechten aan

klantgericht werken, passen we perfect bij elkaar.

De samenwerking met Speakers Academy

heeft in al die jaren geleid tot ontelbaar veel

succesvolle bijeenkomsten voor klanten. Wat mij

betreft gaan we daar nog jaren mee door.”

Jos Burgers

© CASPER RILA

Maarten van der Weijden

Olympisch kampioen | Zwemmer | Spreker

dr. ir. Koert van Mensvoort

Next Nature Filosoof | Artiest | Wetenschapper

prof. dr. Maarten van Rossem

Politiek en cultureel expert

© ROMY TREEBUSCH

Anna Drijver

Actrice | Model | Schrijfster | Zangeres

Al op jonge leeftijd werkte ze naast haar

gymnasium als model, vooral om te reizen

en om verschillende mensen te observeren.

Na de Amsterdamse Toneelschool speelde ze

vele rollen in film, op tv en in het theater. Van

'Bride Flight' tot 'Komt een Vrouw bij de Dokter',

van 'Levenslied' tot 'Undercover' en van

'Gejaagd door de Wind' tot 'Borgen'.

Alles begint bij haar enorme nieuwsgierigheid

die ze in haar vak de ruimte kan geven

door zich steeds in nieuwe werelden en in

nieuwe mensen te verdiepen. Anna scheef

twee romans 'Je blijft, 2010 en Ei 2014' en

schreef als scenarist mee aan verschillende

series en aan de film 'Weg van Jou' (2017).

Door haar gedrevenheid en nieuwsgierigheid

begon ze de podcast 'Camera Loopt' waarin ze

filmmakers interviewt.

Anna zet zich al sinds 2009 in voor ACT, de

acteursbelangenvereniging en zit in een aantal

besturen in de theaterwereld. Zodoende

komt ze veel in aanraking met politici en

andere partijen in de filmwereld. Ze is betrokken

bij ontwikkelingen in haar vak en in de

maatschappij, luistert goed en voelt feilloos

aan of mensen tot elkaar komen in een

gesprek.

Door haar humor en toon weet ze panelgesprekken

en presentaties scherp te leiden terwijl

ze nooit uit het oog verliest wat er voor

iedereen te leren valt.

234


© PATRICIA NAUTA


© T. KANGUR

© JEANNETTE SCHUFFELEN

Sander Duivestijn

Trendwatcher | Auteur

Sabine Oberhuber

Circulaire Economie | Circulair Bouwen

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman

Hoogleraar Organisatiekunde


'Gastheer bij de

Grand Speakers

evenementen'

“Speakers Academy is DE remedie

tegen ‘nepnieuws’ . Zij brengen met veel

enthousiasme de bron bij het publiek.

Met veel enthousiasme levert het team

maatwerk waardoor zij zowel bij sprekers

als consumenten hoog scoren. Kom vooral

persoonlijk kennis maken met het team bij de

Grand Speakers evenementen, daar word je

vrolijk van. Tot dan!”

Pieter Cobelens


drs. Pieter Cobelens

Generaal-Majoor b.d.

Voormalig Directeur Militaire Inlichtingen

en Veiligheidsdienst

Pieter de Rijk

Cabaret | Comedy | Fakespeech

Quintis Ristie

Presentator | Media-professional

© MARCEL KRIJGER

dr. ir. Julia Cramer

Kwantumfysicus | Wetenschapscommunicatie | Spreker

Julia Cramer maakt met haar enthousiasme

ingewikkelde wetenschap begrijpelijk

voor ieder publiek, van jonge kinderen tot

mede-wetenschappers. Ze is gepromoveerd

in de experimentele kwamtumtechnologie bij

QuTech aan de TU Delft en is nu onderzoeker

naar wetenschapscommunicatie voor divers

publiek aan de Universiteit Leiden. Ze kroop

uit de donkere kelders van het natuurkundegebouw

en deelt haar enthousiasme en ervaringen

met iedereen die het wil horen.

Julia wil haar enthousiasme voor wetenschap

met iedereen delen. Al tijdens haar

promotie trad ze regelmatig op als spreker, en

hield een blog bij als Face of Science van de

KNAW en Kennislink. Inmiddels is ze professioneel

spreker en dagvoorzitter, zowel over

natuurkunde als over het belang van wetenschapscommunicatie

naar ieder publiek.

Daarom is ze ook onderzoeker aan de Universiteit

Leiden, om te onderzoeken hoe ook

minder voor de hand liggend publiek bereikt

kan worden.

Julia Cramer studeerde Technische

Natuurkunde aan de TU Delft en de ETH

Zurich. Met haar onderzoeksvoorstel financierde

ze haar eigen promotie-onderzoek

waarin ze als eerste ter wereld meerdere keren

fouten kon corrigeren in kwantumberekeningen,

met deeltjes in diamant. Voor dit onderzoek

kreeg ze de Minerva prijs van NWO.

In haar lezingen neemt Julia je met haar

enthousiasme, spontaniteit en energie mee

in ieder verhaal. Wanneer je de deur uitloopt

heb je iets nieuws geleerd, en ben je aangemoedigd

om de wereld van de wetenschap

met open vizier te verkennen.

236


© JELMER DE HAAS


© LOEK VAN DER KLIS


Theo Jansen

Uitvinder van 'strandbeesten' | Kunstenaar

Pierre Wind

Kok | Food Stylist | Schrijver | Presentator

© HANS-PETER VAN VELTHOVEN

"Ze komen afspraken

altijd na"

“Ik houd van helderheid. Dat is vast

eigen aan filosofen en Speakers Academy

is helder. Je weet waar je aan toe

bent, ze komen afspraken altijd na en

communiceren super duidelijk. Heerlijk

vind ik dat. En dáárom werk ik zo graag

met Speakers Academy.”


Vattenfall Solar Team

Negenvoudig wereldkampioen zonneracen

Bas Haring

dr. Mathijs Bouman

Econoom en journalist | Nieuwsuur

drs. Patrick van Veen

Gedragsbioloog | Apen | Sociaal oergedrag

Tom Sligting

Comedian | Spreker


Minchenu Maduro

Je moet eerst jezelf ontwapenen voordat je de ander kan ontwapenen

Minchenu Maduro ontwapent waar

de hakken in het zand staan en doet stof

opwaaien waar stilstand heerst. Als trainer,

pedagoog en presentator weet ze mensen te

inspireren om in beweging te komen en hun

grenzen te verleggen.

En dat geldt voor iedereen: van door de

wol geverfde professionals (trainingen/presentaties

voor politie, onderwijs, justitie, tv

en media) tot tegendraadse jongeren (in haar

werk in jeugdinrichtingen en onderwijsinstellingen).

Thema’s als verbinding, verandering

en leerprocessen zijn haar op het lijf

geschreven.

"Hoe krijg je mensen aan het leren?" Die

vraag is een rode draad in de loopbaan van

Minchenu. Haar overtuiging: je krijgt mensen

pas in beweging als ze zich gerespecteerd

weten. Als ze voelen dat hun bijdrage er werkelijk

toe doet. Die overtuiging is de basis van

al haar werk: als pedagoog, als trainer en als

spreker/presentator. Op hogescholen en in

gevangenissen, op conferenties en in ministeries.

Zo werkte ze recent voor bijvoorbeeld de

politie (training constructieve gespreksvoering),

het ministerie van BuZa (dagvoorzitter

conferentie), de gemeente Amsterdam (dagvoorzitter

conferentie) en NPO (presentatie

tv-programma ‘Het geheime leven van vierjarigen’

en verschillende keren te gast bij ‘RTL

Live’). Zo mocht ze ook als expert aanschuiven

bij ‘RTL-late night’, ‘Beau’ en bij ‘WNL

op zondag’.

Minchenu studeerde af als Pedagoog en

vervolgens heeft ze aan de kleinkunstacademie

gestudeerd zodat ze ook als dramadocent

aan het werk kon. Ze geeft nu ruim

twintig jaar les op verschillende niveaus (van

het speciaal onderwijs tot colleges op hogescholen.

238


© PICASA


© PRISCAVISSER

© TED VAN AANHOLT

© WAILLIAM RUTTEN


Humberto Tan

Veelzijdig televisiepresentator en dagvoorzitter

Manuel Adamini

Klimaatverandering: de grootste investeringskans ooit

"Speakers Academy

ontzorgt mij"

“Hele fijne club om mee te werken! Ze

ontzorgen me op dit gebied volledig en

helpen me proactief en zeer professioneel bij

het verspreiden van onze missie.”

Jaap Korteweg

De Vegetarische Slager

Marloes Lemsom

Politiek journalist | Verslaggever | Buitenhof

Margot Ribberink

Expert Weer, Klimaat & Duurzaamheid

Jaap Korteweg

De Vegetarische Slager | Schrijver | radio-, tv- en theatermaker

EY Emerging Entrepreneur of the Year 2016

Brian Farley

Creativiteit | Digitalisering | Innovatie | Ondernemerschap

© SANDER KONING

© TO HUIDEKOPER



Marc Lammers

Coachen | Innovatie | Leiderschap

Marieke van der Weiden

Next Economy Trendwatch | Uitvaart van de Toekomst

Edwin en Liesbeth ter Velde

Clean2Antarctica


"Speakers Academy

gaat altijd voor goud"

“Speakers Academy gaat altijd voor goud.

De beste willen zijn, 100% kwaliteit leveren

en onderscheidende factoren leveren zit in

het DNA van de organisatie. Ik werk nu al 10

jaar erg prettig samen met Speakers Academy

en ik kan me geen situatie herinneren dat

iets niet goed geregeld was. Als coach zeg ik

vaak: “Je krijgt wat je geeft”. Dus als Speakers

Academy voor kwaliteit gaat, krijg je dat ook

vaak terug van je spreker waar de klant weer

van profiteert.”

Robin van Galen


Lennard Toma &

Cedric Muchall

Keynote sprekers | Workshop | Masterclass

Robin van Galen

Olympisch gouden waterpolo-bondscoach

Emmelie Zipson

Dagvoorzitter | Presentator | Entertainer

The largest live health and environmental conference in the world. Over 35 of the world’s top

authors are coming to Long Island to tell you the unbiased, accurate, scientifically proven truth

about health, nutrition, the food system, the medical system and the environment.

January 24 - February 2, 2020

Hilton Long Island in Melville, New York | Free to the public

For watching presentations of 2018 and 2019, visit:


INFORMEER NAAR DE

TURN-KEY

CONGRESPAKKETTEN

VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN

Check FokkerTerminal.nl

Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag

242 Informatie en boekingen: 070 262 90 66


EEN MULTIFUNCTIONELE

CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG

• 18 subruimtes rondom de congresvloer

• Daglicht in alle ruimtes

• Industriële en frisse uitstraling

• Zeer goede bereikbaarheid

• 380 parkeerplaatsen

FOKKERTERMINAL.NL


IN DE SCHIJNWERPERS

Menno Lanting

over innovatie en disruptie

De agenda voor 2020 is

geopend! Het interview

met Menno Lanting vindt

u op pagina 90.

© KENNETH TAN

ACADEMY Magazine 2019-2020

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?