deltio54

Θέματα και απόψειςπολύ σύντομη πρόταση: Υπάρχει πρόβλημα νοήματοςτης παιδευτικής πράξης. Πέρα από την κατάφορηχρεωκοπία των «μεταρρυθμίσεων», την αναχρονιστικήαγκύλωση των αναλυτικών προγραμμάτων, τους ανάπηρουςνόμους-πλαίσια, τις ατελέσφορες διοικητικές«βελτιώσεις» – πέρα και πίσω απ’ όλα αυτά, μένει μετέωροτο νόημα της εκπαιδευτικής πρακτικής.Νόημα σημαίνει ποιος είναι ο σκοπός και αν ανταποκρίνεταισε πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου· Αν τουεξασφαλίζει επαρκή εφόδια για να μετάσχει στη ζωή,πληρότητα και ικανοποίηση στην καθημερινότητά του.[…] Γι’ αυτό λέμε ότι έχει «φροντιστηριοποιηθεί» ηπαιδεία. Επειδή προσφέρει τις γνώσεις σαν ανταλλάξιμααγαθά, που εξασφαλίζουν πτυχίο, διορισμό, σταθερόεισόδημα. Η σημερινή παιδεία ετοιμάζει καταναλωτές,όχι πολίτες. Τρέφουμε και με την παιδεία μια λογικήτων σχέσεων πολίτη και κράτους που είναι λογικήδιεκδικήσεων και παροχών. […][…] Έχουμε λοιπόν –παρ’ όλα αυτά– οπωσδήποτε ανάγκηαπό μια φιλοσοφία της παιδείας; Σίγουρα ναι· Αλλά–προς Θεού– όχι από κάποιο άλλο ιδεολόγημα. Νόημαζητάμε, σκοπό που να ανταποκρίνεται όχι σε αφηρημένες«αξίες», αλλά σε πραγματικές ανάγκες, κριτήρια γιατη «μόρφωση», δηλαδή για το πλάσιμο, χαρακτήρωνκαι συνειδήσεων.Να συμφωνήσουμε καταρχήν σε αυτό ακριβώς το επίπεδο:των αναγκών, όχι των «αξιών». Να συμφωνήσουμεστην ανάγκη για σωστή παιδεία, παιδεία για το δικόμας τόπο.Σωστή παιδεία – με ποια κριτήρια διάκρισης του σωστούαπό το λάθος;Πρώτο κριτήριο –ποιος θα διαφωνήσει;– Η απόλυτηπροτεραιότητα της παιδευτικής σκοπιμότητας: Πριναπό κάθε τι άλλο, να μαθαίνουν τα παιδιά γράμματα, ναμπορούν να μιλάνε και να γράφουν σωστά τη γλώσσατους· να μαθαίνουν να σκέφτονται, να κρίνουν· να μηναπομνημονεύουν τη γνώση, αλλά να ξέρουν πού καιπώς θα τη βρουν, σε ποιες πηγές και με ποια μέθοδο·να περιοριστεί δραστικά ο καταιγισμός των «πληροφοριών»·να τονωθούν τα μαθήματα γλώσσας, κρίσης καιμεθόδου. […]ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΕΚΠΤΩΣΗΠανεπιστήμια: ο στόχος;[14.9.1997]Η ιστορία μού έμαθε πώς ένας πολιτισμός αρχίζει νακαταρρέει όταν το εκπαιδευτικό σύστημα αρχίσει νααποδιαρθρώνεται[…]. (Στα πανεπιστήμια σήμερα) ταπάντα κατέρρευσαν, έπεσαν σε μαρασμό, εξαιτίας τηςαμέλειας, της δημαγωγίας, της ανικανότητας[…].Το πανεπιστήμιο έχει την αποστολή να συντελέσει στηδιαμόρφωση πνευματικών ηγεσιών, με την προϋπόθεσηνα μη μετατρέπονται σε κάστες[…]. Μιλάω για πνευματικήηγεσία χωρίς συστολή. Πιστεύω, πραγματικά, πωςμια ισόπεδη κοινωνία δεν έχει κινητήρια δύναμη. Μεπολύ μεγάλη τύχη, ίσως μπορέσει να απολαύσει μίανεπίπεδη ευτυχία, σαν αυτή που απολάμβαναν οι Ναμπικάραόταν τους επισκέφθηκε ο Λεβί Στρος, μία ευτυχίαπολύ κοντά στην υπνηλία. Συνήθως όμως μιά τέτοιακοινωνία βυθίζεται στον μαρασμό και στην απελπισία.Μας το αποδεικνύει περίτρανα το πείραμα που έγινε,επί σαράντα χρόνια, στην Ανατολική Ευρώπη. […]Εγώ είμαι με όλη μου την καρδιά υπέρ των πνευματικώνηγεσιών, με την προϋπόθεση να μη μετατρέπονται σεκάστες. Το πανεπιστήμιο διαμορφώνει αυτές τις ηγεσίες,και δεν μπορεί να το κάνει, αν δέχεται τους πάντες[…].Το έθνος έχει πράγματι την υποχρέωση να ανεβάζειαδιάκοπα το γενικό μορφωτικό επίπεδο στο σύνολοτου πληθυσμού. Όμως να φροντίζει ταυτόχρονα να μηνισοπεδωθεί το πανεπιστημιακό οικοδόμημα, να διατηρήσειτις διαβαθμίσεις, με άλλα λόγια, να διατηρήσειτη δυνατότητα να επιλέγει. Να συνδυάσει τον απαραίτητοεκδημοκρατισμό με την απαραίτητη επιλογή. Ναπροστατεύσει από τον στραγγαλισμό έναν χώρο υπερυψωμένο,ελεύθερο, αναγκαίο.[…]28